Περί Καλλικράτη, Stiglitz και άλλων τινων

Στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης ο υπουργός Εσωτερικών κ. Ραγκούσης εξήγγειλε μια σειρά μέτρων για την αναβάθμιση της πολιτικής μας ζωής. Οι τρείς πρώτοι αλληλένδετοι άξονες στους οποίους αναφέρθηκε ήταν

1. Ένας εκλογικός νόμος, τον οποίο ο υπουργός χαρακτήρισε ως την «σημαντικότερη διαρθρωτική αλλαγή στο πολιτικό μας σύστημα»
2. Ένας νόμος για την ρύθμιση των σχέσεων του κράτους προς τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και
3. Ένας νόμος για την αναδιάρθρωση της διοίκησης και των σχέσεων μεταξύ του κεντρικού κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης που αποκάλεσε «Νέα Αρχιτεκτονική». Ήδη αυτή η αρχιτεκτονική πήρε το πολύ ταιριαστό και εξαιρετικά φιλόδοξο όνομα «σχέδιο Καλλικράτης».

Ο κ. Ραγκούσης είχε αναφερθεί και σε τρία άλλα θέματα, την νέα μεταναστευτική πολιτική , την αξιοκρατία και την ενιαία αντιμετώπιση των δημοσίων υπαλλήλων διοικητικά και οικονομικά. Όπως ήδη ξέρουμε, με την εξαίρεση του τελευταίου θέματος και του νόμου για τα ΜΜΕ, το υπουργείο Εσωτερικών έχει ανοίξει όλη την βεντάλια των θεμάτων αυτών, πράγμα αρκετά επικίνδυνο από την άποψη ότι διευκολύνει την συσπείρωση των αντιδράσεων, αλλά αναγκαίο όπως ελπίζω να έχουν πεισθεί όσοι διάβασαν το post για τις ισορροπίες Nash. Η δική μου γνώμη μάλιστα είναι ότι θα έπρεπε να ανοίξουν τάχιστα και τα υπόλοιπα δυο, όπως και μερικά άλλα. Ίσως όμως ο κ. Ραγκούσης να κρατά το θέμα των ΜΜΕ ως δαμόκλειο σπάθη επικρεμαμένη επί της κεφαλής των γνωστών διαπλεκομένων για να πετύχει ευμενέστερη μεταχείρισή της κυβέρνησης από τα μέσα, ή ίσως να περιμένει να το χρησιμοποιήσει ως κατασταλτικό αντιδράσεων την κατάλληλη στιγμή. Μη ξεχνάμε πόση επιτυχία είχε η επίκληση των νταβατζήδων απ τον κ. Καραμανλή στο τσουβάλιασμα της παραδοσιακής αριστεράς. Οψόμεθα.

Η πολιτική όμως για τα ΜΜΕ δεν έχει αποκτήσει ακόμη κάποιο σχήμα. Επομένως απ τους τρείς πρώτους άξονες θα αναφερθώ στους δυό. Σ αυτό το post θα μιλήσω για την διοικητική μεταρρύθμιση και στο επόμενο για τον εκλογικό νόμο.

Η διοικητική μεταρρύθμιση που προτείνεται απ τον Καλλικράτη συνίσταται στην μείωση του αριθμού των δήμων από 1037 σε περίπου 370, του αριθμού των νομαρχιών από 76 σε 13, όσες είναι σήμερα οι περιφέρειες, και στην δημιουργία 7 Γενικών Διοικήσεων στη θέση των περιφερειών. Επίσης το σχέδιο προβλέπει δυο μητροπολιτικούς δήμους, στην Αττική και στην Θεσσαλονίκη.

Χωρίς να επιμένω στους συγκεκριμένους αριθμούς, δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω με την κατεύθυνση της νέας διοικητικής δομής που προτείνεται. Ο Καλλικράτης είναι μια πολύ σοβαρή προσπάθεια κι αν πετύχει στο επίπεδο των διακηρυγμένων προθέσεων της κυβέρνησης θα αποτελέσει μια επανάσταση στο χώρο της διοίκησης. Γι αυτό και χρειάζεται να το δούμε λίγο πιο αναλυτικά.

