tag:blogger.com,1999:blog-42499319755754469612024-03-08T13:01:18.146-08:00blogοδοσιαλίγο πιο πέρα απ την πρώτη ματιάΔημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.comBlogger26125tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-75236705998835242082010-05-05T01:35:00.001-07:002010-05-05T01:53:02.449-07:00Η νέα πραγματικότητα: Απορίες<br><br />Θα πρέπει να αρχίσω ζητώντας συγγνώμην απ τους υπομονετικούς και καλοπροαίρετους αναγνώστες αυτού του blog που για τόσο μεγάλο διάστημα, πάνω από ένα μήνα, δεν έγραψα τίποτε για όλα όσα συνέβησαν. Έχω όμως μια πολύ σοβαρή δικαιολογία. <strong>Δεν καταλάβαινα τι συμβαίνει </strong>και, ελπίζω να το έχετε διαπιστώσει, δεν μπορώ να γράφω για πράγματα που δεν καταλαβαίνω. Εξάλλου αυτή ήθελα να είναι η λειτουργία αυτού του blog. Θα ήθελα δηλαδή να αποτελεί ένα χώρο που προτείνει ερμηνείες όσων συμβαίνουν.<br /><br />Δηλαδή, θα μου πείτε, τώρα πια κατάλαβες τι συνέβαινε τόσον καιρό; Όχι. Σαφώς όχι. <strong>Τα κενά και οι απορίες μου παραμένουν</strong>. Οι ερμηνείες που έχουν προταθεί και φτάνουν στ αυτιά μου μού φαίνονται <strong>εντελώς αστείες</strong>. Νομίζω όμως ότι τώρα που έκλεισε ένα μεγάλο κεφάλαιο της πολιτικής μας ζωής πρέπει και να συμμεριστώ τις απορίες μου και να κοιτάξω προς το παρελθόν αναζητώντας αιτίες, αλλά κυρίως τo μέλλον μαζί σας. Θα ξεκινήσω λοιπόν με τις απορίες μου. <br /><br />Θυμάμαι την μέρα που είχα πει σε μια παρέα φίλων αυτό που έβλεπα ότι είναι ο σχεδιασμός του Παπανδρέου, που τον είχα περιγράψει στο Grand Chessboard. Θυμάμαι την αντίδραση ενός απ τους φίλους μου, που αφού δέχθηκε ότι η ερμηνεία μου είναι λογική – και μάλιστα η μοναδική λογική ερμηνεία των όσων συνέβαιναν, μου δήλωσε ότι η ανάλυσή μου τον είχε φοβίσει. Μου είπε μάλιστα «μας βλέπω …» και συνέχισε περιγράφοντας μια σκηνή απ αυτές που είδατε στα βίντεο της κ. Αλεξανδράτου, με την Ελλάδα βέβαια στον ρόλο της Τζούλιας. <br /><br />Ο φίλος μου φυσικά δεν είχε καθόλου άδικο. Και δεν το λέω απλώς επειδή σήμερα ξέρουμε ότι έτσι συνέβησαν τα πράγματα, το δέχθηκα και τότε ως ενδεχόμενο επειδή η παρατήρησή του ήταν πολύ λογική. <strong>Αν πας να πολεμήσεις εναντίον εξαιρετικά ισχυρών αντιπάλων, ασφαλώς κινδυνεύεις να υποστείς πανωλεθρία</strong>. Και το έγραψα από τότε και εδώ. Είπα προτάσεις όπως «Παίζει τα ρέστα του», ή «Φυσικά δεν μπορώ να ξέρω αν τελικώς θα δουλέψει»<br /><br />Όντως, ο Παπανδρέου έπαιξε ρέστα. Το σχέδιο προχώρησε και εκτελέστηκε. Και τελικώς δεν δούλεψε, ή τουλάχιστον <strong>δεν έδωσε τα αποτελέσματα που έλπιζα –κι όχι μόνον εγώ, μάλλον όλοι πλην των κερδοσκόπων</strong>- ότι θα μπορούσε να δώσει. Και κατά μια έννοια σήμερα βρισκόμαστε στην θέση της κ. Αλεξανδράτου. Ήταν μια απ τις εκδοχές, μια πολύ κακή εκδοχή βέβαια πλην όμως υπαρκτή. Α, και δεν έχω πρόβλημα να αποδεχθώ ότι υπήρξα πολύ αισιόδοξος σε σχέση με την κατάληξη του σχεδίου. Εξάλλου η χαρά μου για το ότι έβλεπα τον πρωθυπουργό να αντιλαμβάνεται την μεγάλη σκακιέρα δεν έχει κατά κανένα τρόπο ελαττωθεί σήμερα. Σκεφτείτε μόνον ποιά θα ήταν η κατάσταση σήμερα αν πρωθυπουργός ήταν ο Καραμανλής. <br /><br />Μέχρι εδώ δεν υπάρχει κάτι που δεν μπορώ να καταλάβω ή να αποδεχθώ. Όμως από εδώ και πέρα αρχίζουν οι απορίες. Και σκοπεύω να σας δώσω μια μικρή λίστα τους.<br /><br />Καλά, η Ελλαδίτσα βρέθηκε μπλεγμένη – έστω με δική της πρωτοβουλία – σ ένα πόλεμο κατά της κερδοσκοπίας. . Οι κερδοσκόποι νίκησαν εύκολα. Καλά, η Ελλαδίτσα έχασε με κάτω τα χέρια. <strong>Η Ευρώπη όμως τι έπαθε;</strong><br /><br />Δεν θεωρώ ότι οι κ. Rehn, Junker, Trichet και Van Rompuy ανήκουν σε κάποια δεύτερη η τρίτη κατηγορία. Όμως και αυτοί <strong>φαίνεται να απέτυχαν παταγωδώς</strong>, και μάλιστα όχι μόνο στις προβλέψεις τους αλλά και στις κινήσεις τους. Το πόσο εύκολα φαίνεται να έχασαν τον πόλεμο που συμφώνησαν –κατά δηλώσεις τους- να ξεκινήσουν κατά των κερδοσκόπων είναι απλώς εκπληκτικό. Τουλάχιστον ο Παπανδρέου έπεσε μαχόμενος. Σαν σκυλί πολέμησε ο άνθρωπος. Αυτοί όμως, άνθρωποι με πολύ μεγαλύτερη ισχύ πώς έχασαν έτσι; Σας φαίνεται λογικό;<br /><br />Οι άνθρωποι αυτοί για να απαντήσουν στους κερδοσκόπους έστησαν ένα μηχανισμό, που όπως φαίνεται έλπιζαν ότι δεν θα χρειαστεί, του οποίου και μόνον η εξαγγελία θα ήταν αρκετή για να αποθαρρύνει τους όποιους παίκτες. Και η εξαγγελία, στις 25 Μαρτίου του μηχανισμού όντως έρριξε τα spread απ τις 380 μονάδες στις 300. Για δυο μέρες. Γιατί μετά πήγαν στις 400 κι ανέβαιναν. Και όπως φαίνεται, <strong>όλοι αυτοί οι σημαντικοί και ευφυείς άνθρωποι περίμεναν μια αποκλιμάκωση, που αφού δεν ήρθε απότομα απεδέχθησαν ότι θα έρθει σιγά σιγά</strong>. <br /><br />Όμως <strong>οι εξελίξεις τους διέψευσαν ξανά</strong>, γιατί τα spread συνέχισαν να ανεβαίνουν. Ώσπου έγινε συνεδρίαση του Eurogroup με τηλεδιάσκεψη. Και την επόμενη μέρα, τα spread απ τις 430 μονάδες έπεσαν στις 350. Για μια μέρα όμως αυτή τη φορά. Και μετά ανέβηκαν ξανά κι έφτασαν τις 580. Κι εκεί ο Παπανδρέου αποφάσισε ότι δεν μπορούσε να περιμένει άλλο, και δήλωσε ότι θα ζητούσε την ενεργοποίηση του μηχανισμού. Και τα spread έπεσαν για μια μέρα, απ τις 580 στις 560 μονάδες, αν θυμάμαι καλά. Και μετά πήγαν στις 700. Και μετά σταμάτησαν οι συναλλαγές, αφού τα ελληνικά ομόλογα μπήκαν στην κατηγορία junk. <br /><br /><strong>Η Ευρώπη λοιπόν έστησε ένα μηχανισμό που όχι απλώς απέτυχε, στην ουσία την γελοιοποίησε</strong>. Η μόνη δυνατή ερμηνεία της εξέλιξης των spreads είναι ότι οι κερδοσκόποι δεν έδιναν δεκάρα για τον μηχανισμό. Ακριβέστερα, <strong>χρησιμοποιούσαν αντιθέτως τα στάδια υλοποίησής του για να μπορούν να ρίχνουν τις τιμές για μια δυο μέρες, πιθανότατα για να ξεπουλήσουν και να ξανα-αγοράσουν μετά</strong>, όταν θα ήταν ψηλότερα. Και τώρα σας ρωτώ. Είναι λογικό να πιστέψει κανείς ότι αυτοί οι Ευρωπαίοι που κατάφεραν να κάνουν το ευρώ πρώτο νόμισμα στον κόσμο και να μπορέσουν να ελέγξουν την τεράστια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 τόσο αποτελεσματικά, <strong>έπεσαν τόσο άδοξα χωρίς τουφεκιά</strong>;<br /><br />Εδώ βέβαια οι ως συνήθως απερίσκεπτοι δημοσιογραφούντες και δημοσιολογούντες έχουν μια κουβεντούλα να πουν. Τι να σου κάνει ο Trichet και ο Junker όταν η Merkel μια τα λέει έτσι και μια αλλιώς επηρεαζόμενη απ την προεκλογική περίοδο της Ρηνανίας Βεστφαλίας; <strong>Οι κερδοσκόποι απλώς χρησιμοποίησαν αυτές τις εσωτερικές ευρωπαϊκές αντιθέσεις </strong>για να παίξουν το παιχνίδι τους.<br /><br /><strong>Η παρατήρηση αυτή όμως όχι απλώς δεν λύνει το πρόβλημα, ίσα ίσα το δυσχεραίνει</strong>. Δηλαδή ο Trichet και ο Junker δεν ήξεραν ότι επίκεινται γερμανικές εκλογές; Δεν μπορούσαν λοιπόν να προβλέψουν τις δυσκολίες της Γερμανικής κυβέρνησης; <strong>Θα ήταν λογικό να πιστέψουμε ότι ξεκίνησαν με τόσες τυμπανοκρουσίες ένα πόλεμο </strong>–κατά την δική τους δήλωση, επαναλαμβάνω - <strong>χωρίς να πάρουν υπόψη τους αυτή την παράμετρο</strong>; Και δεν τους τόπε η κ. Merkel απ την αρχή; <br /><br />Τα προβλήματα μάλιστα αυτής της ερμηνείας δεν σταματάν καθόλου εδώ. Το σκεπτικό εδώ περιλαμβάνει την υπόθεση ότι <strong>δεν είδαν την εξέλιξη ούτε καν οι συνήθως προσεκτικότατοι Γερμανοί</strong>, που προφανώς ήξεραν τι στάση θα ακολουθήσουν –ε γιατί είναι εντελώς τρελό να υποθέσουμε ότι έπαιρναν τις αποφάσεις τους μέρα την μέρα. <br /><br />Και <strong>η Γερμανία έχασε περισσότερο απ οποιονδήποτε άλλον </strong>στο παιχνίδι. Το κράτος που έχει την σταθερότητα του νομίσματός του συνταγματικό όρο και του οποίου οι πολιτικοί χρειάστηκε να νομοθετήσουν ότι το ευρώ θα είναι εξίσου σταθερό με το μάρκο όταν δημιούργησαν την ευρωζώνη, <strong>κατάφερε να ρίξει το νόμισμά του κατά 10% τουλάχιστον μέσα σε δυο μήνες</strong>. Η ισοτιμία ευρώ/δολαρίου, απ το 1,47 έπεσε στο 1,30. Και η Γερμανία έχει στηρίξει την ισχύ της μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ακριβώς στην νομισματική της σταθερότητα. Κι <strong>οι κερδοσκόποι κέρδισαν πολύ περισσότερα απ αυτή την αλλαγή ισοτιμιών </strong>, όπως είχαμε πεί σε παλιότερο post παρά απ τα ομόλογα και Credit Default Swaps της Ελλάδας. <br /><br />Κι όχι μόνον αυτό. Ας παρατηρήσουμε ότι η υπόθεση εργασίας μας σ αυτό το σενάριο είναι ότι απέτυχαν οι Ευρωπαίοι επειδή δεν βοήθησε η Merkel. Δηλαδή βεβαίως αν βοηθούσε και δεν έκανε τις απ όλους κατακεκριμένες παλινωδίες το ευρωπαϊκό σχέδιο θα πετύχαινε. Ναι, αλλά γιατί έκανε συνεχώς πίσω η Merkel; Προφανώς για να μη δώσει λεφτά, πράγμα που δεν θα άρεσε στους ψηφοφόρους της. <br /><br />Ναι αλλά έτσι που τα κατάφερε, κατά την υπόθεσή μας, <strong>τώρα θα χρειαστεί να δώσει πολύ περισσότερα λεφτά</strong>, αφού το πακέτο στήριξης αναγκάστηκε να φτάσει τα 110 δισεκατομμύρια και βάλε. Ενώ μια καθαρή θετική στάση της θα κατάφερνε –κατά την υπόθεση-να κάνει τον μηχανισμό να δουλέψει κατά τα υπολογισθέντα, δηλαδή να ρίξει τα spreads χωρίς να χρειαστεί να δοθούν καθόλου χρήματα, ή έστω δίνοντας ελάχιστα – ρίχνοντας την πιστολιά στον αέρα. <br /><br />Την πάτησε λοιπόν και η Merkel. Και δεν την πάτησε απλώς, την πάτησε χειρότερα απ όλους. <strong>Γιατί και το ευρώ έπεσε τραγικά, και θα χρειαστεί να δώσει ένα σωρό λεφτά τώρα, και χρειάστηκε να δεσμευτεί γι αυτό προεκλογικά</strong>, δηλαδή χάνοντας και τον υποτιθέμενο στόχο της που ήταν να κερδίσει ψηφοφόρους απ την σκληρή της στάση. Να υποθέσουμε λοιπόν ότι την πάτησε εκτός απ τη Ευρωπαϊκή Τράπεζα και το Eurogroup και η Γερμανία και μάλιστα τόσο τραγικά; <br /><br />Και η ήττα της Merkel δεν σταματάει εκεί. Η Merkel επιβάλλοντας την συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στον μηχανισμό, όπως ήδη είχα γράψει, στην ουσία <strong>παραδίδει την ηγεσία της Ευρώπης στην Αμερική</strong>. Έχετε δει ξανά ηγέτη να παραδίδει <strong>οικειοθελώς </strong>την εξουσία του τόσο εύκολα, για μια εκλογή που στο κάτω κάτω της γραφής δεν είχε και μεγάλη σημασία; Πρέπει να πιστέψουμε δηλαδή ότι το επίπεδο της Merkel και των συνεργατών της είναι χειρότερο κι απ αυτό της αυλής του Καραμανλή ώστε να μην έχει <strong>κανένα άλλο κριτήριο παρά το κοντόφθαλμο πολιτικό κόστος, και μάλιστα ελάχιστο, και κατά τα λοιπά γαία πυρί μιχθήτω; </strong>Σας φαίνεται λογικό κάτι τέτοιο;<br /><br />Αλλά το σενάριο έχει και συνέχεια, και μάλιστα πολύ χειρότερη. Όπως φαίνεται, <strong>η ελληνική νόσος μεταδίδεται </strong>και μάλιστα ταχύτατα και στα υπόλοιπα PIIGS, τα «γουρούνια» της Ευρώπης. Τα πορτογαλικά, ισπανικά και ιρλανδικά spreads έχουν πάρει την ανιούσα. Τι θα κάνει τώρα η Ευρωπαϊκή Ένωση; Θα ενεργοποιήσει τον ίδιο μηχανισμό και γι αυτούς; Ή θ αρχίσει να σφυράει αδιάφορα; Θα τους αφήσει να καταρρεύσουν; Ή ελπίζει ότι το ελληνικό παράδειγμα έχει αποθαρρύνει τους κερδοσκόπους παρά την περιφανή νίκη που κατήγαγαν εναντίον των ευρωπαϊκών σχεδιασμών; Και τι θα κάνει τώρα η Γερμανία της Merkel; Θα δώσει κι άλλα ή θα αφήσει την Ευρώπη να διαλυθεί; Τι απ αυτά σας φαίνεται λογικό; <br /><br />Συζητώντας αυτές τις απορίες μου με φίλους, δέχθηκα απ τους πιο επίμονους υποστηρικτές αυτής της γραμμής ως απάντηση την ακραία εκδοχή ότι <strong>η Γερμανία ενδεχομένως επιδιώκει την διάλυση της Ευρώπης</strong>. Ναι, αλλά εδώ πώς θα αντιδράσουν οι Γερμανοί πολίτες, δηλαδή οι ψηφοφόροι; Θα δεχθούν να αφήσουν την αγορά τους έξω από κάθε έλεγχό τους; Γιατί μην ξεχνάμε ότι ο <strong>βασικότατος πελάτης της Γερμανίας είναι η υπόλοιπη Ευρώπη</strong>. Πόσο έξυπνο κι ωφέλιμο για τους Γερμανούς είναι κάτι τέτοιο; <strong>Κι αν είναι έτσι, γιατί η Γερμανία δίνει λεφτά στην Ελλάδα και δεν το ξεκόβει απ την αρχή</strong>; Σας βγάζει νόημα κάτι τέτοιο;<br /><br />Αν τώρα διευρύνουμε τον ορίζοντα της σκέψης μας, τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο ενδιαφέροντα. Κάποιοι λένε ότι ενδεχομένως η Γερμανία κερδίζει απ την πτώση του ευρώ αφού στην ουσία κάνει μια υποτίμηση που βοηθάει τις εξαγωγές της. Θα αφήσω κατά μέρος την αντίρρηση που ήδη εξέφρασα, ότι δηλαδή η Γερμανία έχει στηρίξει όλη της την πολιτική στην νομισματική σταθερότητα. Θα αφήσω επίσης την αντίρρηση ότι η οποιαδήποτε υποτίμηση μειώνει το βιοτικό επίπεδο των ήδη ελάχιστα ωφελημένων απ την ανάπτυξη κατοίκων της. Θα δω μια άλλη γωνιά του θέματος.<br /><br />Είναι προφανές ότι <strong>μια υποτίμηση έχει αξία αν υπάρχει η δυνατότητα να αυξηθούν οι εξαγωγές </strong>και μάλιστα σε όγκο μεγαλύτερο απ την πτώση του νομίσματος. Κι αυτό πρέπει να γίνει γρήγορα, γιατί η ενέργεια της υποτίμησης γρήγορα θα εκτονωθεί και θα χαθεί το συγκριτικό πλεονέκτημα. Η τεχνική άποψη σ αυτό το σημείο είναι ότι <strong>η υποτίμηση συμφέρει τις ευέλικτες οικονομίες που μπορούν γρήγορα να αυξήσουν τον όγκο παραγωγής τους </strong>για να την εκμεταλλευτούν. <br /><br />Αλλά <strong>η Γερμανία είναι εξαιρετικά δυσέλικτη οικονομία</strong>. Η ανεργία της είναι μικρή και στηρίζεται κοινωνικά, πράγμα που σημαίνει έλλειψη του απαραίτητου φτηνού εργατικού δυναμικού για την αύξηση της παραγωγής. Και η εξαγόμενη παραγωγή της στο μέγιστο ποσοστό της προέρχεται από μεγάλες βιομηχανίες και επομένως είναι σχεδιασμένη μακροπρόθεσμα. Και η εξάρτησή της από εισαγόμενη ενέργεια είναι πολύ μεγάλη. Επομένως η υποτίμηση δεν την συμφέρει, και γι αυτό έσπρωχνε τόσα χρόνια το ευρώ στην ανατίμηση. (Eιρήσθω εν παρόδω ότι αντιθέτως η Γαλλία που είναι αυτάρκης σε ενέργεια λόγω πυρηνικών εργοστασίων αντετάθη στην Merkel).<br /><br />Κι όχι μόνον. <strong>Εντελώς αντίθετα, η Αμερική είναι μια πολύ πιο ευέλικτη οικονομία </strong>που σε μεγάλο βαθμό στηρίζεται στην απορρόφηση της καινοτομίας που παράγουν μεσαίες επιχειρήσεις. Επομένως είναι μια χώρα που θα μπορούσε να ωφεληθεί από μια υποτίμηση, και γι αυτό κι άφησε το δολάριο να διολισθαίνει την τελευταία δεκαετία κερδίζοντας σε ανάπτυξη. Σωστά;<br /><br /><strong>Ναι, αλλά τώρα πώς εξηγείται η ανατίμηση του δολαρίου έναντι του ευρώ; Δηλαδή όχι μόνον η Γερμανία αλλά και η Αμερική χάνει;</strong> Δηλαδή, εκτός απ τον Trichet, τον Junker, τον Rehn, και βεβαίως την Merkel, την πάτησε κι ο Obama; Δηλαδή στον πλανητικό πόλεμο εναντίον των κερδοσκόπων έχασαν οι πάντες και οι κερδοσκόποι βγήκαν δαφνοστεφανωμένοι; Και ενώ όλοι αυτοί έχασαν τραγικά, οι κερδοσκόποι κέρδισαν άειντε όσα είχαν κερδίσει με την μεγάλη κρίση του 2008, δηλαδή <strong>όλα έγιναν για να βγάλει ο Paulson 2 δισεκατομμύρια; </strong>Είναι λογικό αυτό;<br /><br />Σ αυτό το σημείο έχω ακούσει δυο αντεπιχειρήματα. Το πρώτο είναι ότι απλώς τα κατάφεραν όπως τα είχαν καταφέρει στην κρίση του 08, τους δούλεψαν όλους. Ναι, αλλά τώρα όλοι ήταν υποψιασμένοι, όλοι έμαθαν κάτι απ αυτή την κρίση. Κανείς πια δεν είναι απροετοίμαστος. Ακόμη περισσότερο, η Αμερική που όχι μόνον σταματάει το παιχνίδι τους με ρυθμιστικούς νόμους, αλλά ετοιμάζει και ποινικές διώξεις. Ποιους συμφέρει αυτό; Δηλαδή μπορεί μόνος του ο Blankfein με τον (Fabulous) Fabrice Tourre και τον Paulson να κάνουν ότι γουστάρουν και μάλιστα, <strong>ενώ κάνουν ότι γουστάρουν τα καταφέρνουν έτσι ώστε να κάνουν μια τελευταία αρπαχτή πριν πάνε στον εισαγγελέα; </strong>Και μάλιστα ένα εισαγγελέα εκλεγόμενο, που θέλει να ικανοποιήσει προφανώς το λαϊκό αίσθημα; Και που θα απευθύνεται τελικά σε δικαστήριο ενόρκων; Μήπως κάτι τέτοιο σας φαίνεται λογικό;<br /><br />Το τελευταίο αντεπιχείρημα είναι βέβαια το γνωστό συνομωσιολογικό. Οι πολιτικοί είναι απλώς μίσθαρνοι πράκτορες της Wall Street και κάνουν όσα κάνουν κατ εντολήν των εργοδοτών τους. Επιτρέψτε μου να μην ασχοληθώ περισσότερο μ αυτή την άποψη. <br /><br />Αλλά ας γυρίσουμε στα δικά μας. Σήμερα κατετέθη στην Βουλή το σχέδιο της συμφωνίας με την τρόικα που περιλαμβάνει τα συμφωνηθέντα μέτρα. Δηλαδή τα μέτρα που συμφωνήθηκαν μετά από σκληρότατες διαπραγματεύσεις με τους σκληρότατους ειδικούς του ΔΝΤ και της Commission που ήδη απεχώρησαν έχοντας ολοκληρώσει το δημάρεστο έργο τους. Την ίδια μέρα ο κ. Παπακωνσταντίνου έλεγε και ξέλεγε για την ειδική φορολόγηση των ελευθέρων επαγγελματιών. Για τον ειδικό φόρο σε κερδοφόρες επιχειρήσεις έλεγε ότι θα δούμε αν θα είναι από κέρδος 100.000 € και πάνω, και τι ποσοστό θα είναι. Για τον ΛΑΦΚΑ μας έλεγε ότι δεν ξέρει ακριβώς τα ποσοστά, ούτε καν οι κατηγορίες, θα τα δούμε. Κι όχι μόνον αυτά, αυτά είναι μια γρήγορη σταχυολόγηση στην πρόσκαιρη μνήμη μου.<br /><br />Και τώρα πάλι απορώ. Δηλαδή <strong>αυτές οι τόσο σκληρές διαπραγματεύσεις άφησαν τόσα πράγματα ακαθόριστα; </strong>Αυτοί οι ειδικοί που δεν έχουν εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση και φροντίζουν να την δέσουν με συμβόλαια λεπτομερέστατα αφήνουν όλα τα προαναφερθέντα <strong>στην διακριτική ευχέρεια του κ. Παπακωνσταντίνου </strong>και των συνεργατών του; Και <strong>πώς θα τον ελέγξουν σε δυο τρείς μήνες</strong>; Σε ποια βάση; Και <strong>πόσο μπορούν να πειστούν οι αγορές αν αφήνεται τόση ελευθερία στον κ. Παπακωνσταντίνου;</strong><br /><br />Και οι απορίες μου πάλι δεν σταματάνε εδώ. ΟΚ, κόβεται ο 13ος και 14 μισθός απ τους δημόσιους υπαλλήλους και αντικαθίσταται απ τα πεντακοσάρικα για όσους παίρνουν κάτω από 2000 . Επίσης κόβονται τα δώρα και απ τις συντάξεις και αντικαθίσταται απ τετρακοσάρικα, δεν θυμάμαι από ποιό όριο και κάτω. <br /><br />Ναι αλλά τώρα υπάρχει σοβαρό παράδοξο. Ένας που έπαιρνε 1999 € μηνιάτικο, θα πάρει δυο πεντακοσάρικα, δηλαδή 1000 € αντί των δώρων. Αλλά ένας που έπαιρνε 2000 € δεν θα τα πάρει, με αποτέλεσμα <strong>στο τέλος να παίρνει λιγότερα απ τον προηγουμένως ευρισκόμενο σε κατώτερη μισθολογική θέση</strong>. Το ίδιο ισχύει για όσους έπαιρναν μέχρι 2075 € περίπου. Και το ίδιο ισχύει και για τους συνταξιούχους που βρίσκονται κοντά στο όριο πλήρους κατάργησης των δώρων χωρίς αντικατάσταση. <br /><br />Νομικός βέβαια δεν είμαι, αλλά μπορώ να σκεφτώ ότι ενδεχομένως αυτό θα αποτελούσε <strong>τεράστιο νομικό πρόβλημα</strong>, φθάνοντας ενδεχομένως μέχρι την απόρριψη του νόμου λόγω παράβασης του συνταγματικού κανόνα της ίσης μεταχείρισης, που είναι και ευρωπαϊκός κανόνας και που προφανώς εδώ βιάζεται ασύστολα. Δηλαδή όλοι αυτοί οι ειδικοί, εγχώριοι και ξένοι δεν το είδαν αυτό; Αφήνω κατά μέρος τους δημοσιογράφους γιατί αυτοί δεν βλέπουν ούτε ελέφαντα στα δυο μέτρα, αλλά οι ειδικοί; Οι έμπειροι του ΔΝΤ; Οι σύμβουλοι του κ. Παπακωνσταντίνου που έκαναν τις πράξεις; Και φυσικά εδώ δεν μιλάμε για κάτι δύσκολο, μιλάμε για πράγματα επιπέδου Γυμνασίου. Και για <strong>πράγματα που θα μπορούσαν να αναστείλουν την εφαρμογή του νόμου, δηλαδή της συμφωνίας</strong>. Το καταλαβαίνετε αυτό;<br /><br />Πρέπει δηλαδή να υποθέσουμε ότι οι άνθρωποι με τις τόσες ικανότητες και την ευφυία που ασφαλώς διαθέτουν σε περίσσεια, που επί τόσες μέρες έκαναν πράξεις με τα laptop τους, που συζητούσαν επί ώρες για το τι ακριβώς πρέπει να κοπεί εδώ ή εκεί, <strong>ήταν τόσο απρόσεκτοι σ αυτό το σημείο ώστε να διακυβεύεται η ισχύς της συμφωνίας </strong>σε οποιοδήποτε ελληνικό ή ευρωπαϊκό δικαστήριο – και βέβαια στο λαϊκό δικαστήριο του χιούμορ όταν θα γίνει κάποια στιγμή αντιληπτή αυτή η παραδοξότητα;<br /><br />Δεν ανήκω στην κατηγορία των ανθρώπων που σεμνύνονται να δηλώνουν μαζί με τον καλλικέλαδο κ. Μητροπάνο ότι δεν καταλαβαίνουν «τι λένε τα κομπιούτερ κι οι αριθμοί». Μια χαρά τα καταλαβαίνω. Όμως αυτά εδώ δεν τα καταλαβαίνω. Κι ας λένε ότι τα καταλαβαίνουν όσοι ανήκουν στην προηγούμενη κατηγορία. <strong>Όλα αυτά, και πολλά ακόμη με τα οποία δεν χρειάζεται να σας ζαλίσω αναλυτικά, μου φαίνονται εντελώς παράλογα, κι ελπίζω να φαίνονται το ίδιο παράλογα και σε σας</strong> μετά την ανάγνωση αυτού του post.<br /><br />Φυσικά το κεφάλι μου δεν είναι εντελώς άδειο. Όλες οι εκδοχές που περιέγραψα και με κάνουν να απορώ, παρότι η καθεμιά τους είναι εξαιρετικά μικρής πιθανότητας και επομένως η σύμπτωσή τους πολλαπλασιαστικά μικρότερη, παρά το μέτρο της πιθανότητάς τους είναι υπαρκτές εκδοχές. <strong>Θα μπορούσαν να είναι κι έτσι τα πράγματα</strong>. Επιπλέον, <strong>έχω και μια-δυο ερμηνείες </strong>που θα μπορούσαν να τα ερμηνεύσουν πολύ πληρέστερα κατά την γνώμη μου, και <strong>μια απ αυτές είναι της προτιμήσεώς μου</strong>. Μου φαίνεται όμως <strong>τόσο αισιόδοξη που μέσα στο ζοφερό κλίμα των ημερών δυσκολεύομαι να την αρθρώσω</strong>. Έτσι κι αλλιώς σε κανένα δίμηνο τα πράγματα θα είναι πολύ σαφέστερα.Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com12tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-75458049254287096642010-03-23T19:20:00.000-07:002010-03-23T19:47:50.658-07:00Quo Vadis ?<br>Εδώ και αρκετές εβδομάδες οι τηλεοράσεις μας μάς βομβαρδίζουν καθημερινά με ειδήσεις σχετικές την εξ Εσπερίας αναμενόμενη μεν, μη αιτηθείσα εισέτι δε οικονομική βοήθεια. Και φυσικά όλοι κρεμόμαστε απ τα χείλη των ειδησεογράφων για να μάθουμε τι είπε η κ.Merkel και ο κ.Rehn. <br /><br />Είναι μια απ τις λίγες περιόδους που τα ελληνικά κανάλια ιεραρχούν <strong>όλα με τον ίδιο τρόπο </strong>τις ειδήσεις. Ακόμη περισσότερο, τις παρουσιάζουν με περίπου τον ίδιο τρόπο που κάνουν και τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων πράγμα σχετικά ασυνήθιστο για μας, τους καταναλωτές των δημοσιογραφικών προϊόντων του Ελληνικού Τύπου. Κι αυτό είναι βέβαια μια πρόοδος. <br /><br />Πρόοδος όμως δεν υπάρχει στο ψυχολογικό αποτέλεσμα που παράγουν οι ειδήσεις στο κοινό. Οι συνήθεις αδυναμίες των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης να προτείνουν μια εσωτερικά συνεπή αντίληψη για τις καθημερινές εξελίξεις, εντεινόμενες απ τις συγκρούσεις που παράγουν τα σκληρότατα μέτρα, αφήνουν τους Έλληνες σ ένα καθημερινό κενό κατανόησης. Και <strong>όπου δεν υπάρχει κατανόηση, έστω και λανθασμένη, υπάρχει μια συναισθηματικό τύρβη </strong>που βλέπουμε και νοιώθουμε κάθε μέρα γύρω μας, και ίσως και μέσα μας. <br /><br />Θυμάμαι την θαυμάσια ταινία All that jazz, αυτοπροσωπογραφία του σκηνοθέτη Bob Foss. Εκεί ένας showman τον οποίο σκηνοθετεί ο ήρωας της ταινίας, σ ένα εκπληκτικό λογίδριο που είναι ένα απ τα light motif της ταινίας, επαναλαμβάνει κάθε τόσο τα 5 στάδια συναισθημάτων του ανθρώπου μπροστά στον θάνατο. <strong>Anger, denial, bargaining, depression and acceptance</strong>. Θυμός, άρνηση, παζάρι, κατάθλιψη και τέλος, αποδοχή. Βεβαίως αυτά τα στάδια αφορούν αρχικά τα αισθήματα κάποιου για τον προσωπικό του θάνατο, αλλά νομίζω πως <strong>τα αισθήματα των Ελλήνων μπροστά στα χάλια της οικονομίας μας είναι ακριβώς αντίστοιχα</strong>. <br /><br />Αρχικά, μόλις τα αντιληφθήκαμε <strong>θυμώσαμε</strong>. Θυμώσαμε με την προηγούμενη κυβέρνηση, με τους κακούς Ευρωπαίους που ήθελαν να μας επιβάλουν τους όρους τους κλπ. Κατόπιν <strong>προσπαθήσαμε να τα αρνηθούμε</strong>. Ε δεν είμαστε και τόσο χάλια βρε παιδιά, να, κι οι Άγγλοι έχουν τα χάλια τους, και οι Ισπανοί, και οι Ιταλοί, και οι Πορτογάλοι. Μετά <strong>δοκιμάσαμε το παζάρι</strong>. ΟΚ, κάτι να πληρώσουμε, λογικό είναι, ας μη πάρουμε αυξήσεις φέτος. Εξάλλου κι εσείς είστε υπεύθυνοι για τα χάλια μας, έπρεπε να μας προειδοποιήσετε. Και ενδεχομένως κερδίζετε απ αυτά τα χάλια. Βοηθήστε να βολευτούμε. Μη το παρακάνουμε. Το επόμενο στάδιο ήταν η <strong>βαθύτατη μελαγχολία</strong>, ένα αίσθημα γενικής μαυρίλας. Κάποιοι δεν μιλούσαν καθόλου. Αδιαφορία, ενασχόληση ίσως με την Τζούλια. Και <strong>στο τέλος το αποδεχθήκαμε</strong>. <br /><br />Το πιο ενδιαφέρον σ αυτή την αντιστοιχία είναι ότι <strong>η ταχύτητα με την οποία διανύονται τα στάδια αυτά είναι ανάλογη της ψυχικής υγείας του υποκειμένου</strong>. Μετρήστε το στο περιβάλλον σας, έχει ενδιαφέρον. Φυσικά πάρτε υπόψη σας ότι αυτά τα στάδια δεν διανύθηκαν μόνον και κυρίως εφάπαξ, αλλά σε πολλές δόσεις σχετιζόμενες με τις εξελίξεις. Άλλη ήταν η αίσθηση τον Οκτώβριο του 2009 όταν το θέμα που ετίθετο ήταν αν θα παγώσουν οι μισθοί κάτω των 2000€, άλλη σήμερα με το ενδεχόμενο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου να εμφανίζεται στην πόρτα μας. Αλλά συνολικά υπάρχουν μέσοι όροι ακόμη και στα συναισθήματα, και οι διαφορές στο περιβάλλον μας είναι εμφανείς. <br /><br />Κάποιο συναίσθημα όμως λείπει απ τα στάδια αυτά. Ίσως το σημαντικότερο, μια που υπάρχει σαν φόντο σ όλα τα στάδια. Κι αυτό είναι <strong>ο φόβος</strong>. Εμφανέστατος σε κάθε συζήτηση, στις τηλεοράσεις ή στα καφενεία. Εμφανής επίσης και στην καθημερινή μας συμπεριφορά, απ την αλλαγή στις καταναλωτικές μας συνήθειες με τεράστιο αντίκτυπο στην οικονομία έως τον τρόπο που διασκεδάζουμε. Κι αυτός ασφαλώς πρέπει να καταπολεμηθεί.<br /><br />Ο καλύτερος τρόπος καταπολέμησης του φόβου είναι η <strong>κατανόηση της κατάστασης που μας φοβίζει</strong>. Και αντικειμενικά, αφού έτσι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το αντικείμενο του φόβου μας, αλλά και ψυχολογικά αφού η κατανόηση φωτίζει τον κόσμο μας μειώνοντας τις σκιές μέσα στις οποίες κρύβονται οι κακές μάγισσες. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να καταλάβουμε.<br /><br />Το τελευταίο διάστημα βρισκόμαστε μπροστά σε μια <strong>σειρά αλληλοαντικρουομένων δηλώσεων των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης </strong>σε σχέση με την Ελλάδα. Κάποιοι, όπως ο Sarkozy υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα πρέπει να βοηθηθεί, κάποιοι άλλοι όπως η Merkel φαίνονται εξαιρετικά σκληροί απέναντί μας. Απ τον φούρνο στην κατάψυξη. Πώς δικαιολογούνται αυτές οι διαφορές;<br /><br />Εκ πρώτης όψεως, της όψεως που συνήθως μας παρουσιάζουν τα μέσα ενημέρωσης, <strong>μπορούμε να δούμε δυο τάσεις στην Ευρώπη</strong>. Η μια είναι η τάση των οπαδών <strong>της αύξησης της ζήτησης</strong>, την οποία προτείνουν οι μεσογειακές χώρες. Το σκεπτικό τους είναι ότι σε καιρούς ύφεσης το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι <strong>να τονώσουμε την αγορά ρίχνοντας χρήμα</strong>. Αυτό θα φέρει ανάπτυξη και η ανάπτυξη αυτή θα αποπληρώσει τα δανεικά που θα χρησιμοποιηθούν για την τόνωση αυτή με τον απλούστερο τρόπο αφού δεν θα μειωθεί το βιοτικό επίπεδο του κόσμου.<br /><br />Η δεύτερη είναι η <strong>τάση των οπαδών της δημοσιονομικής πειθαρχίας</strong>, με τυπικό εκπρόσωπο την Γερμανία. Η άκριτη αύξηση των δημόσιων δαπανών αποσταθεροποιεί τις οικονομίες κι επομένως προκαλεί προβλήματα που μπαλώνονται σήμερα μόνον για να εμφανισθούν ξανά αύριο, σε χειρότερη κλίμακα. Το να ενισχύεις τις καταναλωτικές τάσεις με δημόσιο δανεισμό παράγει πληθωρισμό, χρέη κι ελλείμματα. Αυτά παράγουν το φαινόμενο του crowding out, δηλαδή της δυσκολίας των επιχειρήσεων να δανειστούν κι επομένως την μείωση της παραγωγής, που βραχυπρόθεσμα μεγαλώνει ακόμα περισσότερο τα προβλήματα των ελλειμμάτων και μεσοπρόθεσμα καταστρέφει την παραγωγική βάση. <br /><br />Οι δυο τάσεις αυτές σχετίζονται φυσικά με τις οικονομικές ανάγκες των κρατών, αλλά και με την νοοτροπία των λαών και την κυρίαρχη πολιτική αντίληψη. Οι σοσιαλδημοκράτες (Zapatero και Brown)όπως και η λαϊκή δεξιά (Sarkozy και Berlusconi) είναι φυσικά οπαδοί της πρώτης τάσης. Αντιθέτως οι συντηρητικοί (Merkel) και οι φιλελεύθεροι (Westerwelle) είναι οπαδοί της δεύτερης.<br /><br />Όπως είναι προφανές το δικό μας ενδιαφέρον δεν εστιάζεται τόσο στο τι θέλει το κάθε κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης γενικότερα, αλλά στην αντιμετώπιση του Ελληνικού προβλήματος. Η Ελλάδα και τα προβλήματά της όμως είναι το πεδίο σύγκρουσης αυτών των αντιλήψεων κι αυτό μας αφορά. Και φυσικά οι Γάλλοι, οι Ισπανοί και οι Ιταλοί γίνονται φίλοι μας, ενώ οι Γερμανοί εχθροί μας.<br /><br />Σε μια δεύτερη όμως ψυχραιμότερη ανάγνωση τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι. Όλα τα ευρωπαϊκά κράτη συμφωνούν σε μια τήρηση δημοσιονομικής πειθαρχίας αλλά επίσης συμφωνούν και σ ένα υψηλό βιοτικό επίπεδο. Επομένως <strong>το πραγματικό πρόβλημα που έχουμε δεν είναι πρόβλημα αρχών αλλά πρόβλημα μέτρου</strong>. Πόση πειθαρχία, πόσο υψηλό βιοτικό επίπεδο. Ακόμη περισσότερο, πόσο χρειάζεται και πόσο θα ήταν διατεθειμένοι να υποχωρήσουν και οι μεν και οι δε για να διατηρηθούν οι ισορροπίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση.<br /><br />Τυπικό παράδειγμα εδώ είναι η Γερμανία. Θα ήθελε η Γερμανία να δει την Ελλάδα να παίρνει σκληρότερα μέτρα; Θα ήθελε να δει μια μείωση του βιοτικού επιπέδου κατά 30% για παράδειγμα στην Ελλάδα; Θα ήθελε να μας δει να προσφεύγουμε στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ή να φεύγουμε απ την ζώνη του ευρώ; <br /><br />Εδώ τα πράγματα γίνονται απλούστερα. Η απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα είναι προφανώς όχι. Και η Merkel αλλά και ο επί των Οικονομικών υπουργός της Schäuble, ακόμη κι ο φιλελεύθερος Westerwelle έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι η Ελλάδα πήρε αυστηρά μέτρα, ότι το ελληνικό πρόγραμμα σταθεροποίησης είναι <strong>όχι απλώς επαρκές αλλά πολύ φιλόδοξο </strong>(θα θυμάστε αυτό τον όρο) και ότι το μόνο πρόβλημα είναι η εφαρμογή τους. Και βέβαια ξέρουν πολύ καλά ότι σκληρότερα μέτρα είναι δυσκολότερα εφαρμόσιμα. <br /><br />Επομένως εδώ διαφωνία δεν υπάρχει. Τι συμβαίνει λοιπόν; Ποιός είναι ο λόγος για τον οποίο εμφανίζεται αυτή η διάσταση μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών σε σχέση με την Ελλάδα; Και γιατί αυτή η διάσταση φαίνεται να μεγαλώνει τις αποστάσεις μεταξύ Ευρωπαίων σε βαθμό ρήξης; <br /><br />Η δική μου απάντηση ξεκινά απ τις συμφωνίες τις οποίες θεωρεί δεδομένες. Όλοι οι Ευρωπαίοι, προ κρίσης, είχαν συμφωνήσει στο τρίπτυχο του άρθρου 121 της συνθήκης του Maastricht. Καμμία ευρωπαϊκή χώρα σήμερα δεν καλύπτει τις γραμμές που τότε χαράχτηκαν. Ακόμη κι η αυστηρότατη Γερμανία έχει δημόσιο χρέος πάνω απ το 60% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της, φθάνοντας σύμφωνα με τους πίνακες της CIA (που συνήθως είναι αξιόπιστη σε κάτι τέτοια) το 2009 στο 77%. Όλοι πάντως συμφωνούν τουλάχιστον στον ευκταίο στόχο της μείωσης των ελλειμμάτων στο 3% και της γενικότερης μείωσης των χρεών. Και η Ελλάδα αυτό τον στόχο τον αποδέχθηκε και κινείται προς την κατεύθυνση αυτή. <br /><br />Θα είχε κάποιο όφελος η Γερμανία αν αποφάσιζε να μη βοηθήσει την Ελλάδα, και μάλιστα με τον απλούστατο τρόπο της στήριξης του επιτοκίου δανεισμού της; Προφανώς όχι. Κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε τεράστιους κλυδωνισμούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επιπλέον θα προξενούσε μεσοπρόθεσμη πτώση του ευρώ που η Γερμανία δεν έχει κανένα λόγο να θέλει, αυτή είναι η πολιτική της εδώ και πολλά χρόνια. Ή μήπως η Γερμανία απεφάσισε να διαλύσει την ευρωζώνη και να επιστρέψει σ ένα πανίσχυρο μάρκο; Μα το κόστος της θα είναι τεράστιο, αφού η κύρια αγορά της, η Ευρώπη, θα θεωρεί τις τιμές της απαγορευτικά υψηλές. <br /><br />Με δεδομένες λοιπόν τις αρνητικές απαντήσεις σ όλα αυτά τα ερωτήματα, πρέπει να διερωτηθούμε για κάτι άλλο. Μήπως υπάρχει <strong>κάποιος τόπος συναλήθευσης όλων αυτών των φαινομενικά αντικρουόμενων τάσεων</strong>; Μήπως απλώς διαβάζουμε στρεβλά τα δεδομένα μας;<br /><br />Η δική μου απάντηση είναι σαφώς ναι. Και για να δούμε αυτό τον τόπο συναλήθευσης ας θυμηθούμε την γενικότατη ευρωπαϊκή συμφωνία που προέκυψε απ το σχέδιο Παπανδρέου. Το πρόβλημα, όπως΄είπε ο Παπανδρέου είναι η κερδοσκοπία στο ευρώ και την ζώνη του με αιχμή την Ελλάδα. Κι αν ακόμα λυθεί το ελληνικό πρόβλημα, το γενικότερο πρόβλημα δεν θα έχει λυθεί αφού οι κερδοσκόποι θα έχουν ενθαρρυνθεί τρώγοντας το ελληνικό καρότο να συνεχίσουν την τακτική των επιθέσεων στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία και όπου ήθελε προκύψει. Και επομένως <strong>χρειάζεται ένα γενικότερο σχέδιο αντιμετώπισης των κερδοσκόπων, που βέβαια θα περιλαμβάνει και την λύση του προβλήματος της Ελλάδας</strong>. Κι αυτή ήταν η επιχειρηματολογία του Παπανδρέου στον μαραθώνιό του στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. <br /><br />Τώρα αρκεί να θυμηθούμε τις δηλώσεις των υπευθύνων των ευρωπαϊκών οργάνων εδώ και κανένα μήνα, αφού έγινε η «επίθεση» Παπανδρέου. Κι ο Rehn, κι ο Junker, κι ο Trichet, κι ο Baroso, κι ο Sarkozy το έχουν πει πεντακάθαρα. <strong>Οι κερδοσκόποι πρέπει να αποθαρρυνθούν γενικά και δραστικά</strong>. Κατά την έκφραση του Παπανδρέου, πρέπει να τοποθετηθεί ένα <strong>πιστόλι στο τραπέζι</strong>. Και φυσικά δεν είναι δυνατόν να ανακοινωθούν οι τρόποι αυτής της αποθάρρυνσης γιατί σ αυτή την περίπτωση θα πάρουν τα μέτρα τους. <strong>Τα μέτρα θα είναι ad hoc</strong>, έτσι έχει λεχθεί απ όλους, ώστε <strong>οι κερδοσκόποι να μη μπορέσουν να προετοιμαστούν</strong>. <br /><br />Τι σημαίνει αυτό; Μα απλούστατα. <strong>Αυτό που πρέπει να τονίζεται δεν είναι η όποια γενική συμφωνία, αλλά οι επιμέρους διαφωνίες</strong>. Συνεχώς. <br /><br />Αυτή τώρα είναι μια στάση με τεράστια πλεονεκτήματα. Το πρώτο είναι ότι έτσι επιτρέπεται μια γενικότερη πιο μακροπρόθεσμη <strong>συζήτηση για την ανάπτυξη εκείνων των ευρωπαϊκών οργάνων και εργαλείων που θα λύνουν τέτοια προβλήματα σε μόνιμη βάση</strong>. Το δεύτερο είναι ότι μ αυτό τον τρόπο κάθε ευρωπαϊκή ηγεσία μπορεί να παίζει <strong>το δικό της εσωτερικό παιχνίδι </strong>πάνω στις επιθυμίες των ψηφοφόρων και να βελτιώνει την θέση της. <br /><br />Μπορεί λοιπόν να αρχίσουν οι συζητήσεις για ένα ευρωπαϊκό μηχανισμό δανεισμού κρατών που θα βρίσκονται σε ανάγκη, και τους όρους γι την δράση του. Μπορεί να αρχίσει να συζητείται η ίδρυση ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου. Μπορεί η κ.Merkel να εμφανίζεται στους ψηφοφόρους της τόσο αυστηρή όσο και οι φιλελεύθεροι σύμμαχοί της και έτσι να δυναμώνει εσωτερικά την θέση της μέσα στην συμμαχία. Μπορεί ο κ.Sarkozy να εμφανίζεται λαϊκότερος για να αποτρέψει τις επερχόμενες εκλογικές συντριβές του κόμματός του. <br /><br />Το μόνο πραγματικό ερώτημα είναι <strong>πώς θα αποθαρρυνθούν οι κερδοσκόποι πραγματικά</strong>. Και η απάντηση εδώ, σε πρώτη φάση, δεν είναι εξαιρετικά σύνθετη. <strong>Πρέπει να χάσουν λεφτά</strong>, τελεία και παύλα. Με κανένα άλλο τρόπο δεν αποθαρρύνεται ένας κερδοσκόπος. Το δίδαγμα πρέπει να είναι «<strong>όποιος παίζει μαζί μας χάνει</strong>». Το πιστόλι είναι στο τραπέζι.