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι το μοντέλο διοίκησης που προτείνει είναι λειτουργικότερο. Οι 1000 τόσοι υπαρκτοί δήμοι ενός κράτους 10 εκατομμυρίων έχουν κατά μέσον όρο 10,000 κατοίκους ο καθένας. Αν σκεφτούμε όμως ότι 5-10 μεγάλοι δήμοι έχουν πληθυσμό περίπου 5 εκατομμυρίων και βάλε, ο μέσος όρος των υπόλοιπων μικραίνει δραματικά, πέφτοντας περίπου στο μισό. Και επειδή ο μέσος όρος παράγεται από μεγαλύτερες αλλά και μικρότερες τιμές, θα υπάρχουν – και υπάρχουν - αρκετοί δήμοι με πληθυσμούς της τάξεως των 3.000 κατοίκων και μικρότερους.

Είναι ηλίου φαεινότερο ότι το κόστος υπηρεσιών σε τέτοιους δήμους είναι τραγικό. Για να το αντιληφθούμε, ας σκεφτούμε ότι ο δήμος Αθηναίων έχει 776.000 κατοίκους (στοιχεία απογραφής 2001) και 45 δημοτικούς συμβούλους, δηλαδή αντιστοιχεί περίπου ένας δημοτικός σύμβουλος σε 17.000 κατοίκους. Ο δήμος Νέας Κούταλης Λήμνου έχει 2.880 κατοίκους και 12 δημοτικούς συμβούλους, δηλαδή αντιστοιχεί ένας δημοτικός σύμβουλος σε 240 κατοίκους. Παρενθετικά, δεν έχω κάποια σχέση με τον συγκεκριμένο δήμο, απλώς είναι ο πρώτος που βρήκα ψάχνοντας το θέμα. Η αναλογία των πολιτών του δήμου Νέας Κούταλης σε δημοτικούς συμβούλους είναι περίπου 70 φορές μεγαλύτερη απ του δήμου Αθηναίων. Αυτό μεταφράζεται σε κάποιο πολλαπλάσιο κόστος. Χωρίς να είμαι ειδικός στο θέμα, νομίζω ότι το κόστος των υπόλοιπων υπηρεσιών δεν θα πρέπει να απέχει πολύ απ το 70 προς 1 σε σχέση με την Αθήνα, ή, και αν απέχει, πάντως θα είναι αναλογικά πολύ μεγαλύτερο.

Απ τα παραπάνω πρέπει να είναι προφανές ότι η ελάττωση του αριθμού των δήμων, όπως και των νομαρχιών δεν μπορεί παρά να ελαττώσει πολύ σοβαρά το κόστος λειτουργίας τους. Αλλά τα προβλήματα των μικρών δήμων και οι αντίστοιχες ωφέλειες απ την μείωση του αριθμού τους φυσικά δεν σταματούν εδώ. Οι μικροί δήμοι, με δεδομένες τις στενές έως οικογενειακές σχέσεις των διοικήσεων με τους πολίτες, αποτελούν θερμοκήπιο της συναλλαγής και της διαφθοράς. Κι αυτό δεν είναι απλώς δικό μου συμπέρασμα, είναι το αποτέλεσμα όλων των ερευνών που διεξήχθησαν για τη διαφθορά απ την εποχή του σχεδίου Καποδίστριας μέχρι σήμερα.

Όχι βέβαια ότι στους μεγάλους δήμους η διαφθορά μηδενίζεται. Υπάρχουν παραδείγματα περιπτώσεων και από μεγάλους δήμους που μόνον σαν σκάνδαλα μπορούν να χαρακτηριστούν. Δεν θα ήθελα να γίνω πιο συγκεκριμένος γιατί δεν μου αρέσει καθόλου να κατηγορώ ανθρώπους για σκάνδαλα χωρίς δικαστικές αποφάσεις, αλλά νομίζω ότι δεν χρειάζεται αφού όλοι κάποια παραδείγματα έχουν στο μυαλό τους. Όμως ποσοστιαία η διαφθορά στους μικρούς δήμους είναι ασφαλώς πολύ μεγαλύτερη κι αυτό κάνει τεράστια διαφορά. Διαφορά και στο επίπεδο της οικονομίας των δήμων, ασχέτως αν οι δρέποντες τους καρπούς της παρανομίας κάτοικοι έχουν την ψευδαίσθηση ότι ωφελούνται, και στο επίπεδο της εθνικής οικονομίας που χρηματοδοτεί τους δήμους και τα έργα τους.

Οι ίδιοι συλλογισμοί βέβαια ισχύουν και για τις νομαρχίες και τον αριθμό τους. Αλλά όχι μόνον. Σύμφωνα με τον Καλλικράτη τα 6000 Νομικά Πρόσωπα και Δημοτικές Επιχειρήσεις θα ελαττωθούν σε περίπου 2000, πράγμα που δείχνει το βάθος της επιχειρούμενης μεταρρύθμισης.

Οι ωφέλειες όμως που προκύπτουν απ τον Καλλικράτη δεν σταματούν εδώ. Το σχέδιο προβλέπει σοβαρή αύξηση της χρηματοδότησης της νέας διοικητικής δομής, μάλιστα ο κ. Ραγκούσης επανειλημμένα έχει συγκρίνει το 5% επί του ΑΕΠ της χρηματοδότησης της Ελληνικής αυτοδιοίκησης με το 11,5% που αποτελεί τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Επομένως, αν οι διακηρύξεις πραγματοποιηθούν, ο Καλλικράτης θα μεταφέρει πόρους απ την κεντρική κυβέρνηση προς την αυτοδιοίκηση πράγμα που θα αυξήσει την ευελιξία του υπερσυγκεντρωτικού και βραδυκίνητου κρατικού μας μηχανισμού, κι αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό για τις οικονομικές δραστηριότητες των κατοίκων. Και παρόλο που αυτό μέχρι να πραγματοποιηθεί είναι ευχολόγιο, υπάρχουν και κάποιες πιο συγκεκριμένες εξαγγελίες. Κονδύλια ύψους 650 εκατομμυρίων απ το ΕΣΠΑ θα αναθεωρηθούν έτσι ώστε να προσληφθεί το απαραίτητο επιστημονικό προσωπικό της νέας αυτοδιοικητικής δομής με την προϋπόθεση ότι θα υπογράφουν δεκαετές συμβόλαιο για την παραμονή τους στον συγκεκριμένο δήμο. Η αποκέντρωση παίρνει και χαρακτηριστικά ποιότητας.

Παράλληλα με όλα αυτά, στις διακηρύξεις προστίθεται ακόμα μια, ακόμη πιο ενδιαφέρουσα. Θα ιδρυθούν ηλεκτρονικά δημοτικά Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών, στα οποία οι πολίτες θα έχουν πρόσβαση με μια έξυπνη κάρτα δημότη μέσω ΑΤΜ που θα υπάρχουν στους δήμους. Και για όσους πολίτες δεν μπορούν να χειριστούν αυτά τα παράξενα ηλεκτρονικά εργαλεία θεσμοθετείται κι ο δημοτικός ανταποκριτής, δηλαδή ένας υπάλληλος του δήμου που θα πηγαίνει σπίτι τους και θα τους εξυπηρετεί.

Για το πώς η ηλεκτρονική διακυβέρνηση και η εκτεταμένη χρήση υπολογιστών και δικτύων που προτείνεται άμεσα αλλά κι έμμεσα απ τον Καλλικράτη μπορεί να αλλάξει το τοπίο στην ελληνική περιφέρεια έχω πρόχειρο το παράδειγμα μιας σχετικά μικρής ολλανδικής πόλης, της Αlmere όπου ο δήμος έπαιξε αυτό το χαρτί. Το έκανε βέβαια εξαιρετικά εκτεταμένα, με πλήρες δίκτυο δεδομένων, broadband και ελεύθερη πρόσβαση και διάφορα άλλα που δεν περιμένω να περιλαμβάνει ο Καλλικράτης και σε παλιότερη περίοδο οπότε το συγκριτικό πλεονέκτημα ήταν ισχυρότερο. Δεν λέω ότι θα κάνουμε το ίδιο, αλλά μ ενδιαφέρει να σας δείξω την κατεύθυνση των πραγμάτων.