<br /><br />Οι κερδοσκόποι βραχυπρόθεσμα περιμένουν να κερδίσουν <strong>λεφτά από δυο πηγές</strong>. <strong>Η πρώτη είναι τα spreads των ελληνικών ομολόγων. Η δεύτερη είναι η συνακόλουθη πτώση της ισοτιμίας του ευρώ προς το δολάριο</strong>. Ας προσέξουμε ότι αυτή η δεύτερη πηγή είναι πολύ σοβαρότερη απ την πρώτη. Απ τα ελληνικά ομόλογα το μέγιστο κέρδος μπορεί να είναι μια διαφορά επιτοκίου της τάξεως των 300 μονάδων spread, πχ. από 100 που είναι το spread για τις σοβαρές ευρωπαϊκές χώρες έως 400 που θα μπορούσε να είναι για την Ελλάδα. Δηλαδή ένα 3% σε ποσά της τάξεως των 10-12 δισεκατομμυρίων ευρώ, που θα είναι σε πρώτη φάση ο δανεισμός της Ελλάδας. Δηλαδή μιλάμε για 300-350 εκατομμύρια ευρώ, ποσό μεγάλο για τα δικά μας δεδομένα αλλά όχι για τα δεδομένα των κερδοσκόπων. Αντίθετα, τα νομισματικά swaps μπορούν να αφορούν ποσά της τάξεως των μερικών εκατοντάδων δισεκατομμυρίων και οι διαφορές είναι απ το παλιό 1,50 στο σημερινό 1,35 της σχέσης δολαρίου/ευρώ σήμερα. Δηλαδή διαφορά της τάξεως των 15 μονάδων στα 150, δηλαδή του 10%. Κι αυτό σημαίνει 10 δισεκατομμύρια στα 100, και μάλιστα σε μια μέρα. <br /><br />Τι θα έλεγε λοιπόν το εγχειρίδιον του καλού κερδοσκόπου για τις τωρινές συνθήκες; Δυο απλά πράγματα. Καθημερινά <strong>πουλάμε ευρώ κι αγοράζουμε δολάρια</strong>, όσο οι τιμές του ευρώ πέφτουν εξαιτίας των ασυμφωνιών στην ευρωζώνη. Το δολάριο ανεβαίνει, εμείς κερδίζουμε. Επίσης, <strong>κρατάμε λεφτά για να είμαστε έτοιμοι </strong>την μέρα που θα βγει η Ελλάδα για δανεικά. Και τότε θα προτείνουμε τα spread που θέλουμε.<br /><br />Το κερδοσκοπικό σχέδιο δουλεύει αλλά με κάποια προβλήματα. Όσον αφορά τις συναλλαγματικές ισοτιμίες το πρόβλημα είναι ότι η πολύ απότομη πτώση του ευρώ θα δημιουργήσει πρόβλημα στις θέσεις που ήδη οι κερδοσκόποι και οι πελάτες τους έχουν σε ευρώ. Επομένως <strong>πρέπει να γίνει αργά</strong>. <br /><br />Όσον αφορά την Ελλάδα, το πρώτο πρόβλημα των κερδοσκόπων είναι ότι <strong>θα πρέπει να παίρνουν χρήματα απ τα υπόλοιπα Greek Accounts τους </strong>(μη ξεχνάμε ότι ένας σοβαρός οίκος κερδοσκοπίας ασφαλώς έχει τέτοια δομή) δηλαδή να τα αποσύρουν πχ απ το Ελληνικό Χρηματιστήριο και <strong>να τα κρατάν για να τα έχουν έτοιμα σε πρώτη ζήτηση</strong>, άρα να μη παίζουν και επομένως <strong>να μη κερδίζουν</strong>. Το δεύτερο είναι ότι στο πτώμα της οικονομίας της Ελλάδας έχουν μαζευτεί ένα σωρό όρνια, πράγμα που φάνηκε στον προηγούμενο δανεισμό μας που θέλαμε 3 δισεκατομμύρια και προσφέρθηκαν πάνω από 20 και τελικά πήραμε 8. Επομένως <strong>υπάρχει σύγκρουση μεταξύ των κερδοσκόπων </strong>για το ποιος θα φάει τα περισσότερα. Κι αυτό έχει μεγάλη σημασία, όπως θα δούμε σε λίγο. <br /><br />Ο τρόπος να απαντήσεις στους κερδοσκόπους πρέπει τώρα να είναι προφανής. <strong>Τους αφήνεις να κάνουν την δουλειά τους</strong>. Να μαζεύουν δολάρια ελπίζοντας στην πτώση του ευρώ, και να κρατάν διαθέσιμο κεφάλαιο ώστε να δανείσουν την Ελλάδα, πράγμα που σημαίνει απώλειες από άλλη χρήση αυτών των χρημάτων. Και στο μεταξύ επιδεικνύεις ανοικτά τις διαφωνίες σου ώστε να τους διευκολύνεις την είσοδο στην παγίδα. Κάποια στιγμή, που φυσικά πρέπει <strong>να μην είναι προβλέψιμη</strong>, η Ελλάδα βγαίνει και ζητάει τα πρώτα 2-3 απ τα πρώτα 12 δισεκατομμύρια που χρειάζεται για τους επόμενους μήνες. Έρχονται τώρα οι κερδοσκόποι και προτείνουν spread της προτιμήσεώς τους, πχ 400. <br /><br />Τότε όμως εμφανίζεται ο Ευρωπαίος. Just like the cavalry, κατά το αμερικάνικο πρότυπο. Αυτός μπορεί να είναι η Κεντρική Τράπεζα, ή μια κρατικά ελεγχόμενη τράπεζα πχ της Γαλλίας, ή ένα fund που έχει συσταθεί ad hoc, και δεν τον ξέρουμε από πριν για να μην είναι προβλέψιμος. Και προτείνει πχ spread 300. Ο κερδοσκόπος βλέπει ότι πάει να χάσει το δάνειο, δηλαδή να πάει τσάμπα η στέρηση κερδών ενός μηνός. Λογικά, αντιπροτείνει 290. Αλλά δεν είναι μόνος του, υπάρχουν πολλοί σαν κι αυτόν, θυμηθείτε την προσφορά των 20 δις για δάνειο 3 δις. Και επομένως, <strong>υπό την πίεση της ανάγκης τους αρχίζει ο κύκλος της πτώσης</strong>. Ας πούμε, σχετικά αισιόδοξα, ότι το δάνειο κλείνει με 200 spread, που είναι σαφώς ανεκτό για τα ελληνικά δεδομένα. <br /><br />Μια τέτοια εξέλιξη θα αποτελούσε <strong>θρίαμβο της στρατηγικής της Ευρώπης</strong>. Η Ευρώπη δούλεψε, στήριξε την Ελλάδα, που βγήκε στην αγορά και δεν ζήτησε λεφτά από κανένα, ζήτησε απλώς να δανείζεται με μικρό spread, πράγμα που πέτυχε. Η κ.Merkel δεν χρειάστηκε να βοηθήσει καθόλου. Χρήματα δεν δόθηκαν, άρα δεν είπε ψέμματα στους δικούς της ψηφοφόρους. Ο κ.Sarkozy θριάμβευσε καταπολεμώντας τους εχθρούς της Ευρώπης, κι ανεβαίνει στα μάτια των δικών του ψηφοφόρων.<br /><br />Και το σχέδιο σ αυτήν την εκδοχή του δεν τελειώνει εκεί. <strong>Η Ευρώπη βγαίνει απ αυτή την κρίση δυναμωμένη</strong>. Το ευρώ επομένως ανεβαίνει. Κι αυτοί που μάζευαν δολάρια πουλώντας ευρώ σε χαμηλές τιμές τώρα αναγκάζονται να τα αγοράσουν ξανά σε ψηλές. <strong>Δηλαδή χάνουν λεφτά</strong>. Κι αν οι κερδοσκόποι χάνουν λεφτά θα το σκεφτούν δυο και τρείς φορές πριν προσπαθήσουν ξανά να επιτεθούν σε κάποιο Ευρωπαϊκό κράτος ή στο ευρώ. <br /><br />Θα χάσουν οι κερδοσκόποι; Χμμμ .. δεν είμαι τόσο βέβαιος. Οι πραγματικοί κερδοσκόποι, οι επενδυτικές τράπεζες και οι άλλοι οίκοι που τυγχάνουν της ανοχής μας κάποιο τρόπο θα βρουν να βγάλουν λεφτά. Μη ξεχνάμε ότι αυτοί διαχειρίζονται κεφάλαια πελατών τους και δεν έχουν και πολλούς ηθικούς ενδοιασμούς. Θα κερδίσουν και πάλι, πιθανότατα <strong>ποντάροντας αντίθετα στους πελάτες τους</strong>, όπως συχνότατα κάνουν. Το είδαμε και με την Goldman Sachs. Παλιά μου τέχνη κόσκινο, εις υγείαν των πελατών μας. <br /><br />Αλλά την επόμενη φορά <strong>οι πελάτες τους θα τείνουν να αποφύγουν τις επιθετικές τακτικές αγορών με ψηλά spreads </strong>καθώς και τις αμυντικές τακτικές των Credit Default Swaps. Δηλαδή θα αποφεύγουν την Ελλάδα. Το πιστόλι μπήκε στο τραπέζι, πυροβόλησε στον αέρα και, όπως λέει ο Asterix για τους Ρωμαίους οι κερδοσκόποι θα προτιμήσουν απ την αμφίβολης αποτελεσματικότητας τακτική της χελώνας (ρωμαϊκού σχηματισμού) την βέβαιη τακτική του λαγού. Κι αυτό φτάνει, γιατί <strong>ελαττώνει αποτελεσματικά τις πιέσεις</strong> προς την Ευρώπη.<br /><br />Αν τα πράγματα εξελιχθούν όπως τα λέω μέχρι εδώ, αν δηλαδή επιλεγεί ο ανοικτός πόλεμος με την κερδοσκοπία η Ελλάδα θα βγει για δανεισμό την μέρα που τα spreads θα είναι στο ψηλότερο σημείο και το ευρώ στο χαμηλότερο. Επίσης το ελληνικό χρηματιστήριο θα είναι πολύ χαμηλά, γιατί είναι ένα μέρος των Greek Accounts που χρησιμοποιούνται ήδη απ τους κερδοσκόπους που πουλάν μετοχές για να μαζέψουν χρήματα για τον δανεισμό μας. <br /><br />Φυσικά το πραγματικό ερώτημα που τίθεται τώρα είναι αν το σχέδιο αυτό είναι ασφαλές. Η απάντηση εδώ είναι όχι. Προφανώς οι κερδοσκόποι ξέρουν πολύ καλά τα παιχνίδια και διαθέτουν τεράστια κεφάλαια. <strong>Θα ήταν λοιπόν δυνατόν να κοντράρουν όσο πάει</strong>. Θα μπορούσαν δηλαδή να μην μπουν στην αγορά ελληνικών ομολόγων με χαμηλά spreads, επιβάλλοντας στην Γαλλική πχ Τράπεζα που είπα πριν να δανείσει αυτή και να μη λειτουργήσει σαν καταλύτης καθόδου των spreads στην αγορά. ΝΑ δώσει δηλαδή πραγματικά λεφτά. Και αν στην προσπάθεια κατάλυσης συμμετάσχουν – που θα συμμετάσχουν- και Γερμανικές Τράπεζες, θα αναγκαστούν να δανείσουν κι αυτές, και η κ.Merkel θα έχει προβλήματα στο εσωτερικό. Και θα αρχίσουν οι κόντρες μεταξύ Ευρωπαίων. Και <strong>τότε το ευρώ θα πέσει κι άλλο και οι κερδοσκόποι θα κερδίσουν τον πόλεμο χάνοντας ίσως την μάχη των ελληνικών ομολόγων</strong>. <br /><br />Αυτό βέβαια το ξέρουν κι οι Ευρωπαίοι, και τώρα μπαίνουμε στην δεύτερη φάση συλλογισμών. Όπως είναι σαφές απ τα παραπάνω, η Merkel θέλει να εξασφαλίσει ότι το όποιο όργανο δημιουργηθεί για να χτυπηθεί η κερδοσκοπία θα δράσει σαν καταλύτης. Γιατί αλλιώς θα πρέπει πραγματικά να βάλει λεφτά, και μάλιστα με ενδεχομένως αβέβαιο αποτέλεσμα. Επομένως <strong>θέλει να καθοριστούν αυστηρά οι γραμμές</strong>. Θέλει να ξέρει αν και πότε θα βάλει λεφτά. Και δεν αρνείται να βάλει, απλώς θέλει να το κάνει μόνο σε ύστατη περίπτωση, στην περίπτωση που η Ελλάδα χρεωκοπεί. <br /><br />Δεν χρειάζεται όμως τα πράγματα να πάνε σ αυτή την κατεύθυνση. <strong>Στις σύγχρονες κοινωνίες όλοι τείνουν να συνεργάζονται και να αποφεύγουν τις συγκρούσεις</strong>, κυρίως μεταξύ ισχυρών. Η απειλή bras de fer είναι καλή ακριβώς επειδή είναι απειλή. Αν πραγματοποιηθεί, τα πράγματα γίνονται αβέβαια, και η αβεβαιότητα είναι κακή για όλους. Το όπλο στο τραπέζι είναι αποτελεσματικότερο ίσως <strong>αν δεν χρησιμοποιηθεί καθόλου</strong>. <br /><br />Σ αυτή την εκδοχή των εξελίξεων, θα ανακοινωθεί στην προσεχή συνάντηση κορυφής ένα πλήρες σχέδιο στήριξης της Ελλάδας, με <strong>απόλυτη συμφωνία </strong>των πάντων. Πολύ πιθανόν ένα fund αρκετά μεγάλο ώστε και τις πιθανές βραχυπρόθεσμες ανάγκες ελληνικού δανεισμού να καλύπτει, και την σκληρή στάση των Ευρωπαίων -που ασφαλώς θα ανεβάσει τις ισοτιμίες- να υποδηλώνει. Η Ελλάδα θα χάσει ίσως κάποιες μονάδες spread αλλά θα μειωθεί και ίσως θα εκμηδενιστεί η πιθανότητα μάχης με τους κερδοσκόπους. <br /><br />Κατά την γνώμη μου αυτό είναι το ευρωπαϊκό σχέδιο στήριξης της ελληνικής οικονομίας. Όπως θα παρατηρείτε, ερμηνεύει απολύτως και την στάση του Παπανδρέου, και την στάση της Merkel, και την στάση των Sarkozy και Zapatero, και την στάση των ευρωπαίων ιθυνόντων, του Baroso, του Yunker, του Trichet και του Olli Rehn. Ερμηνεύει και τις εκ πρώτης όψεως αντικρουόμενες δηλώσεις περί των όρων στήριξης της Ελλάδας, και τις δηλώσεις για την μάχη κατά των κερδοσκόπων, και τις δηλώσεις για το όπλο στο τραπέζι. <br /><br />Μια τελική παρατήρηση είναι ίσως πολύ χρήσιμη. Είναι πιθανόν, στην δεύτερη εκδοχή της απλής απειλής προς τους κερδοσκόπους κι όχι του ανοικτού πολέμου, <strong>να συμμετάσχει στο fund στήριξης της Ελλάδας και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο</strong>, όπως λέγεται. Αυτό ενδεχομένως δεν έχει μόνον οικονομική σημασία. Έχει και πολιτική, αφού το Ταμείο έχει <strong>κυρίως αμερικανικά χρήματα</strong>. Σ αυτή την περίπτωση η στήριξη της Ελλάδας γίνεται μεν ισχυρότερη, αλλά ο πόλεμος με την κερδοσκοπία αναβάλλεται και <strong>επιβεβαιώνεται η Αμερικανική διεθνής ηγεσία</strong>. Ίσως αυτός να είναι ο λόγος της κακής διάθεσης του Παπανδρέου όταν έβγαινε απ τον Λευκό Οίκο.Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-40262048769442318192010-03-12T02:18:00.000-08:002010-03-12T09:18:19.581-08:00Gambit<br>Οφείλω να ομολογήσω ότι τις προηγούμενες μέρες με τρώγανε τα δάχτυλά μου. Κάθε τρεις και λίγο είχα έντονη παρόρμηση να κάτσω και να γράψω σχόλια για τις εξελίξεις. Δεν υπέκυψα στον πειρασμό για απλούς λόγους σχετιζόμενους με την στάση μου απέναντι στις εξελίξεις αυτές. Επιτρέψτε μου να εξηγηθώ.<br /><br />Θα μπορούσαμε να κατατάξουμε τα σπουδαιότερα συμβάντα απ την ημερομηνία ανάρτησης του προηγουμένου κειμένου σε δυο μεγάλες κατηγορίες. Τα «εσωτερικά» και τα «εξωτερικά». Στα εσωτερικά εντάσσω τα τελευταία μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση και τις αντιδράσεις απέναντι σ αυτά και στα εξωτερικά τον μαραθώνιο επαφών του Παπανδρέου με Merkel, Sarkozy, Yunker και φυσικά το υπερατλαντικό ταξίδι και τις συναντήσεις του εκεί.<br /><br /><strong>Τα μέτρα είναι οδυνηρά και ασφαλώς άδικα για εκείνη την κατηγορία πολιτών που είναι έντιμοι, εργάζονται και παράγουν αποτελεσματικά και δεν είναι υψηλόμισθοι</strong>. Κι αυτοί είναι ένα πολύ σοβαρό ποσοστό των Ελλήνων. Ίσως κάτω απ το 50%, αλλά πάντως δεν είναι πολύ λίγοι. Έχω την αίσθηση ότι οι άνθρωποι αυτοί στην πλειονότητά τους είδαν το πρόγραμμα αλλαγών του Παπανδρέου με ελπίδα. <strong>Στην αρχή, προεκλογικά, διστακτικά και σιωπηλά</strong>, επηρεασμένοι απ την προπαγάνδα που ήθελε τον Παπανδρέου Γιωργάκη, τις οποιεσδήποτε μικρές βελτιώσεις εισοδήματος που πρότεινε ψιχία και τις αλλαγές που προγραμμάτιζε γελοίες ή καταστρεπτικές για τα χρηστά παραδοσιακά ήθη μας. <br /><br /><strong>Στην συνέχεια αυτοί οι άνθρωποι αναθάρρησαν</strong>. Οι κινήσεις του Παπανδρέου και το ύφος της κυβέρνησης του τους έπειθαν μέρα με τη μέρα ότι η επιλογή τους είχε νόημα, ότι η πολιτική έχει νόημα, ότι μια νέα πορεία αυτής της χώρας άρχιζε, ότι επιτέλους θα μπορούσε κάτι ν αλλάξει και να γλιτώσουμε απ το μιξοβάρβαρο, ραγιάδικο, μπαχτσισοβόρο και ρουσφετοθηρικό σκηνικό της παράγκας του Καραγκιόζη που φαινόταν να αποτελεί το ριζικό μας. <br /><br />Όλοι οι πολίτες αυτής της κατηγορίας ανεξαρτήτως κομματικής τοποθέτησης <strong>στήριξαν ακόμα και τα μέτρα του σχεδίου Β </strong>ξέροντας ότι τα πράγματα για αρκετό διάστημα θα είναι σφιχτά και στριμωγμένα. Κι αρκετοί ακόμη συμπολίτες μας, πολλοί απ αυτούς που βρίσκονται στην γκρίζα περιοχή μεταξύ αυτής της κατηγορίας και της αντίθετης, κινήθηκαν στην ίδια κατεύθυνση συναισθηματικά, λογικά και πολιτικά. <br /><br />Όμως το σχέδιο Γ, ακριβέστερα η διολίσθηση στα πέραν οποιουδήποτε αρχικού σχεδιασμού μέτρα <strong>τους πόνεσε</strong>. Νομίζω πως τους νοιώθω να σφίγγουν τα δόντια και να <strong>σιωπούν περιμένοντας</strong>. Αισθάνομαι ότι <strong>έχουν πάρει την απόφαση να στηρίξουν τον Παπανδρέου </strong>όλη την τετραετία αλλά <strong>έχοντας χάσει μεγάλο μέρος απ τον μετεκλογικό ενθουσιασμό και την εμπιστοσύνη τους</strong>. Και φυσικά <strong>οι πολίτες που ανήκουν στην γκρίζα περιοχή του πληθυσμού </strong>και εκφράζονται δυστυχώς απολύτως απ τους ατάλαντους, αμελέτητους και ανόητους σταρ της τηλεοπτικής μας αρένας ήδη <strong>ανέκρουσαν πρύμναν</strong>. <br /><br />Αλλά γιατί να παραμείνουμε σ αυτή την κατηγορία; Πολλοί άνθρωποι της άλλης κατηγορίας θα πονέσουν επίσης, κι ο πόνος είναι πόνος. Ανεξάρτητα απ την εντιμότητα, την παραγωγικότητα και τα λεφτά που έχει κανείς. Και ασφαλώς αυτό δεν μπορεί να ευχαριστεί κανένα. <strong>Η εκδικητικότητα δεν είναι καθόλου καλός σύμβουλος</strong>, ούτε προσωπικά ούτε πολιτικά.<br /><br />Πιστεύω ότι αυτοί που μου κάνουν την τιμή να διαβάζουν αυτά που γράφω ανήκουν στην πρώτη κατηγορία, εξ άλλου αυτοί μ ενδιαφέρουν. Τι θα είχα να πω σ αυτούς τους ανθρώπους, τι θα είχα να πω σε σας; Ότι τα μέτρα ήταν αναγκαία; Ότι το θέμα δεν μπορεί να είναι ο 14ος μισθός αν κινδυνεύεις να μην έχεις επαρκή ρευστότητα για να πληρώσεις τον 4ο ; Ότι αν δει κανείς το σύνολο των μέτρων, δηλαδή την περικοπή κυρίως επιδομάτων και αποζημιώσεων, την εφάπαξ φορολόγηση των εισοδημάτων άνω των 100.000, το τσεκούρι του 15% στις off shore, τον αλγόριθμο τεκμηρίων και άλλα βλέπει ότι τα μέτρα έχουν κάποια προοδευτικότητα; Ότι η συλλογή αποδείξεων και οι έλεγχοι πιθανότατα θα μεγαλώσουν την προοδευτικότητα αυτή φέρνοντας ένα μέρος της φοροδιαφυγής στο σύστημα; Ότι τα χάλια του ελληνικού κράτους ήταν τέτοια που δεν επέτρεπαν καλύτερες διακρίσεις άρα περισσότερη δικαιοσύνη; <br /><br />Αυτά λίγο πολύ όλοι οι καλοπροαίρετοι και ευφυείς πολίτες και τα βλέπουν και τα καταλαβαίνουν. Κι <strong>αυτό το blog δεν ξεκίνησε για να δώσει συναισθηματική στήριξη σε κανένα</strong>. Πρόθεσή μου είναι να λέω κάτι που να <strong>προσθέτει στην ανάλυση και την κατανόηση των γεγονότων </strong>κι όχι λόγια παρηγοριάς ή υποστήριξης οποιασδήποτε ενέργειας της κυβέρνησης. <br /><br />Πιστεύω ότι η κυβέρνηση πρέπει να στηριχτεί γιατί επιδοκιμάζω ενέργειές της κι <strong>όχι το αντίθετο</strong>. Αντιλαμβάνομαι ότι παίρνοντας θέση «εκτίθεμαι» σε βαθμό που κάποιοι να με θεωρούν οπαδό. Δυστυχώς αυτός είναι ο τρόπος που ο μέσος πολίτης αντιλαμβάνεται την πολιτική, κάπως σαν το ποδόσφαιρο. Αλλά δεν μπορώ να μη πάρω θέση. Δεν είμαι ιδιώτης, με την αρχαιοελληνική σημασία του όρου, ούτε με την λατινική της μικροστρεβλωσούλα. <strong>Άλλο όμως το να πάρεις θέση κι άλλο το να γλυκαίνεις χάπια σ αυτούς που δε χρειάζονται ζάχαρες</strong>.<br /><br />Οι αντιπολιτευόμενοι πανηγυρίζουν κλαυθμηρίζοντες κι αγανακτούντες. <strong>Η Νέα Δημοκρατία </strong>πανηγυρίζει υπενθυμίζοντας στην κυβέρνηση την από 5ης Οκτωβρίου κριτική της για <strong>καθυστερήσεις στην λήψη μέτρων</strong>. <strong>Το ΚΚΕ και ο ΣΥΡΙΖΑ </strong>πανηγυρίζουν διακηρύσσοντας urbi et orbi την επιβεβαίωση της αντίληψής τους για την <strong>αντιλαϊκή κατεύθυνση της κυβέρνησης</strong>. Και ο ΛΑ.Ο.Σ, επιλέγοντας ευφυώς την στάση του σοβαρού πατριωτικού συνομιλητή που εμμέσως κατακρίνει τα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης για έλλειψη σοβαρότητας και πατριωτισμού, στηρίζει τα μέτρα, πράγμα που αποτελεί επίσης εμμέσως <strong>μια εξαιρετικά αποτελεσματική, ίσως διαλυτική κριτική του ΠΑΣΟΚ</strong>. <br /><br />Στο ίδιο το ΠΑΣΟΚ εντείνονται ξανά οι παλιές διαφωνίες. Τα νούμερα στις δημοσκοπήσεις πέφτουν, <strong>οι λαϊκιστές πανηγυρίζουν</strong>. Το βαθύ, «αριστερό» και «πατριωτικό» μέρος του κυβερνώντος κόμματος ξαναδείχνει τα δόντια του. Ο κ. Παπουτσής κρίνει ότι πρέπει να εκφράσει την ψυχή του κόμματος επιτιθέμενος στον κ.Σαχινίδη που απειλεί με παραίτηση. Αναλόγως συμπεριφέρεται κι ο κ.Σκανδαλίδης. Η αυστηρή κι ομόθυμη απέναντί τους στάση της κυβέρνησης τους μάζεψε. Για την ώρα. Για πόσο ακόμη όμως; <br /><br />Ένα μεγάλο τμήμα του ελληνικού λαού που χρόνια τώρα ζούσε στον φανταστικό κόσμο των <strong>ιδεολογημάτων που συστηματικά καλλιεργούνται από καριερίστες </strong>του είδους, έπεσε με τα μούτρα πάνω στην πραγματικότητα και ξύπνησε. Δυστυχώς όμως τελευταία τα κατάφερε να σηκωθεί, να ξεσκονιστεί και να συνεχίσει την προηγούμενη υπνοβατική διαδρομή του. <br /><br />Η ατμόσφαιρα που δημιουργήθηκε απ τη στιγμή που ανακοινώθηκαν τα νέα μέτρα επιδεινώνει σοβαρά το κλίμα μέσα στην Ελλάδα. Όλοι αυτοί που μέχρι τώρα ήταν μαζεμένοι ξέροντας ότι η εκλογή κι ακόμη περισσότερο <strong>η ενδεχόμενη επιτυχία της κυβέρνησης αυτής σε ορίζοντα τετραετίας τους δείχνει την πόρτα της εξόδου </strong>άρχισαν να ξαναβγαίνουν απ το καβούκι τους. Κι αυτό δημιουργεί κλίμα που όπως έλεγα στο προηγούμενο post επιδεινώνει τις αντικειμενικές συνθήκες. <br /><br />Φυσικά μέσα στην ανακατωσούρα βρήκαν ευκαιρία οι γνωστοί σχολιαστές των μέσων ενημέρωσης να επαναβεβαιώσουν την πίστη τους στα λαϊκιστικά ιδεώδη. Ακολουθώντας το γενικό κλίμα αρχίζουν να καλαμπουρίζουν για την κατάσταση ελεεινολογώντας ταυτόχρονα όσους δεν ακολουθούν την ευθεία γραμμή τους <strong>της κολακείας των ευτελέστερων δυνατών συναισθημάτων και της μηδενικής νόησης</strong>. Και το ανατροφοδοτούμενο κύκλωμα «λαϊκών» αντιλήψεων και ΜΜΕ που είχε σταματήσει λιγάκι μετά τις εκλογές αρχίζει να ξαναπαίρνει μπροστά. <br /><br />Πριν μια εικοσαετία και βάλε ο Σαββόπουλος μιλούσε για τους ατσίδες, τους μίμους και τους νάνους της δημόσιας ζωής μας που ξέρουν ότι <strong>στα ρεζιλίκια μας τοκίζοντας κανείς ποτέ δεν χάνει</strong>. Αυτοί οι άνθρωποι ξαναπήραν φόρα. Δυστυχώς όμως τα ρεζιλίκια μας εξαπλώθηκαν και εκτός Ελλάδος και σε τέτοιο βαθμό που άρχισαν κι άλλοι, <strong>πολύ πιο επικίνδυνοι ατσίδες </strong>να τοκίζουν πάνω τους. Γιατί <strong>τι άλλο είναι η υπερβολική αύξηση των spreads από τόκο στα ρεζιλίκια μας;</strong> <br /><br />Αυτό μας φέρνει στην δεύτερη κατηγορία εξελίξεων, τις εξωτερικές εξελίξεις. Εδώ βέβαια τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. <strong>Αυτά που στο προηγούμενο post έγραφα </strong>και που απ ότι κατάλαβα από συζητήσεις με φίλους αντιμετωπιζόντουσαν απ όσους τα διάβασαν σαν φαντασιοπληξίες ενός fan του Παπανδρέου, άρχισαν σιγά-σιγά να επιβεβαιώνονται και <strong>σήμερα είναι η mainstream αντίληψη</strong>. <br /><br /><strong>Τα ταξίδια του Παπανδρέου στην Ευρώπη δούλεψαν άψογα</strong>. Το κλίμα άλλαξε εντελώς. Ακόμη κι η μονίμως ψυχρή Merkel έσκασε χαμόγελο κι αγκάλιασε τον Γιώργο. Για τον Sarkozy δεν το συζητώ καθόλου. Δεν έχω ξαναδεί τόσο θερμή υποδοχή Έλληνα πρωθυπουργού από ξένο ηγέτη. Κι ο άνθρωπος τόπε πεντακάθαρα. <strong>Η Ελλάδα ανακτά την αξιοπιστία της</strong>. <strong>Ο Παπανδρέου </strong>γίνεται η τρίτη κορυφή ενός τριγώνου που <strong>οργανώνει την επίθεση κατά της κερδοσκοπίας</strong>, του οποίου οι δυο άλλες είναι ο ίδιος και η Merkel. Μόνον αφού τόπε θυμήθηκε ότι έπρεπε να αναφέρει και τον Yunker και το τρίγωνο έγινε τετράγωνο. <br /><br />Οι τίτλοι των εφημερίδων έπαψαν ως δια μαγείας –για όσους δεν καταλαβαίνουν - να είναι υβριστικοί για την Ελλάδα. Όλος ο κόσμος άρχισε να ασχολείται με το θέμα της ρύθμισης του χρηματοπιστωτικού συστήματος και την καταπολέμηση της κερδοσκοπίας. Και <strong>η Ελλάδα έγινε μέρος της πρωτοπορίας, ένα κράτος που λύνει προβλήματα, όχι πια ένα κράτος-πρόβλημα</strong>. <br /><br />Το ταξίδι στην Αμερική ήταν το αποκορύφωμα της εκστρατείας αυτής. Η υποδοχή που έκαναν στον Παπανδρέου η Nancy Pelosi και η Hillary Clinton ήταν εξαιρετικά θερμές. Φυσικά <strong>το κεντρικό θέμα των δηλώσεών ήταν το πάλι παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και η ρύθμισή του, δηλαδή το σχέδιο Παπανδρέου</strong>. Ειδικά η Clinton στην κοινή της εμφάνιση με τον Παπανδρέου δεν παρέλειψε να αναφερθεί στην συζήτησή τους για τα Credit Default Swaps, των οποίων - όπως δήλωσε - μέχρι προ έτους ούτε εκείνη ούτε ο Παπανδρέου γνώριζαν την ύπαρξη. Και βέβαια ξανακούσαμε αρκετές φορές ότι <strong>η Ελλάδα είναι ο ηγέτης των Βαλκανίων</strong>, πράγμα που αν θυμάμαι καλά το είχα ακούσει τελευταία φορά το 1992, λίγο πριν αρχίσουμε τις ανοησίες με το Σκοπιανό και παραιτηθούμε απ την ηγεσία αυτή μόνοι μας.<br /><br />Η συνάντηση με τον Obama ήταν λίγο διαφορετική. <strong>Ο Παπανδρέου βγήκε απ τον Λευκό Οίκο κάπως κουμπωμένος</strong>. Όπως μας είπε, ο Obama ήταν θετικός και δήλωσε ότι θα στηρίξει την ευρωπαϊκή πρόταση ελέγχου της κερδοσκοπίας στους G20, αλλά σταμάτησε εκεί. Μια ψυχρή δήλωση, την οποία ο ίδιος ο Obama στην ομιλία του κατά την διάρκεια της δεξίωσης για την 25η Μαρτίου δεν επανέλαβε, παρότι ο Παπανδρέου την ανέφερε. <br /><br />Ξέρουμε ότι ο Obama στο παρελθόν είχε μιλήσει εκτενέστατα για την ανάγκη ελέγχου όχι γενικά και αόριστα της κερδοσκοπίας αλλά πολύ συγκεκριμένα των επενδυτικών τραπεζών, οργάνωσε επιτροπές εναντίον των κερδοσκόπων και των ανήθικων πρακτικών τους και επέβαλε στα στελέχη των τραπεζών που πήραν κρατική στήριξη συνολικές αποδοχές κάτω του ενός εκατομμυρίου δολαρίων - ασύλληπτο για τα αμερικάνικα δεδομένα. Επομένως αυτή η στάση του απέναντι στην πρόταση Παπανδρέου χρήζει ερμηνείας.<br /><br />Τρεις εκδοχές βλέπω σε πρώτη ματιά. <strong>Η πρώτη είναι η απαισιόδοξη</strong>, η πολύ απαισιόδοξη, που την προτίμησαν όμως αρκετοί φίλοι μου. Ενδεχομένως <strong>ο Obama έκανε ήδη μόνος του την προσπάθεια να θέσει υπό πολιτικό έλεγχο το σύστημα, απέτυχε και εγκατέλειψε τον αγώνα</strong>. Ποιά θα μπορούσε να είναι σ αυτή την περίπτωση η αντίδρασή του στην πρόταση Παπανδρέου εκτός από ένα χαμόγελο και μια ψυχρή δήλωση ότι θα βοηθήσει; Ίσως μάλιστα και να του είπε τα καθέκαστα και να τον απογοήτευσε, πράγμα που θα δικαιολογούσε το ύφος του Παπανδρέου στην δήλωσή του έξω απ τον Λευκό Οίκο.<br /><br />Όμως αυτή την εκδοχή <strong>δεν την βρίσκω εξαιρετικά πιθανή</strong>. Δηλαδή ο Obama προσπάθησε και δεν το μάθαμε; Οι εκατέρωθεν κανονιοβολισμοί δεν ακούστηκαν πουθενά; Ούτε στην Γερμανία και στην Γαλλία; Ούτε στο State Department όπου η Hillary ήταν τόσο ενθαρρυντική στο σχέδιο Παπανδρέου; <br /><br />Η δεύτερη και η τρίτη εκδοχή είναι λίγο πιο πολιτικές κι έχουν κοινά σημεία. <strong>Πάμε στην δεύτερη</strong>. Ο Obama έχει σχεδιάσει την μάχη του κατά των κερδοσκόπων της οποίας έχει καθορίσει το timing ανάλογα με τις υπόλοιπες προτεραιότητες του. <strong>Η άφιξη του Παπανδρέου με την προφανώς επείγουσα αίτηση βοήθειας τον βγάζει απ τα πλάνα του </strong>και τον αναγκάζει να δώσει μια δύσκολη μάχη με δυνάμεις διεσπαρμένες σε άλλα σχέδια που ήδη τρέχουν, όπως το θέμα του αμερικάνικου συστήματος υγείας που θέλει να δημιουργήσει. Βλέποντας την Ευρώπη έτοιμη να δώσει μάχη αντιλαμβάνεται μεν την ευκαιρία και συμφωνεί, δηλώνει όμως απλώς υποστήριξη κι <strong>όχι πολύ ενεργό συμμετοχή</strong>. Αυτό εξηγεί την στάση της Clinton που ξέρει την γενικότερη διάθεση του Obama για μάχη κατά του χρηματοπιστωτικού συστήματος αλλά δεν έχει λόγο να ξέρει το ακριβές timing και συμφωνεί με τον Παπανδρέου.<br /><br />Η ερμηνεία αυτή έχει αρκετά ελαττώματα. Προϋποθέτει <strong>εκκίνηση δραστηριοτήτων σ ένα εξαιρετικά σημαντικό παγκόσμιο θέμα με τεράστια προβλήματα συντονισμού</strong>. Προβλήματα όχι μόνον μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής, αλλά και μέσα στην ίδια την αμερικανική κυβέρνηση. Δυσκολεύομαι να δεχθώ ότι η επίσκεψη Παπανδρέου ήταν τόσο κακά προγραμματισμένη απ την αμερικανική πλευρά ώστε η Clinton να μην έχει ενημερωθεί για τις απόψεις Obama σ ένα θέμα που ξέρει ότι θα τεθεί απ τον επισκέπτη της.<br /><br /><strong>Η τρίτη </strong>εκδοχή είναι κατ εξοχήν πολιτική. Ο Obama ξέρει την σημασία της πρότασης Παπανδρέου και είναι μαζί του, αλλά <strong>δεν μπορεί να παραχωρήσει την ηγεσία σ ένα τέτοιο θέμα στην Ευρώπη και μάλιστα στον πρωθυπουργό μιας χώρας 10 εκατομμυρίων</strong>. Έχει φυσικά ήδη κάνει προεργασία εδώ κι ένα χρόνο, γι αυτό μπορούμε να είμαστε βέβαιοι απ το πλήθος των εργασιών που έγιναν στις επιτροπές κατά της κερδοσκοπίας στην Αμερική. Επομένως, συναντώντας τον Παπανδρέου του δίνει ένα τυπικό διπλό μήνυμα. Είμαστε μαζί, σε στηρίζω, στο δείχνω με τον ενθουσιασμό της Clinton, αλλά μέχρι εκεί. <strong>Εγώ έχω καλύτερο σχέδιο</strong>, και σου το δείχνω. Θα σε στηρίξω στους G20 αφού επείγεσαι, αλλά μην περιμένεις πολλά απ αυτό που κάνεις, η όποια λύση από μένα θα έρθει. Καλή είναι η συνεργασία, αλλά <strong>εγώ είμαι η ηγεσία, όχι εσύ</strong>. <br /><br />Φυσικά οι κινήσεις Παπανδρέου του προξενούν σεβασμό, θέλει να τον έχει μαζί του. Του απονέμει λοιπόν τον «τίτλο» του «ηγέτη των Βαλκανίων». Αν μάλιστα προσέξατε, στην ομιλία του στην δεξίωση για την 25η Μαρτίου, αφού του λέει να προχωρήσει στην εξομάλυνση των σχέσεων της Ελλάδας με την Τουρκία, του λέει ότι ξέρει ότι προσπαθεί ήδη, και τελειώνει την ενότητα λέγοντας «τhank you very much for your leadership». <strong>Περιλαμβάνει δηλαδή στα Βαλκάνια και την Τουρκία αναβαθμίζοντας έτσι την Ελλάδα και δίνοντας ένα χαστούκι στην γείτονα </strong>που απέσυρε τον πρεσβευτή της απ την Washington λόγω της αποδοχής της γενοκτονίας των Αρμενίων απ την επιτροπή Εξωτερικών υποθέσεων του Κογκρέσου. <br /><br /><strong>Ο Obama όμως θέλει να βάλει και τις γραμμές του στον Παπανδρέου</strong>. Τον κρατάει σε απόσταση. Καθ όλη την διάρκεια της δεξίωσης το δείχνει με κάθε τρόπο. Κι όταν ακόμη κατεβαίνει πια απ το βήμα και αρχίζει το mingling προχωράει μόνος του από επισκέπτη σε επισκέπτη και μάλιστα εξαιρετικά γρήγορα, αναγκάζοντας τον Παπανδρέου να τον ακολουθεί και <strong>καθορίζοντάς του τον ρυθμό</strong>. <br /><br />Ο Παπανδρέου λοιπόν δεν πήρε όλα όσα θα ήθελε απ την Αμερική. <strong>Η αμερικάνικη στήριξη στα σχέδιά του υπάρχει αλλά είναι χλιαρή</strong>. Ποια λοιπόν μπορεί να είναι η συνέχεια του θέματος;<br /><br /><strong>Ο Παπανδρέου έχει ήδη πάρει αυτά που χρειαζόμαστε</strong>. Κι είναι πολύ περισσότερα απ όσα μπορούσαμε να ελπίζουμε μέχρι πριν λίγο καιρό. <strong>Αντέστρεψε απολύτως το κλίμα εναντίον της Ελλάδας</strong>. Η ευρωπαϊκή στήριξη στο θέμα των spreads είναι δεδομένη, και κατά πάσαν πιθανότητα θα είναι αποτελεσματική από μόνη της. Οι Ευρωπαίοι δήλωσαν ότι <strong>το πιστόλι θα είναι πάνω στο τραπέζι </strong>κι αν χρειαστεί θα χρησιμοποιηθεί. Ας ελπίσουμε ότι αυτό θα αρκέσει για να κατεβάσει τα spreads <strong>στα επίπεδα των 100-150 μονάδων </strong>που είναι ανεκτό. Πάντως θα το δούμε.