Πάντως, το αποτέλεσμα στην Almere ήταν ότι μια σειρά επιχειρήσεις άρχισαν να συρρέουν στην πόλη δημιουργώντας 5.000 νέες θέσεις εργασίας κάθε χρόνο και προσθέτοντας 6.000-7.000 νέους κατοίκους στον πληθυσμό της. Η Αλμέρε είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη πόλη της Ευρώπης κι όχι μόνον οικονομικά. Το 2005 είχε 175.000 κατοίκους. Σήμερα έχει πάνω από 200.000 και έως το 2030 προβλέπεται ότι ο πληθυσμός θα φτάσει τα 400.000 άτομα.

Σας άφησα το καλύτερο για το τέλος. Η χρηματοδότηση της τοπικής αυτοδιοίκησης θα συνδεθεί με τον ΦΠΑ. Αν αυτό σημαίνει αυτό που ελπίζω, πρόκειται για μια πολύ ευφυή προσπάθεια αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής αφού οι δήμοι θα έχουν κάθε συμφέρον να μεριμνούν για την συλλογή του φόρου κι όχι για την αποφυγή του όπως σήμερα γίνεται στην πλειονότητα των μικρών δήμων. Έχω από δεκαετίας παράδειγμα δημάρχου που αφού έμαθε για τους εφοριακούς του ΣΔΟΕ που είχαν έρθει στην περιοχή του ειδοποίησε τους μαγαζάτορες να προσέχουν. Δεν ξέρω αν ειδοποίησε και τους πολιτικούς του αντιπάλους, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα.

Εδώ είμαι υποχρεωμένος να σας επιστήσω την προσοχή σε κάτι που εκ πρώτης όψεως δείχνει παραδοξολογία. Ο Καλλικράτης είναι ένα βασικό στοιχείο του οικονομικού, ναι, οικονομικού σχεδιασμού της κυβέρνησης. Όσοι διαβάζετε αυτό το blog ξέρετε την άποψή μου για την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης περί της προσέγγισης των οικονομικών μας προβλημάτων ως επιφαινομένων μιας πολιτικής, οργανωτικής, κοινωνικής και διοικητικής νόσου – την προσέγγιση Stiglitz, του οποίου η εντονότατη παρέμβαση υπέρ της στήριξης Ελλάδας και της κυβέρνησης Παπανδρέου δεν θα πρέπει να σας εξέπληξε. Αν δεν την έχετε υπ’ όψιν ψάξτε την, είναι ενδιαφέρουσα από την άποψή μας, Για να κλείσω την παρένθεση, επειδή ακριβώς πρόκειται για οικονομία, ο κ. Ραγκούσης επείγεται να ανοίξει –και να κλείσει- το θέμα Καλλικράτη όσο και του εκλογικού νόμου όσο ταχύτερα γίνεται.

Μ αυτή την έννοια είναι νομίζω σαφές ότι το σχέδιο Καλλικράτης είναι σύνθετο, καλύπτει ένα ευρύτατο φάσμα στόχων και είναι καλά μελετημένο, αν όχι στις λεπτομέρειες τουλάχιστον στα ουσιώδη. Δεν έχει σχέση με τις διοικητικές μεταρρυθμίσεις που γνωρίσαμε μέχρι σήμερα. Έχει όραμα και σύνδεση με τους στόχους μιας πολύ σοβαρής οικονομικής πολιτικής και είναι μακριά απ τα μαγειρέματα των αριθμών και την χρήση του ελληνικού δαιμονίου. Αν η εικόνα που έχουμε απ τις εξαγγελίες γίνει πραγματικότητα, και δεν βλέπω γιατί όχι, το πολιτικό αλλά και το οικονομικό μας περιβάλλον απ τον Οκτώβριο και μετά θα είναι σοβαρά διαφορετικό.

Φυσικά ήδη άρχισαν οι πρώτες αντιδράσεις που όμως βρίσκονται μακριά απ την αντίληψη που περιγράψαμε και επομένως αστοχούν. Η Νέα Δημοκρατία κατηγορεί το σχέδιο για προχειρότητα, ερασιτεχνισμό και αυταρχισμό. Το ΚΚΕ αντιδρά δια στόματος της κ. Παπαρήγα λέγοντας ότι «ο Καλλικράτης ισχυροποιεί το κράτος» και αποτελεί «το μέσον δια του οποίου θα προχωρήσει η ιδιωτικοποίηση και η εμπορευματοποίηση και κυρίως στους τομείς της Παιδείας και της Υγείας». Οι αντιδράσεις του ΛΑΟΣ απ ότι κατάλαβα συνεπικουρούν την νεοδημοκρατική κριτική και επιπλέον εστιάζονται στο θέμα της ψήφου των μεταναστών. Ο ΣΥΡΙΖΑ αναφέρεται σε συγκεντρωτισμό και αυταρχισμό του σχεδίου. Και μη ξεχάσουμε και την ενδοκυβερνητική κόντρα που προέκυψε που εστιάστηκε στην παντοδυναμία του αιρετού περιφερειάρχη ο οποίος θα μπορεί να μεταχειρίζεται κονδύλια απ το ΕΣΠΑ χωρίς ουσιαστικό έλεγχο απ την κυβέρνηση.

Πριν σχολιάσω την κριτική θα ήθελα να αναφέρω μια γνώμη που μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση των σχετιζόμενων με τον Καλλικράτη αντιδράσεων. Την προηγούμενη Παρασκευή στις 15 Ιανουαρίου γύρω στις 12 παρά τέταρτο οδηγούσα και είχα φυσικά το ραδιόφωνο ανοικτό. Έτυχε να είμαι στον Sky 100,3 όπου ο κ. Α. Πορτοσάλτε έπαιρνε συνέντευξη απ τον κ. Κακλαμάνη για το ραντεβού του με τον κ. Σαμαρά. Μεταξύ άλλων τον ρώτησε αν συζήτησαν και για τον Καλλικράτη αφού ο δήμαρχος Αθηναίων είναι πρόεδρος της ΚΕΔΚΕ. Ο κ. Κακλαμάνης απάντησε καταφατικά και είπε ότι συνέστησε στον κ. Σαμαρά να μην κάνει παρά μόνον εποικοδομητική κριτική στο σχέδιο. Προσέθεσε δε ότι του είπε αν χρειαστεί να καταψηφίσει τον Καλλικράτη για λόγους ατελειών να το κάνει μόνον «επειδή το όνειρο δεν θα γίνει πραγματικότητα». Ο κ. Κακλαμάνης αποκαλεί τον Καλλικράτη όνειρο.

Ο κ. Κακλαμάνης, ανεξάρτητα απ την συμπάθεια που (δεν) του έχω και την γνώμη μου για την ποιότητα του έργου του και στο υπουργείο Υγείας και στον δήμο Αθηναίων, δεν είναι ένας άνθρωπος απ αυτούς που θα αποκαλούσαμε οραματιστές. Επίσης δεν είναι άνθρωπος των μεγάλων λόγων. Δεν θυμάμαι πάντως να τον έχω ξανακούσει να χρησιμοποιεί την λέξη «όνειρο» για κανένα έργο, έστω κι αν ήταν δικό του. Κι αυτό κάτι λέει, για τον Καλλικράτη αλλά και για τη κριτική που θα του ασκηθεί.