<br /><br />Όχι μόνον αυτά. Πήρε μια, προσωρινή βέβαια, αναβάθμιση στις προτιμήσεις της Αμερικάνικης ηγεσίας, που έχει σημασία. <strong>Πήρε πιθανότατα ένα ΟΚ για τη «Βόρεια Μακεδονία» </strong>που δεν λύνει το θέμα αλλά έχει την σημασία του. <strong>Πήρε και την κατάργηση της βίζας</strong>. Και η συνολική του επιτυχία μπορεί να μετρηθεί πολύ απλά αν σκεφτούμε ότι σε οποιαδήποτε άλλη περίοδο το να καταργηθεί η βίζα θα ήταν γεγονός μεγάλης σημασίας που θα έπαιζε στα κανάλια για μέρες. Σήμερα μάλιστα είναι πιο σημαντικό ακόμη, γιατί μ αυτόν τον τρόπο ο Obama συμβολικά δείχνει στην Ευρώπη ότι θεωρεί την Ελλάδα ισότιμο μέλος της Ευρώπης, χωρίς την παραμικρή capitis deminutio (μείωσιν κεφαλής) σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. <strong>Κι όμως σημασία δεν δώσαμε. Προφανώς γιατί τα υπόλοιπα ήταν πολύ σοβαρότερα</strong>. <br /><br />Το σχέδιο του Παπανδρέου δούλεψε μια χαρά. Ίσως όχι 100%, αλλά μια χαρά. Και ήταν και εξαιρετικά φιλόδοξο και πολύ δύσκολο στην πραγματοποίηση. Αλλάζει τα δεδομένα την στιγμή που το είχαμε μέγιστη ανάγκη. Όμως αυτό <strong>είχε κόστος</strong>. Για να μπορέσει να το προωθήσει έπρεπε να δείχνει σε κάθε συνομιλητή του το δικό του και <strong>το γενικό συμφέρον </strong>και να μη συντηρεί τις υποψίες ότι όλα αυτά είναι ένα <strong>κολπάκι των παμπόνηρων Ελλήνων </strong>για να μη πληρώσουν τις ζημιές τους. <br /><br />Η επιτυχία του σχεδίου εξαρτιόταν από την δυνατότητά του να πείσει τους συνομιλητές τους, και πρωτίστως τους Ευρωπαίους ότι αναφέρεται στο κοινό καλό. Κι αυτό είχε ως προϋπόθεση τα σκληρά εσωτερικά μέτρα. <strong>Μέτρα περισσότερα μάλιστα απ όσα του είχαν ζητήσει</strong>, κι αυτό το τόνισε δυο φορές στην κοινή συνέντευξη με τον Sarkozy και στην συνέντευξη με την Merkel. Δεν πιστεύω βέβαια ότι έκανε πολλά περισσότερα απ όσα του είχαν απαιτηθεί, αλλά κάτι έκανε. <strong>Πιθανότατα ένα ποσοστό 10-20% απ τον 14ο μισθό ήταν το πιόνι που θυσιάστηκε στο gambit του Παπανδρέου</strong>. <br /><br />Το ότι ακόμη κι αυτά τα 100-200 € της επιπλέον αυτής θυσίας (όλος ο 14ος μισθός κοστίζει κάτι παραπάνω από ένα δισεκατομμύριο) ίσως είναι πολύ οδυνηρά για κάποιους είναι δεδομένο. <strong>Το ότι όμως άξιζε τον κόπο εμένα μου είναι εμφανές</strong>. Η αλλαγή στην εικόνα της Ελλάδας θα κεφαλαιοποιηθεί ταχύτατα. Εκατό μόλις μονάδες να βελτιωθούν τα spreads στα 50 δισεκατομμύρια που κατ ελάχιστον θα απαιτηθούν φέτος σημαίνουν 500 εκατομμύρια € λιγότερα, που είναι <strong>σαφώς περισσότερα απ αυτήν την επιπλέον θυσία</strong>. <br /><br />Δεν συζητώ το κέρδος στην περίπτωση που επιτευχθεί ο μέγιστος στόχος της εκστρατείας, δηλαδή ο έλεγχος του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος. Επίσης δεν προσθέτω κέρδη από την πιθανή διευκόλυνση της επίλυσης του Σκοπιανού και των Ελληνοτουρκικών που είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποτιμηθούν έστω και χονδρικά, αλλά που όλοι καταλαβαίνουμε. Επίσης δεν συζητάω την αύξηση της πιθανότητας ξένων επενδύσεων απ τις επαφές με οικονομικούς παράγοντες, που είναι το fall out της εκστρατείας. Αυτά είναι απλά ενδεχόμενα. Είναι όμως σαφές ότι <strong>η αλλαγή στην εικόνα της Ελλάδας ασφαλώς επηρεάζει σοβαρά τον τουρισμό μας </strong>κι αυτό είναι κάτι που θα μετρηθεί στα ταμεία του κράτους σε μερικούς μήνες. <br /><br />Θα είναι αρκετά αυτά για τον Παπανδρέου; Αντικειμενικά είναι, αλλά <strong>τον νοιώθω εξαιρετικά πεισματάρη</strong>. Δεν μπορώ βέβαια να ξέρω, αλλά βλέπω πιθανό το ενδεχόμενο <strong>να συνεχίσει τον μαραθώνιό του </strong>για να πείσει τους υπόλοιπους απ τους G20 μόνος του. Εξάλλου τον Putin ήδη τον συνάντησε, και αναμένεται σύντομα να συναντηθεί με τον Erdogan (η Τουρκία ανήκει στους G20), μια συνάντηση στην οποία δεν αποκλείω εκπλήξεις. Σ αυτήν πάντως την περίπτωση θα τον δούμε να τρέχει στην Ιταλία, την Αργεντινή, την Ινδία, την Κίνα, την Αυστραλία και δεν ξέρω πού αλλού. <br /><br />Ανεξάρτητα απ αυτό όμως το θέμα είναι πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα στο εσωτερικό. Πώς θα λειτουργήσουν τα μέτρα στην εσωτερική αγορά; Ποια θα είναι τελικά η ύφεση; Θα μπορέσουν να ελεγχθούν οι αντιδράσεις πριν δώσουν το τελευταίο απαραίτητο χεράκι βοήθειας στην ύφεση που έτσι κι αλλιώς θα έχουμε; Και βέβαια, θα καταφέρουμε να πετύχουμε τον στόχο του 8,7% με τα δεδομένα που θα προκύψουν; <br /><br />Η απάντησή μου στο τελευταίο ερώτημα είναι ναι. Πιστεύω μάλιστα πως με λίγη τύχη θα μπορέσουμε να τον ξεπεράσουμε. <strong>Το gambit που λέγαμε, που σημαίνει ότι κάνουμε πιο πολλά απ όσα χρειάζονται για την επιτυχία των στόχων καθώς και τα κέρδη απ το σχέδιο Παπανδρέου που ανέφερα πριν κάνουν κάτι τέτοιο πολύ πιθανόν</strong>. Αλλά για τα υπόλοιπα θα συζητήσουμε στο επόμενο post, αν στο μεταξύ σοβαρές εξελίξεις σε άλλους τομείς δεν μας υποχρεώσουν να ασχοληθούμε μ αυτές. Το κακό είναι ότι χρειάζεται κι αυτή η τύχη. Αν κάποιες αντιδράσεις εξελιχθούν άσχημα, αν πχ κάποιοι αστυνομικοί δείξουν τον συνήθη υπερβάλλοντα ζήλο κατά παιδιών ή ηλικιωμένων κλπ, κανείς δεν θα ήταν δυνατόν να υπολογίσει τι θα συμβεί. <br /><br />Λένε πως η τύχη βοηθάει τους τολμηρούς. Κι ο Παπανδρέου επέδειξε μέχρι τώρα πολύ μεγάλη τόλμη. Ας ελπίσουμε να επιβεβαιωθεί η λαϊκή σοφία.Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-78201911184004363052010-02-17T10:59:00.000-08:002010-03-10T06:01:01.804-08:00The Grand Chessboard<p>Η πρώτη φορά που με εντυπωσίασε ο Γιώργος Παπανδρέου ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 80, όταν εν μέσω ενός θορυβώδους όχλου εκφραζόμενου απολύτως απ τα γραφόμενα της Αυριανής τόλμησε να μιλήσει για τον «<strong>έρποντα φασίζοντα λαϊκισμό</strong>». Η απέχθειά μου προς αυτού του είδους την «πολιτική» αντίληψη μ έκανε να διορθώνω την πρόταση σε «ιπτάμενο λαϊκίζοντα φασισμό» και να χαμογελάω για τον Γιώργο που ε, τα 'πε αλλά μαζεμένα. Παρά την αποστασιοποίησή μου όμως είχα και εκτιμήσει και σημειώσει τη στάση του. <br /><br />Η δεύτερη φορά που ο Γιώργος απεδείχθη cygnus inter anates ήταν δυο-τρία χρόνια μετά, όταν μαζί με τον Μιχάλη Παπαγιαννάκη και τον Ανδρέα Ανδριανόπουλο κατέβασε στην Βουλή <strong>πρόταση για την νομιμοποίηση της κάνναβης</strong>. Την εποχή εκείνη που η κυρίαρχη αντίληψη θεωρούσε το ροκ μηχανισμό άλωσης της εργατικής τάξης ή των υγιών ελληνικών ηθών – οι νεώτεροι μην απορείτε, αυτοί που σήμερα σας λένε πως ήταν ροκάδες <strong>απλώς λένε ψέματα </strong>- κάτι τέτοιο δεν ήταν δυνατόν παρά να προκαλέσει τον χλευασμό των ανοήτων εντός και εκτός κοινοβουλίου, και φυσικά αυτό ο Γιώργος και οι άλλοι δυο το ήξεραν πολύ καλά, όπως ήξεραν και ότι αυτοί οι ανόητοι ήταν η συντριπτική πλειονότητα. <strong>Αλλά τόλμησαν</strong>. <br /><br />Δεν χρειάζεται να επιμείνω άλλο σε τέτοιου τύπου αναφορές. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι από αρκετά παλιά έβλεπα τον Παπανδρέου πολύ θετικά. Παρά την θέση μου αυτή, η συμπεριφορά του Γιώργου απ την εποχή της σύγκρουσής του με τον Βενιζέλο και μετά δεν σταμάτησε να <strong>με εκπλήττει ευχάριστα</strong>, με αποκορύφωμα το τελευταίο τετράμηνο. Γι αυτό το τετράμηνο βέβαια τα ξέρετε, τα έχετε διαβάσει εδώ. <br /><br />Υπήρχε όμως ένα σημείο του στυλ του Γιώργου που το έβλεπα με ένα πικρό χαμογελάκι. Βρε δεν μπορούσε αυτός ο άνθρωπος να μάθει απ τον πατέρα του, τον κατά την γνώμη μου μεγαλύτερο μαιτρ τακτικής του περασμένου αιώνα κανένα δυο τεχνικές παιγνίων; Υπέροχες οι αρχές, άριστη η κατεύθυνση, εξαιρετική η μελέτη και το βάθος αντιμετώπισης των προβλημάτων που έχει ο Γιώργος, και δεν με πειράζει καθόλου η έλλειψη ευγλωττίας του. Αλλά βρε παιδί μου <strong>χάθηκε νάχει και λιγάκι απ αυτή τη στόφα του «παίκτη» που σε τόσο μεγάλο βαθμό είχε ο πατέρας του</strong>;<br /><br />Αυτά έως προχθές. Από προχθές και μετά νομίζω ότι ο Γιώργος όχι μόνον έχει την στόφα του παίκτη, αλλά ότι <strong>είναι καλύτερος παίκτης κι από τον πατέρα του</strong>. Ο Γιώργος κατάφερε να εκτελέσει ένα <strong>αριστούργημα τακτικής</strong>. Θα ήθελα λοιπόν εδώ να περιγράψω και να σχολιάσω την τακτική αυτή της οποίας η κεντρική ιδέα αλλά και οι λεπτομέρειες εφαρμογής ούτε σχολιάστηκαν ακόμη αλλά ούτε και θα σχολιαστούν από κανένα μέσο. <br /><br />Ας αρχίσουμε απ την αρχή. Όπως ο Stiglitz προσφυέστατα έγραψε προ μερικών εβδομάδων κάνοντας ευθεία σύγκριση του με τον Obama, ο Γιώργος υποχρεώθηκε σε συμβιβασμούς του αρχικού του οράματος εξαιτίας της δεινής οικονομικής κατάστασης που παρέλαβε απ τον προκάτοχό του. Όμως, λέει ο Stiglitz, τα κολοσσιαία λάθη και οι ανέντιμες λογιστικές του Bush ωχριούν μπροστά σ αυτά του προκατόχου του Γιώργου – ούτε το όνομά του δεν καταδέχεται να γράψει ο άνθρωπος. <br /><br />Το κύριο, το τεράστιο πρόβλημα μπροστά στο οποίο βρίσκεται ο Γιώργος και η κυβέρνησή του, από πολιτική άποψη μπορεί να συνοψιστεί στο εξής παράδοξο. <strong>Κάθε τι που κάνει για να βελτιώσει την θέση του προς τα έξω του επιδεινώνει την θέση του στο εσωτερικό που επιδεινώνει με την σειρά της και την θέση στο εξωτερικό και αντιστρόφως</strong>. <br /><br />Δυστυχώς στην Ελλάδα σπανίως συνειδητοποιούμε ότι <strong>το κρατικό έλλειμμα μετατρέπεται ευθέως σε ιδιωτικό εισόδημα</strong>. Επομένως οποιαδήποτε <strong>προσπάθεια για μείωση του ελλείμματος</strong> που θα αύξανε την εμπιστοσύνη των αγορών και άρα θα μείωνε τα spreads φυσικά συναντά τεράστιες αντιδράσεις, που με τη σειρά τους προξενούν <strong>μείωση της εμπιστοσύνης των αγορών</strong>. Αντίστροφα, κάθε <strong>καταναλωτική δαπάνη </strong>που είναι ευχάριστη αλλά και ωφέλιμη στο εσωτερικό αφού αυξάνει την εμπιστοσύνη προς την κυβέρνηση και το σύστημα, άρα και το κοινωνικό κεφάλαιο συναντά την λυσσώδη αντίδραση των αγορών και άρα δυσχεραίνει το οικονομικό πρόβλημα άρα <strong>μειώνει την εμπιστοσύνη και στο εσωτερικό</strong>. <br /><br />Όπως βλέπετε δεν πρόκειται απλώς για μια κατάσταση σφύρας και άκμονος, Σκύλλας και Χάρυβδης, Συμπληγάδων, a rock and a hard place, διαλέξτε και πάρτε. Είναι χειρότερα. <strong>Ότι κάνεις για να βελτιώσεις κάτι, τελικώς το χειροτερεύει</strong>. Δεν πρόκειται εδώ για την εύρεση μιας χρυσής τομής που θα προκαλεί τις λιγότερες δυνατές συνολικές αντιδράσεις, μιας έστω πολύ στενής οδού μεταξύ συμπληγάδων. <strong>Το πρόβλημα αυτό είναι περισσότερο από οικονομικό, είναι βαθύτατα πολιτικό</strong>. Και επομένως χρειάζεται πολιτική αντιμετώπιση. <br /><br />Η κυβέρνηση αυτή, αντιθέτως προς την μπουρδολογία των καναλιών και των εκ δεξιών αντιπολιτευομένων δεν μένει καθόλου άπραγη ούτε αργεί. Κάνει πολύ γρήγορη και πολύ αποτελεσματική δουλειά. Έχει ανοίξει ένα σωρό σημαντικά μέτωπα. Έχει καταλήξει σε τελικές λύσεις προβλημάτων το καθένα απ τα οποία εθεωρείτο απ όλες τις παρελθούσες κυβερνήσεις καυτή πατάτα, και φυσικά η λύση του ανεβάλλετο. Θυμηθείτε πόσα χρόνια μιλάμε για ένα δικαιότερο φορολογικό, για το ασφαλιστικό, για το θέμα των μεταναστών, για την επιδοματική πολιτική στο δημόσιο τομέα κλπ. Και όλα αυτά άνοιξαν απ την πρώτη μέρα της νέας κυβέρνησης – ναι, πολύ νέα είναι ακόμη, μόλις τεσσάρων μηνών κι ας έχετε ξεχάσει απολύτως τον Καραμανλή και τους συν αυτώ, ας σας φαίνονται σαν κακό όνειρο. <br /><br />Όσοι από σας διαβάσατε το post για τις ισορροπίες Nash θα ξέρετε ότι η άποψή μου είναι ότι αυτό ακριβώς έπρεπε να γίνει. <strong>Πολλά πράγματα πολύ γρήγορα</strong>. Και το έβλεπα να γίνεται, και περίμενα να αυξηθεί η ταχύτητα κι άλλο. Όμως στις 9 Φεβρουαρίου το απόγευμα δεν μπόρεσα να συγκρατήσω τα γέλια μου βλέποντας τηλεόραση.<br /><br />Έβλεπα τον κ Παπακωνσταντίνου να ανακοινώνει <strong>το πακέτο για την πολιτική μισθών </strong>με οριζόντια περικοπή του 10% των επιδομάτων στο Δημόσιο. Φυσικά αυτό από μόνο του θα αρκούσε για να προξενήσει μια μικρή επανάσταση των δημοσίων υπαλλήλων, κυρίως των υψηλόμισθων βέβαια, που φυσικά είναι και οι ηγέτες των λαϊκών αγώνων. Αλλά μόλις τελείωσε αυτό, ο κ. Παπακωνσταντίνου δεν σταμάτησε. Αντίθετα, προχώρησε με <strong>το φορολογικό</strong>, που βέβαια προβλέπει αυξημένη συνεισφορά των εισοδημάτων πάνω από 40.000 €. Που κι αυτό μόνο του θα μπορούσε να προξενήσει επανάσταση, κι όχι μόνο στο δημόσιο. <br /><br />Και ο κ. Παπακωνσταντίνου έφυγε απ την οθόνη. Αλλά η κατάσταση δεν σταμάτησε εκεί. Αμέσως μετά έσκασε μύτη ο κ. Λοβέρδος με τις ανακοινώσεις για <strong>το ασφαλιστικό</strong>, που βάζοντας φρένο στις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, τις εθελούσιες εξόδους κλπ προέβλεπε πολύ περισσότερα απ τα σχέδια Γιαννίτση και Σπράου που είχαν προξενήσει επαναστάσεις όταν ανακοινώθηκαν. Κι όλα αυτά πάνω στο φόντο <strong>του μεταναστευτικού </strong>που ακόμη συνεζητείτο στην Βουλή. Και με την γενική απεργία της ΑΔΕΔΥ ήδη οργανωμένη για την επομένη. Ε πώς να αντέξω και να μη βάλω τα γέλια; <br /><br />Τώρα θα μου πείτε «καλά, για γέλια είναι αυτά;», και με το δίκιο σας. Όμως έχοντας πλήρως αποδεχθεί την αναγκαιότητα των μέτρων αυτών, μπορούσα να δω τα πράγματα από μια λιγάκι διαφορετική γωνιά. Φαντάστηκα τον κ. Χατζηνικολάου (έτυχε να βλέπω Alter) με τους συνεργάτες του να συζητάν σε σύσκεψη τα του προσεχούς τους δελτίου. Τώρα μήπως μπορείτε να με συγχωρήσετε για τα γέλια μου;<br /><br />Σκεφτείτε την ατμόσφαιρα της σύσκεψης. Εκεί που όλα είναι μια χαρά και συζητάμε ήσυχα ήσυχα για το μεταναστευτικό και σκεπτόμαστε ποιά καλαμπουράκια θα πει ο κ.Τράγκας κοντράροντας την κ. Μακρή ξαφνικά έρχεται το πακέτο με τα μισθολογικά. Καμμιά δεκαριά σελιδούλες με νούμερα, στα οποία βέβαια οι δημοσιογράφοι δεν τα πάνε και τόσο καλά. Άντε να τα καταλάβεις. Και επειδή δεν μπορείς, άντε να βρεις τέτοια ώρα οικονομολόγο να σου πει δυο κουβέντες. Κι άντε νε βρεις συνδικαλιστή να στα σχολιάσει. Άσε που δεν φτάνει συνδικαλιστής, θέλεις κι εκπροσώπους κομμάτων. Τι κάνουμε τώρα παιδιά;<br /><br />Και εκεί που έχεις αποδεχθεί ότι το μόνο που προλαβαίνεις είναι να πάρεις κάνα δυο σκονάκια, να παπαγαλίσεις και δυο-τρία νούμερα, και να ξεγλιστρήσεις με καμμιά σαχλαμαρίτσα, έρχεται το επόμενο πακέτο, με το φορολογικό. Και πλησιάζει η ώρα του δελτίου, και <strong>τα χέρια αρχίζουν να σηκώνονται ψηλά</strong>. Και μέχρι να σηκώσεις το τηλέφωνο να ξανάρθει ο ίδιος ανόητος οικονομολόγος που και καλός νάτανε ούτε να κάνει μια ανάγνωση του σχεδίου δεν προλάβαινε, νάσου κι ο Λοβέρδος με το ασφαλιστικό. <strong>Η παράδοση είναι άνευ όρων</strong>.<br /><br />Και φυσικά το ίδιο ακριβώς σκηνικό υπήρχε σ όλα τα κανάλια, τους ραδιοφωνικούς σταθμούς και τις εφημερίδες. Και φυσικά και στα επιτελεία των κομμάτων. Πότε να προλάβεις σε τηλεοπτικούς χρόνους να βρεις να πεις κάτι στοιχειωδώς σοβαροφανές όταν <strong>για να μελετηθούν τα δουλεμένα επί μήνες σχέδια χρειάζεσαι τουλάχιστον μια βδομαδούλα για το καθένα</strong>; Στις τηλεοράσεις μας επεκράτησε σχεδόν απόλυτη αφωνία. Το μόνο που μπόρεσαν να κάνουν οι αντιπολιτευόμενοι ήταν να επαναλάβουν την συνήθη τους προπαγάνδα, που όμως δεν μπορούσε να συγκροτήσει κανένα μέτωπο αγώνα. <br /><br />Όπως μικρός διάβαζα για τις τεχνικές δημιουργικότητας, όταν οι συνήθεις σκέψεις δεν σου λύνουν ένα πρόβλημα, μπορείς να δοκιμάσεις <strong>να σκεφτείς εντελώς ανάποδα</strong>. Όταν έχεις 4 νομοσχέδια που θα προξενήσουν μεγάλες αντιδράσεις, η φυσική σκέψη είναι να ξεκινήσεις με το πρώτο, να περιμένεις να τελειώσουν οι αντιδράσεις και μετά να προχωρήσεις στο δεύτερο. Όμως το να τα απλώσεις στον χρόνο είναι ότι χειρότερο. Το καθένα θα έχει τις μέγιστες αντιδράσεις, που θα συνεχίζονται σε βάθος χρόνου. <br /> <br />Εδώ χρειάζεται να σκεφτείς ανάποδα. Και να δεις τι θα συμβεί αν τα σπρώξεις μαζί στο τραπέζι. Και να καταλάβεις ότι <strong>το μόνο δυνατό αποτέλεσμα είναι να σκεδαστούν οι αντιδράσεις, να μην υπάρξει σαφής στόχος, και άρα να μεγαλώσει η πιθανότητα αστοχίας των αντιδράσεων</strong>. Παρότι δεν μου αρέσουν τα παραδείγματα εκ των πολεμικών τεχνών που τόσο συνηθίζονται σήμερα, είναι χαζό να δώσεις μια γροθιά σε κάποιον και να περιμένεις ήπια αντίδραση, που όταν τελειώσει θα του δώσεις δεύτερη κοκ. Αν όμως του δώσεις τέσσερις μαζί υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να ζαλιστεί και να μην αντιδράσει καθόλου. <strong>Ο Παπανδρέου στην περίπτωση αυτή έκανε ένα coup</strong>, ακριβέστερα ένα coup de maitre. Και το coup δούλεψε. <br /><br />Φυσικά το timing ήταν εξαιρετικό. Τις επόμενες μέρες θα λαμβανόντουσαν οι αποφάσεις στην Ευρώπη για το πακέτο σταθερότητας, πράγμα που <strong>μετέφερε το κέντρο ενδιαφέροντος του ελληνικού λαού στις Βρυξέλλες </strong>κάνοντας τις χθεσινές ειδήσεις παλιές, άρα ακατάλληλες για επαναπαρουσίαση απ τις τηλεοράσεις μας. Οι ανακοινώσεις πια θα ήταν δεδομένες, άρα όχι προς συζήτηση και όχι προς αντίδραση. Και σε μια βδομαδούλα όλο και θα υπάρξουν σοβαρότερες ειδήσεις απ το διαζύγιο της Μενεγάκη.<br /><br />Η Ευρώπη βεβαίως έκανε μετ επαίνων αποδεκτές τις αρχές του σχεδίου σταθερότητας δηλώνοντας ότι θα στηρίξει την Ελλάδα. Μια δήλωση απλώς, αλλά πολύ σημαντική για τις αγορές. Το σχέδιο είχε ολοκληρωθεί. Όπως ακριβώς είχε πει ο κ. Πάγκαλος, <strong>μιλάμε για NBA</strong>. Ο Πάγκαλος, που ήταν εξέχον στέλεχος των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου και που ήξερε την μαστοριά του. Την οποία σαφέστατα όχι απλώς επαναλαμβάνει αλλά ξεπερνά ο Γιώργος. <br /><br /><center>------------------------------</center><br /><br />Μ αυτές τις σκέψεις ξεκίνησα στις 11 Φεβρουαρίου να σας γράψω για το σχέδιο αυτό για να το προλάβετε ζεστό. Και έχοντας την τηλεόραση ανοικτή ξαφνικά βλέπω στο υπουργικό συμβούλιο ένα <strong>Παπανδρέου συνοφρυωμένο να κατηγορεί ανοικτά την προηγούμενη κυβέρνηση αλλά και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και να μιλάει για εξεταστική επιτροπή </strong>που θα βρει τι έγινε με τα ψευδή στοιχεία που παρουσιάστηκαν στην Ευρώπη, και να μιλάει <strong>για την Ευρώπη που δεν έλεγξε επαρκώς </strong>την προηγούμενη κυβέρνηση. <br /><br />Φυσικά σταμάτησα να γράφω, αφού δεν καταλάβαινα τι συμβαίνει. Το ότι αυτά που σκεπτόμουν ήταν σωστά δεν μπορούσα να το αμφισβητήσω. Δεν μπορούσε να είναι τυχαίο γεγονός η ανακοίνωση τεσσάρων νομοσχεδίων σε μια μέρα. Και η μόνη πιθανότητα επιλογής τέτοιου σχεδίου περιλαμβάνει τις προϋποθέσεις που σας περιέγραψα. Ο συγχρονισμός με τις Ευρωπαϊκές αποφάσεις για στήριξη επίσης δεν μπορεί να ήταν τυχαίος. <br /><br />Ναι αλλά τώρα τα πράγματα είναι ακατανόητα. Έχεις απέναντί σου μια ΝΔ που ήδη έχει δηλώσει ότι θα σε στηρίξει, που δεν κάνει πολλές φασαρίες παρά μόνο για την τιμή των όπλων και που την έχεις αιφνιδιάσει απολύτως με την ταυτόχρονη ανακοίνωση των σχεδίων. Γιατί να της επιτεθείς με την αναγγελία της εξεταστικής επιτροπής που θα την εξαγριώσει και θα την κάνει να πολεμήσει υποχρεωτικά, αφού στην εναλλακτική περίπτωση θα κοπεί στα δυο; Και γιατί να επιτίθεσαι στη Ευρωπαϊκή Ένωση που μόλις σε στήριξε; Καλά, πέταξαν και μερικές κουβέντες για πρόσθετα μέτρα αλλά αυτό <strong>και αναμενόμενο, και επιθυμητό είναι </strong>αφού χρειάζεται να πεισθεί ο ελληνικός λαός για την σοβαρότητα της κατάστασης. Το σχέδιό σου πέτυχε, γιατί δεν κάθεσαι ήσυχος να δουλέψεις στην εφαρμογή των σχεδίων, να παρουσιάσεις καλά αποτελέσματα μέχρι τον Μάρτιο και να πάρουμε μια ανάσα που τόσο χρειαζόμαστε; <br /><br />Παρότι τα spreads που αφού κατέβηκαν μέχρι το 260 ξανανέβηκαν στα 290 είχαν αρχίσει να με υποψιάζουν τα πράγματα μου ήταν ασαφή μέχρι την καθαρή Δευτέρα. Μέχρι που ανακοινώθηκε <strong>η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είδηση των New York Times ότι οι Goldman Sachs είχαν κάνει πρόταση στον Παπανδρέου να συγκαλύψουν μέρος του χρέους </strong>χρησιμοποιώντας σύνθετα προϊόντα τους, όπως ακριβώς και επί Σημίτη και Καραμανλή – μόνο που αυτή τη φορά η πρότασή τους απερρίφθη. <br /><br />Για όσους ασχολούνται με τα θέματα αυτά η πρόταση αυτή των Goldman Sachs δεν αποτελεί καν είδηση. Πρόκειται για <strong>παράγωγα προϊόντα (derivatives)</strong>, στην περίπτωσή μας για <strong>swaps που έπαιζαν με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες </strong>και την διαφορά σταθερών και κυμαινομένων επιτοκίων και των χρόνων και τρόπων αποπληρωμής. Και όπως ακόμη και αυτοί που δεν πολυασχολούνται με τα οικονομικά έμαθαν εδώ και δυο χρόνια, τα παράγωγα, των οποίων η χρήση υπήρξε εξαιρετικά εκτεταμένη ήταν <strong>μια απ τις βασικές αιτίες της παγκόσμιας κρίσης </strong>(διαβάστε το σχετικό post). <br /><br />Τα συγκεκριμένα προϊόντα που χρησιμοποίησαν οι ελληνικές κυβερνήσεις πουλήθηκαν στην Εθνική Τράπεζα, πράγμα που σημαίνει ότι ήταν <strong>απροσπέλαστα σε οποιονδήποτε έλεγχο της κεντρικής κυβέρνησης </strong>απ τους Ευρωπαίους επιτηρητές μας. Αφήστε που <strong>δεν ήταν και παράνομα</strong>. Ίσως ούτε καν ανήθικα δεν μπορείς να τα πεις αφού δεν αποτελούν παρέκκλιση απ τα τρέχοντα συναλλακτικά ήθη. Όλοι τα ίδια έκαναν. Δυστυχώς σε περιόδους εκπτώσεων των ηθών, το ηθικό και το νόμιμο όντως ταυτίζονται κατά το Μεϊμαράκειον αξίωμα. <br /><br />Η προέλευση της είδησης είναι ελληνική. Και μάλιστα <strong>πρέπει να είναι η ελληνική κυβέρνηση</strong>. Και το ότι πρώην στέλεχος των Υπηρεσιών Ελέγχου του χρέους επί ΠΑΣΟΚ, ο κ. Χ. Σαρδέλης είναι η κύρια πηγή των δημοσιογράφων το επιβεβαιώνει. Και το ερώτημα είναι τι μπορεί να σημαίνει κάτι τέτοιο.<br /><br />Μια μόνο απάντηση μου φαίνεται εύλογη. <strong>Ο Παπανδρέου εκθέτει στα πυρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης την Goldman Sachs και δι αυτής το σύνολο των επενδυτικών τραπεζών της Wall Street, που είναι κυρίως οι παίκτες που κερδοσκοπούν επί της ελληνικής ανυποληψίας</strong>. Στο ίδιο άρθρο των New York Times αναφέρεται χωρίς τίποτε το συγκεκριμένο και η JP Morgan. Φυσικά αναφέρεται πάλι χωρίς συγκεκριμένα στοιχεία ότι αντίστοιχα πακέτα έχει πάρει και η Ιταλία και η Ισπανία και η Ιρλανδία και η Πορτογαλία. <br /> <br />Η κίνηση είναι εξαιρετικά ισχυρή. Μ αυτήν ο Παπανδρέου εισάγει στο παιχνίδι των πλαστών στοιχείων και μια σειρά άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αλλά δεν είναι αυτό το κύριο στοιχείο. Το βασικότερο είναι ότι έτσι <strong>εκθέτει την Goldman Sachs και τους υπόλοιπους <em>στους πελάτες τους</em></strong>. <br /><br />Αν η Goldman Sachs βοηθούσε ευρωπαϊκές χώρες να καλύπτουν τα ελλείμματά τους, αυτό προφανώς <strong>εξέθετε τους πελάτες της σε κινδύνους αφού η Ελλάδα της οποίας αγόραζαν ομόλογα ήταν σε χειρότερη θέση από εκείνη που πίστευαν</strong>. Η Goldman Sachs και οι υπόλοιπες της παρέας έδιναν αξιολογήσεις (η Goldman Sachs μπορεί να μη κάνει αξιολογήσεις κρατών αλλά κάνει αξιολογήσεις τραπεζών για παράδειγμα) στις οποίες η Ελλάδα κατετάσσετο στην Α+++ κατηγορία βασισμένες σε μαγειρέματα στοιχείων που οι ίδιες έκαναν. <br /><br />Και η επιλογή του οίκου είναι εξαιρετική. Η Goldman Sachs βρίσκεται και <strong>στο στόχαστρο επιτροπών της Αμερικανικής Γερουσίας </strong>για παράνομες ή έστω αμφιλεγόμενες πρακτικές που σχετίζονται και με την προς ίδιον όφελος χρήση στοιχείων των πελατών της. Μ ένα παράξενο τρόπο ο Παπανδρέου ανταποδίδει τα χτυπήματα της εκ Wall Street κερδοσκοπίας σε βάρος της Ελλάδας <strong>με τις πλάτες του Obama</strong>. Κι ένα ενδιαφέρον κερασάκι στην τούρτα: επικεφαλής της έρευνάς κατά της Goldman Sachs στην Αμερική είναι ο πρώην state treasurer, κάτι σαν Υπουργός Οικονομικών της California, ο κ. <strong>Phil Angelides</strong>. <br /><br />Όπως υποθέτω ότι ήδη αντιλαμβάνεστε <strong>ο Παπανδρέου αντεπιτίθεται ανοίγοντας το παιχνίδι όσο πάει. Παίζει ρέστα.</strong> Αν πρόκειται η Ελλάδα να πληρώνει μεγάλα spreads και να κινδυνεύει με κατάρρευση αυτό δεν θα συμβεί ακινδύνως για τους οίκους αξιολόγησης και τις επενδυτικές τράπεζες. Και όχι μόνον. <strong>Η Eurostat ασφαλώς αποτελεί ένα από τους κόμπους που θα βρει ξετυλίγοντας το κουβάρι </strong>της η Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής. Και οι αλλόφυλοι θα καταπλακωθούν μαζί μας απ την κατάρρευση του οικοδομήματος στο οποίο μας αλυσόδεσαν. <br /><br /><strong>Το παιχνίδι γίνεται πλανητικό</strong>. Η Ελλάδα, όπως πρωτοείπε ο Γιώργος και ήδη έχουν δεχθεί όλοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες είναι το σημείο επίθεσης του δολαρίου εναντίον του ευρώ. Επομένως, απολύτως λογικά <strong>ο Παπανδρέου κτυπά τον σκληρό πυρήνα του δολαρίου, την Wall Street</strong>. Ξεκινάει με την είδηση των New York Times και απειλεί με συνέχεια της επίθεσης δια της Εξεταστικής Επιτροπής. Απειλεί να εκθέσει όσο πάει τις επενδυτικές τράπεζες, τους οίκους αξιολόγησης κι ακόμη και την Eurostat. Και αναγκάζει την υπόλοιπη Ευρώπη να συνταχθεί μαζί του, αφού όλη την Ευρώπη αφορά η μάχη. Και έχει και αμερικανική στήριξη. <br /><br />Η επιβεβαίωση είναι ευχερέστατη. Οι δυο Jean Claude της Ευρώπης, o Yunker και ο Trichet, επικεφαλής του Eurogroup και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δηλώνουν το ίδιο απόγευμα ότι <strong>θα στηρίξουν την Ελλάδα </strong>και ότι δεν πρόκειται να ανακοινώσουν πώς. <strong>Η στήριξη θα είναι με ad hoc μέτρα. Δεν σας λέμε πώς κύριοι κερδοσκόποι, γιατί αν σας πούμε θα προφυλαχτείτε. Δηλαδή πόλεμος.</strong> <br /><br />Ο Παπανδρέου την πέφτει στους οίκους που κερδοσκοπούν επί της ελληνικής οικονομίας <strong>φέρνοντάς τους αντιμέτωπους με τους ίδιους τους πελάτες τους αλλά και με την Ευρώπη </strong>που αναγκάζεται να συνταχθεί μαζί του. Απλώνει την φωτιά σε όλη την Ευρώπη αλλά και πέραν του Ατλαντικού. Κάνει δηλαδή ότι επί χρόνια κάνει το Ισραήλ με τους Άραβες τους οποίους πιέζοντας ωθεί σε τρομοκρατικές πράξεις εκτός του Ισραήλ με αποτέλεσμα να δημιουργεί μια συμμαχία εναντίον τους. Η θέση της Ελλάδος ενισχύεται εξαιρετικά. Ή οι οίκοι θα πάνε πάσο και θα δούμε τα spreads να πέφτουν σιγά-σιγά, ή θα επέμβει η Ευρώπη με ad hoc μέτρα να τα ρίξει, και μάλιστα πριν προλάβει να κάνει αξιολογήσεις της πορείας της Ελλάδας. <br /><br />Όσον αφορά την Ευρώπη, υπάρχει ακόμη μια πτυχή. Ο Παπανδρέου ο ίδιος, όπως έχει προ καιρού δηλωθεί <strong>ζητά την συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην ομάδα επιτήρησης </strong>της Ελλάδας. Αν τα πορτοκάλια της Ευρώπης δεν είναι της ποιότητας που χρειάζεται, υπάρχουν κι αλλού πορτοκαλιές. <br /><br />Πρόκειται για <strong>ένα εξαιρετικής σύλληψης, εκτέλεσης και τόλμης πολιτικό παίγνιο</strong>. Φυσικά δεν μπορώ να ξέρω αν τελικώς θα δουλέψει. Αυτό όμως που ξέρω είναι ότι οι πιθανότητές μας να την βγάλουμε καθαρή αυξάνονται πολύ. Και ξέρω επίσης και κάτι άλλο, που ίσως σας φανεί υπερβολικό άρα θα μου συγχωρήσετε την προσπάθεια εξήγησης στην επόμενη παράγραφο.<br /><br />Στους κύκλους που μελετούν την πολιτική συχνότατα τίθεται το θέμα της ηγεσίας και της κυριαρχίας. Συγχωρήστε μου την εναλλακτική χρήση των όρων αλλά οι διαφορές δεν μας αφορούν στο τρέχον σημείωμα. Η σύγχρονη αντίληψη είναι ότι <strong>ηγέτης είναι αυτός που καθορίζει την agenda</strong>. Μ αυτήν όμως την αντίληψη <strong>ο Παπανδρέου αυτή την στιγμή ηγείται της Ευρώπης</strong>. Η Ελλάδα παύει να είναι το κακό παιδί της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γίνεται πρωτοπόρος στο εξαιρετικά σημαντικό <strong>παίγνιο της ρύθμισης του διεθνούς χρηματοοικονομικού συστήματος</strong>. Ανεξάρτητα απ την τελική επιτυχία αυτού του σχεδίου, ο Παπανδρέου ξεπερνάει τις προσδοκίες μου. Όχι μόνο έμαθε απ τον πατέρα του τα κόλπα, αλλά κάνει κι άλλα που <strong>ξεπερνάν κατά πολύ την εμβέλεια των πατρικών χειρισμών</strong>. <br /><br />Η Ελλάδα απ την μεταπολίτευση και μετά είχε μια παράδοση εξαιρετικών ηγετών ανεξάρτητα απ το αν συμφωνεί κανείς ή διαφωνεί μαζί τους – και βέβαια είναι αδύνατον να συμφωνεί κανείς με όλους. Μετά την παρένθεση Καραμανλή όπου είχαμε για πρώτη φορά μεταπολιτευτικά την ηγεσία που μας άξιζε τέτοιοι πού ‘μαστε, η Ελλάδα έχει ξανά ένα πρωθυπουργό που μπορεί όχι απλώς να παίξει δύσκολα παιχνίδια, αλλά και να τα εισαγάγει και να επιβάλει στους υπόλοιπους να παίξουν μαζί του με τον τρόπο που θέλει αυτός. Κι όχι μόνον. <strong>Έχει κάποιον που ξεπερνάει όλους τους προηγούμενους συνδυάζοντας τις αρετές τους</strong>. Μέσα στα χάλια μας, είμαστε πολύ τυχεροί. <br /><br /><center>------------------------------</center><br /><br /><br />ΥΓ. 1. Το κείμενο αυτό γράφτηκε δυο μέρες πριν απ την ημερομηνία που βλέπετε στο blog. Μόλις έμαθα στις ειδήσεις ότι επιτέλους η Ευρωπαϊκή Ένωση δήλωσε δια του εκπροσώπου του Olli Rehn ότι και ευρωπαϊκό σχέδιο υπάρχει για την Ελλάδα <strong>και έχουν μαζευτεί πόροι που θα χρησιμοποιηθούν μόλις η Ελλάδα το ζητήσει</strong>. Για να δούμε.<br /><br />ΥΓ. 2. Αφού είχα αναρτήσει ήδη το κείμενο, σκέφτηκα να ψάξω λίγο για τον κ. Phil Angelides. Το κερασάκι στην τούρτα γλυκαίνει, γιατί στην σελίδα του FreeBase που αφορά τον κ. Angelides υπάρχουν 4 συσχετιζόμενα πρόσωπα. Ένα απ αυτά είναι ο Γ. Παπανδρέου. Ενδιαφέρον, ε;<br />Πηγή: <a href="http://www.freebase.com/view/en/phil_angelides">http://www.freebase.com/view/en/phil_angelides</a>Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-26057399878464366622010-02-10T17:08:00.001-08:002010-02-10T17:32:27.111-08:00Εκλογικός νόμος. Μέρος Β, το νέο σύστημα, κριτική και μια πρόταση.<br>Αφού όπως ελπίζω ξεκαθαρίσαμε το θέμα της ενίσχυσης του πρώτου κόμματος, καιρός είναι να δούμε τις αλλαγές που θα επιβάλλει στα εκλογικά μας ήθη ο νέος εκλογικός νόμος. Με δεδομένο ότι ακόμη δεν έχει προταθεί, οι σκέψεις που ακολουθούν σχετίζονται μόνον με τις αρχές που φαίνεται ότι θα έχει κι όχι φυσικά με τις λεπτομέρειές του, που δεν έχουν όμως και μεγάλη σημασία. Αν βέβαια προκύψουν σημαντικά στοιχεία απ τις λεπτομέρειες θα επανέλθω. <br /><br /><strong>Το γερμανικό σύστημα </strong>παραλλαγή του οποίου φαίνεται ότι υιοθετεί η κυβέρνηση έχει μερικά χαρακτηριστικά που τον διαφοροποιούν πολύ σοβαρά απ όποια μέχρι σήμερα είχαμε. Ας δούμε λοιπόν τα βασικά του στοιχεία. <br /><br />Στην Γερμανία οι περιφέρειες είναι <strong>μονοεδρικές</strong>. Ο ψηφοφόρος παίρνει <strong>δυο ψηφοδέλτια</strong>. Απ το ένα επιλέγει <strong>τον βουλευτή </strong>που θα εκπροσωπεί την περιφέρειά του. Οι μισοί βουλευτές της budenstag επιλέγονται μ αυτό τον απευθείας τρόπο. Απ το δεύτερο ψηφοδέλτιο ο πολίτης επιλέγει <strong>το κόμμα </strong>της προτίμησής του. <strong>Το ποσοστό ψήφων του κόμματος, με απολύτως αναλογικό τρόπο καθορίζει το σύνολο των εδρών</strong> του κόμματος. Απ το σύνολο αυτό <strong>αφαιρούνται οι έδρες </strong>που έχει ήδη πάρει το κόμμα απ την απευθείας εκλογή των βουλευτών (με το πρώτο δηλαδή ψηφοδέλτιο). <strong>Η διαφορά συμπληρώνεται από βουλευτές που προκύπτουν από λίστα </strong>του κόμματος. Αν ένα κόμμα έχει υπερκαλύψει τις έδρες του απ το πρώτο ψηφοδέλτιο, αυξάνεται ο συνολικός αριθμός εδρών στο κοινοβούλιο ώστε να ισχύει η αναλογικότητα. Το όριο εισόδου ενός κόμματος στην βουλή είναι 5%. <br /><br />Το σύστημα είναι περίπλοκο αλλά είχε σχεδιαστεί για να αναπαραγάγει τις αρετές της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης χωρίς τα ελαττώματά της. Έτσι προκρίθηκε μεν η απλή αναλογική, αλλά μπήκε <strong>το όριο του 5% ώστε να αποφευχθεί η πολυδιάσπαση των ψήφων</strong>. Υπενθυμίζω την παρατήρηση του προηγούμενου post ότι <strong>τα όρια δρουν εναντίον της αναλογικότητας </strong>προσφέροντας ενίσχυση στους μεγαλύτερους. Επελέγη η κομματική <strong>λίστα </strong>αλλά μπήκαν και οι μονοεδρικές περιφέρειες. Ο λόγος για την επιλογή των μονοεδρικών περιφερειών και την απευθείας εκλογή βουλευτών ήταν ότι έτσι θεωρήθηκε ότι θα βελτιωνόταν η <strong>λογοδοσία των βουλευτών στους ψηφοφόρους τους </strong>και θα ελαττωνόταν η υπακοή προς το κομματικό κέντρο που κυρίως δεινά είχε προκαλέσει. Μελέτες έχουν αποδείξει ότι όντως το αποτέλεσμα αυτό επετεύχθη. <br /><br />Μια τελευταία κρίσιμη πρόνοια του γερμανικού συστήματος είναι ότι <strong>επιβάλλεται δια νόμου η εσωκομματική δημοκρατία</strong>. Αυτό λειτουργεί αντισταθμιστικά προς την ισχύ του κομματικού κέντρου, ισχύ που καθορίζεται απ το ότι δεν υπάρχει σταυρός προτίμησης. Μ αυτό τον τρόπο αποφεύγεται η μετατροπή των κομμάτων σε μαντριά, για να χρησιμοποιήσω την Αβερώφεια έκφραση. <br /><br />Η ελληνική παραλλαγή φαίνεται ότι θα έχει τις παρακάτω διαφορές απ το πρωτότυπο:<br /><br />• Οι έδρες θα επιλέγονται κατά 60% απ τις μονοεδρικές και κατά 40% απ τις κομματικές λίστες.<br />• Θα υπάρχει ένα ενδιάμεσο σκαλοπάτι μεταξύ μονοεδρικής περιφέρειας και επικράτειας, η ευρεία περιφέρεια. Έτσι, για παράδειγμα 180 έδρες θα προκύπτουν απ τις μονοεδρικές, 100 απ τις ευρείες περιφέρειες και 20 απ την επικράτεια. <br />• Θα [αραμείνει το όριο του 3%.<br />• (Υποθέτω ότι) δεν θα υπάρξει νομική πρόβλεψη για την εσωκομματική δημοκρατία αφού κάτι τέτοιο θα έτεινε να θεωρηθεί παρέμβαση στα εσωτερικά των κομμάτων που αυτοαποκαλούνται επαναστατικά και επομένως θα προξενούσε πολύ ισχυρές αντιδράσεις.