Ας δούμε λίγο τώρα την κριτική. Πρώτο σημείο, κυρίως της ΝΔ είναι ότι δεν έχει γίνει προηγουμένως συζήτηση για το θέμα και δεν έχουν ερωτηθεί οι πολίτες των δήμων. Βεβαίως η παρατήρηση πόρρω απέχει της πραγματικότητας. Η διοικητική μεταρρύθμιση έχει τεθεί ως θέμα εδώ και μια τετραετία περίπου, το δε 2008 επιτροπή της ΚΕΔΚΕ παρέδωσε στον πρόεδρό της (τον κ. Κακλαμάνη) την μελέτη που αποτελεί την βάση για τον Καλλικράτη.

Είναι όμως αλήθεια ότι οι πολίτες δεν έχουν ερωτηθεί. Επίσης αλήθεια είναι ότι ενδεχόμενες αντιρρήσεις σε μεγάλη έκταση θα μπορούσαν να υπονομεύσουν το σχέδιο. Αλλά τι νόημα θα είχε ας πούμε ένα δημοψήφισμα για ένα τόσο σύνθετο σχέδιο; Και οι μελέτες της ΚΕΔΚΕ ασφαλώς λάβαιναν υπόψη τους την γνώμη των ψηφοφόρων των μελών τους και εν πάση περιπτώσει έπεται διαβούλευση και συζήτηση στην Βουλή. Και οι πολίτες δεν είναι ούτε λογικό ούτε εύκολο να αντιδράσουν στον Καλλικράτη χωρίς κάποια κομματική ομπρέλα. Ελπίζω η Νέα Δημοκρατία στην συγκεκριμένη περίπτωση να κάνει απλώς μια σχετικά σωστή παρατήρηση και να μη προχωρά σε σαρκαστική απειλή.

Το δεύτερο σημείο κριτικής απ την Νέα Δημοκρατία αλλά και άλλους είναι το κόστος της μεταρρύθμισης, που υπολογίζεται γύρω στα 4 δισεκατομμύρια. Αυτό το κόστος όμως είναι ήδη προϋπολογισμένο και βέβαια όπως είδαμε το κέρδος θα είναι πολύ μεγαλύτερο απ τα 4 δισεκατομμύρια πράγμα που οι βιαστικοί υπεύθυνοι της ΝΔ παραλείπουν να συνυπολογίσουν. Και όπως ήδη είπαμε, στην πολιτική Παπανδρέου η ηλεκτρονική διακυβέρνηση με την διαφάνεια που παράγει και η καταπολέμηση της διαφθοράς, αναπόσπαστα στοιχεία του Καλλικράτη, είναι ουσιαστικά στοιχεία της οικονομικής πολιτικής γενικότερα.

Η κριτική του ΚΚΕ έχει δυο σκέλη. Το πρώτο αφορά την ισχυροποίηση του κράτους. Και αν εξαιρέσω την διατύπωση, συμφωνώ με την παρατήρηση, διαφωνώ όμως με την στάση. Θέλω ένα ισχυρότερο κράτος και μάλιστα με περιεχόμενο της ισχύος του τα όσα σας περιέγραψα πριν. Το ΚΚΕ δεν το θέλει, και βεβαίως δεν έχει νόημα η περαιτέρω συζήτηση εκτός αν μιλάμε για συζήτηση εφ όλης της ύλης. Στο δεύτερο σκέλος, ότι δηλαδή η διοικητική τομή που επιχειρείται δια του Καλλικράτη θα αυξήσει την εμπορευματοποίηση και μάλιστα της παιδείας και της υγείας όπως λέει το ΚΚΕ έχω αντίρρηση, πιστεύω δε ότι ίσα – ίσα κάποιες παράμετροι του Καλλικράτη εξ αντικειμένου ενισχύουν την δημόσια υγεία και παιδεία. Για να μπορέσω όμως να μιλήσω αναλυτικότερα χρειάζομαι την επιχειρηματολογία του ΚΚΕ που δεν έχει δημοσιευθεί απ όσο γνωρίζω.

Παραβλέποντας την κριτική του ΛΑΟΣ της οποίας δεν βλέπω την σχέση με το σχέδιο πέραν της ψήφου των μεταναστών, έχω μια παρατήρηση για την αντίληψη του ΣΥΡΙΖΑ ότι ο Καλλικράτης είναι βήμα προς τον συγκεντρωτισμό. Η κριτική ευσταθεί αν κανείς δει μόνον την μείωση του αριθμού των δήμων, η οποία όμως είναι επιβεβλημένη. Υπάρχουν όμως δυο άλλα σημεία που πρέπει να συνυπολογιστούν.

Το πρώτο είναι η αύξηση της ισχύος και της χρηματοδότησης της αυτοδιοίκησης που ασφαλώς περιέχει το σχέδιο. Αλλά η πολιτική και οικονομική ενίσχυση της αυτοδιοίκησης σε σχέση με το κεντρικό κράτος είναι ακριβώς το αντίθετο της συγκέντρωσης. Το δεύτερο είναι η σχετιζόμενη με τον Καλλικράτη ανάπτυξη της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στους δήμους. Όντως η χρήση των νέων τεχνολογιών ενισχύει το κράτος, όχι όμως εναντίον του πολίτη, αλλά κατά την δυνατότητα αντιμετώπισης των προβλημάτων, ενισχύει δε αποτελεσματικότατα τους αποκεντρωμένους χρήστες και έναντι της διοίκησης. Σαφέστατα η bottom line, δηλαδή το κάτω - κάτω της γραφής είναι προς όφελος της αποκέντρωσης όπως όλες οι μελέτες δείχνουν. Για το θέμα του ΦΠΑ δεν νομίζω να χρειάζονται σχόλια.

Η ενδοκυβερνητική κριτική απ ότι διάβασα εστιάστηκε κυρίως στην Αττική και την Θεσσαλονίκη. Λέχθηκε συγκεκριμένα ότι ο περιφερειάρχης Αττικής εκλεγόμενος από 4 εκατομμύρια ψηφοφόρους θα είναι ένας δεύτερος πρωθυπουργός. Δεν νομίζω ότι η κριτική ευσταθεί γιατί ακόμη κι αν οι εξαγγελίες του κ. Ραγκούση πραγματοποιηθούν απολύτως και δοθεί το 11,5% στην αυτοδιοίκηση, αναλογικά θα πρέπει η Αττική να παίρνει το 4%-5%, πράγμα που δηλώνει και την σχετική ισχύ του περιφερειάρχη. Εξάλλου αν κάποιος ψηφίζεται απ τον λαό καλώς έχει την ισχύ που προσδιορίζουν οι αρμοδιότητές του.

Υπάρχει και μια γενικότερη αντίδραση εκ μέρους κάποιων παραγόντων που θα προτιμούσαν περισσότερες αρμοδιότητες στους δήμαρχους παρά τους νομάρχες και αντιστρόφως. Αυτού του τύπου όμως διαμάχη κατανομής εξουσιών, εκτός από κάποιες ίσως ειδικές περιπτώσεις, νομίζω πως δεν αφορά τον πολίτη.

Υπάρχει πάντως κάτι που πρέπει να παρατηρήσουμε. Η μείωση του αριθμού των δήμων που σημαίνει αύξηση των δημοτών, μικραίνει την πιθανότητα να εκλεγούν δήμαρχοι από μικρά κόμματα επειδή οι ανά δήμο κατανομές ψηφοφόρων τείνουν να πλησιάζουν περισσότερο την συνολική εθνική κατανομή όσο ο αριθμός των δημοτών μεγαλώνει. Δηλαδή σ ένα μικρό δήμο είναι πιθανότερο να βρεθεί ένα πρόσωπο που να εκτιμούν προσωπικά οι πολίτες και να ανήκει σε μικρό κόμμα. Επομένως οι δήμαρχοι που θα προκύψουν από μικρά κόμματα θα ελαττωθούν. Δεν νομίζω όμως ότι αυτό είναι το ζητούμενο και δεν νομίζω ότι η πρόθεση του κ. Ραγκούση είναι τέτοια. Ελπίζω και η κριτική των κομμάτων της ελάσσονος αντιπολίτευσης να μη πηγάζει από εδώ.