<br /><br />Απ τις διαφορές αυτές μόνον η τέταρτη είναι σημαντική αφού σχετίζεται με την έλλειψη εμπιστοσύνης μας στο σύστημα και καθορίζει και το επίπεδο της πολιτικής μας ζωής. Αλλά αυτό δεν συνιστά κάτι νέο, επομένως θα περιοριστώ στα βασικά στοιχεία του πρωτοτύπου που θα περάσουν και στο δικό μας σύστημα. Το πρώτο πολύ σημαντικό απ αυτά είναι οι μικρές, οι μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες.<br /><br />Ο κ. Παπανδρέου σε διάφορες συνεντεύξεις του έχει προτείνει ένα πολύ σοβαρό λόγο υπέρ των μονοεδρικών περιφερειών. Θεωρεί ότι <strong>οι μεγάλες εκλογικές περιφέρειες είναι το θερμοκήπιο της διαπλοκής και της διαφθοράς</strong>, και επομένως η κατάτμησή τους σε μικρότερες – και μάλιστα μονοεδρικές- θα αποδεσμεύσει την πολιτική απ την τυραννία των ΜΜΕ αλλά και θα κόψει την κορυφή της πυραμίδας της διαφθοράς. Πριν δούμε αν έχει δίκιο, ας δούμε τι εννοεί. <br /><br /><strong>Σε μια μονοεδρική περιφέρεια</strong>, με το παρόν εκλογικό σύστημα τα πράγματα για τους ψηφοφόρους είναι απλά. Εφόσον μια έδρα μόνο παίζεται, υπάρχει ένας μόνον υποψήφιος του κόμματος, επομένως η προτίμηση προς το κόμμα καθορίζει απολύτως και την επιλογή βουλευτή. <strong>Ο υποψήφιος βουλευτής έχει κοινά συμφέροντα με το κόμμα του</strong>. Αν βγει το κόμμα του στην περιφέρειά του θα βγει κι αυτός. <strong>Στις πολυεδρικές όμως </strong>περιφέρειες υπάρχουν τόσοι υποψήφιοι ενός κόμματος όσες είναι και οι διαθέσιμες έδρες. Αυτό σημαίνει ότι τα πρόσωπα που θα εκλεγούν δεν είναι εξαρχής δεδομένα. <br /><br />Δυο μόνον τρόποι υπάρχουν για να καθοριστούν τα πρόσωπα. Λίστα ή σταυρός. Αν τώρα θεωρήσουμε ότι ο σταυρός είναι δημοκρατικότερος απ την λίστα και τον προτιμήσουμε, δημιουργείται ένα νέο πρόβλημα. Οι υποψήφιοι ενός κόμματος δεν έχουν σαν μοναδικό τους μέλημα την υποστήριξη του κόμματός τους, αλλά αναγκάζονται να ασχοληθούν και με την προσωπική τους εκλογή. Σε περιφέρειες με πολλές έδρες, όπως για παράδειγμα η Β ή η Α Αθηνών, οι υποψήφιοι βουλευτές ξέρουν απ τις δημοσκοπήσεις το αναμενόμενο ποσοστό του κόμματός τους άρα ξέρουν και πόσοι περίπου βουλευτές θα εκλεγούν. Στην ουσία <strong>το μόνο που μένει να καθοριστεί απ τις εκλογές είναι τα πρόσωπα</strong>.<br /><br />Οι υποψήφιοι σε τέτοιες περιφέρειες λοιπόν, ξέροντας ότι η οποιαδήποτε προσωπική τους προσπάθεια ελάχιστα επηρεάζει την στάση των ψηφοφόρων υπέρ του κόμματός τους, ασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά με την ενδοκομματική διαμάχη. Κι αυτό είναι απολύτως λογικό. Εξαιρέστε τις 4-5 φίρμες του ψηφοδελτίου της Β Αθηνών του κόμματος της προτιμήσεώς σας, φέρτε στο μυαλό σας τον μέσο υποψήφιο και δείτε αν πιστεύετε ότι όσο κι αν αγωνιστεί υπέρ του κόμματός του θα επηρεάσει το ποσοστό του κόμματος στην περιφέρεια αυτή.<br /><br /><strong>Το μόνο λοιπόν που έχει νόημα γι αυτόν είναι να ασχοληθεί με το πώς θα εκλεγεί ο ίδιος</strong>. Πώς μπορεί να το πετύχει αυτό;<br /><br />Στο ερώτημα αυτό, καίριο για κάθε υποψήφιο βουλευτή μεγάλης περιφέρειας, έχουν δοθεί κατά καιρούς διάφορες απαντήσεις περισσότερο ή λιγότερο δημιουργικές. Δεν μπορώ να αντιπαρέλθω τον πειρασμό να σας θυμίσω τον υποψήφιο εκείνο που ως προνομιακό τόπο επικοινωνίας με τους ψηφοφόρους είχε επιλέξει τις κηδείες παρουσιαζόμενος ως παλαιός φίλος του εκλιπόντος μέχρι που κάποιοι εκνευρισμένοι τεθλιμμένοι συγγενείς τον πήραν χαμπάρι και τον έδειραν. Ανεξάρτητα όμως απ τις απαντήσεις δυο πράγματα είναι έτσι κι αλλιώς απαραίτητα: <strong>χρήματα και επικοινωνία με τους ψηφοφόρους</strong>. <br /><br />Ας ξεκινήσουμε απ τα χρήματα. Σύμφωνα με το νόμο 3023/2002 και την υπουργική απόφαση που εκδόθηκε το 2007 και επικαιροποίησε τα ανώτατα όρια εκλογικών δαπανών, ένας υποψήφιος στη Β΄ εκλογική περιφέρεια της Αθήνας μπορεί να ξοδέψει έως 135.000 €, στην Α΄ Αθηνών 90.000 €, στην Α΄ Θεσσαλονίκης 88.200 €, το υπόλοιπο Αττικής 81.000 € και στην Αχαΐα 75.600 €. Οτιδήποτε υπερβαίνει τα ανώτατα αυτά όρια είναι παράνομο. Όπως όμως ασφαλώς περιμένετε τα ποσά που πραγματικά ξοδεύονται είναι πολλαπλάσια. Ο επί ΠΑΣΟΚ πρόεδρος της Βουλής κ.Κακλαμάνης έχει πει ότι <strong>ο νόμος περί εκλογικών δαπανών είναι απλώς χαρτί για τον κάλαθο των αχρήστων</strong>. <br /><br />Πόσα είναι τα χρήματα που πραγματικά ξοδεύονται; «Η Β΄ Αθηνών ξεκινάει από τη Βούλα και φτάνει μέχρι το Περιστέρι κι έχει 2.000.000 ψηφοφόρους και χρειάζεται να ξοδέψεις 500 εκατομμύρια δραχμές, κόντρα στους νόμους που ο ίδιος ψηφίζεις με τα κατά συνθήκη ψεύδη στη Βουλή», είχε δηλώσει πριν από μερικά χρόνια ο Κώστας Σκανδαλίδης. (Πηγή: <a href=http://www.apogevmatini.gr/?p=44037> http://www.apogevmatini.gr/?p=44037</a>). Μιλάμε για περίπου <strong>1.500.000 € προ δεκαετίας</strong> και βάλε, όταν ακόμη μετρούσαμε σε δραχμούλες, όταν τα ήθη ήταν λιγότερο εξημμένα και άρα οι διαδικασίες λιγότερο δαπανηρές, μιλάμε για τον κ. Σκανδαλίδη που ήταν τότε ήδη επί χρόνια εξέχον κομματικό στέλεχος με πολυετή θητεία σε υπουργεία. <br /><br />Όμως αυτά <strong>τα χρήματα υπερβαίνουν κατά πολύ το σύνολο των βουλευτικών αποζημιώσεων μιας τετραετίας</strong>. Επομένως ο βουλευτής ξεκινάει την σταδιοδρομία του με υποχρεώσεις των οποίων <strong>η αποπληρωμή θα τείνει να επιβαρύνει τον δημόσιο κορβανά</strong>. Το πρόβλημα αυτό δυναμιτίζει το πολιτικό μας σκηνικό εδώ και πολλά χρόνια.<br /><br />Ας πάμε όμως πέρα απ την διαφθορά, στην διαπλοκή. Ο λόγος για τον οποίο οι υποψήφιοι βουλευτές χρειάζονται χρήματα είναι για να μπορέσουν να κάνουν ικανοποιητική προεκλογική εκστρατεία, που είναι μια διαφημιστική εκστρατεία σαν όλες τις άλλες. Αλλά οι σοβαρές διαφημιστικές εκστρατείες χρειάζονται τα ΜΜΕ, κι αυτά βέβαια είναι πανάκριβα. Εκτός κι αν η εκστρατεία δεν φαίνεται να είναι διαφημιστική αλλά πολιτική, που στο κάτω κάτω είναι. Και δεν μιλάμε πια για διαφημιστικά σποτάκια των 30 δευτερολέπτων, μιλάμε για ωριαίες διαφημίσεις, συγγνώμη, <strong>εκπομπές συζητήσεων</strong>, που όμως δεν χρειάζεται να πληρώσει κανείς. Φυσικά για μια τόσο μεγάλη εξυπηρέτηση κάτι θα πάρουν και οι <strong>ιδιοκτήτες των μέσων</strong>, που συνήθως συμμετέχουν και σε <strong>εταιρείες </strong>που συνήθως συμμετέχουν στους <strong>διαγωνισμούς δημοσίων έργων</strong> για τους οποίους συνήθως αποφασίζουν οι πολιτικοί που εμφανίζονται στα μέσα.<br /><br />Ο νέος εκλογικός νόμος λοιπόν κατά τις κυβερνητικές εξαγγελίες, θέλει να περιορίσει την διαφθορά και την διαπλοκή. Το σκεπτικό είναι ότι στις μονοεδρικές περιφέρειες, αφού δεν υπάρχουν ανταγωνιστές απ το ίδιο κόμμα, ούτε πολλά λεφτά χρειάζονται ούτε τόσο μεγάλες διαφημιστικές εκστρατείες αφού όλοι οι πολίτες γνωρίζουν προσωπικά τους υποψηφίους. Οι υποψήφιοι επιλέγονται απ το κόμμα, άρα όχι απ τα ΜΜΕ. Ψηφίζονται αν ψηφιστεί το κόμμα. Και οι υπόλοιποι βουλευτές θα βγαίνουν απ τις λίστες της περιφέρειας για τις οποίες και πάλι αποφασίζει το κόμμα. Λογικό φαίνεται. <br /><br />Φοβάμαι όμως ότι δεν είναι. Φοβάμαι πως το καλύτερο που έχει να καταφέρει ο νέος νόμος είναι να <strong>αλλάξουν τα πρόσωπα των συναλλασσομένων και των διαπλεκομένων</strong>. Τίποτε άλλο.<br /><br />Ας αφήσουμε προς στιγμήν την διαφθορά που σχετίζεται με τα χρήματα που ξοδεύουν οι υποψήφιοι κι ας μείνουμε στην διαπλοκή. Για να καταλάβουμε πώς θα επιδράσει ο νέος εκλογικός νόμος εδώ χρειάζεται να σκεφτούμε το εξής: <strong>μήπως θα σταματήσουν οι πολιτικές εκπομπές;</strong> <br /><br />Η απάντηση φυσικά είναι όχι. Και φυσικά, <strong>σ αυτές θα εξακολουθήσουν να πηγαίνουν κάποιοι πολιτικοί που πάλι θα επιλέγονται απ τα μέσα και τους ιδιοκτήτες τους</strong>. Και πάλι θα υπάρχει πολύ σοβαρό κίνητρο για τους πολιτικούς να συμμετέχουν σ αυτές τις εκπομπές, μόνο που τώρα δεν θα είναι η εκλογή τους αλλά η προαγωγή της ισχύος τους μέσα στο κόμμα. Εξάλλου και σήμερα απ τους βουλευτές της Α και Β Αθηνών, Πειραιώς και Θεσ/νίκης αναδεικνύονται όλοι οι σημαντικοί κομματικοί παράγοντες. <br /><br />Τα μέσα θα αναδεικνύουν λοιπόν και πάλι τα πρόσωπα που έτσι θα αποκτούν ισχύ μέσα στο κόμμα και θα εξελίσσονται σε μικρότερης ή μεγαλύτερης ισχύος ηγέτες, και ή θα εκλέγονται απευθείας απ τον λαό στις μονοεδρικές λόγω διασημότητας ή θα εκλέγονται επειδή θα βρίσκονται σε καλή θέση στις λίστες, θέση που <strong>δικαιωματικά θα παίρνουν απ το γεγονός ότι έχουν πρόσβαση στα μέσα </strong>άρα υψηλό προφίλ. Τι θα αλλάξει; Το μόνο που μπορεί να αλλάξει είναι ότι αυτά τα πρόσωπα τώρα δεν θα ανήκουν ενδεχομένως στα μεγάλα αστικά κέντρα αλλά θα είναι ομαλότερα κατανεμημένοι γεωγραφικά. <strong>Η διαπλοκή ενδεχομένως θα αποκεντρωθεί</strong>. Ενδεχομένως δε το έργο των ΜΜΕ θα είναι και ευκολότερο για ένα λόγο που θα αναφέρω σε λίγο.<br /><br />Πάμε τώρα στην οικονομική διαφθορά. Νομίζω ότι ασφαλώς η απουσία εσωκομματικού ανταγωνισμού <strong>θα ελαττώσει σε πρώτη φάση τα χρήματα που ξοδεύουν οι υποψήφιοι άρα και την υπόγεια συναλλαγή</strong>. Όμως ούτε η ύπαρξη ανθρώπων διατιθέμενων να προσφέρουν χρήματα σε πολιτικούς, ούτε πολιτικών που θέλουν να αναδειχθούν ξοδεύοντάς τα δεν εξαρτάται απ τον εκλογικό νόμο. Επομένως <strong>δεν μπορώ να είμαι εξαιρετικά αισιόδοξος για το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα</strong>. Οι πολιτικοί απλώς δεν θα ξοδεύουν λεφτά σε φυλλάδια και SMS αλλά θα τα χρησιμοποιούν για συνεστιάσεις, ομιλίες, συνέδρια και τα τοιαύτα. Κι όχι βέβαια μόνον στην περιφέρειά τους αλλά σε όλη την επικράτεια κάνοντας εισπήδηση στα χωράφια άλλων βουλευτών που όμως θα είναι πια οπαδοί τους, αφού αυτοί θα είναι ηγέτες. Κι αυτό θα διευκολύνει τους συναλλασσόμενους γιατί τα λεφτά αυτά θα έχουν πιο ομοιόμορφη κατανομή στην περίοδο μεταξύ εκλογών στην οποία δεν θα ήταν εύκολο να επιβληθούν ανώτατα όρια δαπανών. <br /><br />Το κλειδί του προβλήματος είναι ότι και τα ΜΜΕ και οι χρηματοδότες των υποψηφίων βουλευτών των μεγάλων περιφερειών δεν ενδιαφέρονται απλώς για ένα βουλευτή. Ενδιαφέρονται για <strong>ηγετικά στελέχη</strong> των κομμάτων, στελέχη που μπορούν να επηρεάσουν αποφάσεις, ενδεχομένως και αποτελέσματα εκλογών. Με δεδομένο ότι ασφαλώς τέτοια στελέχη δεν θα εκλείψουν και ότι ασφαλώς θα έχουν επαφές με τους διάφορους ισχυρούς παράγοντες της οικονομίας το παιχνίδι της διαφθοράς αλλά και της διαπλοκής είναι ανοικτό. Ναι, συμφώνησα ήδη ότι για κάποιο χρονικό διάστημα η αλλαγή του νόμου θα επηρεάσει την διαφθορά, αλλά θα ήθελα εδώ να προσθέσω τρεις παρατηρήσεις.<br /><br />Η πρώτη είναι ότι τελικώς ο μοναδικός λόγος για τον οποίο κάτι θα αλλάξει είναι ότι <strong>η επιλογή των υποψηφίων βουλευτών θα γίνεται απ το κόμμα </strong>κι όχι απ το κοινό που επηρεάζεται απ τα χρήματα και τα ΜΜΕ. <strong>Δηλαδή η λίστα </strong>αντί του σταυρού. Αλλά αυτό και πρόβλημα δημοκρατικότητας έχει και επιτέλους <strong>δεν θα χρειαζόταν τόσο μεγάλη αλλαγή </strong>του εκλογικού νόμου για να επιβληθεί η λίστα. <br /><br />Η δεύτερη είναι ακόμα απλούστερη. Η λίστα θα δουλέψει με την προϋπόθεση ότι το κόμμα παράγει καλύτερης ποιότητας υποψήφιους απ τον κόσμο. Αλλά αυτή η προϋπόθεση δεν ισχύει παρά μόνο αν οι ηγεσίες των κομμάτων, που ή επιλέγουν τους υποψήφιους ή επηρεάζουν καθοριστικά την επιλογή τους είναι έντιμες. Πιστεύω ότι ο κ. Παπανδρέου και έντιμος είναι και άριστες προθέσεις έχει. Όμως <strong>ένα εκλογικό σύστημα</strong>, όπως στο προηγούμενο post έγραφα, <strong>πρέπει να είναι μόνιμο και να μην εξαρτάται απ τα πρόσωπα των αρχηγών</strong>, αλλιώς δεν μπορεί <strong>να παιχτεί το εκλογικό παίγνιο απ το λαό με τρόπο που να αντισταθμίζει τις όποιες αδικίες του συστήματος</strong>, αδικίες που με βεβαιότητα εμφιλοχωρούν σε οποιοδήποτε σύστημα.<br /><br />Δεν θα ήθελα φυσικά να νομίσετε ότι σ αυτό το σημείο συμφωνώ με την κριτική του κ. Σαμαρά που κριτικάρει το νέο σύστημα με το επιχείρημα ότι δίνει ισχύ στον αρχηγό. Αν ο ίδιος ο κ. Σαμαράς θέλει, μπορεί να επιβάλει δημοκρατικές διαδικασίες επιλογής υποψηφίων στο κόμμα του πράγμα που θα καταργεί τα προβλήματα που λέει πως φοβάται στο κόμμα του. Όσο για τα άλλα κόμματα, ποιο νόημα μπορεί να έχει ο λόγος του κ. Σαμαρά; <br /><br />Τρίτη και τελευταία παρατήρηση. Επιλογή από μικρές περιφέρειες σημαίνει επιλογή από <strong>τους «πρώτους στο χωριό»</strong>, που θα μπορούσαν κατά πώς μας διδάσκει η παροιμία να είναι τελευταίοι στην πόλη. Επιπλέον πιστεύω ότι ο <strong>τοπικισμός </strong>στον τόπο μας χρειάζεται εξασθένηση κι όχι ενίσχυση. Και φυσικά, με δεδομένη την αποκέντρωση που θα εισαγάγει ο Καλλικράτης και <strong>το χρήμα που θα ρεύσει στην περιφέρεια</strong>, οι ισχυροί παράγοντες περιοχών θα είναι πολύ ευάλωτοι σε πιέσεις των συντοπιτών τους. Κι ακόμη κι αν το ρουσφέτι στην στενή του έννοια μπορεί να καταπολεμηθεί από τον νόμο για τις προσλήψεις μόνον μέσω ΑΣΕΠ, ασφαλώς <strong>διέξοδοι πελατειακής πολιτικής θα υπάρχουν</strong>. Και φυσικά, <strong>λιγότερο ικανοί άνθρωποι είναι πάντα πιο ευάλωτοι σε διαφθορά και διαπλοκή </strong>την οποία μάλιστα δεν μπορούν καθόλου να ελέγξουν.<br /><br />Ας πάμε τώρα στο τελευταίο σημαντικό χαρακτηριστικό του νέου εκλογικού νόμου. Την διπλή ψήφο, σε κόμμα και σε βουλευτή. Όπως αντιλαμβάνεστε, αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να ψηφίζουμε κάποιο κόμμα για κυβέρνηση, αλλά να ψηφίζουμε βουλευτή άλλου κόμματος για αντιπρόσωπό μας. Κάτι τέτοιο μπορεί να φαίνεται παράδοξο, αλλά <strong>έχει υπέρ αυτού ένα τεράστιο πλεονέκτημα</strong>. Ο πολίτης μπορεί έτσι να αποφασίζει υπέρ συγκεκριμένων προσώπων, δηλαδή ουσιαστικά να σταυροδοτεί τα πρόσωπα εκείνα στα οποία έχει εμπιστοσύνη και μάλιστα ανεξαρτήτως κόμματος. Παρότι αυτό φαίνεται παράδοξο, νομίζω ότι είναι εξαιρετικά χρήσιμο και σημαντικό, θα ήθελα δε να το δω να τονίζεται.<br /><br />Συνοψίζω: Ο νέος εκλογικός νόμος έχει ένα σεβαστό σκεπτικό που το υποστηρίζει, έχει στόχευση, <strong>έχει κάποια προτερήματα αλλά έχει και ελαττώματα </strong>που νομίζω ότι τελικώς θα αποδειχθούν πολύ ισχυρά. Μπορούμε να περιμένουμε τουλάχιστον στις δυο-τρεις πρώτες εφαρμογές του μια <strong>μείωση των δαπανών των βουλευτών </strong>εξαιτίας των μονοεδρικών περιφερειών, κι επομένως μείωση της διαφθοράς. Μπορούμε επίσης να περιμένουμε μια <strong>ανανέωση στο πολιτικό προσωπικό </strong>επειδή κάποιοι απ τους παλαιότερους δεν θα μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στις νέες συνθήκες. <strong>Το πολιτικό αποτέλεσμα, δια της απευθείας επιλογής βουλευτή θα είναι πιο ώριμο </strong>λόγω της δυνατότητας που δίνεται στον κόσμο να επιλέξουν βουλευτές άλλων κομμάτων απ αυτό που ψηφίζουν. <strong>Όμως οι μονοεδρικές περιφέρειες θα τείνουν να αντισταθμίσουν αυτή την βελτίωση ποιότητας </strong>και η διαφθορά απ τους ισχυρούς θα τείνει να αντικατασταθεί από <strong>τοπικιστική μυωπία </strong>και την συνεπαγόμενη απ αυτήν <strong>μικροδιαφθορά</strong>. Και η μειωμένη ικανότητά τους θα τους καθιστά πιο ευπρόσβλητους στην διαπλοκή που δεν θα επηρεαστεί. <br /><br />Έχουμε λοιπόν ένα εκλογικό σύστημα που παρά τις καλές προθέσεις δύσκολα μπορεί να βελτιώσει σοβαρά την πολιτική μας ζωή, παρότι είναι καλύτερο απ το υπάρχον. <strong>Μήπως λοιπόν θα μπορούσαμε να έχουμε κάτι ακόμη καλύτερο;</strong> Η απάντησή μου είναι καταφατική, και νομίζω πως είναι ευκαιρία εδώ να σας αναφέρω σε γενικές γραμμές μια παλιά άποψή μου για εκλογικό νόμο που όπως νομίζω θεραπεύει τα προβλήματα του ισχύοντος χωρίς να εισάγει νέα που θα μειώνουν τις βελτιώσεις. <br /><br />Συμφωνώντας με τον κ. Παπανδρέου πιστεύω ότι ο εκλογικός νόμος θα έπρεπε να προβλέπει δυο είδη ψήφων που για πρακτικούς λόγους, επειδή δεν διαθέτουμε την πολυτέλεια της ψήφου μέσω υπολογιστικών συστημάτων, θα έπρεπε να μπαίνουν στον ίδιο φάκελο. Το πρώτο ψηφοδέλτιο, ακριβώς όπως προτείνει η κυβέρνηση, θα αφορούσε το κόμμα που θέλουμε να κυβερνήσει, και για το οποίο θα ισχύει η λογική του γερμανικού μοντέλου, δηλαδή θα καθορίζει το ποσοστό εδρών με ενισχυμένη αναλογική στα επίπεδα πχ του νόμου Σκανδαλίδη. <br /><br />Εκτός απ αυτό το ψηφοδέλτιο όμως, θα υπήρχε και <strong>δεύτερο ψηφοδέλτιο, επικρατείας αυτή τη φορά</strong>, με το οποίο, πάλι σαν το γερμανικό μοντέλο μπορούμε να ψηφίζουμε και απευθείας βουλευτή ή βουλευτές, που όμως, σε διαφοροποίηση απ το γερμανικό, <strong>υποχρεωτικά θα ανήκουν σε άλλο κόμμα απ αυτό που ψηφίσαμε</strong>. <br /><br />Τα πλεονεκτήματα της μεθόδου αυτής είναι πάρα πολλά.<br /><br /><strong>Διατηρεί τον σταυρό </strong>και επομένως τα πλεονεκτήματα της λαϊκής επιλογής προσώπων.<br /><strong>Κλείνει τα παράθυρο στο ρουσφέτι </strong>απ τη στιγμή που ο σταυρός δίνεται σε υποψήφιο άλλου κόμματος.<br /><strong>Προωθεί τις συναινέσεις</strong>, αφού κάθε υποψήφιος θα κοιτάζει να γίνει αρεστός όχι στους ψηφοφόρους του δικού του κόμματος -τελικά τους σκληροπυρηνικούς, αλλά στους ψηφοφόρους των άλλων κομμάτων.<br />Αναγκάζει τα κόμματα να επιλέγουν υποψήφιους βουλευτές όχι με βάση την προσήλωσή τους στο κόμμα αλλά με <strong>κριτήρια ποιότητας </strong>ώστε να γίνονται αποδεκτοί από αντιπάλους.<br />Εκτός απ την διαφορά ποιότητας, που προφανώς μειώνει και την ροπή προς διαφθορά, δυσκολεύει τους χειρισμούς των ΜΜΕ για να πετύχουν την διαπλοκή αφού διαχέει τους στόχους. <br /><br />Νομίζω ότι ένα τέτοιο σύστημα θα βελτίωνε πολύ αποτελεσματικά το πολιτικό μας σκηνικό. Θα άλλαζε πρωτίστως τα πολιτικά μας ήθη κι αυτό είναι σημαντικότερο κι απ τα πρόσωπα, κι απ την διαφθορά και την διαπλοκή, αλλά και από τις ιδεολογίες καθεαυτές. Αλλά δυστυχώς περαιτέρω σκέψεις δεν αφορούν τον χώρο του εφικτού αφού όπως φαίνεται το νέο εκλογικό μας σύστημα, με το οποίο δεν πολυσυμφωνώ αλλά δεν έχω και σοβαρές αντιρρήσεις, είναι δεδομένο. <br /><br /><br /><br /><strong></strong>Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-35110200971687656322010-02-02T09:33:00.000-08:002010-02-22T12:26:09.287-08:00Εκλογικός νόμος. Μέρος Α, περί δικαίου.<p><br />Aς ξεκινήσουμε με μια ευχάριστη παρατήρηση. Ευτυχώς εδώ και αρκετά χρόνια έχουμε ξεπεράσει το επίπεδο της αλλαγής των εκλογικών νόμων στο παρά πέντε των εκλογών ώστε να μετασχηματίζει κατά τον καλύτερο τρόπο το input των δημοσκοπήσεων σε βουλευτικές έδρες του κυβερνητικού στρατοπέδου. Οι αλλαγές γίνονται, κι αυτό δεν είναι καλό. Τουλάχιστον όμως γίνονται στην αρχή κάθε κυβερνητικής θητείας, κι αυτόν τον κανόνα ακολουθεί κι ο Παπανδρέου. Για πρώτη φορά όμως η αλλαγή μοντέλου που προτείνει η κυβέρνηση είναι ουσιώδης και σχετίζεται και με κάποια λειτουργικά χαρακτηριστικά της δημοκρατίας μας. <br /><br />Απ την μεταπολίτευση μέχρι σήμερα οι εκλογικοί νόμοι κράτησαν μερικά <strong>σταθερά χαρακτηριστικά </strong>τα κυριότερα απ τα οποία είναι ότι:<br /><br />• Με μια ψήφο αποφασίζουμε ταυτόχρονα για την εκτελεστική και την νομοθετική μας εξουσία, δηλαδή την κυβέρνηση και την Βουλή. <br />• Όλα κράτησαν το 3% ως όριο εισόδου των κομμάτων στην βουλή.<br />• Όλα τα συστήματα είχαν την μορφή μιας αρκετά ενισχυμένης αναλογικής. <br />• Οι εκλογικές περιφέρειες ήταν περίπου σταθερές. <br />• Η ψήφος προς τον βουλευτή καθόριζε την ψήφο στο κόμμα του.<br /><br />Το πρώτο κοινό χαρακτηριστικό, δηλαδή <strong>η μια ψήφος που αφορά ταυτόχρονα και την Βουλή και την κυβέρνηση δεν φωνεί υπέρ της δημοκρατικότητας των εκλογικών νόμων μας</strong>. Δεν εφαρμόζεται δηλαδή <strong>η αρχή της διάκρισης των εξουσιών </strong>που θα μας επέβαλε να ψηφίζουμε χωριστά για την κυβέρνηση, δηλαδή την εκτελεστική εξουσία και χωριστά για την Βουλή, δηλαδή την νομοθετική. Και βέβαια, ούτε λόγος να γίνεται για την τρίτη εξουσία, την δικαστική. <br /><br />Όμως, όπως συμβαίνει ακόμη και σε μοντέλα σαν το γαλλικό ή ακόμη περισσότερο σαν το αμερικανικό, όπου επιχειρείται να υλοποιηθεί η αρχή της διάκρισης των εξουσιών, με δεδομένη την θεσμοθέτηση των κομμάτων και την ισχύ τους είναι βέβαιο ότι θα υπήρχε ή θα δημιουργείτο αμέσως κοινό κέντρο αποφάσεων – το κόμμα κι ο αρχηγός του. Άρα <strong>στην πράξη θα είχαμε κατάργηση ή έστω νόθευση του προτύπου του Montesqieu</strong>. Και αφού δεν τίθεται τέτοιο θέμα με τον νέο νόμο δεν υπάρχει λόγος να προχωρήσω τους συλλογισμούς σ αυτή την διαδρομή. <br /><br />Το δεύτερο χαρακτηριστικό, δηλαδή το όριο του 3% επίσης διατηρείται. Θα μου επιτρέψτε να το σχολιάσω όμως εν ολίγοις κάπως αργότερα. <br /><br />Όσον αφορά την <strong>ενισχυμένη αναλογική</strong>, η κυβέρνηση δεν φαίνεται να απομακρύνεται απ τα ειωθότα. Επειδή όμως η ενίσχυση του πρώτου κόμματος υπήρξε πάντοτε σημείο τριβής στην πολιτική μας σκηνή και είναι κυρίαρχο αίτημα των μικρότερων κομμάτων της βουλής που βρίσκουν εκεί ένα <strong>εύκολο πεδίο κριτικής </strong>εναντίον των μεγάλων θα το συζητήσουμε αναλυτικά.<br /><br />Το τέταρτο χαρακτηριστικό αλλάζει όπως φαίνεται ριζικά. Το γερμανικό μοντέλο, του οποίου προσέγγιση φαίνεται ότι έχει προκρίνει η κυβέρνηση, έχει ως χαρακτηριστικό του <strong>μονοεδρικές περιφέρειες</strong>. Φαίνεται ότι η κυβέρνηση δεν είναι τόσο αυστηρή και επιτρέπει και κάπως μεγαλύτερες, αλλά πάντως απομακρυνόμαστε πολύ απ το μοντέλο των μεγάλων περιφερειών των 10, 20 και περισσότερων εδρών. Θα το δούμε κι αυτό όσο πιο αναλυτικά γίνεται.<br /><br />Το τελευταίο σημείο που θα σχολιάσουμε επίσης είναι <strong>τα διπλά ψηφοδέλτια </strong>που επίσης προβλέπει το γερμανικό μοντέλο, αποσυνδέοντας την ψήφο προς το κόμμα απ την ψήφο προς το πρόσωπο. Η αποσύνδεση αυτή είναι πολύ ενδιαφέρουσα μια και είναι εντελώς νέα στο πολιτικό μας τοπίο και φυσικά θα την σχολιάσουμε. <br /><br />Ας αρχίσουμε όμως απ τα τετριμμένα. Περί απλής ή ενισχυμένης αναλογικής ο λόγος λοιπόν. <br /><br />Το μέγεθος της ενίσχυσης του πρώτου κόμματος ήταν το κύριο σημείο αλλαγών στους εκλογικούς μας νόμους. Και οι αλλαγές αυτές ήταν συνταρακτικές. Απ τον <strong>νόμο Κουτσόγιωργα</strong> του ‘89 που κατάφερνε να δίνει 150 αλλά όχι 151 βουλευτές στο πρώτο κόμμα με πάνω από <strong>46% </strong>έως <strong>τον νόμο Κούβελα </strong>που με <strong>33% </strong>εδώριζε αυτοδύναμη κυβέρνηση στον πρώτο, οι διαφορές δεν είναι καθόλου μικρές. <br /><br />Δεν ήταν τυχαίο ότι οι συζητήσεις για τους εκλογικούς νόμους αφορούσαν κυρίως την αναλογικότητα ή την ενίσχυση του πρώτου κόμματος. Και οι συζητήσεις δεν ήταν λίγες, αφού κι οι αλλαγές εκλογικού νόμου ήταν μπόλικες. <strong>Έξι αλλαγές –τόσες μέτρησα - σε 35 χρόνια είναι ρεκόρ για τα δεδομένα των κουτόφραγκων που κρατάν σταθερούς τους νόμους τους</strong>.<br /><br />Μ αυτή την προϊστορία θα διακινδυνεύσω την πρόβλεψη ότι μεγάλο μέρος της συζήτησης που θα διεξαχθεί για τον νέο εκλογικό νόμο θα εστιαστεί και πάλι στην ενίσχυση του πρώτου κόμματος και το κατά πόσον αυτή είναι δίκαιη, έστω κι αν όπως έχει δηλωθεί επανειλημμένα θα είναι στα πλαίσια του νόμου Σκανδαλίδη, δηλαδή των 40 εδρών. <strong>Είναι λοιπόν λογική αυτή η ενίσχυση; Δεν θα έπρεπε να πάμε στο μόνο δίκαιο σύστημα, που είναι η απλή, ανόθευτη και άδολη αναλογική; </strong><br /><br />Η αυθόρμητη απάντηση οποιουδήποτε καλοπροαίρετου πολίτη είναι φυσικά καταφατική. Κάποιοι πολίτες, λίγοι είναι η αλήθεια, αν και συμφωνούν περί του δικαίου, προτάσσουν την αποτελεσματικότητα και παρατηρούν ότι στην Ελλάδα οι συνεργασίες είναι δύσκολες. Προτείνουν δε και τα παραδείγματα των χαζοχαρούμενων κυβερνήσεων Τζανετάκη και Ζολώτα ως εμπειρική απόδειξη του ισχυρισμού τους.<br /><br />Η δική μου γνώμη είναι κάπως διαφορετική. Ξεκινάει με την παρατήρηση τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όσο τα παρουσιάζουν οι συνήθεις συζητήσεις. Και θα ήθελα να σας πείσω γι αυτό για να μπορέσω να προχωρήσω στα επόμενα. <br /><br />Οι μελέτες των εκλογικών συστημάτων άρχισαν να διεξάγονται στην Ευρώπη και την Αμερική γύρω στην περίοδο της Αμερικάνικης και της Γαλλικής Επανάστασης, κι αυτό ήταν φυσικό αφού προηγουμένως δεν ετίθετο καν θέμα ψήφου. Ένας απ τους διάσημους πρωτοπόρους της μελέτης του θέματος των εκλογικών συστημάτων ήταν ο <strong>μαρκήσιος de Condorcet</strong>. <br /><br />Μαρκήσιος και δημοκρατικός, φλογερός διανοούμενος και ψυχρός μαθηματικός, επαναστάτης και μετριοπαθής ο Condorcet είναι απ τις πολύ ενδιαφέρουσες προσωπικότητες της εποχής και είναι μάλλον ο πρώτος που μελέτησε σχετικά αυστηρά τους τρόπους εκλογής προτείνοντας και μια μέθοδο για την επιλογή μεταξύ υποψηφίων. Η μέθοδος πήρε το όνομά του, κι ακολουθείται μέχρι σήμερα σε περιπτώσεις επιλογής μελών διοικητικών συμβουλίων από πολύ σοβαρές επιχειρήσεις και οργανισμούς.<br /><br />Ο μαρκήσιος λοιπόν, μελετώντας τις μεθόδους εκλογής έπεσε μπρος σε <strong>ένα παράδοξο </strong>που κι αυτό πήρε το όνομά του. Το παράδοξο, σε απλή μορφή μπορεί να γίνει εμφανές αν σκεφτούμε τρείς ψηφοφόρους, τους 1, 2 και 3, που επιλέγουν μεταξύ των Α, Β και Γ, με διαβαθμίσεις μεταξύ των τριών. Την προτίμηση θα αναπαραστήσουμε με το σύμβολο του μεγαλύτερου, το >. Έστω λοιπόν ότι οι επιλογές τους είναι :<br /><br />1: Α>Β>Γ<br />2: Β>Γ>Α<br />3: Γ>Α>Β<br /><br />Το παράδοξο συνίσταται στο ότι ο 1 και ο 2 –δηλαδή η πλειοψηφία- προτιμούν τον Β απ τον Γ. Αλλά τώρα παρατηρούμε ότι ο 1 και ο 3 –δηλαδή πάλι η πλειοψηφία- προτιμά τον Α απ τον Β, άρα θα πρέπει να προτιμηθεί ο Α, απ τον οποίο όμως πάλι η πλειοψηφία, οι 2 και 3, προτιμούν τον Γ. <br /><br />Πριν 2.500 χρόνια, <strong>ο Πλάτων </strong>στην Πολιτεία του <strong>αντιστοίχισε την πολιτεία με ένα άνθρωπο </strong>αντιστοιχίζοντας βέβαια και τις αρετές και τα ελαττώματά τους. Αν κάνουμε κι εμείς το ίδιο, σκεφτούμε <strong>το εκλογικό σώμα σαν ένα ενιαίο όν και το αντιστοιχίσουμε με ένα άνθρωπο</strong>, το παράδοξο γίνεται ακόμα εμφανέστερο. Έχουμε κάποιον ο οποίος καλούμενος να επιλέξει μεταξύ βότκας και καφέ επιλέγει καφέ, μεταξύ καφέ και τσαγιού επιλέγει τσάι και μεταξύ τσαγιού και βότκας επιλέγει βότκα. <br /><br />Βρισκόμαστε σε μια παραλλαγή του προβλήματος του <strong>γαιδάρου του Buridan</strong>, ενός σχολαστικού του 14ου αιώνα που έλεγε ότι <strong>ένας γάιδαρος με δυο δεμάτια σανό σε ίσες αποστάσεις θα πέθαινε απ την πείνα</strong> γιατί δεν θα μπορούσε να προτιμήσει ένα απ τα δυό. Το ότι ο Buridan είχε απλώς παραφράσει τον Αριστοτέλη στο περί Ουρανού δεν είναι τόσο γνωστό και για την συζήτησή μας είναι αδιάφορο. Το σημαντικό είναι ότι έχουμε μια θανατηφόρα κατάσταση, ένα πλήρες αδιέξοδο. Κι αυτό είναι το πρώτο <strong>πλήγμα κατά της απλοϊκής άποψης ότι στην δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα</strong>. <br /><br />Δυο αιώνες περίπου μετά τον Condorcet, στην δεκαετία του 1950, <strong>ο Kenneth Arrow </strong>στο βιβλίο του Social Choice and Individual Values <strong>συνέταξε ένα κατάλογο προϋποθέσεων για το πώς θα έπρεπε να είναι ένα δίκαιο εκλογικό σύστημα</strong>. Οι προϋποθέσεις αυτές είναι τόσο λογικές που κανείς άνθρωπος στα συγκαλά του δεν θα μπορούσε να διαφωνήσει μαζί τους. Το συμπέρασμα όμως του Arrow είναι ότι <strong>κανένα εκλογικό σύστημα δεν μπορεί να τις πληροί</strong>. Η δουλειά του αυτή είναι δεκτή ως θεώρημα, που ονομάστηκε Arrow’s impossibility theorem, και ο Arrow πήρε το βραβείο Nobel για αυτή δυο δεκαετίες αργότερα. Φυσικά κι αυτός βρήκε ένα παράδοξο, που ονομάστηκε, πώς αλλιώς, <strong>παράδοξο του Arrow </strong>και είναι εξέλιξη του παραδόξου του Condorcet.<br /><br />Βραβείο Nobel πήρε επίσης και <strong>ο Amartya Sen</strong>, αρκετά πιο πρόσφατα, χρησιμοποιώντας και επεκτείνοντας τα συμπεράσματα του Arrow, και προτείνοντας μεταξύ άλλων ένα πολύ ενδιαφέρον δικό του παράδοξο. Επειδή όμως οι εργασίες των Arrow και Sen και πολλά μαθηματικά έχουν και αφορούν για λόγους γενικότητας και τις διαβαθμίσεις των επιλογών, πράγμα που δεν επιτρέπουν τα υπάρχοντα εκλογικά συστήματα, θα μείνω σε μια απλούστευση του Arrow, την γνωστή ως <strong>θεώρημα των Gibbard–Satterthwaite</strong>. <br /><br />Οι Gibbard–Satterthwaite λοιπόν απέδειξαν (μαθηματικά, θεώρημα είναι) ότι για την επιλογή μεταξύ <strong>τριών ή περισσότερων </strong>υποψηφίων θα ισχύει υποχρεωτικά μια απ τις παρακάτω προτάσεις:<br /><br />1. Θα έχουμε δικτατορία (ένας επιλέγει τον νικητή).<br />2. Θα υπάρχει κάποιος ή κάποιοι υποψήφιοι που δεν μπορούν να κερδίσουν.<br />3. Η ψήφος θα είναι στρατηγική, δηλαδή κάποιοι δεν θα ψηφίζουν αυτόν που προτιμούν αλλά κάποιον άλλον για να παράγουν αποτελέσματα πλησιέστερα σ αυτό που θέλουν.<br /><br />Εξαιρώντας την πρώτη πρόταση για προφανείς λόγους, θα ήθελα να παρατηρήσετε ότι στην Ελλάδα η δεύτερη και τρίτη πρόταση ισχύουν. Ασφαλώς υπάρχουν υποψήφιοι που είναι εκ των προτέρων γνωστό ότι δεν μπορούν να κερδίσουν. <strong>Στην πραγματικότητα το σύστημά μας είναι δικομματικό, δεν υπάρχουν πάνω από δυο υποψήφιοι που να μπορούν να κερδίσουν</strong>. <br /><br />Επίσης ασφαλώς μας είναι συνηθέστατη η περίπτωση της στρατηγικής ψήφου, με το παράδειγμα του πολίτη που για παράδειγμα ψηφίζει ΚΚΕ όχι επειδή το προτιμά αλλά επειδή έτσι θέλει να δώσει ένα μάθημα στον ΣΥΡΙΖΑ που δεν συνεργάζεται με το ΠΑΣΟΚ για να κυβερνήσει, το οποίο επίσης δεν θέλει αλλά θα προτιμούσε απ την Νέα Δημοκρατία που ενδέχεται να συνεργαστεί με το ΛΑΟΣ και να κερδίσει με αποτέλεσμα να δει τον Καρατζαφέρη στην κυβέρνηση πράγμα που δεν θέλει με τίποτε.<br /><br />Η αποτίμηση όλων αυτών καταλήγει στην επωδό «<strong>δίκαιο σύστημα δεν υπάρχει</strong>». Για λόγους σχολαστικότητας μια και δεν πρόκειται να το σχολιάσω, θα προσθέσω ότι αυτό ισχύει για πάνω από δυο κόμματα. Κι αυτό είναι απολύτως ακριβές και μαθηματικά τεκμηριωμένο. Μήπως όμως η απλή αναλογική είναι απ τα μη δίκαια συστήματα το λιγότερο άδικο; Η απάντησή μου κι εδώ είναι όχι. Θεωρώ ότι όχι απλώς είναι εξίσου άδικο, αλλά είναι και παράλογο.<br /> <br />Ο λόγος είναι πολύ απλός. <strong>Εκ του ότι δυο ή περισσότερα κόμματα έχουν άθροισμα ψήφων πάνω από 50% δεν συνάγεται με κανένα τρόπο ότι ο συνασπισμός τους έχει την λαϊκή πλειοψηφία</strong>. Και δεν συνάγεται γιατί <strong>κανείς δεν ψήφισε αυτόν τον συνασπισμό</strong>, οι πολίτες ψήφισαν τα κόμματα. Οι ψήφοι υπέρ του συνασπισμού τους είναι ακριβώς μηδέν αφού ο συνασπισμός δεν εξετέθη στην λαϊκή ψήφο. Επομένως το να κυβερνά ο συνασπισμός είναι η χειρότερη δυνατή επιλογή, έχουμε <strong>μια κυβέρνηση που απλώς δεν ψηφίστηκε από κανένα</strong>.<br /><br />Επειδή κατά την διάρκεια άσπονδων φιλικών συζητήσεων της τελευταίας τριακονταετίας έχω παρατηρήσει ότι το προηγούμενο επιχείρημα συχνά αντιμετωπίζεται με δυσπιστία θα ήθελα να επιμείνω λίγο με μια σκέψη και με δυο παραδείγματα.<br /><br />Η σκέψη είναι ότι αν θεωρήσουμε ότι υπάρχει ένας άξονας αριστεράς- δεξιάς, κάθε κόμμα καταλαμβάνει ένα μέρος του με κάποιες επικαλύψεις. Κάθε κόμμα έχει ένα δεξιότερο κι ένα αριστερότερο τμήμα. Μια σύμπραξη ενός κόμματος με κάποιο που βρίσκεται δεξιά του ασφαλώς ενοχλεί τους πιο αριστερούς ψηφοφόρους του κόμματος και αντίστροφα. Και το ποσοστό ψηφοφόρων ενός κόμματος σε κάθε ένα απ τα τμήματά του δεν καθορίζεται εκλογικά. Επομένως <strong>ποτέ δεν γνωρίζουμε την πραγματική θέληση των ψηφοφόρων των κομμάτων για συμπράξεις</strong>. Το δε γεγονός ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει μόνον ένας άξονας παρά μόνο στις απλοϊκές αντιμετωπίσεις της πολιτικής κάνει την έκφραση τέτοιου τύπου θελήσεων περίπου αδύνατη. Πάμε όμως σε παραδείγματα. <br /><br />Υποθέστε ότι στις προηγούμενες εκλογές το ΠΑΣΟΚ έπαιρνε 46% αλλά με εκλογικό σύστημα την απλή αναλογική δεν έπαιρνε πλειοψηφία, άρα δεν έκανε αυτοδύναμη κυβέρνηση. Ας υποθέσουμε επίσης ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έπαιρνε πάνω από 5% άρα το άθροισμα των ψήφων τους ήταν 51%. Ξανά ας υποθέσουμε ότι το ΠΑΣΟΚ κατάφερνε να τα βρει με τον ΣΥΡΙΖΑ και να κάνουν κυβέρνηση συνασπισμού. Νομίζετε ότι αυτή η κυβέρνηση θα είχε την λαϊκή έγκριση;<br /><br />Ο δικός μου ισχυρισμός είναι ότι δεν θα την είχε ούτε εκ των προτέρων ούτε εκ των υστέρων. Πολλοί πολίτες που ψήφισαν ΠΑΣΟΚ, θεωρούν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ των προηγούμενων εκλογών ήταν ένα κόμμα με επιβλαβείς απόψεις σε μεγάλο εύρος θεμάτων, και αντιστρόφως πολλοί από όσους ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ θεωρούν ότι το ΠΑΣΟΚ είναι ένα δεξιό κόμμα που υπηρετεί το κεφάλαιο. Αυτή εξάλλου ήταν η επίσημη θέση του ΣΥΡΙΖΑ. Επομένως η σύμπραξη των δύο κομμάτων προφανώς θα συναντούσε την αντίδραση των πολιτών αυτών, το σύνολο των οποίων δεν ξέρουμε πόσο μεγάλο είναι, αλλά σίγουρα είναι μεγαλύτερο από 1%, άρα πάλι <strong>ο συνασπισμός των κομμάτων δεν έχει την πλειοψηφία</strong>. Και ασφαλώς θα ήταν πολύ πιθανό το ενδεχόμενο να είναι αθροιστικά μεγαλύτερο από 5%, δηλαδή να έχει ψήφους <strong>λιγότερες απ το ΠΑΣΟΚ μόνο </strong>του. <br /><br />Ένα δεύτερο παράδειγμα, ίσως ακόμη πιο διαφωτιστικό αφού υπάρχουν και κάποιες μετρήσεις, θα ήταν το ενδεχόμενο σύμπραξης ΝΔ και ΛΑΟΣ, την οποία μάλιστα ο κ. Καρατζαφέρης επεδίωκε. Τώρα, όπως μετρήθηκε απ τις εσωτερικές εκλογές της ΝΔ, η κ. Μπακογιάννη είχε το 40% μέσα στην ΝΔ. Αλλά οι απόψεις της κ. Μπακογιάννη υπήρξαν το κόκκινο πανί για τον ΛΑΟΣ και αντιστρόφως η κ. Μπακογιάννη συχνότατα εκφράστηκε απαξιωτικά για τις απόψεις του ΛΑΟΣ. Μια σύμπραξη των δυο κομμάτων δεν θα συναντούσε την σφοδρή αντίρρηση της κ. Μπακογιάννη και των οπαδών της; Κι αν ας πούμε η ΝΔ είχε πάρει το 44% και το ΛΑΟΣ 7% ώστε το άθροισμα να βγάζει 51%, δεν θα έπρεπε να αφαιρέσουμε το 40% του 44% που δεν θα ήθελε την σύμπραξη εκ μέρους της ΝΔ; Αυτό όμως είναι 18%, που σημαίνει ότι <strong>πιθανή σύμπραξη θα είχε ενδεχομένως 51%-18%, άρα μόνον 33%, δηλαδή λιγότερο απ ότι υποθέσαμε ότι θα είχε πάρει η ΝΔ</strong>. Και δεν αφαίρεσα ακόμη το ποσοστό των οπαδών του ΛΑΟΣ που θα διαφωνούσαν. <br /><br />Αυτή όμως η εκ των προτέρων λαϊκή έγκριση δεν είναι το πιο αδύνατο σημείο των επιχειρημάτων των οπαδών της απλής και άδολης αναλογικής. Μια συγκυβέρνηση θα έπρεπε να καταλήξει έστω <strong>εκ των υστέρων </strong>σε μια <strong>συμφωνία </strong>για την πολιτική που θα ακολουθηθεί. Επομένως θα έπρεπε <strong>να αλλάξουν οι θέσεις και των δυο κομμάτων</strong>, καταλήγοντας σε ένα <strong>σημείο συνάντησης που δεν έχει την παραμικρή συμφωνία των πολιτών</strong>. Όπως οι παλιότεροι θα θυμούνται, η κυβέρνηση Τζανετάκη, προϊόν συμφωνίας μεταξύ της ΝΔ και του τότε Συνασπισμού της Αριστεράς γρήγορα κατηγορήθηκε από την τεράστια πλειονότητα και της αριστεράς και της ΝΔ. <br /><br />Τα ίδια και χειρότερα συνέβησαν με την κυβέρνηση Ζολώτα στην οποία συνέπραξαν και τα τρία κόμματα της τότε Βουλής, δηλαδή είχε την στήριξη του 100%, όχι του 51%. Σε κάποιες μετρήσεις κατάταξης των κυβερνήσεων της μεταπολίτευσης αυτές οι δυο κυβερνήσεις είχαν την χαμηλότερη βαθμολογία, υποστηριζόμενες από ποσοστά κάτω του 5% του ελληνικού λαού. Δεν χρειάζεται φυσικά να θυμίσω ότι αυτές οι κυβερνήσεις προέκυψαν με τον αναλογικότερο εκλογικό νόμο της μεταπολιτευτικής μας ζωής, που δεν επέτρεπε σε ποσοστά άνω του 46% να παράγουν κυβέρνηση. <br /><br />Φυσικά οι επίμονοι οπαδοί της απλής, άδολης και ανόθευτης αναλογικής συχνά δεν σταματούν εδώ, αλλά προχωρούν κι άλλο στον κατήφορο της αντίληψής τους. Ο επόμενος ισχυρισμός τους σ αυτήν την επιχειρηματολογία είναι ότι <strong>η θέσπιση της απλής αναλογικής θα δημιουργούσε συναινέσεις απ την αρχή</strong>. Αυτό όμως με τη σειρά του σημαίνει ότι <strong>τα κόμματα θα άλλαζαν εκ των προτέρων τις απόψεις τους </strong>ευνοώντας τις συναινέσεις. <br /><br />Η λογική αυτή όμως σημαίνει ότι οι απόψεις των κομμάτων, συμπεριλαμβανομένων των μικρών, <strong>αλλάζουν ανάλογα με το πόσο κοντά στην εξουσία είναι</strong>. Κι αυτό δείχνει <strong>πλήρη αναξιοπιστία </strong>των κομμάτων, και μάλιστα των μικρών που κατηγορούν τους μεγάλους ακριβώς διότι φθείρονται απ την εγγύτητα προς την εξουσία, σωστά; <br /><br />Κι όχι μόνον αυτό. Το επιχείρημα περιλαμβάνει την προκειμένη ότι οι <strong>ενώ οι συναινέσεις θα προωθούνται προεκλογικά, οι συμφωνίες θα γίνουν μετεκλογικά</strong>. Γιατί όμως; Γιατί να μη γίνουν και οι συμφωνίες προεκλογικά να ξέρουμε τι ψηφίζουμε, με δεδομένο μάλιστα ότι όπως λένε οι συναινέσεις θα έχουν δημιουργηθεί; Ο μόνος λόγος γι αυτό είναι το <strong>ψάρεμα ψηφοφόρων στα θολά νερά</strong>. Μήπως η άδολη αναλογική και οι υπερασπιστές της <strong>δεν είναι καθόλου άδολοι</strong>;<br /><br />Συνολικά το επιχείρημά μου είναι απλό. Ας υποθέσουμε ότι έχουμε μια ομάδα 11 ατόμων που θέλουν να βγουν μαζί το βράδυ. Ψηφίζουν 5 υπέρ μιας παραλιακής ταβέρνας, 4 υπέρ της πρότασης να δουν το Avatar και 2 υπέρ της πρότασης να δουν ένα ουγγροιαπωνικό αριστούργημα υπέρ του οποίου εξεφράσθη ενθουσιωδώς ο Αγγελόπουλος. Θα θεωρούσατε λογικό, επειδή 6 προτείνουν κινηματογράφο να πάνε κινηματογράφο; Κι αν πάνε, που θα πάνε; Μήπως απ το Avatar οι δυο σινεφίλ θα προτιμούσαν την ταβέρνα; Κι αν καταλήξουν σε μια τρίτη άσχετη ταινία, ποιός την έχει ψηφίσει αυτήν; Και ποιος θα την ευχαριστηθεί; <br /><br />Το μόνο επιχείρημα υπέρ της απλής αναλογικής που απομένει είναι αυτό που κάποιες φορές χρησιμοποιεί το ΚΚΕ, δηλαδή της «<strong>έκφρασης του λαού</strong>» που τώρα δεν εκφράζεται όπως θέλει αφού προσπαθεί να ψηφίσει κάτι που υπάρχει πιθανότης να εφαρμοστεί, άρα τα μεγάλα κόμματα που έτσι κλέβουν ψήφους απ τα μικρά. Αλλά αυτό έχει ήδη απαντηθεί απ το θεώρημα των Gibbard-Satterthwaite που μιλάει για στρατηγική ψήφο, δηλαδή ότι οι πολίτες δεν εκφράζονται, δεν εκφράζουν την προτίμησή τους, κι αυτό ανεξαρτήτως νόμου, <strong>ανεξάρτητα απ το αν θα υπάρχει ή όχι απλή αναλογική</strong>. Εξάλλου, ο ισχυρισμός αυτός υπονοεί παμπόνηρα, χωρίς να το λέει φυσικά, ότι με απλή αναλογική το ΚΚΕ πχ θα μπορούσε να συγκυβερνήσει κατά την άποψη του λαού που θα το ψήφιζε και τώρα δεν το ψηφίζει επειδή δεν μπορεί. Αλλά τότε <strong>που πάνε τα επιχειρήματα για τις δυο πολιτικές των 5 κομμάτων </strong>που είναι ασυμβίβαστες; <br /><br />Το συμπέρασμά μου είναι νομίζω σαφές. Η απλή αναλογική είναι ένα σύστημα που παράγει <strong>κυβερνήσεις χωρίς πρόγραμμα </strong>λόγω εσωτερικών διαφωνιών, ή με πρόγραμμα που προκύπτει από <strong>συμφωνίες που γίνονται εν κρυπτώ και παραβύστω </strong>και που βέβαια δεν έχουν την έγκριση του λαού. Η διαφάνεια πάει περίπατο και <strong>οι ηγεσίες των κομμάτων παίρνουν λευκή επιταγή </strong>για να κάνουν ότι ακριβώς θέλουν <strong>ερήμην του λαού</strong>. Αντίο δημοκρατία. Και η έγκριση του λαού δεν υπάρχει <strong>ούτε λογικά ούτε ιστορικά, ούτε a priori ούτε a posteriori </strong>δηλαδή, για να εισαγάγω τώρα και την Καντιανή διάσταση των ελληνικών όρων «εκ των προτέρων» και «εκ των υστέρων». Αφήστε που τα επιχειρήματα υπέρ της απλής αναλογικής είναι έμπλεα δόλου που δεν συνάδει καθόλου με τις διακηρύξεις υπέρ της. <br /><br />Αυτός όμως ο δόλος των μικρών κομμάτων εμφανίζεται πεντακάθαρα και σ ένα άλλο σημείο. Στον περιορισμό που ίσχυσε απ το ΄74 σε όλα τα εκλογικά συστήματα, που είναι το φράγμα του 3%. Το 5% του ελληνικού λαού στις προηγούμενες εκλογές ψήφισε κόμματα που δεν έβγαλαν βουλευτές επειδή δεν συγκέντρωσαν το 3%. Όμως το 5% αντιστοιχεί σε 15 βουλευτές που δεν παρίστανται στο κοινοβούλιο και εξαιτίας της ρύθμισης. Εδώ τι συνέβη στο αίσθημα δικαίου των μικρών εντός κοινοβουλίου κομμάτων που απαιτεί την έκφραση της θέλησης του λαού; <br /><br />Η απάντηση βέβαια είναι ότι <strong>υπάρχει το θέμα των τουρκοφώνων της Θράκης </strong>που χωρίς αυτό το όριο θα ήταν δυνατόν να στείλουν κάποιο δικό τους κόμμα στην βουλή. Αλλά αυτό απλώς αλλάζει το θέμα. Μπορεί αυτή η ρύθμιση να είναι εξαιρετικά λογική υπό τις παρούσες συνθήκες, όμως <strong>αυτό δεν δικαιώνει όσους βλέπουν την αδικία μόνον όταν την υφίστανται αυτοί και όχι όταν την υφίστανται άλλοι</strong>. Όποιος δεν βλέπει την αδικία όταν τον ωφελεί δεν δικαιούται να μιλάει για δικαιοσύνη, ούτε καν να επικρίνει όσους συμπεριφερόμενοι με τον ίδιο ακριβώς τρόπο τον αδικούν. <br /><br />Το λέω αυτό διότι φυσικά δεν είναι μόνον το θέμα της Θράκης. Κανείς δεν ξέρει τι ψήφους θα έπαιρναν τα μικρότερα κόμματα που τώρα δεν μπαίνουν στην Βουλή αν το όριο ας πούμε έπεφτε στο 1%. Υπάρχουν τουλάχιστον 8-9 κόμματα της εξωκοινοβουλευτικής σήμερα αριστεράς κι άλλα 2-3 της δεξιάς που συμμετέχουν σε εκλογές με διάφορα ονόματα και παίρνουν ποσοστά κάτω του 1%. Συνήθως θεωρούμε την ψήφο σ αυτά <strong>ψήφο διαμαρτυρίας </strong>και ξεμπερδεύουμε. <br /><br />Όμως κατ αυτή την έννοια, <strong>κόμματα διαμαρτυρίας είναι και τα τρία κόμματα της ελάσσονος αντιπολίτευσης </strong>αφού δεν έχουν πιθανότητες να κυβερνήσουν ή να συμμετέχουν σε κυβέρνηση λόγω του εκλογικού συστήματος, και που κατηγορούν τα δυο μεγάλα ότι έτσι τους κλέβουν ψήφους.<br /><br />Είναι όμως ασφαλώς δυνατόν, και μάλιστα πολύ πιθανόν κάποιοι που θα ήθελαν να ψηφίσουν τα πολύ μικρά κόμματα, ξέροντας ότι δεν πρόκειται να μπουν στην Βουλή, να ψηφίζουν τα συγγενέστερα προς αυτά που όμως μπαίνουν στην Βουλή. Κι αυτό δεν θα το έκαναν αν το όριο ήταν 1% και άρα είχαν πιθανότητες για έδρες στο κοινοβούλιο. Επομένως αυτό <strong>το όριο ενισχύει τα 3 κόμματα της ελάσσονος αντιπολίτευσης </strong>κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο που ενισχύονται τα δυο μεγάλα από πολίτες που θα ήθελαν να ψηφίσουν τα τρία μικρά. Γι αυτό όμως δεν ακούω κουβέντα απ τα τρία μικρότερα κόμματα της Βουλής.<br /><br />Ελπίζω να είναι ήδη σαφές ότι η απλή, ανόθευτη και άδολη αναλογική δεν μπορεί να είναι η προτιμότερη επιλογή, ούτε καν μια ανεκτή επιλογή εκτός από κάποιες περιπτώσεις για τις οποίες θα πω δυο κουβέντες στο επόμενο post. Το ερώτημα φυσικά είναι <strong>αν υπάρχει κάτι που δικαιολογεί την απομάκρυνση απ την αναλογική με σκοπό την ενίσχυση του πρώτου κόμματος </strong>εκτός απ τον παραλογισμό της απλής αναλογικής και των μετεκλογικών συνεργασιών. <br /><br />Το επιχείρημα είναι απλό και με παράδειγμα είναι ακόμη απλούστερο. Στις προηγούμενες εκλογές το ΠΑΣΟΚ ψηφίστηκε απ το 44%. Τα αποτελέσματα όμως αφορούσαν το 71% των ψηφοφόρων, διότι οι υπόλοιποι, το 29% απείχαν. Η αποχή απ τις εκλογές σημαίνει ασφαλώς αδιαφορία για το αποτέλεσμα των εκλογών. Η αδιαφορία όμως, όπως και να το δει κανείς είναι μορφή ουδετερότητας. Επομένως, η κυβέρνηση είχε το 44% του 71% υποστήριξη και 29% αδιαφορία, δηλαδή <strong>31% του συνόλου θετική ψήφο και 29% ουδέτερη</strong>, δηλαδή μη αρνητική. Επομένως είναι <strong>αποδεκτή απ το 60% </strong>του λαού, κι αυτό της δίνει το δικαίωμα να κυβερνά.<br /><br />Φυσικά αυτή η ουδετερότητα θα ίσχυε για οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση. Αυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε κόμμα ή σύμπραξη κομμάτων θα την είχε επίσης δεδομένη, άρα με 21% οποιοδήποτε κόμμα θα μπορούσε να κυβερνήσει γιατί θα εδικαιούτο την ανοχή του 29% που δεν εψήφισε. Αλλά <strong>μεταξύ των πολλών δικαιουμένων την πρόσθεση αυτή της ανοχής, φυσικά προτιμότερος είναι ο πρώτος</strong>. <br /><br />Το επιχείρημα αυτό, όσο κι αν φαίνεται παράδοξο είναι ισχυρό, κι έχει και εμπειρική βάση που προκύπτει απ τις πρώτες δημοσκοπήσεις μετά τις εκλογές. Θυμηθείτε ότι συνήθως μετά τις εκλογές οι κυβερνήσεις που παίρνουν ποσοστά κοντά στο 40-45%, εμφανίζουν στήριξη κοντά στο 60% και παραπάνω, πράγμα ακριβώς που το επιχείρημα αυτό τονίζει. Όμως έχει δυο λεπτά σημεία κι ένα τρίτο που ασφαλώς πρέπει να προσεχτεί για να μη στρεβλώνεται το σύστημα. <br /><br />Το πρώτο είναι ότι θα πρέπει οι κατάλογοι ψηφοφόρων να είναι πλήρως ενημερωμένοι, διότι <strong>δεν μπορεί να γίνεται δεκτή ως ανοχή η μη ψήφος των πεθαμένων</strong>. Στην Ελλάδα με τα εξαιρετικά πληροφοριακά συστήματα οι κατάλογοι ενημερώνονται όποτε δεν βαριόμαστε, κι αυτό υπονομεύει την εκλογική διαδικασία. <br /><br />Το δεύτερο σημείο είναι ότι αυτή η μη ψήφος, ως ουδέτερη, είναι ουδέτερη και για τα επιχειρήματα των αντιπολιτευομένων. Αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι αν τα επιχειρήματα της αντιπολίτευσης γίνουν κάποια στιγμή αποδεκτά απ την πλειονότητα των μη αδιάφορων, η ουδετερότητα πια ευνοεί αυτά. Δηλαδή από ένα σημείο και μετά, αν το κυβερνητικό σχήμα χάνει ψήφους, <strong>η πολιτική ισχύς μεταφέρεται απότομα απ αυτό προς την αντιπολίτευση</strong>. Κι αυτό επίσης είναι ένα σημείο σαφέστατα παρατηρήσιμο στα δεδομένα των δημοσκοπήσεων απ την μεταπολίτευση και μετά.<br /><br />Το τρίτο σημείο είναι ότι φυσικά η ενίσχυση δεν πρέπει να είναι τόσο μεγάλη ώστε να βγαίνει κυβέρνηση και με 21%. Η ενίσχυση αφαιρεί βουλευτικές έδρες απ τα μικρότερα κόμματα, που εξ αιτίας των ορίων του κανονισμού της βουλής για την έννοια του κόμματος και της κοινοβουλευτικής ομάδας μπορεί τελικά να μην έχουν λόγο, πράγμα απαράδεκτο. Πιθανότατα <strong>ένα όριο πάνω απ το 40% είναι λογικό</strong>, και κάπου εκεί πάει η ενίσχυση του νόμου Σκανδαλίδη, που φαίνεται ότι θα διατηρηθεί. <br /><br /><br /><strong>Τα εκλογικά συστήματα δεν είναι δίκαια</strong>. Κανένα από αυτά. Και βέβαια κι ο λαός δεν τα αντιμετωπίζει καθόλου έτσι, τα αντιμετωπίζει ακριβώς όπως προτείνουν οι σύγχρονες θεωρίες σαν <strong>παίγνιο </strong>στου οποίου τους κανόνες προσαρμόζονται και ψηφίζουν με στρατηγικό τρόπο ώστε να παραγάγουν το αποτέλεσμα που θέλουν. Αν οι κανόνες είναι αρκετά λογικοί και παράγουν λογικό πολιτικό αποτέλεσμα είναι ικανοποιητικοί. Το μόνο που έχει σημασία είναι <strong>οι κανόνες αυτοί να είναι σταθεροί ώστε να διευκολύνονται οι στρατηγικές των πολιτών</strong>. Και δυστυχώς εδώ δεν τα πάμε και πολύ καλά.<br /><br />Αρκετά λοιπόν με την συζήτηση περί απλής ή ενισχυμένης αναλογικής. Μας απομένουν όμως τα περί εκλογικών περιφερειών και των διπλών ψηφοδελτίων που θα τα δούμε στο επόμενο post.Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-46886805963206881322010-01-29T17:38:00.000-08:002010-01-30T01:00:36.373-08:00Περί Καλλικράτη, Stiglitz και άλλων τινων<br><br />Στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης ο υπουργός Εσωτερικών κ. Ραγκούσης εξήγγειλε μια σειρά μέτρων για την αναβάθμιση της πολιτικής μας ζωής. Οι τρείς πρώτοι αλληλένδετοι άξονες στους οποίους αναφέρθηκε ήταν <br /><br />1. Ένας <strong>εκλογικός νόμος</strong>, τον οποίο ο υπουργός χαρακτήρισε ως την «σημαντικότερη διαρθρωτική αλλαγή στο πολιτικό μας σύστημα»<br />2. Ένας νόμος για την <strong>ρύθμιση των σχέσεων του κράτους προς τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης </strong>και <br />3. Ένας νόμος για την <strong>αναδιάρθρωση της διοίκησης </strong>και των σχέσεων μεταξύ του κεντρικού κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης που αποκάλεσε <strong>«Νέα Αρχιτεκτονική»</strong>. Ήδη αυτή η αρχιτεκτονική πήρε το πολύ ταιριαστό και εξαιρετικά φιλόδοξο όνομα <strong>«σχέδιο Καλλικράτης»</strong>.<br /><br />Ο κ. Ραγκούσης είχε αναφερθεί και σε τρία άλλα θέματα, <strong>την νέα μεταναστευτική πολιτική , την αξιοκρατία και την ενιαία αντιμετώπιση των δημοσίων υπαλλήλων διοικητικά και οικονομικά</strong>. Όπως ήδη ξέρουμε, με την εξαίρεση του τελευταίου θέματος και του νόμου για τα ΜΜΕ, το υπουργείο Εσωτερικών έχει ανοίξει όλη την βεντάλια των θεμάτων αυτών, πράγμα αρκετά επικίνδυνο από την άποψη ότι διευκολύνει την συσπείρωση των αντιδράσεων, αλλά αναγκαίο όπως ελπίζω να έχουν πεισθεί όσοι διάβασαν το post για τις ισορροπίες Nash. Η δική μου γνώμη μάλιστα είναι ότι <strong>θα έπρεπε να ανοίξουν τάχιστα και τα υπόλοιπα δυο</strong>, όπως και μερικά άλλα. Ίσως όμως ο κ. Ραγκούσης να κρατά το θέμα των ΜΜΕ ως δαμόκλειο σπάθη επικρεμαμένη επί της κεφαλής των γνωστών διαπλεκομένων για να πετύχει ευμενέστερη μεταχείρισή της κυβέρνησης από τα μέσα, ή ίσως να περιμένει να το χρησιμοποιήσει ως κατασταλτικό αντιδράσεων την κατάλληλη στιγμή. Μη ξεχνάμε πόση επιτυχία είχε η επίκληση των νταβατζήδων απ τον κ. Καραμανλή στο τσουβάλιασμα της παραδοσιακής αριστεράς. Οψόμεθα.<br /><br />Η πολιτική όμως για τα ΜΜΕ δεν έχει αποκτήσει ακόμη κάποιο σχήμα. Επομένως απ τους τρείς πρώτους άξονες θα αναφερθώ στους δυό. Σ αυτό το post θα μιλήσω για την διοικητική μεταρρύθμιση και στο επόμενο για τον εκλογικό νόμο.<br /><br />Η διοικητική μεταρρύθμιση που προτείνεται απ τον Καλλικράτη συνίσταται στην <strong>μείωση του αριθμού των δήμων </strong>από 1037 σε περίπου 370, του αριθμού <strong>των νομαρχιών </strong>από 76 σε 13, όσες είναι σήμερα οι περιφέρειες, και στην <strong>δημιουργία 7 Γενικών Διοικήσεων στη θέση των περιφερειών</strong>. Επίσης το σχέδιο προβλέπει <strong>δυο μητροπολιτικούς δήμους</strong>, στην Αττική και στην Θεσσαλονίκη. <br /><br />Χωρίς να επιμένω στους συγκεκριμένους αριθμούς, δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω με την κατεύθυνση της νέας διοικητικής δομής που προτείνεται. Ο Καλλικράτης είναι μια πολύ σοβαρή προσπάθεια κι αν πετύχει στο επίπεδο των διακηρυγμένων προθέσεων της κυβέρνησης θα αποτελέσει μια επανάσταση στο χώρο της διοίκησης. Γι αυτό και χρειάζεται να το δούμε λίγο πιο αναλυτικά.<br /><br />Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι το μοντέλο διοίκησης που προτείνει είναι λειτουργικότερο. Οι 1000 τόσοι υπαρκτοί δήμοι ενός κράτους 10 εκατομμυρίων έχουν κατά μέσον όρο 10,000 κατοίκους ο καθένας. Αν σκεφτούμε όμως ότι 5-10 μεγάλοι δήμοι έχουν πληθυσμό περίπου 5 εκατομμυρίων και βάλε, ο μέσος όρος των υπόλοιπων μικραίνει δραματικά, πέφτοντας περίπου στο μισό. Και επειδή ο μέσος όρος παράγεται από μεγαλύτερες αλλά και μικρότερες τιμές, θα υπάρχουν – και υπάρχουν - αρκετοί δήμοι με πληθυσμούς της τάξεως των 3.000 κατοίκων και μικρότερους. <br /><br />Είναι ηλίου φαεινότερο ότι <strong>το κόστος υπηρεσιών σε τέτοιους δήμους είναι τραγικό</strong>. Για να το αντιληφθούμε, ας σκεφτούμε ότι ο δήμος Αθηναίων έχει 776.000 κατοίκους (στοιχεία απογραφής 2001) και 45 δημοτικούς συμβούλους, δηλαδή αντιστοιχεί περίπου ένας δημοτικός σύμβουλος σε 17.000 κατοίκους. Ο δήμος Νέας Κούταλης Λήμνου έχει 2.880 κατοίκους και 12 δημοτικούς συμβούλους, δηλαδή αντιστοιχεί ένας δημοτικός σύμβουλος σε 240 κατοίκους. Παρενθετικά, δεν έχω κάποια σχέση με τον συγκεκριμένο δήμο, απλώς είναι ο πρώτος που βρήκα ψάχνοντας το θέμα. Η αναλογία των πολιτών του δήμου Νέας Κούταλης σε δημοτικούς συμβούλους είναι περίπου 70 φορές μεγαλύτερη απ του δήμου Αθηναίων. <strong>Αυτό μεταφράζεται σε κάποιο πολλαπλάσιο κόστος</strong>. Χωρίς να είμαι ειδικός στο θέμα, νομίζω ότι το κόστος των υπόλοιπων υπηρεσιών δεν θα πρέπει να απέχει πολύ απ το 70 προς 1 σε σχέση με την Αθήνα, ή, και αν απέχει, πάντως θα είναι αναλογικά πολύ μεγαλύτερο.<br /><br />Απ τα παραπάνω πρέπει να είναι προφανές ότι η ελάττωση του αριθμού των δήμων, όπως και των νομαρχιών δεν μπορεί παρά να ελαττώσει πολύ σοβαρά το κόστος λειτουργίας τους. Αλλά τα προβλήματα των μικρών δήμων και οι αντίστοιχες ωφέλειες απ την μείωση του αριθμού τους φυσικά δεν σταματούν εδώ. <strong>Οι μικροί δήμοι, με δεδομένες τις στενές έως οικογενειακές σχέσεις των διοικήσεων με τους πολίτες, αποτελούν θερμοκήπιο της συναλλαγής και της διαφθοράς</strong>. Κι αυτό δεν είναι απλώς δικό μου συμπέρασμα, είναι το αποτέλεσμα όλων των ερευνών που διεξήχθησαν για τη διαφθορά απ την εποχή του σχεδίου Καποδίστριας μέχρι σήμερα.<br /><br />Όχι βέβαια ότι στους μεγάλους δήμους η διαφθορά μηδενίζεται. Υπάρχουν παραδείγματα περιπτώσεων και από μεγάλους δήμους που μόνον σαν σκάνδαλα μπορούν να χαρακτηριστούν. Δεν θα ήθελα να γίνω πιο συγκεκριμένος γιατί δεν μου αρέσει καθόλου να κατηγορώ ανθρώπους για σκάνδαλα χωρίς δικαστικές αποφάσεις, αλλά νομίζω ότι δεν χρειάζεται αφού όλοι κάποια παραδείγματα έχουν στο μυαλό τους. Όμως <strong>ποσοστιαία η διαφθορά στους μικρούς δήμους είναι ασφαλώς πολύ μεγαλύτερη </strong>κι αυτό κάνει τεράστια διαφορά. Διαφορά και στο επίπεδο της οικονομίας των δήμων, ασχέτως αν <strong>οι δρέποντες τους καρπούς της παρανομίας κάτοικοι έχουν την ψευδαίσθηση ότι ωφελούνται</strong>, και στο επίπεδο της εθνικής οικονομίας που χρηματοδοτεί τους δήμους και τα έργα τους. <br /><br />Οι ίδιοι συλλογισμοί βέβαια ισχύουν και για τις νομαρχίες και τον αριθμό τους. Αλλά όχι μόνον. Σύμφωνα με τον Καλλικράτη τα 6000 Νομικά Πρόσωπα και Δημοτικές Επιχειρήσεις θα ελαττωθούν σε περίπου 2000, πράγμα που δείχνει το βάθος της επιχειρούμενης μεταρρύθμισης.<br /><br />Οι ωφέλειες όμως που προκύπτουν απ τον Καλλικράτη δεν σταματούν εδώ. Το σχέδιο προβλέπει σοβαρή <strong>αύξηση της χρηματοδότησης της νέας διοικητικής δομής</strong>, μάλιστα ο κ. Ραγκούσης επανειλημμένα έχει συγκρίνει το 5% επί του ΑΕΠ της χρηματοδότησης της Ελληνικής αυτοδιοίκησης με το 11,5% που αποτελεί τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο. <br /><br />Επομένως, αν οι διακηρύξεις πραγματοποιηθούν, <strong>ο Καλλικράτης θα μεταφέρει πόρους απ την κεντρική κυβέρνηση προς την αυτοδιοίκηση </strong>πράγμα που θα αυξήσει την ευελιξία του υπερσυγκεντρωτικού και βραδυκίνητου κρατικού μας μηχανισμού, κι αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό για τις οικονομικές δραστηριότητες των κατοίκων. Και παρόλο που αυτό μέχρι να πραγματοποιηθεί είναι ευχολόγιο, υπάρχουν και κάποιες πιο συγκεκριμένες εξαγγελίες. Κονδύλια ύψους 650 εκατομμυρίων απ το ΕΣΠΑ θα αναθεωρηθούν έτσι ώστε να προσληφθεί το απαραίτητο επιστημονικό προσωπικό της νέας αυτοδιοικητικής δομής με την προϋπόθεση ότι θα υπογράφουν δεκαετές συμβόλαιο για την παραμονή τους στον συγκεκριμένο δήμο. <strong>Η αποκέντρωση παίρνει και χαρακτηριστικά ποιότητας</strong>.<br /><br />Παράλληλα με όλα αυτά, στις διακηρύξεις προστίθεται ακόμα μια, ακόμη πιο ενδιαφέρουσα. Θα ιδρυθούν <strong>ηλεκτρονικά δημοτικά Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών</strong>, στα οποία οι πολίτες θα έχουν πρόσβαση με μια <strong>έξυπνη κάρτα δημότη </strong>μέσω ΑΤΜ που θα υπάρχουν στους δήμους. Και για όσους πολίτες δεν μπορούν να χειριστούν αυτά τα παράξενα ηλεκτρονικά εργαλεία <strong>θεσμοθετείται κι ο δημοτικός ανταποκριτής</strong>, δηλαδή ένας υπάλληλος του δήμου που θα πηγαίνει σπίτι τους και θα τους εξυπηρετεί. <br /><br />Για το πώς η ηλεκτρονική διακυβέρνηση και η εκτεταμένη χρήση υπολογιστών και δικτύων που προτείνεται άμεσα αλλά κι έμμεσα απ τον Καλλικράτη <strong>μπορεί να αλλάξει το τοπίο στην ελληνική περιφέρεια </strong>έχω πρόχειρο το παράδειγμα μιας σχετικά μικρής ολλανδικής πόλης, της Αlmere όπου ο δήμος έπαιξε αυτό το χαρτί. Το έκανε βέβαια εξαιρετικά εκτεταμένα, με πλήρες δίκτυο δεδομένων, broadband και ελεύθερη πρόσβαση και διάφορα άλλα που δεν περιμένω να περιλαμβάνει ο Καλλικράτης και σε παλιότερη περίοδο οπότε το συγκριτικό πλεονέκτημα ήταν ισχυρότερο. Δεν λέω ότι θα κάνουμε το ίδιο, αλλά μ ενδιαφέρει να σας δείξω την κατεύθυνση των πραγμάτων. <br /><br />Πάντως, το αποτέλεσμα στην Almere ήταν ότι μια σειρά επιχειρήσεις άρχισαν να συρρέουν στην πόλη δημιουργώντας 5.000 νέες θέσεις εργασίας κάθε χρόνο και προσθέτοντας 6.000-7.000 νέους κατοίκους στον πληθυσμό της. Η Αλμέρε είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη πόλη της Ευρώπης κι όχι μόνον οικονομικά. Το 2005 είχε 175.000 κατοίκους. Σήμερα έχει πάνω από 200.000 και έως το 2030 προβλέπεται ότι ο πληθυσμός θα φτάσει τα 400.000 άτομα. <br /><br />Σας άφησα το καλύτερο για το τέλος. <strong>Η χρηματοδότηση της τοπικής αυτοδιοίκησης θα συνδεθεί με τον ΦΠΑ</strong>. Αν αυτό σημαίνει αυτό που ελπίζω, πρόκειται για μια πολύ ευφυή <strong>προσπάθεια αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής </strong><strong>αφού οι δήμοι θα έχουν κάθε συμφέρον να μεριμνούν για την συλλογή του φόρου κι όχι για την αποφυγή του όπως σήμερα γίνεται</strong> στην πλειονότητα των μικρών δήμων. Έχω από δεκαετίας παράδειγμα δημάρχου που αφού έμαθε για τους εφοριακούς του ΣΔΟΕ που είχαν έρθει στην περιοχή του ειδοποίησε τους μαγαζάτορες να προσέχουν. Δεν ξέρω αν ειδοποίησε και τους πολιτικούς του αντιπάλους, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. <br /><br />Εδώ είμαι υποχρεωμένος να σας επιστήσω την προσοχή σε κάτι που εκ πρώτης όψεως δείχνει παραδοξολογία. <strong>Ο Καλλικράτης είναι ένα βασικό στοιχείο του οικονομικού, ναι, οικονομικού σχεδιασμού της κυβέρνησης</strong>. Όσοι διαβάζετε αυτό το blog ξέρετε την άποψή μου για την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης <strong>περί της προσέγγισης των οικονομικών μας προβλημάτων ως επιφαινομένων μιας πολιτικής, οργανωτικής, κοινωνικής και διοικητικής νόσου – την προσέγγιση Stiglitz</strong>, του οποίου η εντονότατη παρέμβαση υπέρ της στήριξης Ελλάδας και της κυβέρνησης Παπανδρέου δεν θα πρέπει να σας εξέπληξε. Αν δεν την έχετε υπ’ όψιν ψάξτε την, είναι ενδιαφέρουσα από την άποψή μας, Για να κλείσω την παρένθεση, επειδή ακριβώς πρόκειται για οικονομία, ο κ. Ραγκούσης επείγεται να ανοίξει –και να κλείσει- το θέμα Καλλικράτη όσο και του εκλογικού νόμου όσο ταχύτερα γίνεται. <br /><br />Μ αυτή την έννοια είναι νομίζω σαφές ότι το σχέδιο Καλλικράτης είναι σύνθετο, καλύπτει ένα ευρύτατο φάσμα στόχων και είναι καλά μελετημένο, αν όχι στις λεπτομέρειες τουλάχιστον στα ουσιώδη. Δεν έχει σχέση με τις διοικητικές μεταρρυθμίσεις που γνωρίσαμε μέχρι σήμερα. Έχει όραμα και σύνδεση με τους στόχους μιας πολύ σοβαρής οικονομικής πολιτικής και είναι μακριά απ τα μαγειρέματα των αριθμών και την χρήση του ελληνικού δαιμονίου. Αν η εικόνα που έχουμε απ τις εξαγγελίες γίνει πραγματικότητα, και δεν βλέπω γιατί όχι, το πολιτικό αλλά και το οικονομικό μας περιβάλλον απ τον Οκτώβριο και μετά θα είναι σοβαρά διαφορετικό.<br /><br />Φυσικά ήδη άρχισαν οι πρώτες αντιδράσεις που όμως βρίσκονται μακριά απ την αντίληψη που περιγράψαμε και επομένως αστοχούν. Η Νέα Δημοκρατία κατηγορεί το σχέδιο για προχειρότητα, ερασιτεχνισμό και αυταρχισμό. Το ΚΚΕ αντιδρά δια στόματος της κ. Παπαρήγα λέγοντας ότι «ο Καλλικράτης ισχυροποιεί το κράτος» και αποτελεί «το μέσον δια του οποίου θα προχωρήσει η ιδιωτικοποίηση και η εμπορευματοποίηση και κυρίως στους τομείς της Παιδείας και της Υγείας». Οι αντιδράσεις του ΛΑΟΣ απ ότι κατάλαβα συνεπικουρούν την νεοδημοκρατική κριτική και επιπλέον εστιάζονται στο θέμα της ψήφου των μεταναστών. Ο ΣΥΡΙΖΑ αναφέρεται σε συγκεντρωτισμό και αυταρχισμό του σχεδίου. Και μη ξεχάσουμε και την ενδοκυβερνητική κόντρα που προέκυψε που εστιάστηκε στην παντοδυναμία του αιρετού περιφερειάρχη ο οποίος θα μπορεί να μεταχειρίζεται κονδύλια απ το ΕΣΠΑ χωρίς ουσιαστικό έλεγχο απ την κυβέρνηση. <br /><br />Πριν σχολιάσω την κριτική θα ήθελα να αναφέρω μια γνώμη που μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση των σχετιζόμενων με τον Καλλικράτη αντιδράσεων. Την προηγούμενη Παρασκευή στις 15 Ιανουαρίου γύρω στις 12 παρά τέταρτο οδηγούσα και είχα φυσικά το ραδιόφωνο ανοικτό. Έτυχε να είμαι στον Sky 100,3 όπου ο κ. Α. Πορτοσάλτε έπαιρνε συνέντευξη απ τον κ. Κακλαμάνη για το ραντεβού του με τον κ. Σαμαρά. Μεταξύ άλλων τον ρώτησε αν συζήτησαν και για τον Καλλικράτη αφού ο δήμαρχος Αθηναίων είναι πρόεδρος της ΚΕΔΚΕ. Ο κ. Κακλαμάνης απάντησε καταφατικά και είπε ότι συνέστησε στον κ. Σαμαρά να μην κάνει παρά μόνον εποικοδομητική κριτική στο σχέδιο. Προσέθεσε δε ότι του είπε αν χρειαστεί να καταψηφίσει τον Καλλικράτη για λόγους ατελειών να το κάνει μόνον <strong>«επειδή το όνειρο δεν θα γίνει πραγματικότητα».</strong> Ο κ. Κακλαμάνης αποκαλεί τον Καλλικράτη όνειρο.<br /><br />Ο κ. Κακλαμάνης, ανεξάρτητα απ την συμπάθεια που (δεν) του έχω και την γνώμη μου για την ποιότητα του έργου του και στο υπουργείο Υγείας και στον δήμο Αθηναίων, δεν είναι ένας άνθρωπος απ αυτούς που θα αποκαλούσαμε οραματιστές. Επίσης δεν είναι άνθρωπος των μεγάλων λόγων. Δεν θυμάμαι πάντως να τον έχω ξανακούσει να χρησιμοποιεί την λέξη «όνειρο» για κανένα έργο, έστω κι αν ήταν δικό του. Κι αυτό κάτι λέει, για τον Καλλικράτη αλλά και <strong>για τη κριτική που θα του ασκηθεί</strong>.<br /><br />Ας δούμε λίγο τώρα την κριτική. Πρώτο σημείο, κυρίως της ΝΔ είναι ότι δεν έχει γίνει προηγουμένως συζήτηση για το θέμα και δεν έχουν ερωτηθεί οι πολίτες των δήμων. Βεβαίως η παρατήρηση πόρρω απέχει της πραγματικότητας. Η διοικητική μεταρρύθμιση <strong>έχει τεθεί ως θέμα εδώ και μια τετραετία περίπου</strong>, το δε 2008 επιτροπή της ΚΕΔΚΕ παρέδωσε στον πρόεδρό της (τον κ. Κακλαμάνη) την μελέτη που αποτελεί την βάση για τον Καλλικράτη. <br /><br />Είναι όμως αλήθεια ότι οι πολίτες δεν έχουν ερωτηθεί. Επίσης αλήθεια είναι ότι <strong>ενδεχόμενες αντιρρήσεις σε μεγάλη έκταση θα μπορούσαν να υπονομεύσουν το σχέδιο</strong>. Αλλά τι νόημα θα είχε ας πούμε ένα δημοψήφισμα για ένα τόσο σύνθετο σχέδιο; Και οι μελέτες της ΚΕΔΚΕ ασφαλώς λάβαιναν υπόψη τους την γνώμη των ψηφοφόρων των μελών τους και εν πάση περιπτώσει έπεται διαβούλευση και συζήτηση στην Βουλή. Και οι πολίτες δεν είναι ούτε λογικό ούτε εύκολο να αντιδράσουν στον Καλλικράτη χωρίς κάποια κομματική ομπρέλα. Ελπίζω η Νέα Δημοκρατία στην συγκεκριμένη περίπτωση να κάνει απλώς μια σχετικά σωστή παρατήρηση και να μη προχωρά σε σαρκαστική απειλή. <br /><br />Το δεύτερο σημείο κριτικής απ την Νέα Δημοκρατία αλλά και άλλους είναι <strong>το κόστος της μεταρρύθμισης</strong>, που υπολογίζεται γύρω στα 4 δισεκατομμύρια. Αυτό το κόστος όμως είναι ήδη προϋπολογισμένο και βέβαια όπως είδαμε <strong>το κέρδος θα είναι πολύ μεγαλύτερο</strong> απ τα 4 δισεκατομμύρια πράγμα που οι βιαστικοί υπεύθυνοι της ΝΔ παραλείπουν να συνυπολογίσουν. Και όπως ήδη είπαμε, στην πολιτική Παπανδρέου η ηλεκτρονική διακυβέρνηση με την διαφάνεια που παράγει και η καταπολέμηση της διαφθοράς, αναπόσπαστα στοιχεία του Καλλικράτη, είναι ουσιαστικά στοιχεία της οικονομικής πολιτικής γενικότερα. <br /><br />Η κριτική του ΚΚΕ έχει δυο σκέλη. Το πρώτο αφορά την <strong>ισχυροποίηση του κράτους</strong>. Και αν εξαιρέσω την διατύπωση, συμφωνώ με την παρατήρηση, διαφωνώ όμως με την στάση. Θέλω ένα ισχυρότερο κράτος και μάλιστα με περιεχόμενο της ισχύος του τα όσα σας περιέγραψα πριν. <strong>Το ΚΚΕ δεν το θέλει</strong>, και βεβαίως δεν έχει νόημα η περαιτέρω συζήτηση εκτός αν μιλάμε για συζήτηση εφ όλης της ύλης. Στο δεύτερο σκέλος, ότι δηλαδή η διοικητική τομή που επιχειρείται δια του Καλλικράτη θα αυξήσει την εμπορευματοποίηση και μάλιστα της παιδείας και της υγείας όπως λέει το ΚΚΕ έχω αντίρρηση, πιστεύω δε ότι ίσα – ίσα κάποιες παράμετροι του Καλλικράτη εξ αντικειμένου ενισχύουν την δημόσια υγεία και παιδεία. Για να μπορέσω όμως να μιλήσω αναλυτικότερα χρειάζομαι την επιχειρηματολογία του ΚΚΕ που δεν έχει δημοσιευθεί απ όσο γνωρίζω.<br /><br />Παραβλέποντας την κριτική του ΛΑΟΣ της οποίας δεν βλέπω την σχέση με το σχέδιο πέραν της ψήφου των μεταναστών, έχω μια παρατήρηση για <strong>την αντίληψη του ΣΥΡΙΖΑ ότι </strong><strong>ο Καλλικράτης είναι βήμα προς τον συγκεντρωτισμό</strong>. Η κριτική ευσταθεί αν κανείς δει μόνον την μείωση του αριθμού των δήμων, η οποία όμως είναι επιβεβλημένη. Υπάρχουν όμως δυο άλλα σημεία που πρέπει να συνυπολογιστούν. <br /><br />Το πρώτο είναι η αύξηση της ισχύος και της χρηματοδότησης της αυτοδιοίκησης που ασφαλώς περιέχει το σχέδιο. Αλλά <strong>η πολιτική και οικονομική ενίσχυση της αυτοδιοίκησης σε σχέση με το κεντρικό κράτος είναι ακριβώς το αντίθετο της συγκέντρωσης</strong>. Το δεύτερο είναι η σχετιζόμενη με τον Καλλικράτη ανάπτυξη της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στους δήμους. Όντως η χρήση των νέων τεχνολογιών ενισχύει το κράτος, όχι όμως εναντίον του πολίτη, αλλά κατά την δυνατότητα αντιμετώπισης των προβλημάτων, <strong>ενισχύει δε αποτελεσματικότατα τους αποκεντρωμένους χρήστες </strong>και έναντι της διοίκησης. Σαφέστατα η bottom line, δηλαδή το κάτω - κάτω της γραφής είναι προς όφελος της αποκέντρωσης όπως όλες οι μελέτες δείχνουν. Για το θέμα του ΦΠΑ δεν νομίζω να χρειάζονται σχόλια. <br /><br />Η ενδοκυβερνητική κριτική απ ότι διάβασα εστιάστηκε κυρίως στην Αττική και την Θεσσαλονίκη. Λέχθηκε συγκεκριμένα ότι ο περιφερειάρχης Αττικής εκλεγόμενος από 4 εκατομμύρια ψηφοφόρους θα είναι <strong>ένας δεύτερος πρωθυπουργός</strong>. Δεν νομίζω ότι η κριτική ευσταθεί γιατί ακόμη κι αν οι εξαγγελίες του κ. Ραγκούση πραγματοποιηθούν απολύτως και δοθεί το 11,5% στην αυτοδιοίκηση, αναλογικά θα πρέπει η Αττική να παίρνει το 4%-5%, πράγμα που δηλώνει και την σχετική ισχύ του περιφερειάρχη. Εξάλλου <strong>αν κάποιος ψηφίζεται απ τον λαό καλώς έχει την ισχύ που προσδιορίζουν οι αρμοδιότητές του</strong>. <br /><br />Υπάρχει και μια γενικότερη <strong>αντίδραση εκ μέρους κάποιων παραγόντων </strong>που θα προτιμούσαν περισσότερες αρμοδιότητες στους δήμαρχους παρά τους νομάρχες και αντιστρόφως. Αυτού του τύπου όμως διαμάχη κατανομής εξουσιών, εκτός από κάποιες ίσως ειδικές περιπτώσεις, νομίζω πως δεν αφορά τον πολίτη.<br /><br />Υπάρχει πάντως κάτι που πρέπει να παρατηρήσουμε. Η μείωση του αριθμού των δήμων που σημαίνει αύξηση των δημοτών, <strong>μικραίνει την πιθανότητα να εκλεγούν δήμαρχοι από μικρά κόμματα </strong>επειδή οι ανά δήμο κατανομές ψηφοφόρων τείνουν να πλησιάζουν περισσότερο την συνολική εθνική κατανομή όσο ο αριθμός των δημοτών μεγαλώνει. Δηλαδή σ ένα μικρό δήμο είναι πιθανότερο να βρεθεί ένα πρόσωπο που να εκτιμούν προσωπικά οι πολίτες και να ανήκει σε μικρό κόμμα. Επομένως οι δήμαρχοι που θα προκύψουν από μικρά κόμματα θα ελαττωθούν. Δεν νομίζω όμως ότι αυτό είναι το ζητούμενο και δεν νομίζω ότι η πρόθεση του κ. Ραγκούση είναι τέτοια. Ελπίζω και η κριτική των κομμάτων της ελάσσονος αντιπολίτευσης να μη πηγάζει από εδώ.Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-54619020795076259972010-01-24T02:13:00.000-08:002010-01-26T18:03:49.481-08:00Το αγροτικό πρόβλημα<br><br />Στο προηγούμενο post μου σας είχα υποσχεθεί ότι τα δυο επόμενα κείμενα θα αφορούσαν το σχέδιο Καλλικράτης και τον εκλογικό νόμο. Οι κινητοποιήσεις όμως των αγροτών προκαλούν τόσες συζητήσεις που θεώρησα καλύτερο να προτάξω ένα κείμενο για τα αγροτικά μας παρότι είχα ήδη ετοιμάσει τα άλλα δυο. Ελπίζω να συμφωνείτε μαζί μου. <br /><br />Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το 10,9% των Eλλήνων ασχολείται με αγροτικές εργασίες παράγοντας το 3,2% του συνολικού Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος μας. Κι αυτά τα νούμερα είναι πολύ καλύτερα απ το 17% των ασχολουμένων με αγροτική παραγωγή μέχρι προ πενταετίας ή εξαετίας αν δεν κάνω λάθος. Αυτή η μείωση είναι ένα απ τα λίγα καλά που προέκυψαν απ την διακυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, κατά λάθος βέβαια επειδή δεν μπόρεσε να βρει τρόπο να αντισταθμίσει την απώλεια αγροτικού εισοδήματος που προέκυψε και οι αγρότες εγκατέλειψαν την παραγωγή. (Πηγή: <a href="http://www.okeobservatory.gr/projpdf/pdf_projid_26.pdf">http://www.okeobservatory.gr/projpdf/pdf_projid_26.pdf</a>)<br /><br />Φυσικά και αυτά τα νούμερα δεν είναι καθόλου καλά. Η διαφορά του 10,9 απ το 3,2 σημαίνει ότι <strong>η αγροτική παραγωγή εισφέρει στην εθνική οικονομία με το 1/3 περίπου της μέσης παραγωγικής δραστηριότητας</strong>, και επομένως οι αγροτικές δουλειές είναι αντιπαραγωγικές. Συνέπεια φυσική είναι να αμείβονται πολύ κακά οι αγρότες, παρ όλες τις επιδοτήσεις. Αυτό κατεβάζει το επίπεδο διαβίωσης στα χωριά και ακολούθως προκαλεί κίνηση προς τις πόλεις, αστυφιλία. Και βέβαια αυξάνει την ζήτηση για παράνομους μετανάστες. <br /><br />Η βελτίωση των εισοδημάτων και των συνθηκών ζωής των αγροτών είναι ένα απ τα πολύ σοβαρά προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση. Και καθίσταται ακόμη σοβαρότερο απ τον τρόπο αντίδρασης των αγροτών και τις κινητοποιήσεις τους, που μεταφέρουν στις διεθνείς αγορές το μήνυμα ότι η προσπάθεια της κυβέρνησης να λύσει τα οικονομικά μας προβλήματα συναντά αντιστάσεις. Υπάρχει τρόπος να λυθεί αυτό το πρόβλημα; <br /><br />Η κυβέρνηση φαίνεται ότι έχει κάποιο σχέδιο που προσπαθεί να εφαρμόσει. Κι έχει ξεκινήσει ένα διάλογο μεταξύ των διάφορων κρίκων της αλυσίδας που συνδέει την γη με το ράφι του σουπερμάρκετ, που λίαν προσεχώς θα κορυφωθεί στο Ζάππειο. Η agenda του διαλόγου περιλαμβάνει, σύμφωνα με το υπουργείο τα παρακάτω θέματα:<br /><br />- Το μέλλον της ΚΑΠ <br />- Διαρθρωτικές πολιτικές-Αλέξανδρος Μπαλτατζής (2007-2013) <br />- Πολιτική Ασφάλισης της παραγωγής <br />- ΕΛΓΑ - Ανασυγκρότηση του Αγροτικού Συνδικαλιστικού Κινήματος <br />- Οργάνωση της παραγωγής και παρέμβαση στην αγορά - Οργάνωση του τομέα των εισροών της αγροτικής παραγωγής <br />- Πολιτική διαχείρισης αγροτικής γης <br />- Ποιότητα και σήμανση των τροφίμων <br />- Εκπαίδευση, κατάρτιση και επαγγελματική κατοχύρωση των αγροτών<br /><br />Είναι προφανές ότι το σοβαρότερο κομμάτι του σχεδιασμού είναι το δεύτερο στην λίστα, οι διαρθρωτικές πολιτικές. Το πρώτο είναι η εισαγωγή που δείχνει ότι πρέπει να αλλάξουν τα πράγματα. Όλα τα άλλα είναι απλώς <strong>ενισχυτικά μιας καλής οργάνωσης στον αγροτικό τομέα </strong>αλλά από μόνα τους δεν επαρκούν για την λύση του προβλήματος. Και αυτό το κομμάτι, που έχει το όνομα "σχέδιο Αλέξανδρος Μπαλτατζής" έχει σχεδιαστεί απ την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. <br /><br />Βεβαίως δεν είμαι απ αυτούς που αντίκεινται στις συναινέσεις μεταξύ των διαφόρων πολιτικών αντιλήψεων. Και πιστεύω ότι δεν μπορεί, σε κάποιους τομείς κάποιοι άνθρωποι και επί Νέας Δημοκρατίας θα δούλεψαν σοβαρά. Πάντως η συνολική αθλιότητα των πολιτικών της ΝΔ μου επέβαλε να κοιτάξω λίγο το σχέδιο πριν συμφωνήσω με την συμφωνία της νέας κυβέρνησης με την προηγούμενη σ αυτό το θέμα.<br /><br />Δυστυχώς, μια ματιά στο σχέδιο δικαίωσε απολύτως την καχυποψία μου. Στην σελίδα 9 του σχεδίου υπάρχει ένας πίνακας χρηματοδοτήσεων, που με κείνα τα παράξενα ελληνικά των δήθεν επαϊόντων που αποτελούν μεταφράσεις αγγλικών ονομάστηκε πίνακας χρηματοδοτικών βαρυτήτων. Με τεράστια έκπληξη είδα ότι <strong>στο ύψους 6,57 δισεκατομμυρίων σχέδιο στο οποίο η δημόσια δαπάνη ξεπερνάει τα 5 δισεκατομμύρια δεν προβλεπόταν δεκάρα τσακιστή για νέα προϊόντα και καινοτομίες ούτε για σύσταση νέων συμβουλευτικών υπηρεσιών</strong>. <br />(Πηγη:<a href="http://gkps.agrotikianaptixi.gr/_data/documents/10b_paa_12.doc">http://gkps.agrotikianaptixi.gr/_data/documents/10b_paa_12.doc</a>)<br /><br />Ελπίζω η κ. Μπατζελή να μη κινηθεί στον ίδιο άξονα αλλά να ανεβάσει το μηδενικό ύψος αυτών των κονδυλίων στο επίπεδο που πρέπει, γιατί κατά την γνώμη μου <strong>μόνο από εκεί μπορούμε να περιμένουμε πραγματικά αποτελέσματα</strong> κι όχι απ τα υπόλοιπα, που μου μοιάζουν περισσότερο με μπαλώματα παρά με λύσεις. Για να εξηγήσω τι εννοώ σας παραθέτω από εδώ και κάτω κάποιες σκέψεις μου που είχα σημειώσει πριν από πολύ καιρό και που απ την δική μου οπτική παραμένουν εξαιρετικά επίκαιρες. <br /><br />Για να καθορίσει κανείς μια διαδρομή, το πρώτο που πρέπει να σκεφτεί είναι <strong>πού θέλει να πάει</strong>. Ας φανταστούμε λοιπόν πώς θα θέλαμε να ήταν τα πράγματα. <strong>Πώς θα θέλαμε δηλαδή να ζει ο αγροτικός πληθυσμός της Ελλάδας</strong>. <br /><br />Φαντάζομαι λοιπόν <strong>το χωριό του επιθυμητού μέλλοντος</strong>. Φαντάζομαι ένα χωριό με δρόμους καλής ποιότητας και καθαρούς, με καλό οδικό δίκτυο προς τα γειτονικά κέντρα, με όμορφες πλατείες, με ένα σύγχρονο σχολείο που να μπορεί να προσφέρει την εκπαίδευση που απαιτούν οι καιροί μας, με ένα κέντρο υγείας με πλήρη και σύγχρονο εξοπλισμό, με υπηρεσίες δημοτικές, τραπεζικές και ασφαλιστικές στις οποίες οι κάτοικοι θα μπορούν να βρουν επί τόπου και γρήγορα απαντήσεις στα προβλήματα τους. Με χώρους για θεατρικές και μουσικές παραστάσεις, με βιβλιοθήκη, με κέντρα για ηλικιωμένους και χώρους όπου τα παιδιά θα μπορούν να παίζουν και τον χειμώνα, με καλά και σύγχρονα καταστήματα όπου οι κάτοικοι θα βρίσκουν καλής ποιότητας προϊόντα και υπηρεσίες, όπως καταστήματα για ρούχα, κομμωτήρια, εστιατόρια. μπαράκια, καφέ κλπ.. Με οργανωμένες, ταχείες και αξιόπιστες συγκοινωνίες προς τα γειτονικά χωριά και τις πόλεις. <br /><br />Αν συμφωνούμε σ αυτή την περιγραφή, θα πρέπει να συμφωνήσουμε και σε μια απλή παρατήρηση: είναι σαφές ότι όλες αυτές οι υπηρεσίες, χώροι και δραστηριότητες που περιέγραψα απαιτούν ανθρώπους που θα εργάζονται . Ανθρώπους που θα κατασκευάζουν και θα συντηρούν δρόμους και κτίρια, που θα ασχολούνται με την καθαριότητα, που θα επανδρώνουν με πληρότητα τα σχολεία, τα ιατρικά κέντρα, τα κέντρα ηλικιωμένων, τις παιδικές χαρές, τις βιβλιοθήκες, τα καταστήματα, τους χώρους προσφοράς υπηρεσιών. <br /><br />Απ αυτήν την παρατήρηση <strong>προκύπτει αβίαστα ένα απλό συμπέρασμα</strong>, <strong>που μέχρι τώρα δεν θέλουμε να παραδεχτούμε </strong>σ αυτό τον τόπο. Είναι προφανές ότι στο αγροτικό χωριό που θέλουμε, θα πρέπει πολλοί κάτοικοι να εργάζονται σε μη αγροτικές δουλειές. Και επομένως, ότι <strong>το ποσοστό των αγροτών προς τους απασχολούμενους σε μη αγροτικές εργασίες στα χωριά θα πρέπει να ελαττωθεί</strong>. <br /><br />Τώρα η ελάττωση αυτού του ποσοστού μπορεί να γίνει με δυο τρόπους. Την μείωση του αριθμητή, ή την αύξηση του παρονομαστή. Δηλαδή, ή αρκετοί απ τους νυν αγρότες θα πρέπει να εγκαταλείψουν τις αγροτικές εργασίες και να αρχίσουν να ασκούν στα χωριά τους άλλες δραστηριότητες, ή να αυξηθεί ο συνολικός πληθυσμός από μη αγρότες, πράγμα που όμως σημαίνει αντιστροφή του κύματος αστυφιλίας. Αυτό όμως ή θα γίνει από υποβάθμιση των συνθηκών ζωής στις πόλεις, που ελπίζω ότι κανείς δεν εύχεται, ή προϋποθέτει ήδη βελτιωμένα χωριά ώστε να έλκουν τους αστούς, πράγμα που μας ξαναγυρίζει στην ελάττωση του ποσοστού των αγροτών στα χωριά, κι επομένως στο σύνολο του πληθυσμού.<br /><br />Παρά το ότι όπως είπα πριν το συμπέρασμα αυτό αρνούμεθα να το δεχθούμε, <strong>τα πράγματα ήδη προς αυτήν την κατεύθυνση βαδίζουν</strong>. Και οι αγρότες μας ελαττώνονται και το κύμα αστυφιλίας αντιστρέφεται με αποτέλεσμα το ποσοστό αγροτών προς μη αγρότες να μειώνεται. Και βέβαια τα χωριά μας βελτιώνονται με τον τρόπο που περιέγραψα. <br /><br />Όλα όμως αυτά την τελευταία τριακονταετία γίνονται από ανάγκη. Το αγροτικό εισόδημα πέφτει, άρα κάποιοι αγρότες εγκαταλείπουν τις εργασίες τους. Κάποιοι απ αυτούς πάνε στις πόλεις, αλλά κάποιοι απ αυτούς αποφασίζουν να μείνουν στα χωριά τους προσφέροντας άλλου τύπου εργασία. Κάνουν κυρίως τουριστικές ή παρα-τουριστικές δουλειές, δηλαδή πιο σύγχρονα καφενεδάκια, καλύτερα κομμωτήρια κλπ. Και όσο συμβαίνει αυτό τόσο λιγότεροι θέλουν να φύγουν απ τα χωριά, και τόσο περισσότεροι απ τις πόλεις θέλουν να γυρίσουν πίσω, και το κύμα αστυφιλίας όπως το ξέραμε στις δεκαετίες 60 και 70 έχει σταματήσει. <br /><br />Αυτό όμως πρέπει να αλλάξει. Πρέπει επιτέλους <strong>να σταματήσει να μας οδηγεί η μέχρις απελπισίας ανάγκη που μας πάει εκεί που έτσι κι αλλιώς έπρεπε να πάμε, με πολύ χειρότερους όμως όρους</strong>. Πρέπει επιτέλους να δούμε την κατεύθυνση και να αποφασίσουμε <strong>να σχεδιάσουμε την πορεία μας</strong>. Πρέπει να δούμε το μέλλον χωρίς τις φοβικές αντιδράσεις του παρελθόντος. Και επιτέλους, πρέπει να αρχίσουμε να σκεπτόμαστε και να συνεργαζόμαστε.<br /><br />Αν δεν δούμε λοιπόν τα παραπάνω ξεκάθαρα, οποιαδήποτε προσπάθεια επίλυσης του αγροτικού μας προβλήματος θα είναι απολύτως ατελέσφορη, αφού δεν θα μπορεί να παραγάγει το χωριό που συμφωνήσαμε ότι θέλουμε. Ή θα το κάνει τόσο αργά, με τόσο κακή προσέγγιση και με τόση μουρμούρα στην διαδρομή ώστε θα αξίζει πολύ λιγότερο. <br /><br />Η επόμενη παρατήρηση ίσως είναι πιο συμβατή με την κυρίαρχη αντίληψη. Εξίσου προφανώς, <strong>το εισόδημα των ανθρώπων που θα εργάζονται σε αγροτικές δουλειές θα πρέπει να αυξηθεί πολύ</strong>, τόσο ώστε να μπορεί να πληρώνει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που πιο πριν περιέγραψα. Σε μια εποχή κρίσης και μειώσεων των τιμών, το να μιλάει κανείς για αύξηση εισοδήματος φαντάζει παράδοξο. Είναι όμως; Η απάντηση μου είναι όχι. <br /><br />Πως μπορεί να προκύψει αυτή η αύξηση εισοδήματος που αναζητάμε; Υπάρχουν τρεις τρόποι: <br /><br />• αύξηση της ποσότητας των προϊόντων <br />• αύξηση του μέρους της αξίας τους που καρπούνται οι αγρότες και <br />• βελτίωση της ποιότητας τους. <br /><br />Η αύξηση της ποσότητας μπορεί να επιτευχθεί με <strong>μεγαλύτερη μηχανοποίηση της παραγωγής και καλύτερη αξιοποίηση των υπαρχόντων μηχανημάτων και τεχνικών</strong>. Ασφαλώς υπάρχουν περιθώρια καλύτερης εκμετάλλευσης των αγροτικών εκτάσεων που θα πρέπει να εξαντληθούν. Κι αυτό θα πρέπει να γίνει πολύ οργανωμένα. Κάθε μηχάνημα που χρησιμοποιείται, θα πρέπει να αξιοποιείται στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Αυτό βέβαια σημαίνει εισαγωγή συνεταιριστικών και συνεργατικών πρακτικών, που σημαίνει με τη σειρά του οργάνωση και εκπαίδευση, και βέβαια ισχυρούς και άξιους του ονόματός τους συνεταιρισμούς. Εξάλλου και το σχέδιο της κ. Μπατζελή τα προβλέπει αυτά. Δύσκολο; Ναι, αλλά και οι αγρότες έχουν ωριμάσει, και ήδη έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται τα οικονομικά μοντέλα που μελετούν τέτοια προβλήματα. Η Elinor Ostrom για παράδειγμα, η πρόσφατα βραβευμένη με Nobel οικονομίας τέτοια θέματα μελετάει με πολύ ενδιαφέροντες τρόπους. Οι συνεταιριστικές και συνεργατικές πρακτικές δεν είναι καθόλου παρελθόν, είναι το μέλλον, ή τουλάχιστον μέρος του μέλλοντος. <br /><br /><strong>Η αύξηση του μέρους της αξίας των προϊόντων που καρπούνται οι αγρότες </strong>σημαίνει φυσικά μείωση του μέρους των υπόλοιπων. Κι αυτό υποχρεωτικά περνάει <strong>από την σύγκρουση με τους μηχανισμούς των μονοπωλίων και των εναρμονισμένων πρακτικών</strong>. Φυσικά χρειάζονται εδώ καλοί ελεγκτικοί μηχανισμοί, κατασταλτικές διαδικασίες κλπ, πράγματα για τα οποία όλοι έχουμε ακούσει αρκετά τα τελευταία χρόνια. <br /><br />Αλλά αυτά δεν επαρκούν. Όταν μια εταιρεία αναλαμβάνει όλο το φάσμα δραστηριοτήτων από την έρευνα των προϊόντων που θέλει, την αγορά, την μεταφορά τους, την εξαντλητική παραγωγή όλων των δυνατών βιομηχανικών προϊόντων που μπορούν να προκύψουν από κάποιο πρωτογενές (πχ γάλα, γιαούρτι, τυρί, σοκολάτες, κρέμες κλπ), αλλά και την διανομή τους, η ισχύς της γίνεται τόση που οποιαδήποτε προσπάθεια περιορισμού του ποσοστού κέρδους της είναι σχεδόν αδύνατη γιατί οι όποιες συμφωνίες θα είναι λεόντειες. Επομένως ένα βασικό σημείο καταπολέμησης των στρεβλώσεων της αγοράς είναι η <strong>νομοθετική αποθάρρυνση της συγκέντρωσης οριζόντιων τουλάχιστον δραστηριοτήτων</strong>. <br /><br />Μια κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση θα μπορούσε να αυξήσει το ποσοστό που αποκομίζουν οι αγρότες απ την πώληση των προϊόντων τους αλλά αυτό δεν αρκεί. Μη ξεχνάμε ότι στις περιπτώσεις εναρμονισμένων πρακτικών η τιμή στο ράφι είναι ήδη πολύ ψηλή και θα πρέπει να μειωθεί, πράγμα που μειώνει και το συνολικό ποσό για τον αγρότη ακόμη κι αν αυξάνεται το ποσοστό του. Μη ξεχνάμε επίσης ότι <strong>η μείωση του μέρους που κερδίζουν οι υπόλοιποι σημαίνει μείωση της δραστηριότητάς τους, πράγμα που κατ αρχήν δεν μπορεί να είναι επιθυμητό</strong>. <br /><br />Πολύ καλά κάνει η κ. Μπατζελή και καλεί τους συμμετέχοντες σ όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων στο Ζάππειο, αλλά όταν <strong>ο διάλογος γίνεται υπό την πίεση της ελάττωσης της πίτας για όλους</strong>, τα πράγματα δυσκολεύουν εξαιρετικά και η πιθανότητα ικανοποιητικού αποτελέσματος μικραίνει. <br /><br />Επομένως <strong>θα πρέπει αναγκαστικά να πάμε και σε βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων</strong>, έτσι ώστε ο καταναλωτής, Έλληνας ή ξένος, να δέχεται να πληρώσει περισσότερα. Μια κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση είναι η εστίαση στην παραγωγή βιολογικών προϊόντων, αλλά εδώ μειώνεται η δυνατότητα μηχανοποιημένων πρακτικών και άρα της ποσότητας. Υπάρχουν άλλοι τρόποι; <br /><br />Η απάντησή μου βέβαια είναι καταφατική. Και για να ενδείξω την βασιμότητά της θα φέρω δυο παραδείγματα από γειτονικές μας χώρες, από εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Την Γαλλία και την Ιταλία. Θα ξεκινήσω με το γαλλικό παράδειγμα.<br /><br />Αν σας ρωτήσει κάποιος να πείτε δέκα πράγματα που σχετίζονται με την Γαλλία, ασφαλώς μέσα στα τρία-τέσσερα πρώτα που θα πείτε είναι τα κρασιά. Κάθε φορά δηλαδή που σκέπτεστε την Γαλλία σκέπτεστε και το κρασί. Αλλά αυτό ισχύει και αντίστροφα, κάθε φορά που σκέπτεστε το κρασί σκέπτεστε την Γαλλία. Υπάρχουν βέβαια και ωραιότατα κρασιά άλλης προέλευσης. Ιταλικά, γερμανικά, ισπανικά αλλά και ελληνικά. Αλλά ακόμα κι αυτά υπενθυμίζουν στον καταναλωτή την «πραγματική εθνικότητα» του κρασιού χρησιμοποιώντας όρους όπως Merlot, Cabernet, Sauvignon, Bordeaux, Grand cru, reserve, vin de table κι άλλα τέτοια. <strong>Το κρασί μιλάει πάντα γαλλικά</strong>. <br /><br />Επόμενο παράδειγμα, το ιταλικό. Πάτε σ ένα σουπερμάρκετ και θέλετε να αγοράσετε μακαρόνια. Κοιτάτε το ράφι και βλέπετε πέντε-έξι ελληνικές μάρκες. Εκτός όμως απ αυτές υπάρχουν και δυο-τρείς ιταλικές. Αν πάτε στην Γερμανία στο σουπερμάρκετ, θα δείτε πέντε-έξι γερμανικές μάρκες και πάλι δυο-τρείς ιταλικές. Τα ίδια και σ όλη την Ευρώπη, τα ίδια στην Αμερική. Τι σημαίνει αυτό; <br /><br />Σημαίνει ότι <strong>τα μακαρόνια είναι ιταλικά</strong>, τελεία και παύλα. Οι υπόλοιποι τους μιμούμεθα και παράγουμε κι εμείς κάποια μακαρόνια δικά μας, αλλά αυτά είναι στην συνείδηση του καταναλωτή υποκατάστατα των ιταλικών προϊόντων, εμπορικά δε είναι <strong>ενισχυτές της ιταλικής κυριαρχίας</strong>. Κάθε φορά που κάποια κυρία στην ελληνική τηλεόραση μαγειρεύει μακαρόνια αυξάνει αυτή την ιταλική κυριαρχία, γιατί βελτιώνοντας το επίπεδο μαγειρέματος της μέσης νοικοκυράς την ωθεί σιγά-σιγά να ψωνίζει το καλύτερο μακαρόνι που ε, πώς να το κάνουμε είναι ιταλικό. Κάθε φορά που κάποιο εστιατόριο βάζει μακαρονάδα στο μενού θα βάλει δίπλα κι ένα ιταλικό όνομα με το ίδιο αποτέλεσμα.<br /><br />Τι έκαναν οι γείτονες και συνεταίροι μας; Πήραν ένα προϊόν της παραγωγής τους κι άρχισαν να δουλεύουν πάνω του. <strong>Οργανώθηκαν. Βελτίωσαν την ποιότητά του, καθόρισαν standards που την μετρούν. Το διέκριναν σε είδη. Και το σημαντικότερο, κατάφεραν να επιβάλουν μια κουλτούρα σχετική με τα προϊόντα αυτά, που φυσικά κουβαλάει μαζί της και μια ορολογία, που με τη σειρά της συνδέει το προϊόν με την εθνικότητα </strong>. Η ποιότητα ενός κρασιού για παράδειγμα καθορίζεται από μια στρατιά ειδικών που μιλούν με γαλλικούς όρους και αναφέρονται σε γαλλικές μεθόδους. Τα μακαρόνια, ακριβέστερα η pasta, είναι spaghetti, spaghettini, spaghettoni, farfalle, bavette, lasagna κλπ. Μπορούμε να τους μιμηθούμε; Η απάντηση μου είναι φυσικά ναί, αρκεί να ακολουθήσουμε τις μεθόδους τους. Πάμε να δούμε τι σημαίνει αυτό.<br /><br />Κατ αρχάς ασφαλώς θα πρέπει να επιλέξουμε κάποια αγροτικά προϊόντα όπου έχουμε ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Και έχουμε βέβαια αρκετά τέτοια. Το λάδι, το μέλι και τα σταφύλια μας είναι εξαιρετικά. Δεν είμαι καθόλου ειδικός στα αγροτικά θέματα κι επομένως είναι δυνατόν να υπάρχουν κι άλλα για τα οποία δεν έχω ιδέα. Αυτό όμως δεν έχει σημασία, σημασία έχει ο τρόπος δουλειάς πάνω τους. Θα πάρω για παράδειγμα το λάδι για το οποίο τυχαίνει να ξέρω δυο-τρία πραγματάκια. <br /><br />Έχουμε με βεβαιότητα το καλύτερο ελαιόλαδο του κόσμου. Και βέβαια έχουμε την <strong>υψηλότερη στον κόσμο κατά κεφαλήν κατανάλωση, 23.7 κιλά το χρόνο, ενώ οι δεύτεροι Ισπανοί με το ζόρι φθάνουν να καταναλώνουν 13.6 κιλά </strong>(στοιχεία του 2005). Οι Αμερικανοί καταναλώνουν λιγότερο από 1 κιλό. Και <strong>εξάγουμε πάνω από το μισό της παραγωγής μας, κυρίως στην Ιταλία</strong>.<br /><br />Για μισό λεπτό. Στην Ιταλία; Μα κι οι Ιταλοί παράγουν λάδι, και μάλιστα αρκετά καλό. Τι το θέλουν το ελληνικό; <br /><br />Κάθε χρόνο, περίπου 250.000 τόνοι ελληνικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο μπαίνουν στην Ιταλία. Εκεί αναμειγνύονται με ιταλικό λάδι, πολύ κατώτερης ποιότητας. Το αποτέλεσμα εμφιαλώνεται και πωλείται ως εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο στις αγορές της Ευρώπης και της Αμερικής. Είναι πολύ απλό: το ελληνικό ελαιόλαδο είναι πολύ καλύτερο απ το τελικό αποτέλεσμα που όμως πουλιέται μια χαρά. Γιατί; Μα γιατί δεν αλλάζει ο δείκτης ποιότητας. Εξαιρετικό παρθένο το ελληνικό, εξαιρετικό παρθένο το αποτέλεσμα, διότι <strong>δεν υπάρχει καλύτερη κατάταξη απ αυτήν του εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου. </strong><strong>Άρα για τον Ευρωπαίο ή Αμερικανό καταναλωτή το ελληνικό λάδι δεν έχει διαφορά απ το κατώτερο ιταλικό</strong>.<br /> <br />Γιατί; Μα πολύ απλά, γιατί την κατάταξη δεν την κάναμε εμείς, αλλά πιθανότατα οι Ιταλοί, που καθόρισαν το παγκόσμιο standard “εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο” έτσι ώστε να ταιριάζει στα δικά τους ελαιόλαδα. Και μάλιστα ενδεχομένως χωρίς πονηριά, οι άνθρωποι γι αυτά ενδιαφερόντουσαν, αυτά κατέταξαν. Κι αφού δεν υπάρχει καλύτερη κατάταξη, δεν υπάρχει και καλύτερη τιμή. Και βέβαια <strong>θα έπρεπε να υπάρχει, αλλά δεν θα συνέφερε κανένα άλλο παραγωγό εκτός απ τον έλληνα, άρα κανείς άλλος δεν θα το κάνει</strong>. Θα συνέφερε όμως όλους τους καταναλωτές του κόσμου, που θα μπορούσαν, με ακριβότερη τιμή φυσικά, να αγοράζουν καθαρό, απολύτως παρθένο ελληνικό ελαιόλαδο. Και το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί με το μέλι μας, και το γιαούρτι και ίσως και με αρκετά άλλα προϊόντα. <br /><br />Όλοι οι έλληνες πχ προτιμούν ελληνικά κρέατα, ελληνικά οπωροκηπευτικά κλπ γιατί τα θεωρούν καλύτερης ποιότητας. Γιατί; Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά αυτής της ποιότητας; Πώς μπορούμε αυτό που εμείς πιστεύουμε να το δείξουμε και στους άλλους, και τελικά να το επιβάλουμε, αν βέβαια είναι σωστό; Απλό. <strong>Μετράμε, ομαδοποιούμε, κατατάσσουμε και να τα νέα standards</strong>. Ιδού λοιπόν στάδιον δόξης λαμπρόν για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς σε συνεργασία με γεωπόνους, με τα ελληνικά πανεπιστήμια και ΤΕΙ, με τα ερευνητικά κέντρα αυτού του τόπου: να δημιουργήσουν καινούργιες τυποποιήσεις των ποιοτήτων των προϊόντων στα οποία έχουμε συγκριτικό πλεονέκτημα ποιότητας, αξιοποιώντας ευρωπαϊκά κονδύλια σε projects στα οποία θα συμμετέχουν και ξένοι ερευνητές ώστε οι τυποποιήσεις αυτές να εξαπλωθούν σ ολο τον κόσμο. <br /><br />Και τότε ο αμερικανός καταναλωτής θα έβλεπε στο ράφι του σουπερμάρκετ το ιταλικό extra virgin oil, αλλά θα έβλεπε δίπλα του και το ελληνικό που πάνω θα έγραφε ultra extra virgin oil ή κάποιο άλλο ενδεικτικό ποιότητας που θα το διέκρινε απ το ιταλικό. Καλύτερα ακόμα αν το ενδεικτικό ήταν ελληνική λέξη ώστε να συνδέει αμέσως το προϊόν με την Ελλάδα. Και τότε θα δεχόταν να πληρώσει περισσότερα, με την κατάλληλη φυσικά διαφήμιση που δεν χρειάζεται όμως να είναι εξαιρετικά δαπανηρή. Με πολύ μικρό κόστος θα μπορούσαν να πεισθούν διάφοροι ξένοι τηλεοπτικοί αστέρες της μαγειρικής να προτιμούν αυτά τα πολύ καλύτερα ελληνικά προϊόντα στις εκπομπές τους. <br /><br />Και επιπλέον, θα μπορούσαμε να εκμεταλλευτούμε τις διαφορές μεταξύ των εξαιρετικής ποιότητας ελληνικών λαδιών, όπως πχ το κορωνέϊκο, το καλαματιανό, το κρητικό κλπ, και <strong>να δημιουργήσουμε την κουλτούρα του λαδιού </strong>όπως ακριβώς έκαναν οι Γάλλοι με τα κρασιά τους. Θα μπορούσαμε να πούμε για παράδειγμα ότι το τάδε λάδι πάει περισσότερο με τα ψάρια, το δείνα με τις σαλάτες κλπ. Είναι τόσο πολύπλοκο και δύσκολο αυτό το σχήμα;<br /><br />Κι αν καταφέρναμε να δημιουργήσουμε και κάποια σχεδόν καθημερινής χρήσεως νέα προϊόντα για παράδειγμα λαδιού ή μελιού, για παράδειγμα λάδι με ειδικές προσθήκες γεύσης σκόρδου, βασιλικού, ρίγανης κλπ, ή μέλι με γεύση από καρύδι, <strong>σε μικρά μπουκαλάκια για να μπαίνουν στα πολύ καλής ποιότητας εστιατόρια πωλούμενα φυσικά σε τιμή αρώματος, τα πράγματα θα ήταν ακόμη καλύτερα</strong>. Ξέρω ότι τα τελευταία χρόνια κάποιοι έχουν ήδη διστακτικά να κάνουν κάτι τέτοιο, αλλά ως συνήθως καθόλου οργανωμένα, χωρίς standards και χωρίς μια προσπάθεια προώθησης των προϊόντων, promotion επί το ελληνικότερον. Δύσκολο θα ήταν να οργανωθούν τα ελληνικά εστιατόρια καλής ποιότητας και να το κάνουν συντονισμένα ώστε οι τουρίστες να μαθαίνουν αυτά τα προϊόντα και να γίνονται οι διαφημιστές τους στην πατρίδα τους;<br /><br />Και για να κοιτάξω και λιγάκι το ιταλικό παράδειγμα, πόσο δύσκολο θα ήταν να δημιουργηθεί μια επιτροπή από chef που να προσπαθήσουν να βρουν <strong>ένα-δύο ελληνικά υλικά απ τα οποία θα μπορούσαν να παρασκευάζονται εύκολα νόστιμα και υγιεινά φαγητά σχεδόν καθημερινής χρήσεως </strong>ας πούμε σαν τα μακαρόνια; Πόσο δύσκολο θα ήταν να αξιοποιήσουμε ας πούμε τις χυλοπίτες μας, για να πω ένα προφανές παράδειγμα; Και πόσο δύσκολο θα ήταν, με την μέθοδο των bonus σε τηλεοπτικούς chef να τις προωθήσουμε στο εξωτερικό ταυτίζοντας τις με την Ελλάδα;<br /><br />Νομίζω ότι <strong>με μερικές τέτοιες απλές δράσεις το πρόβλημα της αγροτικής μας παραγωγής θα μπορούσε να λυθεί οριστικά, χωρίς την χρήση των εθιστικών επιδοτήσεων</strong>. Και με όφελος όχι μόνο για τους αγρότες, αλλά και για την παραπαίουσα βιομηχανία μας. Και βέβαια με όρους πράσινης ανάπτυξης. Και το αγροτικό εισόδημα θα μπορούσε να πολλαπλασιαστεί. Και τότε θα ήταν δυνατή η δημιουργία του χωριού όπως το περιγράψαμε στην αρχή.Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-71322974066766704312010-01-19T03:01:00.000-08:002010-01-19T05:55:57.494-08:00Απολογισμός 100 ημερών.<br><br />Την ημέρα της ορκωμοσίας της κυβέρνησης, ο Παπανδρέου είχε προτείνει τις 100 μέρες ως ένα ενδεικτικό σημείο κρίσης της. Όπως ήταν φυσικό όλοι οι ασχολούμενοι με τα κοινά περίμεναν την στιγμή αυτή για να κάνουν ένα κατά το δυνατόν συγκεντρωτικό απολογισμό του κυβερνητικού έργου. Ας το κάνουμε κι εμείς εδώ, λοιπόν. Και ας αρχίσουμε απ την κριτική.<br /><br />Νομίζω πως δεν θα διαφωνούσε κανείς αν έλεγα ότι οι κριτικές φωνές κατά τις κυβέρνησης εστιάστηκαν <br /><br />1. Στην απόσταση εξαγγελιών και έργων <br />2. Στις καθυστερήσεις του κυβερνητικού έργου και ειδικότερα στις επιλογές προσώπων <br />3. Σε κενά, παλινωδίες και εσωτερικές αντιθέσεις στην κυβέρνηση<br /><br />Το <strong>πρώτο σημείο κριτικής </strong>έχει δυο συνιστώσες μια και έχουμε δυο ειδών εξαγγελίες, τις προεκλογικές και τις μετεκλογικές. Όσον αφορά τις προεκλογικές εξαγγελίες, οι ασκούντες κριτική συνήθως μιλούν για παράδεισους που έταζε η κυβέρνηση ενώ τώρα ασκεί σκληρή πολιτική. Οι σοβαρότεροι από αυτούς προσεκτικά απλώς υπενθυμίζουν ότι ο Παπανδρέου έλεγε «λεφτά υπάρχουν». Φυσικά η κριτική και των δυο αυτών κατηγοριών αστοχεί.<br /><br />Προεκλογικά αυτή η κυβέρνηση δεν υποσχέθηκε κανένα παράδεισο. Ο Παπανδρέου ήταν εξαιρετικά προσεκτικός στα όσα υποσχόταν. Ίσως είναι εδώ χρήσιμο να υπενθυμίσω ότι επίμονα οι δημοσιογράφοι ρωτούσαν για το αν θα μειωθούν οι αποδοχές ή θα αυξηθεί η φορολογική επιβάρυνση και επειδή ο Παπανδρέου αναφερόταν στα μικρά και μεσαία εισοδήματα έθεταν στις ερωτήσεις τους ως όριο τις 30.000 € ετησίως. Παρά το γεγονός ότι ο Παπανδρέου δεν απαντούσε για το συγκεκριμένο όριο, η παρατήρησή μου είναι ότι όντως, το όριο των 2.000 € τον μήνα για τους δημόσιους υπαλλήλους φτάνει στα 28.000 € τον χρόνο, δηλαδή είναι εκεί που και οι δημοσιογράφοι προεκλογικά το έθεταν. <br /><br />Όσον αφορά το «λεφτά υπάρχουν», καλό είναι να θυμόμαστε και την ουρά της απάντησης, στην οποία ο Παπανδρέου μιλούσε τουλάχιστον και για δανεισμό. Σε μια οικονομία με έλλειμμα περί τα 30 δισεκατομμύρια και δανειακές ανάγκες περί τα 65 δισεκατομμύρια, <strong>το να πιστεύει κανείς ότι θα βρεθούν χρήματα εκτός δανεισμού θα ήταν ένα καλό κριτήριο αποβολής απ οποιαδήποτε πολιτική συζήτηση</strong>. Το ότι ο κ. Λοβέρδος, κι όχι μόνον αυτός, δηλώνει ότι δεν υπάρχει σάλιο δεν αποτελεί αντίφαση μια και θα έπρεπε να είναι προφανές ότι τα ταμεία είναι όντως άδεια, οι ανάγκες καλύπτονται από δανεισμό και ότι αυτό <strong>χρειάζεται να υπενθυμίζεται </strong>συχνά στους εσαεί διεκδικούντες αυξήσεις Έλληνες.<br /><br />Πάμε όμως στην δεύτερη συνιστώσα, την απόσταση μεταξύ μετεκλογικών εξαγγελιών και έργων. Ο Παπανδρέου είχε δηλώσει ότι μέσα στις πρώτες 100 μέρες θα είχαν προωθηθεί στην Βουλή 5 νομοσχέδια για τα παρακάτω θέματα:<br /><br />1. Στήριξη του πραγματικού εισοδήματος και αναδιανομή. <br />2. Προστασία του δανειολήπτη και καταπολέμηση της ακρίβειας.<br />3. Στήριξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων - ρευστότητα στην οικονομία.<br />4. Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και προώθηση των επενδύσεων.<br />5. Άμεση αντιμετώπιση της κρίσης στην αγορά εργασίας. <br /><br />Απ όσα μπόρεσα να συγκεντρώσω, στην Βουλή μέχρι σήμερα πήγαν 5 νομοσχέδια Επιπλέον κυρώθηκε μια πράξη νομοθετικού περιεχομένου και μια κοινοτική οδηγία. Αν όμως συνυπολογίσει κανείς ότι τα 3 απ τα 5 αυτά νομοσχέδια και η κοινοτική οδηγία ήταν άσχετες με τα 5 εξαγγελθέντα, η απόσταση μεταξύ εξαγγελιών και έργων είναι υπαρκτή. Με σκορ 3 (2+1) στα 5, η κυβέρνηση ίσα που περνάει την βάση του 2,5.<br /><br />Η κριτική αυτή εκ πρώτης τουλάχιστον όψεως φαίνεται σοβαρή. Γι αυτό επιτρέψτε μου να την σχολιάσω λίγο αργότερα, αφού ασχοληθώ με τα άλλα δύο σημεία κριτικής για λίγο, ώστε να συγκεντρώσω το κατηγορητήριο.<br /><br />Το <strong>δεύτερο σημείο κριτικής </strong>συνοψίζεται στην γνωστή παρατήρηση: Τα περί διαφάνειας και διαβουλεύσεων είναι καλά, αλλά μια κυβέρνηση πρέπει να είναι αποτελεσματική, να μπορεί να παίρνει αποφάσεις. Είναι δυνατόν να χρειάζονται δυο μήνες για να προσληφθούν οι νέοι γενικοί και ειδικοί γραμματείς; Και μάλιστα όταν παρά την διαφάνεια και τις διαβουλεύσεις στο τέλος προσλαμβάνεται μια ομάδα ανθρώπων των οποίων η πλειονότητα είναι παλιά στελέχη του ΠΑΣΟΚ; <br /><br />Η κριτική φαίνεται ευσταθής, αλλά διαφωνώ επί της ουσίας της. <strong>Η διαφάνεια και η διαβούλευση είναι μέρος αυτού που εγώ θα αποκαλούσα δημοκρατική διαδικασία</strong>, που φυσικά δεν εξαντλείται στην επιλογή του αρχηγού που παίρνει τις αποφάσεις. Το επιχείρημα των ασκούντων την κριτική είναι παμπάλαιο: την ώρα τις μάχης δεν συζητάμε τις αποφάσεις, κάποιος τις παίρνει γρήγορα και οι υπόλοιποι εκτελούν.<br /><br />Όσοι όμως έχουν αυτή την αντίληψη ξεχνούν μερικά πράγματα. Το πρώτο είναι ότι βρισκόμαστε σε περίοδο ειρήνης, όχι πολέμου. Δεύτερον, ότι ακόμη και οι αυταρχικότεροι ηγέτες την ώρα της μάχης έχουν ένα επιτελείο που συνεδριάζει και μάλιστα επί μακρόν πριν πάρει αποφάσεις. Τρίτον, ότι ακόμα και σε περιόδους πολέμου, τα δημοκρατικότερα καθεστώτα έχουν αποδειχθεί συνολικά αποτελεσματικότερα. Τέταρτον ότι η δημοκρατία στο σύνολο των δραστηριοτήτων της είναι η μακράν αποτελεσματικότερη μορφή οργάνωσης. <br /><br />Θα μπορούσα να συνεχίσω επ’ αρκετόν αλλά δεν νομίζω ότι χρειάζεται. Εξ άλλου σε λίγο θα διατυπώσω ένα επιχείρημα που υπερβαίνει αυτού του επιπέδου την συζήτηση, επομένως δεν υπάρχει λόγος μακρηγορίας. <br /><br />Το δεύτερο σκέλος αυτού του σημείου της κριτικής είναι ότι αν τελικώς επελέγησαν αρκετοί πασόκοι ή φίλοι υπουργών η διαδικασία επιλογής τους ήταν απλώς για τα μάτια του κόσμου. Όσοι διάβασαν το κείμενό μου περί αξιοκρατίας σ αυτό το blog ξέρουν ότι διαφωνώ ριζικά με αυτή κριτική. Φυσικά σε τέτοιες θέσεις στενών συνεργατών θα προτιμηθούν άνθρωποι στους οποίους μπορεί να έχει κανείς εμπιστοσύνη και πολιτικά και προσωπικά. Κι αν κάποιος δεν χρησιμοποιήσει και αυτό το κριτήριο, κάνει λάθος. Η αξιοκρατική επιλογή (πρέπει να) έχει το νόημα της απόρριψης των λιγότερο αξιόλογων υποψήφιων, όχι το νόημα της εμμονής σε λίστες τυπικών προσόντων που από κάποιο σημείο και μετά δεν εκφράζουν τίποτε ουσιαστικό. Μεταξύ ενός υποψηφίου με διδακτορικό από το Harvard και 40 δημοσιεύσεις σε θέματα management και ενός διδάκτορα του Yale με 50 δημοσιεύσεις σε θέματα οικονομίας κανείς δεν θα μπορούσε να επιλέξει κάποιον ως καλύτερο για Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Περιβάλλοντος, και εν πάση περιπτώσει δεν θα χρησιμοποιούσε ως κριτήριο τον αριθμό δημοσιεύσεων. Θα προτιμούσε αυτόν που θεωρεί πιο συνεργάσιμο. <strong>Η αξία της διαδικασίας έγκειται στο ότι απέρριψε όσους είχαν σαφώς λιγότερα προσόντα, κι επομένως κράτησε μια λίστα με υποψήφιους που είναι όλοι τουλάχιστον επαρκείς και περίπου ισότιμοι μεταξύ τους</strong>. <br /><br />Απ την δική μου άποψη, <strong>η κριτική αυτή μπορεί να αποτελεί στάση ή όσων θεωρούν τις διαδικασίες ως αυτοσκοπούς ή την δημοκρατία σαν πρόσχημα</strong>. Όμως αυτοί οι άνθρωποι ασφαλώς δεν πρόκειται να πειστούν απ τα γραφόμενα σ ένα blog το οποίο μάλιστα ελπίζω ειλικρινώς να μη διαβάζουν.<br /><br />Περνάμε τώρα στο <strong>τρίτο σημείο κριτικής</strong>. Αυτή η κριτική ασκείται κυρίως απ την Νέα Δημοκρατία. Δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό να κρίνω τους κρίνοντες. Τέτοια στάση απ την ΝΔ μου μοιάζει με την στάση του οδηγού που αφού κατάφερε να τραυματίσει βαρύτατα την μάνα του στον παράδρομο του σπιτιού του, κατηγορεί τον αδελφό του που τους πάει με αγωνία στο νοσοκομείο οτι είναι κακός οδηγός επειδή πέρασε ένα κίτρινο φανάρι. Πάμε τώρα στην ουσία. <br /><br />Εδώ θα με βρείτε σύμφωνο με τα όσα η κριτική αυτή παρατηρεί σε πολλές περιπτώσεις. <strong>Ναι, υπήρξαν και κενά, και παλινωδίες</strong>. Και το αν τα 2.000 € ως όριο για τις αυξήσεις στους δημοσίους υπαλλήλους αφορούσαν τον μισθό ή τις συνολικές αποδοχές, και το θέμα των τελών κυκλοφορίας των παλιών αυτοκινήτων, και τα όρια για τις επιχειρηματικές και επαγγελματικές ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τις τράπεζες, και ο αρχικός λάθος υπολογισμός του φόρου των τσιγάρων ήταν <strong>προβλήματα κυβερνητικής δυσλειτουργίας</strong>. Και νομίζω πως πρέπει να δούμε γιατί έγιναν και εάν και πώς θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, πράγμα που προτίθεμαι να κάνω περί το τέλος του post. Ας δούμε όμως πρώτα τις ενδοκυβερνητικές αντιθέσεις.<br /><br />Κάποιες απ τις αντιθέσεις αυτές θεωρώ και φυσικές και επιβεβλημένες σε μια κυβέρνηση που λειτουργεί δημοκρατικά. <strong>Μια κυβέρνηση χωρίς εσωτερικές αντιθέσεις και μάλιστα κοινοποιούμενες θα μου ήταν μάλλον αποκρουστική</strong>. Το προτέρημα της δημοκρατικής διαδικασίας είναι ακριβώς ότι οι αντιθέσεις συντίθενται και ότι δημιουργεί τριβές που εξομαλύνουν. Υπάρχουν όμως μια – δυο περιπτώσεις, όπως η συζήτηση για την ενιαιοποίηση του ΦΠΑ στο 15%, όπου μου φάνηκε ότι οι αντιθέσεις εμφανιζόντουσαν για λόγους σφυγμομέτρησης της κοινής γνώμης. Κι αυτό δεν μου αρέσει. Υπάρχουν κι άλλοι τρόποι για να βρει κανείς ποια μέτρα είναι ευκολότερο να γίνουν αποδεκτά κι ένας απ αυτούς είναι η ανοικτή διαβούλευση. <br /><br />Παρά το ότι <strong>ο κ. Παπουτσής </strong>δεν μου είναι απ τους συμπαθέστερους πολιτικούς, και παρά το ότι η κόντρα του με τον κ. Παπακωνσταντίνου για το διχίλιαρο των δημοσίων υπαλλήλων είχε και μια λαϊκίστικη συνιστώσα, θα πρέπει να του αναγνωρίσω την στάση του στο <strong>θέμα της ένταξης της τροπολογίας για τις γονικές παροχές στο νομοσχέδιο Μπιρμπίλη για τα καμένα της Αττικής</strong>. Καλώς, κάλλιστα επενέβη. Ο τρόπος της νομοθετικής ρύθμισης με την μέθοδο της κατάθεσης τροπολογιών σε άσχετα νομοσχέδια πρέπει επιτέλους να σταματήσει. Και οποιοσδήποτε καταφέρνει να τηρήσει ή να επιβάλει αυτή την αρχή έχει το χειροκρότημά μου.<br /><br />Ας συνοψίσω την γνώμη μου. Καλώς εμφανίζονται οι διάφορες ενδοκυβερνητικές αντιθέσεις. Καλώς η κυβέρνηση επέλεξε βραδύτερες μεν, δημοκρατικότερες δε διαδικασίες. Δεν θεωρώ ότι η κυβέρνηση απέστη των προεκλογικών της εξαγγελιών. <strong>Παραμένουν όμως προς συζήτηση το θέμα των 5 νομοσχεδίων που δεν ψηφίστηκαν, όπως και το θέμα των παλινωδιών και προχειροτήτων</strong>. Πάμε λοιπόν να τα δούμε από μια λίγο διαφορετική οπτική. <br /><br />Οι υπομονετικοί αναγνώστες του blog ξέρουν την άποψή μου για την οικονομική πολιτική του Παπανδρέου. Ξέρουν ότι <strong>η κυβέρνηση βλέπει την λύση των προβλημάτων ανάπτυξης και της διαχείρισης κρίσεων υπό το πρίσμα των πολύ σύγχρονων απόψεων </strong>των καλύτερων σημερινών οικονομολόγων όπως του Stiglitz, κι <strong>όχι στα πλαίσια του ακόμη διεθνώς επικρατούντος Washington Consensus</strong>, δηλαδή της συνταγής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου αλλά και των ευρωπαϊκών οργάνων. <br /><br />Αυτή η αντίληψη για τον τρόπο επίλυσης του οικονομικού μας προβλήματος είναι μακροπρόθεσμη. Δεν θα την επαναλάβω αναλυτικά, αλλά για τις ανάγκες αυτού του post θα υπενθυμίσω ότι συνίσταται στην ανάπτυξη των συνθηκών ευνομίας, διαφάνειας, αξιοκρατίας, ανοικτής πληροφόρησης, οργάνωσης, δημοκρατικότητας και εμπιστοσύνης, κοντολογίς <strong>του κοινωνικού κεφαλαίου χωρίς το οποίο οποιαδήποτε προσπάθεια ανάπτυξης είναι έτσι κι αλλιώς καταδικασμένη σε αποτυχία</strong>, με το οποίο δε η ανάπτυξη είναι εξαιρετικά εύκολη υπόθεση μια και οι σχεδόν φυσιολογικές δραστηριότητες των πολιτών θα την παράγουν. <br /><br />Ξέρουν επίσης οι αναγνώστες του blog ότι η εμμονή στις αποτυχημένες μεθόδους και οι αγκυλώσεις στο κοινωνικό και οικονομικό γίγνεσθαι της χώρας μας συχνότατα αποτελούν εγκατάσταση σε ισορροπίες Nash που ο μόνος τρόπος για να σπάσουν είναι ταχύτατες και συντονισμένες αλλαγές. Ο Παπανδρέου συνόψισε με εξαιρετικό τρόπο όλα αυτά που λέω στην πρόταση «<strong>το οικονομικό πρόβλημα είναι σύμπτωμα άλλων προβλημάτων</strong>». Παρενθετικά, τι καλά που θα ήταν αν μπορούσε η κυβέρνηση συχνά να συνοψίζει την άποψή της τόσο εύστοχα.<br /><br />Στο φώς των προηγούμενων παρατηρήσεων το έργο της κυβέρνησης μέχρι σήμερα φαίνεται λιγάκι διαφορετικά. Στο δεύτερο κείμενό μου για την <strong>διαφθορά </strong>έδειξα ήδη το πόση δουλειά έχει γίνει για το θέμα, που είναι θέμα οικονομίας. Το νομοσχέδιο για την <strong>μετανάστευση </strong>που τρέχει, όπως όσοι διάβασαν το αντίστοιχο post μου ξέρουν, είναι θέμα οικονομίας. Το <strong>άνοιγμα του ασφαλιστικού </strong>και η διαβούλευση γι αυτό είναι θέμα οικονομίας. Στα δυο επόμενα post προτίθεμαι να σας μιλήσω για το <strong>σχέδιο Καλλικράτης </strong>και τον <strong>εκλογικό νόμο </strong>που είναι θέματα οικονομίας. <br /><br /><strong>Η κυβέρνηση στις πρώτες 100 της μέρες έχει ήδη παραγάγει ένα έργο που αν το δούμε με τα μάτια που είχαμε πριν τις εκλογές είναι τουλάχιστον εκπληκτικό</strong>. Κανείς δεν θα πίστευε ότι το ρουσφέτι θα εξοβελιζόταν τόσο άκαρδα απ την πολιτική μας ζωή. Κανείς δεν θα πίστευε ότι θα βλέπαμε ανοικτές συνεδριάσεις υπουργικού συμβουλίου. Κανείς δεν θα πίστευε ότι απ την πρώτη μέρα θα άνοιγε το ασφαλιστικό. Κανείς δεν θα πίστευε ότι επιτέλους θα γινόταν προσπάθεια να κλείσει ο κύκλος της διαφθοράς. Κανείς δεν θα πίστευε ότι όλοι οι Έλληνες θα μάζευαν αποδείξεις, που είναι ο μόνος τρόπος καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. <strong>Και όλα αυτά είναι θέματα οικονομίας</strong>. <br /><br />Αλλά δεν είναι μόνον αυτό το θαυμαστό. Όπως θα είδατε στο post για τον κ. Προβόπουλο, είναι προφανές ότι η κυβέρνηση δεν μπορούσε να ξέρει προεκλογικά την έκταση και ένταση των προβλημάτων. Κανείς δεν θα μπορούσε να προβλέψει το έλλειμμα αξιοπιστίας της Ελλάδας στα ευρωπαϊκά και διεθνή κέντρα αποφάσεων. Κανείς δεν φανταζόταν την υπαγωγή μας στην στενή ευρωπαϊκή επιτήρηση με την εφαρμογή των παραγράφων 7 και 8 αλλά και 9 του άρθρου 104. Κανείς δεν φανταζόταν ότι θα γινόμασταν το κύριο θέμα δίωρων συνεντεύξεων των κυρίων Almunia και Trichet. Κανείς δεν περίμενε ότι απ τις πρώτες μέρες της νέας κυβέρνησης πάνω απ τους ώμους των υπουργών θα βρισκόντουσαν οι ευρωπαίοι επιτηρητές. Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι όλοι <strong>οι διεθνείς οργανισμοί θα μας συνέκριναν με την καταρρεύσασα Αργεντινή</strong>.<br /><br />Η κυβέρνηση ήταν απ την πρώτη μέρα υποχρεωμένη να κινηθεί σε ασφυκτικά πλαίσια. Κι όμως <strong>δεν έχασε την μακροπρόθεσμη στόχευσή της</strong>. Και δεν απομακρύνθηκε απ τις προεκλογικές της εξαγγελίες. Απ τα πέντε νομοσχέδια που είχε υποσχεθεί για τις πρώτες 100 μέρες υλοποιήθηκαν όσα έλεγαν τα τρία πρώτα αλλά και το μισό απ το τέταρτο. Όχι με 4 νομοσχέδια, αλλά με 3 και με μια πράξη νομοθετικού περιεχομένου. <strong>Δεν έγιναν με την σειρά που τα είχε πει προεκλογικά η κυβέρνηση, αλλά έγιναν</strong>. Ναι, η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας έμεινε στην μέση λόγω της κόντρας του τραπεζικού συστήματος (και όχι μόνο του ελληνικού), αλλά το θέμα προχωράει. Δεν έχει ακόμη γίνει κάποια εισήγηση απ όσο ξέρω για την αντιμετώπιση της κρίσης στην αγορά εργασίας, αλλά εδώ τα πράγματα είναι όσο δύσκολα γίνεται με την ανυπαρξία εργαλείων. Ούτε το ΕΣΠΑ δουλεύει, ούτε ο ΟΑΕΔ έχει λεφτά. Όμως <strong>για το ΕΣΠΑ γίνεται τεράστια προσπάθεια ανασχεδιασμού</strong>, και τα αποτελέσματα του θα φανούν τον Μάρτιο ή το αργότερο τον Απρίλιο. Την δίμηνη ή τρίμηνη καθυστέρηση, στο ένα και μισό απ τα πέντε υπεσχημένα, με δεδομένη την κατάσταση που παρέλαβε η κυβέρνηση και την εκ των έξω πίεση, που κανείς δεν περίμενε, δεν την θεωρώ απόκλιση απ τις εξαγγελίες. <br /><br />Για να τα ξαναδούμε τώρα όλα μαζί. Έχουμε μια κυβέρνηση που παραλαμβάνει εσωτερικό χάος και πλήρη αναξιοπιστία. Προσπαθεί να μαζέψει τα ασυμμάζευτα. Και το κάνει ενώ ελέγχεται σε κάθε της κίνηση απ την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά και το ΔΝΤ και τους οίκους αξιολογήσεων. Και ταυτόχρονα δεν χάνει τον μακροπρόθεσμο στόχο της που είναι σαφέστατα μια άλλη Ελλάδα. Η κυβέρνηση παλεύει με το τέρας, τηρώντας τους κανόνες fair play υπό αυστηρότατη διαιτησία (της ΕΕ), με κάποιους (τα άλλα κόμματα και τα μέσα ενημέρωσης) να της βάζουν συνεχώς τρικλοποδιές είτε επειδή δεν καταλαβαίνουν τα προβλήματα είτε επειδή έχουν συμφέρον απ την όξυνσή τους, και ταυτόχρονα προσπαθεί να μην πατήσει τα πόδια των χαμηλόμισθων αλλά και να τακτοποιήσει το ρινγκ ώστε όταν περάσει το ζενίθ της κρίσης να μπορέσουμε να προχωρήσουμε. <br /><br />Το επίπεδο της κυβέρνησης περιγράφηκε πολύ σωστά απ τον κ. Πάγκαλο με την κατά καιρούς θαυμαστή λαϊκότητά του. <strong>Μιλάμε για NBA</strong>, είπε. Κι αν θέλετε μια επιπλέον αδιάψευστη απόδειξη, σας παρακαλώ να θυμηθείτε το εξής: Μερικές μέρες μετά τις εκλογές, μόλις τα χάλια μας κοινοποιήθηκαν, όλοι συζητούσαμε για το πώς θα μας αντιμετωπίσουν οι ξένοι. Κι όλοι δεχόντουσαν, όλοι δεχόμαστε ότι οι ξένοι δεν βλέπουν κυβερνήσεις, βλέπουν ένα κράτος που τους εξαπάτησε, πράγμα που είναι και απολύτως λογικό. Ε, ξέρετε καμμιά άλλη περίπτωση όπου <strong>οι ξένοι ενδιαφερόμενοι φθάνουν να κάνουν τον διαχωρισμό και να επιρρίπτουν τις ευθύνες της αναξιοπιστίας όχι στο κράτος, αλλά στην προηγούμενη κυβέρνησή του</strong>; Δεν είναι αυτό παγκόσμια πρωτοτυπία; Δεν είναι και σαφής ένδειξη του σεβασμού των ξένων προς την σημερινή κυβέρνηση, αν μάλιστα σκεφθούμε ότι εφαρμόζει ένα σχέδιο διάσωσης διαφορετικό απ το δικό τους;<br /><br />Για λόγους πληρότητας, παρόλο που ακόμη και οι φανατικότεροι νεοδημοκράτες δύσκολα θα εξέφραζαν αντιρρήσεις σ αυτό το σημείο, θα ήθελα εδώ να υπενθυμίσω μερικές απ τις πρόσφατες δηλώσεις ευρωπαίων αξιωματούχων που κάνουν διάκριση ανάμεσα στην προηγούμενη και την παρούσα ελληνική κυβέρνηση.<br /><br />Αντιγράφω απ το www.in.gr και το www.nooz.gr (πρωην flash)<br /><br /><em>Την ανησυχία τους για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η ελληνική οικονομία και για την απόλυτη -όπως ανέφεραν- διάψευση των στατιστικών στοιχείων της προηγούμενης κυβέρνησης, εξέφρασαν λίγο μετά το πέρας των εργασιών του Eurogroup, την Δευτέρα, ο πρόεδρός του Ζαν Κλoντ Γιούνκερ, ο επίτροπος Χοακίν Αλμούνια και ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ. (20/10/09)</em><br /><br /><em>… ο Θαπατέρο στήριξε την Αθήνα αλλά και προσωπικά τον Έλληνα πρωθυπουργό, δηλώνοντας χαρακτηριστικά ότι «πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη στην ελληνική κυβέρνηση... έχω εμπιστοσύνη στον Γιώργο Παπανδρέου». (17/1/10)</em><br /><br />Και δεν είναι μόνον ο Θαπατέρο που είναι συγγενής πολιτικά προς τον Παπανδρέου, αλλά και η Μέρκελ και ο υπουργός Οικονομίας της.<br /><br /><em>Η Γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ δήλωσε την Παρασκευή ότι «έχουν γίνει σημαντικά βήματα» για την επιστροφή στη δημοσιονομική ισορροπία, προσθέτοντας ότι γνωρίζει τι προσπάθεια αντιπροσωπεύουν αυτά τα βήματα για τον πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου (18/1/10)</em><br /><br /><em>Ο Γερμανός υπουργός οικονομίας Βόλφανγκ Σόιμπλε που έχει επισημάνει επανειλημμένως ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να περιμένει οικονομική βοήθεια από την Γερμανία είπε σχετικά: «έχουμε μια νέα κυβέρνηση στην Ελλάδα. Θα πρέπει να αντεπεξέλθει σε ένα δύσκολο έργο. Δικαιούται υποστήριξης, ώστε να το αντιμετωπίσει αποτελεσματικά, (19/1/10)</em><br /><br />Και ο Ολλανδός επαυξάνει.<br /><br /><em>Ο Ολλανδός υπουργός οικονομίας Βούτερ Μπος τόνισε ακόμη ότι έχει εμπιστοσύνη στον Έλληνα ομόλογό του. (19/1/10)</em><br /><br />Και δεν είναι ένας, είναι όλοι οι υπουργοί Οικονομικών σε συμβούλιο υπό τον Γιούνκερ <br /><br /><em>… ο κ. Γιούνκερ, καθώς και οι υπουργοί Οικονομικών εξέφρασαν την εμπιστοσύνη τους στη νέα κυβέρνηση .. (19/1/10)</em><br /><br />Αλλά και οι επίσημες εκθέσεις δεν πάνε πίσω σε διακρίσεις.<br /><br /><em>… η εν λόγω έκθεση, που απευθύνεται στους υπουργούς οικονομικών της ΕΕ, ουσιαστικά αναφέρει ότι παρά τις επίμονες προσπάθειες της Eurostat από το 2004 και μετά, παραμένουν συστημικές ελλείψεις και αδυναμίες, οι οποίες δεν επιτρέπουν την έγκαιρη συλλογή αξιόπιστων δημοσιονομικών στοιχείων στην Ελλάδα. (11/1/10)</em><br /><br />Και όταν ζητούνται διευκρινίσεις για τις επίσημες εκθέσεις, όπως για την έκθεση που προτείνει την παραπομπή της υπόθεσης των greek statistics στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο, οι απαντήσεις είναι όσο σαφείς γίνεται.<br /><br /><em> ... η Α.Τόρες εκπρόσωπος του Αλμουνια διευκρίνισε ότι αναφέρεται σε στοιχεία παρελθόντων ετών και ειδικότερα στην περίοδο 2005-2008, τα οποία κοινοποιήθηκαν στη Eurostat τον Οκτώβριο του 2009. (11/1/10)</em><br /><br />Δυστυχώς η αμέλειά μου να αρχειοθετώ στοιχεία την στιγμή που τα βρίσκω δεν μου επιτρέπει να σας δώσω κι άλλες, απ ότι θυμάμαι ευκρινέστερες δηλώσεις ευρωπαίων επισήμων. Νομίζω όμως ότι κι αυτά φθάνουν.<br /><br />Αλλά ας ξαναγυρίσουμε. Μου είναι απολύτως σαφές ότι <strong>αν καταφέρουμε να ξεπεράσουμε τους σκοπέλους κι αρχίσει η οικονομία να κινείται, η στάση της κυβέρνησης θα αποτελεί παγκόσμιο μοντέλο </strong>που θα αλλάξει ακόμη και τους κανόνες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την αντιμετώπιση των κρίσεων.<br /><br />Δυο σημεία νομίζω ότι απομένουν για να ολοκληρώσω την άποψή μου για την μέχρι τώρα πορεία της κυβέρνησης. <br /><br />Το πρώτο σχετίζεται με τα λάθη και τις παλινωδίες της κυβέρνησης, καθώς και τις εσωκομματικές ή ενδοκυβερνητικές αντιθέσεις. Πώς εξηγούνται αυτά;<br /><br />Για να απαντήσω σ αυτό το ερώτημα θα συγκεντρώσω την προσοχή μου στα λάθη του υπουργείου Οικονομικών, που ήταν εξάλλου και τα περισσότερα. Σκέπτομαι λοιπόν τον κ. Παπακωνσταντίνου και το επιτελείο του αυτές τις τελευταίες 100 μέρες. Σκέπτομαι αρχικά τα <strong>ταξίδια</strong> που χρειάστηκε να κάνει καθώς και τις απολύτως υποχρεωτικές <strong>συνεντεύξεις </strong>για τις οποίες η στοιχειώδης προετοιμασία και μόνον είναι μπόλικη δουλειά για 100 μέρες. Σκέπτομαι ότι ταυτόχρονα ο άνθρωπος χρειάστηκε <strong>να συντάξει και να υποστηρίξει στην Βουλή ένα ευπρεπή προϋπολογισμό </strong>σε ελάχιστο χρονικό διάστημα και μάλιστα υπό τις δεδομένες συνθήκες πίεσης. Σκέπτομαι ότι εκτός του προϋπολογισμού είχε να συντάξει και <strong>το πρόγραμμα σταθερότητας </strong>που θα παρουσίαζε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σκέπτομαι ότι αυτό το πρόγραμμα, διπλασιάζοντας την δουλειά του <strong>το συνέταξε σε δυο εκδόσεις</strong>, που ονόμασε <strong>σχέδιο Α και σχέδιο Β</strong>, προφανώς επειδή το σχέδιο Β, που δεν θάθελε να ακολουθήσει, βρίσκεται πλησιέστερα στον γενικά αποδεκτό τρόπο με τον οποίο καταρρέουσες οικονομίες οφείλουν να αντιμετωπίζουν τα προβλήματά τους, κι επομένως η παρουσίασή του στους εταίρους μας αυξάνει τις πιθανότητες αποδοχής του σχεδίου Α, του σχεδίου της δικής του προτίμησης. <br /><br />Φανταστείτε τα προγράμματα με τις <strong>δεκάδες χιλιάδες γραμμές </strong>που στο τέλος της κάθε μιας τους βρίσκεται <strong>ένας αριθμός που πρέπει να αυξηθεί ή να μειωθεί</strong>, και ότι <strong>η αλλαγή καθενός απ αυτά επηρεάζει τα άλλα</strong>, πράγμα που απαιτεί σκέψη και συζήτηση. Φανταστείτε πώς πρέπει να επιμεριστεί το έργο σε <strong>ομάδες ενταγμένες σε μια ιεραρχία</strong>, στα υψηλότερα επίπεδα της οποίας βρίσκονται συγκεντρωτικά νούμερα ενώ στα χαμηλότερα τα αναλυτικότερα. <br /><br />Παρακαλώ τώρα να σκεφτείτε σε ποιο επίπεδο ιεραρχίας βρίσκονται οι φόροι στα τσιγάρα ή τα τέλη αυτοκινήτων, δηλαδή εκείνοι οι αριθμοί για τους οποίους κατηγορήθηκε ο κ. Παπακωνσταντίνου, ανεξάρτητα απ την σημασία που μπορεί να έχουν για κάποιους από εμάς. Δεν είναι σαφές ότι <strong>βρίσκονται κάτω κι απ το επίπεδο των όχι και τόσο στενών συνεργατών του </strong>και ότι πλησιάζουν το επίπεδο των μονίμων στελεχών της Δημόσιας Διοίκησης των οποίων όλοι ξέρουμε την αποτελεσματικότητα; Φυσικά τα λάθη αυτά θα έπρεπε να έχουν ελεγχθεί και διορθωθεί, αλλά είναι λογικό να κρίνεται απ αυτά το συνολικό έργο; Και μάλιστα σχεδόν αποκλειστικά απ αυτά, όπως μας προτείνουν τα ΜΜΕ και η αντιπολίτευση; <br /><br />Ναι, η κυβέρνηση έκανε αρκετά λάθη. Όλα όμως είναι αυτού του τύπου. Και <strong>όσα εντοπίστηκαν απ τα ΜΜΕ διορθώθηκαν κατά το δυνατόν</strong>. <strong>Και σ αυτό συνέτειναν δημοκρατικότατα οι ενδοκυβερνητικές αντιθέσεις</strong>. Και βέβαια το συνολικό αποτέλεσμα είναι τέτοιο που αν η κυβέρνηση καταφέρει και βγάλει τους προσεχείς μήνες <strong>οι Έλληνες πολίτες θα αποτελούν τους ευκολότερα αποφυγόντες χρεωκοπία παγκοσμίως</strong>, σε επίπεδο ρεκόρ Γκίνες. <br /><br />Αυτή η κυβέρνηση έχει να συγκρουστεί με τα πραγματικά μας προβλήματα, με όσους έχουν συμφέρον απ τα προβλήματα αυτά, αλλά και με παγιωμένες αντιλήψεις και συμπεριφορές. Το έργο που έχει να κάνει, όπως τουλάχιστον δυο ξένα κανάλια ανέφεραν είναι Ηράκλειο. Όμως υπάρχουν και οι πρώτες ενδείξεις ότι κάτι κινείται. Πολλοί συμπολίτες μας αρχίζουν να αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα και να ζητούν διέξοδο από τους φαύλους κύκλους του παρελθόντος μας. Οι συζητήσεις, όχι στις τηλεοράσεις αλλά στις ταβέρνες, τα καφενεία και τα σπίτια αρχίζουν να σοβαρεύουν. Τα τσιτάτα και οι κοινοτοπίες ελαττώνονται. Κι αυτό είναι η πραγματική μας ελπίδα. <br /><br />Το δεύτερο και τελευταίο σημείο που θέλω να τονίσω είναι <strong>το θέμα των όχι και τόσο στενών συνεργατών των υπουργών</strong>. Έχω την εντύπωση ότι σε αντίθεση με τον κ. Πάγκαλο που είδε την ποιότητα σχεδιασμού και το πόσο ψηλά έχει μπει ο πήχυς, <strong>αυτά τα στελέχη διατηρούν κάποιες τυπικά συντηρητικές και/ή λαϊκίστικες αντιλήψεις και το επίπεδό τους είναι κατώτερο των περιστάσεων</strong>. Αυτό εξάλλου είναι συνολικά το επίπεδο του πολιτικού μας δυναμικού μετά από 35 χρόνια μεταπολιτευτικής πολιτικής αερολογίας σε όλα τα κόμματα και <strong>δεν είναι καθόλου εύκολο να αλλάξει γρήγορα</strong>, ειδικά όταν τα ΜΜΕ με νύχια και με δόντια προσπαθούν να συντηρήσουν τις παλιές ισορροπίες. <strong>Δεν φαντάζεστε πόσο εύχομαι να κάνω λάθος</strong>.Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-36765518321148637402009-12-28T18:34:00.000-08:002009-12-31T05:37:37.789-08:00Το πνεύμα των Χριστουγέννων.<br><br />Πριν μερικές μέρες πήγα λιγάκι καθυστερημένος σε μια συνάντηση φίλων. Ρώτησα αν είχα χάσει τίποτε ενδιαφέρον και μου είπαν ότι είχαν μιλήσει λιγάκι για το πνεύμα των Χριστουγέννων. Φυσικά ενδιαφέρθηκα να μάθω τι είχε λεχθεί. Ένας φίλος είχε προτείνει ότι το πνεύμα των Χριστουγέννων εντοπίζεται στην έννοια του δώρου. Το θέμα αλλά και η σκέψη του δώρου μου άρεσε κι άρχισα να την γυρίζω στο μυαλό μου δίνοντας της και μια τροπή που θεωρούσα ταιριαστή. <br /><br />Η συζήτηση δεν συνεχίστηκε επειδή η παρέα παραήταν μεγάλη και προέκυψαν στο μεταξύ άλλα θέματα πιο πιασάρικα. Σκέφτηκα όμως να σας μεταφέρω μερικές δικές μου σκέψεις εδώ, έτσι, σαν Χριστουγεννιάτικο δώρο μια που δεν μπορώ να σας προσφέρω κάτι καλύτερο online.<br /><br />Δώρο. Αυτό που ξεπερνάει τα λογιστικά ισοζύγια, που υπερβαίνει τις αλγεβρικές αθροίσεις των συν και πλην, που διαλύει τα παιχνίδια του τύπου tit for tat, μια σου μια μου επί το ελληνικότερο. Όχι φυσικά ότι δε γίνονται και τέτοιου τύπου δώρα, δώρα που στην ουσία χρησιμοποιούμε σαν επένδυση. Όχι ότι στα πιο πολλά δώρα που κάνουμε δεν εμπεριέχεται έστω και λίγο κι αυτή η συνιστώσα του μέλλοντος κέρδους. Αλλά η ουσία του δώρου δεν είναι βέβαια αυτή. <br /><br />Τα πραγματικά μας δώρα, κυρίως αυτά που κάνουμε στους ανθρώπους που αγαπάμε, συχνά αυτά που κάνουμε σε παιδιά δεν είναι έτσι. Τη στιγμή που κάνεις ένα αληθινό δώρο το μόνο που σ ενδιαφέρει είναι η χαρά αυτού που το παίρνει, αυτό θες να δεις στα μάτια του. Η χαρά του γίνεται χαρά σου, και μάλιστα επαυξημένη και βελτιωμένη. <br /><br />Κάτι χωρίς αντάλλαγμα, κάτι για τίποτε. Ακριβέστερα, κάτι για την χαρά. Του άλλου και συνεπώς τη δική μας. Η λογιστική όχι μόνο δεν βρίσκεται εδώ, αλλά η παρουσία της καταστρέφει το δώρο. Συγχωρήστε μου την αρνητική σκέψη, αλλά επειδή μ αρέσει να αποδεικνύω όσο είναι δυνατόν αυτά που λέω, για φανταστείτε τη στιγμή που κάνετε ένα δώρο σε κάποιον να σας πληρώσει την αξία του συν τον κόπο που κάνατε. <br /><br />Μ αυτή την έννοια, υπερβαίνοντας την λογιστική το δώρο μας βγάζει απ τον κόσμο της ανάγκης. Μας πηγαίνει επομένως στο βασίλειο της ελευθερίας και της αφθονίας. Η καρδιά μας ησυχάζει. Δωρίζοντας και παίρνοντας δώρα παίρνουμε μια γεύση ενός κόσμου που αισθανόμαστε πεντακάθαρα ότι είναι ο μοναδικός κόσμος που μας ταιριάζει, ο κόσμος που θα θέλαμε να βρισκόμαστε πάντα. Που κι αν ακόμη δεν είναι εδώ, είναι στην ουσία ο μοναδικός λόγος που είμαστε εδώ. <br /><br />Όταν παίρνουμε δώρα ξαναγινόμαστε παιδιά. Παιδιά που δεν έχουν σοβαρή αίσθηση της ανάγκης. Παιδιά που νοιώθουν την βεβαιότητα πως οτιδήποτε χρειάζονται θα τους δοθεί. Ως δώρο. Παιδιά που ζουν προνομιακά στο βασίλειο της ελευθερίας και της αφθονίας. Και που γι αυτό μπορούν να είναι συνεχώς χαρούμενα, ή να επανέρχονται στην κατάσταση χαράς αμέσως μόλις περάσουν τυχόν δυσάρεστες στιγμές.<br /><br />Φυσικά το δώρο δεν είναι ατομική υπόθεση. Αχ, πόσο μ ενοχλεί να ακούω σ εκείνα τα πρωϊνάδικα την τόσο συνηθισμένη ηλιθιότητα «κάντε ένα δώρο στον εαυτό σας». Το δώρο χρειάζεται δυο τουλάχιστον. Ο κόσμος που θέλουμε, ο μοναδικός κόσμος που μπορεί να μας ταιριάζει περιέχει υποχρεωτικά τον Άλλον. Το βασίλειο της ελευθερίας δεν είναι με κανένα τρόπο χώρος μοναξιάς. Είναι κοινωνία. <br /><br />Επιλέγοντας το δώρο μας έχουμε τον Άλλον συνεχώς στο μυαλό μας. Προσπαθούμε να επιλέξουμε κάτι που θα τον εκπλήξει. Προσπαθούμε να επιλέξουμε κάτι που δεν έχει. Προσπαθούμε να επιλέξουμε κάτι που θα τον απαλλάξει από κάποιο κόπο, δηλαδή κάποια ανάγκη, δηλαδή κάτι που θα του αυξήσει την ελευθερία. Ή, προσπαθούμε να βρούμε κάτι εντελώς έξω από οποιαδήποτε ανάγκη, κάτι εντελώς περιττό, που όμως θα του δώσει χαρά, που πάλι δηλαδή θα τον μεταφέρει στον χώρο της ελευθερίας, του παιχνιδιού, της αμεριμνησίας. Προσπαθούμε να προβλέψουμε τα συναισθήματά του καθώς θα το ανοίγει. Βλέπουμε με το μυαλό μας το χαμόγελό του και προσπαθούμε να το μεγαλώσουμε όσο μπορούμε. <br /><br />Καθώς δίνουμε το δώρο μας στον Άλλον τον κοιτάμε εξαιρετικά προσεκτικά. Παρατηρούμε την αντίδρασή του καθώς ανοίγει το πακέτο. Οι μιμητικοί μας νευρώνες – ναι, υπάρχουν τέτοιοι και είναι υπεύθυνοι για την ενσυναίσθηση, αγγλιστί empathy - συντονίζονται πάνω του και νοιώθουμε αυτά που νοιώθει αυτός. Γι αυτό χαιρόμαστε με την χαρά του για το δώρο μας. <br /><br />Διά των μιμητικών ή κατοπτρικών αυτών νευρώνων και της δραστηριότητας τους γεννιέται ο Άλλος μέσα μας. Με κάποιο τρόπο γινόμαστε ο Άλλος, κι ο Άλλος γίνεται εμείς. Γιατί η κύρια ιδιότητα του Άλλου, του όποιου άλλου, που όμως φαίνεται σαφέστερα στα αγαπητά μας πρόσωπα, είναι ότι βρίσκεται μέσα μας, ότι είναι με κάποιο τρόπο εμείς. Κι αν αυτό σας θυμίζει το «ως σεαυτόν», δηλαδή το «κατά την ιδιότητά του να είναι ο εαυτός σου» αυτό σημαίνει ότι κοιτάμε στη σωστή μεριά για το πνεύμα των Χριστουγέννων. <br /><br />Αν τώρα το αποτέλεσμα της προσεκτικής μας παρατήρησης του Άλλου συμπέσει με την πρόβλεψή μας και νοιώσει την χαρά που εξ αρχής θέλαμε, αισθανόμαστε εκτός από χαρούμενοι, και δικαιωμένοι, με την ευγενική έννοια του όρου βέβαια. Με την έννοια του δικαίου ως αρμονίας, που προς τα έξω εμφανίζεται ως κάλλος, όπως έλεγε ο Πλάτων. Προσέξτε την κοινή ρίζα της αρμονίας και του αρμόζειν, που σημαίνει να ταιριάζει, να «δένει», να μοιάζει . Και νάτην πάλι η ομοιότητα, δηλαδή το αποτέλεσμα της μίμησης που κάνουν οι νευρώνες μας. <br /><br />Το δώρο μ’ αυτή την αρμονία παράγει αισθητική. Κι απ την άλλη μεριά, η μοναδική αξία της αισθητικής είναι ότι μπορεί να γίνεται δώρο, το άξιο λόγου δώρο. Το κάλλος, η συγκεκριμενοποιημένη δηλαδή αισθητική, είναι βέβαιο χαρακτηριστικό του βασιλείου αυτού της ελευθερίας για την οποία μιλάμε. <br /><br />Καθώς δίνουμε ή παίρνουμε το δώρο μας, ο χρόνος σταματάει. Χάνει αμέσως και την ευθύγραμμη και την κυκλική του διάσταση. Γίνεται στιγμή. Ότι έχει σημασία είναι παρόν, εκείνη τη στιγμή. Ο χρόνος δεν είναι πια χρήμα, δεν είναι ένα σύνολο από σημεία στο μπλοκάκι μας που μας υπενθυμίζουν καθήκοντα, δεν είναι το μαγγανοπήγαδο των εβδομάδων, των μηνών και των ετών, δεν είναι παράγων άγχους. Έχουμε ήδη πάρει μια μικρή γευσούλα αιωνιότητας, που είναι βέβαια η κατάσταση του βασιλείου της ελευθερίας γιατί αυτό δεν μπορεί να γυρίζει πίσω, δεν μπορεί να καταστρέφεται, είναι τέλειο. <br /><br />Και το πνεύμα των Χριστουγέννων, ως δώρο, δεν αφορά βέβαια μόνο δυο, δεν είναι μόνον η κοινωνία των δυο. Αφορά τους πάντες. Αφορά την κοινότητα. Όλα γίνονται γιορτή. Φυσικά σταματάν οι δουλειές. Οτιδήποτε θυμίζει ανταγωνισμό τείνει να απουσιάζει γιατί ο ανταγωνισμός, δηλαδή η πηγή των μηδενικών αθροισμάτων των συν και πλην, υπάρχει μόνο στον κόσμο της ανάγκης απ τον οποίο για λίγο δραπετεύουμε. Τραπέζια ετοιμάζονται στα σπίτια, όπου μαζεύονται οι συγγενείς που ανταλλάσσουν δώρα. Το ίδιο το τραπέζι βέβαια είναι κι αυτό ένα σύνολο δώρων. Το δώρο, παρότι φαίνεται εκ πρώτης όψεως να γίνεται ιδιοκτησία, την ξεπερνά. Η ιδιοκτησία είναι για όλους, είναι κοινή. Η γιορτή είναι ακριβώς η κοινοτική έκφραση του δώρου. Και τα Χριστούγεννα είναι η γιορτή. <br /><br />Φυσικά όλοι ξέρουμε ότι η στιγμή της γιορτής σύντομα θα τελειώσει. Και το υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας, συμβολίζοντας τον ανταγωνισμό που θα ξανάρθει αύριο το ίδιο επίμονος όπως και χθές στήνοντας ένα χαρτάκι, δηλαδή ένα απολύτως ανταγωνιστικό παιχνίδι πάνω στο τραπέζι της γιορτής. <br /><br />Η γιορτή όμως καταφέρνει να το χωνέψει, να το ξεπεράσει. Ο ανταγωνισμός γίνεται κι αυτός παιχνίδι, τα ποσά που ανταλλάσσονται ξέρουμε ή υποθέτουμε ότι δεν θα πονέσουν, τουλάχιστον όχι πολύ. Και φυσικά η νίκη του πνεύματος των Χριστουγέννων και πάνω στο χαρτάκι προκύπτει, εκτός απ το ότι είναι παιχνίδι, και απ το δεδομένο ότι είναι τυχερό παιχνίδι. Τα όποια κέρδη είναι τυχερά, δηλαδή δεν τα αποκομίζουμε με την αξία μας. Δηλαδή είναι δωρεά, που σημαίνει ακριβώς κάτι που δεν παίρνουμε επειδή το αξίζουμε. <br /> <br />Όπως δηλαδή κατ ουσίαν δεν έχουμε τίποτε με την αξία μας. Η ίδια η ζωή μας είναι κάτι που μας δόθηκε, για το οποίο δεν χρειάστηκε να κάνουμε τίποτε. Η πραγματική φυσική μας κατάσταση προκύπτει δωρεάν. Είναι δωρεά. Κοινή για όλους. Γιορτή. Και το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να γίνουμε εκ των υστέρων άξιοι αυτής της δωρεάς συνειδητοποιώντας ακριβώς ότι είναι δωρεά. Συνειδητοποιώντας δηλαδή την αναξιότητά μας γι αυτήν.<br /><br />Είναι ήδη αργά κι η λαιμαργία μου σ ένα βραδινό τσιμπούσι –δώρο εορτάζοντος φίλου- μου έχει αυξήσει το χαμόγελο μεν, μου έχει όμως βαρύνει το στομάχι και τα βλέφαρα. Ξέρω φυσικά ότι το πνεύμα των Χριστουγέννων είναι πολύ περισσότερα πράγματα απ όσα σας είπα, πράγματα στα οποία απέφυγα ή δεν σκέφτηκα να αναφερθώ έστω και ακροθιγώς. Ότι και να πω εξάλλου δεν θα μπορέσω να το περιγράψω, γιατί είναι κι αυτό δώρο. Που με υπερβαίνει, που δεν το έχω γύρω μου και μέσα μου επειδή το αξίζω. <br /><br />Ξέρω επίσης απ την άλλη ότι είστε έξυπνοι άνθρωποι κι ότι θα προχωρήστε αυτές στις σκέψεις παρακάτω, προς την κατεύθυνση που κρίνετε σωστή. Κι έτσι μπορώ να πάω για ύπνο ήσυχος. <br /><br />Να είστε καλά.Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-65642969460189820472009-12-23T17:20:00.000-08:002010-01-03T03:01:27.131-08:00Τι είπε ο Προβόπουλος στον Παπανδρέου;<br><br />Παρά το ότι απ την πρώτη Κυριακή των κομματικών εκλογών στην ΝΔ βγήκε άσπρος καπνός απ την καμινάδα της Ρηγίλλης, ακόμη και σήμερα ο βαθμός οργάνωσης και συστηματοποίησης του αντιπολιτευτικού λόγου της ΝΔ είναι περίπου μηδενικός. Όλοι όμως συμφωνούν στη κατ΄επανάληψη χρήση του επιχειρήματος ότι <strong>ο κ. Παπανδρέου είχε απ τον Σεπτέμβριο, δηλαδή ένα μήνα πριν τις εκλογές, ενημερωθεί από τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας κ. Προβόπουλο για το ύψος του ελλείμματος</strong>. Και όχι μόνον η ΝΔ, αλλά και το σύνολο της ελάσσονος αντιπολίτευσης. <br /><br />Το επιχείρημα είναι καίριο. Μ αυτό πρώτα - πρώτα <strong>ο κ. Παπανδρέου κατηγορείται για ανειλικρίνεια</strong>. Ο Παπανδρέου κακώς έταζε παραδείσους προεκλογικά, που τώρα διαγράφει μονοκονδυλιά, όπως άκουσα μόλις προχθές τον κ. Χατζηνικολάου να λέει. Από εκεί και πέρα υπάρχουν δυο δυνατότητες. <br /><br />Κατά την πρώτη, την «δεξιά», ο Παπανδρέου <strong>κακώς δεν σκληραίνει την στάση του </strong>ώστε να αποφύγουμε την περαιτέρω καταβύθισή μας στις εκτιμήσεις των αξιολογικών οίκων. Κατά την δεύτερη, την «αριστερή», το επιχείρημα χρησιμοποιείται για να δείξει ότι υπάρχει <strong>συμφωνία Παπανδρέου - Προβόπουλου</strong>, που με δεδομένη την τοποθέτηση Προβόπουλου στην διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδας απ την ΝΔ, εύκολα γενικεύεται σε συμφωνία ΠΑΣΟΚ – ΝΔ, και σε επόμενο βήμα σε συμφωνία ΠΑΣΟΚ – ΝΔ – Αλμούνια, δηλαδή σε <strong>υποταγή στα κελεύσματα της κακιάς Ευρωπαϊκής Ένωσης και του τραπεζικού συστήματος</strong>.<br /><br />Το γεγονός ότι <strong>το ΠΑΣΟΚ δεν απαντά </strong>οργανωμένα στο επιχείρημα αυτό, το καθιστά συνεχώς ισχυρότερο και γι αυτό εξακολουθεί η χρήση του μέχρι σήμερα. Αν προβλέπω σωστά, θα συνεχίσει να σέρνεται για αρκετό διάστημα ακόμη. Καλό είναι λοιπόν να δούμε τι ακριβώς συμβαίνει εδώ.<br /><br />Σε συνέντευξή του στην κυριακάτικη Καθημερινή της <strong>1ης Νοεμβρίου</strong>, ο κ. Προβόπουλος δήλωσε ότι <strong>είχε ενημερώσει και τον κ. Καραμανλή αλλά και τον κ. Παπανδρέου προεκλογικά </strong>για την εξέλιξη του ελλείμματος.<br /><br />Πηγή: <a href="http://www.sofokleousin.gr/archives/46482">http://www.sofokleousin.gr/archives/46482</a><br /><br />Τρεις εβδομάδες μετά, στις 24 Νοεμβρίου όπως διαβάζω στο online Βήμα, καταθέτοντας στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, ο κ. Προβόπουλος επανέλαβε την δήλωση αυτή, λίγο πιο καθαρά αυτή τη φορά. Είπε ότι <strong>είχε ενημερώσει τους δυο υποψήφιους πρωθυπουργούς ότι το έλλειμμα έβαινε προς διψήφιο ποσοστό</strong>. Το επιχείρημα που λέγαμε φαίνεται να στέκει. <br /><br />Πηγή: <a href="http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=3&artid=301078&dt=24/11/2009">http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=3&artid=301078&dt=24/11/2009</a><br /><br />Θα επανέλθουμε σε λίγο σ αυτή την κατάθεση του κ. Προβόπουλου, αλλά για την ώρα ας πάμε στα πραγματικά περιστατικά με τη σειρά τους.<br /><br />Η συνάντηση του Προβόπουλου με τον Παπανδρέου γίνεται <strong>στις 8 Σεπτεμβρίου 2009</strong>. Πριν πούμε ποιοι παρέστησαν, τι συζητήθηκε εκεί και άλλα τέτοια, ας σκεφτούμε λίγο την ίδια την συνάντηση. Γιατί έγινε; Γιατί πάει ο Προβόπουλος να τον συναντήσει και να του πει τα κακά μαντάτα αφού είναι τοποθετημένος από την ΝΔ, και άρα τουλάχιστον συμπαθών προς αυτήν; Η απάντηση είναι βέβαια εξαιρετικά απλή. <strong>Είναι υποχρεωμένος να το κάνει </strong>και δεν δεσμεύεται απ την κυβέρνηση της ΝΔ αφού είναι ανεξάρτητη αρχή. <br /><br />Υποχρεωμένος, ε ; Ναι, ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας <strong>έχει υποχρέωση να ενημερώνει όχι μόνον την κυβέρνηση, αλλά και την αντιπολίτευση </strong>για τα οικονομικά του τόπου όπως προκύπτει απ τα στοιχεία που η Τράπεζα έχει στην διάθεσή της. <br /><br />Εδώ συγχωρήστε μου ένα χαμόγελο, που πιστεύω ότι θα διατηρήσει την ιδιότητα της μεταδοτικότητας έστω και μέσω Internet. Καλά, και <strong>γιατί δεν τον συνάντησαν και οι αρχηγοί των υπόλοιπων κομμάτων της αντιπολίτευσης; </strong>Ακόμη κι αν η πρωτοβουλία για την συνάντηση ανήκε στον Προβόπουλο, ενδεχόμενη αίτηση απ τους άλλους αρχηγούς θα του επέβαλε να τους συναντήσει κι αυτούς. Αλλιώς βέβαια θα ετίθετο θέμα ελλιπούς ενημέρωσης, αυταρχικής συμπεριφοράς του διοικητή και άρα της κυβέρνησης, φωνές της ελάσσονος αντιπολίτευσης για συμπαιγνία των δυο μεγάλων κομμάτων, διαμαρτυρία του Παπανδρέου και προτροπή προς τον διοικητή να τους συναντήσει, και στο τέλος μπροστά στο πελώριο ζήτημα που θα εδημιουργείτο ο Προβόπουλος θα αναγκαζόταν να υποκύψει. <br /><br />Επομένως <strong>οι αρχηγοί των υπόλοιπων κομμάτων είτε δεν ζήτησαν είτε αρνήθηκαν μια αντίστοιχη συνάντηση.</strong> Θα δεχθώ την επιεικέστερη γι αυτούς εκδοχή, ότι δεν την ζήτησαν. Γιατί βρε παιδιά; <br /><br />Η απάντηση φυσικά είναι ευνόητη. Η άγνοια, έστω και με την μορφή του στρουθοκαμηλισμού μας επιτρέπει να κινούμεθα στο ευρύτατο φάσμα των ιδεολογικών μας φαντασιώσεων <strong>αδιαφορώντας απολύτως για την πραγματικότητα</strong>. Το γνωστό αγγλικό <strong>«ignorance is bliss»</strong> είναι σταθερά το motto όλων των ρομαντικών. Βρισκόμαστε στο ευτυχέστατο σημείο όπου ακόμη και μια συνάντηση με τον Προβόπουλο αποτελεί ένδειξη διαθέσεων συμβιβασμού, άρα δεξιάς στροφής για κάποιους δήθεν αριστερούς. <br /><br /><strong>Συμπέρασμα πρώτο:</strong> <strong>Η ελάσσων αντιπολίτευση </strong>δεν δικαιούται να κατηγορεί τον Παπανδρέου ότι ήξερε, αφού η ίδια <strong>θα πρέπει να κατηγορηθεί κατά μείζονα λόγο ότι δεν ήθελε να ξέρει</strong>. Ναι, αλλά μήπως δικαιούται <strong>η μείζων αντιπολίτευση</strong>; Ε μη τρελλαθούμε εντελώς. Μπορείς να <strong>κατηγορείς κάποιον ότι αποκρύπτει το δικό σου έγκλημα </strong>και ταυτοχρόνως να μη θες εσύ να κατηγορηθείς γι αυτό; Άσε που κι εσύ το αποκρύπτεις, βέβαια. Και μάλιστα <strong>το αποκρύπτεις χοντρά μιλώντας για έλλειμμα της τάξης του 6% όταν στην πραγματικότητα είναι το διπλό και βάλε</strong>. Άσε που δεν το αποκρύπτεις μόνον απ τον ελληνικό λαό, αλλά κι <strong>απ την Ευρωπαϊκή Επιτροπή</strong>, που θα σε πιάσει οσονούπω και θα θεωρήσει το κράτος σου αναξιόπιστο, <strong>με βαρύτατες συνέπειες </strong>που ήδη υφιστάμεθα.<br /><br />Όλα αυτά βέβαια απαντούν στις επικρίσεις των άλλων κομμάτων. <strong>Δεν απαντούν όμως στους σοβαρούς, αμερόληπτους πολίτες</strong>, που ακόμη κι αν αντιληφθούν ότι η συμπεριφορά των υπόλοιπων κομμάτων είναι χειρότερη, δεν μπορούν παρά να κουμπωθούν απέναντι και στην κυβέρνηση, αντιλαμβανόμενοι ότι <strong>κι αυτή ενδεχομένως είναι ένοχη ανειλικρίνειας</strong>. Αυτούς τους πολίτες εξάλλου υποτίθεται ότι εκπροσωπεί ο κ. Χατζηνικολάου του οποίου προχθεσινή παρατήρηση προς την συμπαθούσα το ΠΑΣΟΚ δημοσιογραφίνα του πάνελ του ήταν «ξέρουμε ότι τα ήξεραν, ας μη μας έταζαν λοιπόν παραδείσους προεκλογικά». Και σε πολύ αυστηρό τόνο φυσικά.<br /> <br />Όπως τόνιζα στο προηγούμενο post για τις ισορροπίες Nash, <strong>ενδεχόμενη καχυποψία </strong>των πολιτών προς την κυβέρνηση, της οποίας το κούμπωμα που προξενεί η λογικοφανέστατη αυτή παρατήρηση αποτελεί προανάκρουσμα, θα σήμαινε ευθέως την <strong>αποτυχία οποιασδήποτε προσπάθειας αλλαγής</strong>. Γι αυτό είναι σημαντικό το ζήτημα. <br /><br />Ας πάμε λοιπόν στον επόμενο κρίκο της αλυσίδας, τον ίδιο τον κ. Προβόπουλο. Φυσικά αυτός έχει την ευθύνη να λέει τα σωστά νούμερα ακόμη κι αν δεν είναι ευχάριστα. Καλώς λοιπόν τα είπε στον Παπανδρέου. Όμως μια έρευνα για να είναι πλήρης, όπως μάθαμε όλοι στο δημοτικό πρέπει να απαντά στα ερωτήματα «ποιος, πού, πότε, τι, πώς και γιατί». Το ποιος, το πού και το πότε δεν χρειάζεται βέβαια να τα ψάξουμε άλλο. Αλλά τα υπόλοιπα δεν είναι αρκετά διευκρινισμένα. Ας δούμε λοιπόν λίγο το ιστορικό της υπόθεσης.<br /><br /><strong>Απ τις 2 Αυγούστου</strong>, το Βήμα δημοσίευσε πληροφορίες από ανεπίσημες αναφορές του κ. Προβόπουλου προς την κυβέρνηση της ΝΔ ότι <strong>το έλλειμμα του δημοσίου θα κινηθεί γύρω στο 8%</strong>.<br /><br />Πηγή: <a href="http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=32&artid=302000&dt=29/11/2009">http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=32&artid=302000&dt=29/11/2009</a><br /><br /><br /><strong>Συμπέρασμα δεύτερο:</strong> Ο κ. Χατζηνικολάου, όπως και όλοι οι άλλοι διάσημοι καθοδηγητές της κοινής γνώμης ήξερε ή <strong>ώφειλε να ξέρει για έλλειμμα της τάξεως τουλάχιστον του 8% απ τις 2 Αυγούστου</strong>. Κι επομένως θα <strong>ώφειλε να ενημερώσει τον ελληνικό λαό </strong>σε όλους τους τόνους τότε, όχι τώρα. Το θέμα βέβαια που παραμένει είναι αν ο κ. Παπανδρέου ήξερε κάτι περισσότερο απ αυτό ή όχι, και πότε το έμαθε. Ας προχωρήσουμε όμως στα στοιχεία. <br /><br />Σύμφωνα με την εφημερίδα, αυτή η κατάσταση <strong>πυροδότησε την ενδοκυβερνητική συζήτηση </strong>για το αν θα πρέπει να γίνουν εκλογές αμέσως. Σιγά – σιγά η συζήτηση έγινε <strong>κοινό μυστικό </strong>που τελικώς δημοσιοποιήθηκε, με αποτέλεσμα ο κ. Καραμανλής να ζητήσει απ τον κ. Προβόπουλο <strong>προσωπική ενημέρωση στο Μαξίμου στις 2 Σεπτεμβρίου</strong>. <strong>Το απόγευμα της ίδιας μέρας ο κ. Καραμανλής προκήρυξε τις εκλογές</strong>, κι αυτό δεν μπορεί να είναι σύμπτωση. Επομένως, μπορούμε να προχωρήσουμε. <br /><br /><strong>Συμπέρασμα τρίτο:</strong> Οι εκλογές έγιναν επειδή ακριβώς <strong>η κυβέρνηση δεν άντεχε την επίσημη ανακοίνωση των οικονομικών δεδομένων </strong>εκ των επισημοτάτων χειλέων του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας. Η προπαγάνδα της ΝΔ θα κατέρρεε. <strong>Ο κ. Σουφλιάς είχε δίκιο </strong>όταν έλεγε εν είδει Πυθίας, όπως τα ΜΜΕ τότε συμπέραιναν αγνοώντας τα νούμερα, ότι η επιλογή πρόωρων εκλογών ωφελούσε εκτός από τον τόπο και την ίδια την ΝΔ. Γι αυτό εξάλλου και ο κ. Καραμανλής πρότεινε το πρόγραμμα εξαιρετικής σκληρότητας που είδαμε κι ακούσαμε. Αυτό όμως οδηγεί αμέσως και στο επόμενο βήμα.<br /><br /><strong>Συμπέρασμα τέταρτο:</strong> Προφανώς όλα τα προηγούμενα τερτίπια δεν θα είχαν την παραμικρή αξία για την κυβέρνηση <strong>αν ο κ. Προβόπουλος βγαίνοντας απ το Μαξίμου κοινοποιούσε τα νούμερα </strong>που ανέφερε στον πρωθυπουργό. Προφανώς στην διάρκεια της συζήτησης <strong>συμφωνήθηκε να μην ανακοινωθούν </strong>τα νούμερα απ τον κ. διοικητή, ο οποίος όπως όλοι ξέρουμε ετήρησε την συμφωνία μια χαρά, δεν άφησε να βγει τίποτε παραέξω κι εμείς μείναμε με την εντύπωση ενός ελλείμματος το πολύ γύρω στο 8% που μάθαμε απ μια ένοχη διφορούμενη δήλωση του κ. Παπαθανασίου δυο - τρεις μέρες πριν τις εκλογές, αν το θυμάστε. <br /><br />Πάμε λοιπόν παρακάτω. Περίπου <strong>μια βδομάδα μετά την 2α Σεπτεμβρίου, στις 8 του μήνα, </strong>γίνεται η περιβόητη συνάντηση Παπανδρέου – Προβόπουλου, παρουσία του κ. Παπακωνσταντίνου και της κ. Κατσέλη, τους οποίους προφανέστατα ο κ. Παπανδρέου ήδη προώριζε για ηγεσίες των οικονομικών υπουργείων. <br /><br />Για το τι συζητήθηκε μεταξύ τους έχουμε δυο πηγές πληροφόρησης, τον κ. Παπανδρέου και τους συν αυτώ απ τη μιά, και τον κ. Προβόπουλο απ την άλλη. Αν σ αυτούς προσθέσουμε τους δημοσιογράφους, που βέβαια απ αυτούς πήραν τις πληροφορίες τους αλλά για μας είναι άλλη πηγή, το σύνολο πηγών είναι τρείς. Με δεδομένο ότι ο κ. Παπανδρέου, αλλά και η κ. Κατσέλη και ο κ. Παπακωνσταντίνου δεν έχουν μιλήσει για την συνάντηση αυτή απ όσο ξέρω, μας μένουν οι άλλες δυο, ο κ.Προβόπουλος και τα ΜΜΕ. Θ’ αρχίσω απ τα ΜΜΕ.<br /><br />Σύμφωνα με τον κ. Γιάννη Αγγέλη του Αθήνα 984 <strong>την Τετάρτη 9 Σεπτεμβρίου</strong>, δηλαδή μια μέρα μετά την συνάντηση, ο κ. Προβόπουλος είχε δηλώσει στους συνομιλητές του ότι <strong>το έλλειμμα θα έκλεινε πάνω από το 7-8%</strong>, συμφωνώντας με τα όσα εκ των υστέρων βέβαια γράφει το Βήμα. <br /><br />Πηγή: <a href="http://www.athina984.gr/node/64795">http://www.athina984.gr/node/64795</a><br /><br />Μπορούμε βέβαια να θεωρήσουμε ότι πηγή του κ. Αγγελή ήταν κάποιος εκ των Παπανδρέου, Παπακωνσταντίνου και Κατσέλη. Μπορούμε επομένως να πούμε ότι από τότε το ΠΑΣΟΚ, αντιλαμβανόμενο ότι χαλούσε η προεκλογική του εκστρατεία μια και θα αναγκαζόταν να πάρει σκληρά μέτρα, ξεκίνησε από τότε τα ψέμματα προετοιμαζόμενο για την κυβερνητική του θητεία. Αλλά σ αυτή την περίπτωση προκύπτουν νέοι συλλογισμοί ακόμα πιο ενδιαφέροντες. <br /><br /><strong>Κατά τι θα ωφελείτο ο κ. Παπανδρέου </strong>να συμφωνήσει κι αυτός με την τακτική του Καραμανλή και <strong>να σιωπήσει για τα πραγματικά δεδομένα της οικονομίας;</strong> Ο μεν Καραμανλής είχε σαφέστατο προσωπικό και κομματικό όφελος απ αυτό, είναι περίπου βέβαιο ότι ανακοίνωση των πραγματικών μεγεθών θα εξαφάνιζαν τις ήδη μικρές πιθανότητές του να κερδίσει τις εκλογές. Ο Παπανδρέου όμως; <strong>Σε τι θα τον συνέφερε αυτή η συνενοχή </strong>αφού επιπλέον ωφελούσε τον αντίπαλό του;<br /><br />Μια μόνο ενδεχόμενη απάντηση μπορώ να βρω σ αυτό το ερώτημα. Αν αυτά τα δεδομένα έβγαιναν στα φόρα απ τις 9 Σεπτεμβρίου, <strong>οι κακές εκτιμήσεις για την ελληνική οικονομία θα σερνόντουσαν διεθνώς για ένα ακόμη μήνα</strong>, και μάλιστα προεκλογικό, όπου με δεδομένη την άρνηση της κυβέρνησης να εφαρμόσει οποιοδήποτε μέτρο οι συνθήκες του αναγκαίου δανεισμού θα επιδεινωνόντουσαν τόσο ώστε <strong>θα έστελναν την ελληνική οικονομία στα τάρταρα</strong>, απ τα οποία μια ανάσα βρισκόμαστε έτσι κι αλλιώς. <br /><br />Μου πέρασε βέβαια απ το μυαλό και μια δεύτερη εκδοχή, την οποία όμως απέρριψα γρήγορα : Να δήλωσε ο κ. Προβόπουλος στους παριστάμενους ότι η συζήτηση ήταν off the record κι ότι αν κοινοποιούσαν τα λεχθέντα θα τους διέψευδε δημοσίως. Σ αυτή την περίπτωση όμως μετά τις εκλογές ο κ. Προβόπουλος θα ήταν εντελώς έκθετος. Κι εξάλλου <strong>ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας δεν μπορεί, ούτε χρειάζεται να απειλεί </strong>τον μέλλοντα πρωθυπουργό. <strong>Έχει κι άλλους τρόπους</strong>, όπως θα δείτε πιο κάτω. <br /><br />Δεν εξετάσαμε ακόμη το άλλο σκέλος της υπόθεσης, την πιθανότητα να λέει αλήθεια ο κ. Αγγελής. Τότε όμως ο κ. Προβόπουλος ψεύδεται όταν μετεκλογικά δηλώνει ότι τους μίλησε για έλλειμμα γύρω στο 12%. Αλλά <strong>μίλησε όντως για έλλειμμα της τάξης του 12% ή όχι</strong>; Τι ακριβώς είπε ο κ. Διοικητής; Ας δούμε λίγο πιο προσεκτικά αυτά που δήλωσε στην συνέντευξη στην Καθημερινή αλλά και στην κατάθεσή του στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής που στην αρχή τα πήραμε λίγο αψήφιστα. <br /><br />Αντιγράφω απ το free city στην online έκδοσή του. <br /><br /><em>Ένα βράδυ πριν προκηρυχθούν οι εθνικές εκλογές είχε ενημερώσει τον Πρωθυπουργό για το έλλειμμα ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος κ. Προβόπουλος, όπως αποκάλυψε χθες το βράδυ στη Βουλή, ενώ για το ίδιο θέμα ενημέρωσε στη συνέχεια και τον κ. Παπανδρέου. «Οφείλω να πω ότι <strong>είχα ενημερώσει τον πρώην Πρωθυπουργό πως το έλλειμμα, με τα δεδομένα εκείνης της περιόδου που ήξερα- το 8%-, έβαινε προς διψήφιο ποσοστό</strong>», παραδέχθηκε ο κ. Προβόπουλος. «Τον ίδιο <strong>προβληματισμό μετέφερα και στον κ. Γ. Παπανδρέου</strong>, ο οποίος συνοδευόταν από τον κ. Γ. Παπακωνσταντίνου και την κ. Λούκα Κατσέλη, σημερινή υπουργό Οικονομίας. <strong>Μπορούσε όμως κανείς να δει με μια μηχανιστική απλοϊκή </strong>ότι αν δεν πάρεις πολύ γενναία μέτρα, θα σου φύγει το πράγμα και <strong>θα πας στο 12% και παραπάνω</strong>».</em><br /><br />Πηγή: <a href="http://www.freecity.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=1735:2009-11-25-06-56-36&catid=1:2009-07-02-05-32-13&Itemid=7">http://www.freecity.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=1735:2009-11-25-06-56-36&catid=1:2009-07-02-05-32-13&Itemid=7</a><br /><br /><br />Προσέξτε την <strong>λεπτεπίλεπτη διατύπωση του κ. Διοικητού</strong>. Ενώ εξομοιώνει την ενημέρωση που έκανε στους κκ. Καραμανλή και Παπανδρέου, στην πραγματικότητα λέει εντελώς διαφορετικά πράγματα γι αυτούς. <strong>Για μεν τον κ, Καραμανλή δηλώνει ότι του είχε πει για ένα 8% που έβαινε προς διψήφιο</strong>. Κρατάω ότι <strong>το διψήφιο μπορεί να έχει σοβαρή διαφορά απ το 12.7% </strong>όπου καταλήξαμε, αλλά πάω παρακάτω γιατί υπάρχει κάτι πιο ενδιαφέρον στα λόγια του. <br /><br />Για τον κ. Παπανδρέου ο κ. Διοικητής <strong>δεν μιλάει για νούμερα</strong>. Του μετέφερε όπως λέει τον προβληματισμό του. Και τα νούμερα, τα διψήφια νούμερα; Ε, αυτά <strong>θα μπορούσε ο κ. Παπανδρέου </strong>και οι συν αυτώ <strong>να τα συμπεράνει με μηχανιστική απλοϊκή λογική</strong>. Και <strong>προσέξτε το εναντιωματικό «όμως» </strong>στην διατύπωσή του. Κι επειδή όταν ήμουν μικρός μ άρεσε κι εμένα να παίζω με τις λέξεις και είχα μάθει να παίζω πολύ καλά, <strong>ειδικά όταν είχα βρώμικη τη φωλιά μου</strong>, θα διαβάσω τα υπό του κ. Διοικητή λεχθέντα ανάποδα.<br /><br /><strong>Ο κ. Παπανδρέου θα μπορούσε μόνο να συμπεράνει τα νούμερα</strong>. Και βέβαια θα μπορούσε να συμπεράνει και το διψήφιο ποσοστό, αλλά αυτό θα γινόταν με μηχανιστικό και απλοϊκό τρόπο, κι επομένως <strong>το συμπέρασμά του θα ήταν έκθετο σε οποιοδήποτε έλεγχο</strong>. Σωστά;<br /><br />Η πλακούλα όμως συνεχίζεται παρακάτω. Ο κ. Διοικητής απευθύνεται στην Βουλή κι εγώ αντιγράφω απ το in:<br /><br /><em>«Όπως γνωρίζετε, η ΤτΕ παρακολουθεί και δημοσιεύει κάθε μήνα <strong>το ταμειακό έλλειμμα </strong>της κεντρικής κυβέρνησης. Τα στοιχεία αυτά έδειχναν ότι το έλλειμμα ήταν όλους τους μήνες φέτος περίπου διπλάσιο από το αντίστοιχο περσινό. Για παράδειγμα, πριν από τις εκλογές δημοσιεύσαμε, (συγκεκριμένα στις 18 Σεπτεμβρίου) το <strong>ταμειακό έλλειμμα του 8μήνου</strong>, που έφθανε στο 8% του ΑΕΠ. Με βάση τα στοιχεία αυτά, <strong>μπορούσε να γίνει εκτίμηση ότι το δωδεκάμηνο θα έκλεινε με διψήφιο ποσοστό</strong>, αν δεν λαμβάνονταν στο υπόλοιπο του έτους γενναία διορθωτικά μέτρα». </em><br /><br />Πηγή: <a href="http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=1078345&lngDtrID=251">http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=1078345&lngDtrID=251</a><br /><br />Το κείμενο φαίνεται αθώο. Αθώο, αν δεν προσέξει κανείς το επίθετο ταμειακό πριν την λέξη έλλειμμα. Τι πρόβλημα έχει η λέξη ταμειακό; Ας μας τα πει ο ίδιος ο κ. Διοικητής, όπως τα είπε στην επιτροπή παρουσιάζοντας την έκθεσή του.. Αντιγράφω απ το Έθνος online:<br /><br /><em>«Η Ενδιάμεση Έκθεση που σας παρουσιάζω σήμερα <strong>δεν περιλαμβάνει αριθμητικές προβλέψεις για το δημοσιονομικό έλλειμμα, αναφέρει όμως τα ταμειακά στοιχεία </strong>του εννεαμήνου δηλαδή το ποσοστό 9,9% του ΑΕΠ … ».</em><br /><br />Πηγή: <a href="http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11379&subid=2&pubid=8544815">http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11379&subid=2&pubid=8544815</a><br /><br />Ο κ. Προβόπουλος παίζει ακόμη και στην έκθεσή του προς την βουλή με την <strong>διαφορά μεταξύ ταμειακών και εθνικολογιστικών στοιχείων</strong>. Λιγάκι χονδρικά, η διαφορά είναι ότι <strong>στα εθνικολογιστικά στοιχεία μπορεί να βρίσκονται ποσά που δεν υπάρχουν στο ταμείο</strong>, όπως ας πούμε έσοδα από ΦΠΑ του τελευταίου τριμήνου κάθε χρόνου, που εγγράφονται μεν στο έτος αυτό λογιστικά, μπαίνουν όμως πραγματικά στο ταμείο το πρώτο τρίμηνο του επόμενου. Επομένως στο τέλος του χρόνου υπάρχουν θεμιτά έσοδα που δεν βρίσκονται στο ταμείο κι αυτά <strong>συνήθως είναι 2-3 εκατοστιαίες μονάδες</strong>. Δηλαδή ο κ. Προβόπουλος μπορεί να τους μίλησε προεκλογικά για <strong>ταμειακό έλλειμμα διψήφιο</strong>, αυτό όμως <strong>σημαίνει δημοσιονομικό έλλειμμα στο 7% έως 8%</strong>.<br /><br />Στέκει η υπόθεσή μας; <strong>Μα δεν μπορεί να στέκει καμμιά άλλη</strong>. Το θέμα είναι εξαιρετικά απλό. Δείτε γιατί. <br /><br />Ο κ. Προβόπουλος συναντήθηκε ξανά με την ομάδα Παπανδρέου, Παπακωνσταντίνου και Κατσέλη 4 μόλις μέρες μετά τις εκλογές, πριν η κυβέρνηση κάνει τις προγραμματικές της δηλώσεις, <strong>στις 8 Οκτωβρίου</strong>. Κατά την έξοδό του απ το μέγαρο Μαξίμου έκανε δηλώσεις προς τους δημοσιογράφους και τις κάμερες, εις επήκοον όλων των Ελλήνων. Αντιγράφω από το nooz.gr:<br /><br /><em>"Εγώ αισιοδοξώ ότι <strong>το έλλειμμα δεν θα ξεπεράσει το 10%</strong>", δήλωσε ο κ. Προβόπουλος κατά την έξοδο του από το Μέγαρο Μαξίμου …</em><br /><br />Πηγή : <a href="http://www.nooz.gr/page.ashx?pid=9&aid=344053&cid=15">http://www.nooz.gr/page.ashx?pid=9&aid=344053&cid=15</a><br /><br />Εξάλλου το ίδιο δήλωσε και στην σύνοδο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην Κωνσταντινούπολη <strong>δυο μέρες πριν</strong>. Και εκεί είχε πει ότι το έλλειμμα θα κινηθεί <strong>γύρω στο 10%</strong>. Και αυτό το βρίσκω στην Αυγή αυτή τη φορά, το όργανο του ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος χρησιμοποιεί τον Προβόπουλο για να αντιπολιτευθεί τον Παπανδρέου. Έτσι, για να μη σκεφτείτε ότι παίρνω τα δεδομένα μου απ όπου με βολεύει.<br /><br />Πηγή : <a href="http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=496561 ">http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=496561 </a><br /><br />Και βέβαια τα της δηλώσεως του κ. Προβόπουλου έξω απ το Μαξίμου μπορείτε να τα βρείτε και στην Αυγή της ίδιας μέρας. Αρκεί να αλλάξετε την ταυτότητα του άρθρου στο τελευταίο link και να το κάνετε 496683.<br /><br />Και τώρα η χαμογελαστή ερώτηση: Θα ήταν δυνατόν ο κ. Προβόπουλος να λέει ειλικρινώς <strong>στις 8 Σεπτεμβρίου στον κ. Παπανδρέου </strong>ότι το έλλειμμα, εννοώ το δημοσιονομικό, θα πάει <strong>στο 12%</strong>, και <strong>ένα μήνα αργότερα βγαίνοντας απ το Μαξίμου</strong>να αισιοδοξεί ότι <strong>δεν θα περάσει το 10%</strong>; Δηλαδή σε προεκλογική περίοδο μαζεύτηκαν τα οικονομικά; Μα αν είναι έτσι, και για παγκόσμια πρώτη άξια εγγραφής στο βιβλίο Guinness πρόκειται, και πρέπει να κάνουμε εκλογές δυο τρείς φορές το χρόνο μπας και συνέλθει η οικονομία μας. <br /><br />Κι αν δεν με πιστεύετε, να και άλλη δήλωση του κ. Προβόπουλου όταν ερωτάται ευθέως πια για το αν είχε ενημερώσει τον κ. Παπανδρέου για δημοσιονομικά ελλείμματα της τάξεως του 12%. Αντιγράφω πάλι απ το Βήμα απ το ίδιο link με πριν :<br /><br /><em>«Όπως διευκρινίζει ο ίδιος, <strong>δεν ανέφερε ποτέ το 12,7% </strong>που ανακοινώθηκε αμέσως μετά τις εκλογές σε συνεννόηση με τον κ. Παπακωνσταντίνου. Και εξηγεί ότι δεν μπορούσε να πει κάτι τέτοιο επειδή <strong>στηριζόταν σε ταμειακά στοιχεία και όχι σε εθνικολογιστικά </strong>τα οποία παρακολουθεί και γνωρίζει η εκάστοτε κυβέρνηση»</em><br /><br />Πηγή: : <a href="http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=32&artid=302000&dt=29/11/2009">http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=32&artid=302000&dt=29/11/2009</a><br /><br /><strong>Συμπέρασμα πέμπτον: </strong>Ο κ. Προβόπουλος <strong>παίζει με διατυπώσεις </strong>και αριθμούς. Στον κ. Παπανδρέου προεκλογικά μιλάει για ταμειακό έλλειμμα διψήφιο, και βέβαια χωρίς καμμία ακρίβεια. Ο κ. Παπανδρέου μπορεί <strong>μόνον να υποθέσει </strong>με βάση τα δεδομένα ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα θα πρέπει να είναι <strong>γύρω στο 7%-8% </strong>με βάση τα όσα του λέει ο κ. Διοικητής. <br /><br />Νομίζω πως τα στοιχεία είναι αρκετά για να μας επιτρέψουν μια αναπαράσταση του εγκλήματος καθώς και την κατανομή της ενοχής. <br /><br />Καθ’ όλη την διάρκεια της διακυβέρνησης Καραμανλή δεν χρειαζόταν να είναι κανείς ιδιαίτερα ευφυής για να καταλάβει ότι τα οικονομικά μας δεν πήγαιναν καθόλου καλά. <strong>Ο τελευταίος προϋπολογισμός της μιλάει για έλλειμμα 3.7%</strong>. Βεβαίως η πραγματικότητα διαφωνεί με τις προβλέψεις του κ. Παπαθανασίου και <strong>ο κ. Προβόπουλος το αντιλαμβάνεται πριν τον Αύγουστο</strong>. Δυστυχώς δεν ενημερώνει <strong>κανένα εκτός της κυβέρνησης </strong>και στέλνει μόνο ανεπίσημες εκθέσεις προς το Υπουργείο Οικονομικών μιλώντας για <strong>δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξης του 8%</strong>. Προσέξτε, δημοσιονομικό. Και βέβαια δεν κάνει και τίποτε εκτός απ αυτό, παρόλο που είμαστε σε χοντρό κατήφορο, έτσι;<br /><br />Αρχίζει λοιπόν το πανηγύρι του ενδοκομματικού πολέμου χαρακωμάτων που διαρκεί περίπου ένα μήνα, κατά τον οποίο ενδεχομένως ο κ. Παπαθανασίου περιμένει να κινηθεί η αγορά επειδή έδωσε κίνητρα στους αντιπροσώπους αυτοκινήτων και κλιματιστικών, μπας και του προκύψει κάνα έσοδο από φόρους νάχει να πορεύεται. Έμπορος είναι ο άνθρωπος, σου λέει αν κινηθεί το εμπόριο βολευτήκαμε. Και μαζί του περιμένει και ο κ. Καραμανλής που τον εμπιστεύεται. Τώρα το γιατί τον εμπιστεύεται είναι εντελώς άλλο θέμα, μάλλον αρμοδιότητας ψυχολόγου, μη με ρωτάτε. <br /><br />Εν πάση περιπτώσει, <strong>στις 2 Σεπτεμβρίου τα πράγματα έχουν φυσικά εξελιχθεί πολύ άσχημα </strong>και ο κ. Καραμανλής προσκαλεί στο Μαξίμου τον κ. Προβόπουλο. Ο κ. Διοικητής του λέει τα κακά μαντάτα και ο Καραμανλής <strong>προκηρύσσει εκλογές αυθημερόν</strong>. Φυσικά ζητάει απ τον κ. Προβόπουλο <strong>να μη πει κιχ παραέξω</strong>. Κι ο Προβόπουλος, απολύτως υπάκουος, δεν λέει τίποτε. <br /><br /><strong>Μετά από 6 μέρες </strong>ο κ. Προβόπουλος συναντάται με τον κ. Παπανδρέου. Του λέει ότι <strong>τα ταμειακά ελλείμματα τώρα είναι στο 7%-8% </strong>κι ότι ενδεχομένως έως το τέλος του χρόνου θα πάνε <strong>σε διψήφιο νούμερο</strong>. Ο κ. Παπανδρέου με βάση αυτά τα δεδομένα πρέπει να δεχθεί <strong>δημοσιονομικό έλλειμμα στο τέλος του χρόνου γύρω στο 8%</strong>. Φυσικά ο κ. Παπανδρέου ξέρει πολύ καλά την γλώσσα που χρησιμοποιεί ο κ, Διοικητής και προετοιμάζεται για χειρότερα. Γι αυτό ρωτάει τον κ Καραμανλή στο debate με σημασία αν όντως τα νούμερα είναι αυτά που λέει ή πολύ χειρότερα. Αλλά έτσι κι αλλιώς δεν μπορεί να κάνει τίποτε, για τρείς λόγους.<br /><br />Ο πρώτος είναι ότι <strong>δεν έχει τρόπο να ξέρει, ούτε καν να υποθέτει το τραγικό 12.7%</strong>. Και βέβαια ακόμη κι αν το υπέθετε, <strong>η ουσία της πολιτικής του δεν μπορεί να αλλάξει</strong>. Την έχει κτίσει εδώ και πολύ καιρό, όπως οι αναγνώστες αυτού του blog γνωρίζουν καλά, κι έτσι κι αλλιώς θεωρεί ότι <strong>είναι η μόνη που μπορεί να δώσει αποτελέσματα, όσο κακές και να ‘ναι οι συνθήκες</strong>. Μόνο η ταχύτητα των ενεργειών του μπορεί να αλλάξει και οι λεπτομέρειες των αριθμών. Γι αυτό και αποφεύγει να δώσει νούμερα στους δημοσιογράφους που τον ρωτάν επιμόνως πόσο φόρο θα πληρώσει όποιος έχει εισόδημα 30.000 € δίνοντας πλεονέκτημα στον κ. Καραμανλή. <br /><br />Ο δεύτερος είναι ακόμα πιο σοβαρός. Αν βγει και μιλήσει για το ενδεχόμενο διψήφιου δημοσιονομικού ελλείμματος απ την ενημέρωσή του, <strong>ο κ. Προβόπουλος θα τα αρνηθεί λέγοντας ότι ο τρόπος που προέκυψε το συμπέρασμα είναι μηχανιστικός και απλοϊκός</strong>. Και βέβαια μαζί του θα συμφωνήσει ο Καραμανλής και όλοι οι υπόλοιποι αρχηγοί, κατηγορώντας τον για <strong>κινδυνολογία και προετοιμασία σκληρής λιτότητας </strong>μετά τις εκλογές, τις οποίες έτσι <strong>κινδυνεύει να χάσει</strong>. <br /><br />Ο τρίτος όμως λόγος είναι εμπόδιο <strong>αδύνατο να υπερπηδηθεί</strong>. Τον είδαμε ήδη. Η εικόνα της χώρας στις αγορές θα τραυματιστεί ανεπανόρθωτα, γιατί θα μεσολαβεί ένας προεκλογικός μήνας, δηλαδή <strong>ένας μήνας οργίου σπατάλης </strong>μέχρι την στιγμή που θα υπάρχει η δυνατότητα να ληφθεί οποιοδήποτε μέτρο. Και επομένως, ακόμη κι αν εκλεγεί <strong>τα πράγματα θα είναι περίπου μη ανατάξιμα</strong>.<br /><br />Στο μεταξύ οι υπόλοιποι παίζουν τα <strong>μικροπολιτικά παιχνίδια </strong>τους εκ του ασφαλούς. <strong>Ο κ. Καραμανλής τον κατηγορεί για έλλειψη σχεδίου και αναξιοπιστία </strong>επειδή δεν δίνει αριθμούς. Οι ηγέτες της παραδοσιακής αριστεράς αποφεύγουν να δουν καν τον κ. Προβόπουλο και θεωρούν ότι έτσι έχουν το ελεύθερο να λένε ότι θέλουν. Κατηγορούν λοιπόν τον κ. Παπανδρέου ότι ακολουθεί δεξιά πολιτική επειδή <strong>δεν υπόσχεται αρκετές αυξήσεις </strong>απ το οδωδός και τυμπανιαίον πτώμα της ελληνικής οικονομίας. Κι ο κ. Καρατζαφέρης βαράει όπου νάναι. <br /><br />Και βέβαια όλα αυτά που είπαμε είναι <strong>πολύ δύσκολο να περιγραφούν σε τηλεοπτικό χρόνο</strong>. Γι αυτό ακόμα και σήμερα το ΠΑΣΟΚ αποφεύγει να απαντήσει στα παιχνιδάκια του κ. Προβόπουλου. Γι αυτό ο κ. Χατζηνικολάου, ως μη ώφειλε, κατηγορεί σήμερα τον κ. Παπανδρέου για αποκλίσεις απ τις παραδείσιες προεκλογικές εξαγγελίες του. Εξάλλου το δημοσιογραφικό παιχνίδι είναι πολύ εύκολο, κανείς δεν τον ρωτάει καν ποιές ήταν αυτές οι υποσχέσεις παραδείσου στα όσα προεκλογικά έλεγε ο κ. Παπανδρέου και τι δεν τηρεί απ όσα υποσχέθηκε. Ευτυχώς υπάρχει και το Internet.Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-12895645569283042942009-12-21T10:16:00.000-08:002009-12-22T17:30:12.356-08:00Οι ισορροπίες Nash και η Ελλάδα του 2010<br> Αν θυμάστε, πριν 8 χρόνια παίχτηκε στους κινηματογράφους η ταινία “Ένας Υπέροχος Άνθρωπος”, αγγλιστί «Α Beautiful Mind», όπου πρωταγωνιστούσε ο Russell Crowe. Η ταινία αναφερόταν σ ένα ιδιοφυή αλλά παρανοϊκό μαθηματικό, τον John Nash, που ζούσε στην ψευδαίσθηση μιας συνωμοσίας εναντίον της Αμερικής την οποία κάποιος ανύπαρκτος πράκτορας του FBI (ο Ed Harris στην ταινία) του είχε αναθέσει να ανιχνεύσει ψάχνοντας να βρει κωδικοποιημένα μηνύματα σε εφημερίδες και περιοδικά. Παρά την παράνοιά του, για την οποία ζήτησε την βοήθεια ψυχίατρου (του Christopher Plummer στην ταινία), και με την μέχρις αυτοθυσίας αρωγή της γυναίκας του ο Nash κατάφερε να κάνει μια εκπληκτική μαθηματική δουλειά σε διάφορους τομείς και κυρίως στην θεωρία παιγνίων. Εκεί ανακάλυψε αυτό που σήμερα ονομάζουμε ισορροπίες Nash, κεντρικότατο πια θέμα των οικονομικών, πολιτικών και κοινωνιολογικών επιστημών. <br /><br />Για την δουλειά του αυτή ο Nash εστέφθη με το Nobel Οικονομίας. Αντιστοίχως η ταινία πήρε Oscar καλύτερης ταινίας. Δεν προσπαθώ να μαζέψω τίποτε περισσευούμενες δάφνες απ αυτές που φαίνεται ότι έλκει το θέμα, αλλά <strong>οι ισορροπίες Nash είναι το βασικό πρόβλημα της πολιτικής μας ζωής</strong> και γι αυτό θα ήθελα να σας πω, όσο απλούστερα μπορώ και χωρίς κανένα μαθηματικό τύπο, μερικά πράγματα που νομίζω ότι είναι σημαντικά. <br /><br /><br /><center>-----------------------------------------------</center><br /> <br />Σας παίρνει τηλέφωνο ένας φίλος σας, ο Αλέκος, όχι ο πιο αγαπητός σε σας αλλά πάντως συμπαθής, και σας προσκαλεί για το ρεβεγιόν της παραμονής της Πρωτοχρονιάς. Εσείς ευγενέστατα τον ευχαριστείτε αλλά του ζητάτε μια μικρή προθεσμία για να απαντήσετε. Η δικαιολογία σας είναι ότι εκκρεμεί μια παλιά πρόσκληση ενός συγγενικού σας προσώπου που όμως λόγω κάποιας ασθένειας ενός άλλου συγγενούς είναι πολύ πιθανόν να μην ισχύσει, οπότε θα είναι χαρά σας να πάτε στο ρεβεγιόν του. Στην διάρκεια της κουβέντας δείχνετε ενδιαφέρον για το ρεβεγιόν, τον ρωτάτε ποιοί άλλοι θα έρθουν και σας λέει ότι έχει προσκαλέσει πολύ κόσμο, αλλά ότι μόνον κάνα δυο, επίσης όχι απ τους αγαπητότερους γνωστούς σας, έχουν απαντήσει θετικά μέχρι τώρα διότι οι υπόλοιποι ζήτησαν επίσης προθεσμία, ακριβώς σαν και σας. Ευτυχώς δεν σας λέει ότι η δικαιολογία τους ήταν ίδια με την δική σας, αλλά σας παρακαλεί να του απαντήσετε μέχρι αύριο για να προλάβει να προετοιμαστεί. <br /><br />Όταν κλείνετε το τηλέφωνο το σκέπτεστε αναλυτικότερα. Τι καλά που θάτανε αν δεν προλάβαινε να σας καλέσει ο Αλέκος αλλά ο Ανδρέας, που σας είναι αρκετά προσφιλέστερος και που προ μηνός είχε πει ότι μπορεί να οργάνωνε κι αυτός κάτι την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Σκέπτεστε ότι θα μπορούσε να είναι πολύ ωραία στου Αλέκου αν πάνε εκεί όλοι οι καλοί σας φίλοι. Απ την άλλη μεριά θα ήταν ηλίθιο να πείτε ναι στον Αλέκο και να καταλήξετε πρωτοχρονιάτικο με τις θείες του και την αδελφή του αν οι υπόλοιποι φίλοι δεν πάνε, αφού όλοι σαν και σας θα σκεφτούν και κάποιοι απ αυτούς ίσως έχουν ήδη άλλες προσκλήσεις καλύτερες. <br /><br />Τελικά αποφασίζετε ότι μάλλον δεν θα πάνε οι υπόλοιποι στου Αλέκου. Τον παίρνετε τηλέφωνο την επομένη και αρνείστε, πάλι ευγενικά. Οι μέρες περνάν και δεν σας καλεί κανείς. Καταλήγετε να περάσετε την παραμονή οικογενειακά, στο σπίτι του αδελφού σας όπου έρχεται και ο Ανδρέας που κι αυτός ξέμεινε. Καλούτσικα, αλλά δεν ήταν ρεβεγιόν βέβαια. Ευτυχώς την άλλη μέρα μαθαίνετε ότι στου Αλέκου πήγαν μόνο κάτι σαχλοί τύποι και ανακουφίζεστε. Προφανώς όλοι οι υπόλοιποι σκέφτηκαν ακριβώς όπως εσείς. Δίκιο λοιπόν είχατε. Καλύτερα με τον αδελφό σας και τον Ανδρέα παρά με τις θείες και τους ξενέρωτους. Καλά σκεφτήκατε κι αυτό σας επιτρέπει ένα χαμόγελο, παρά το μέτριο και κάτω ρεβεγιόν.<br /><br />Τώρα υποθέτω ότι σκέπτεστε τι σχέση έχουν αυτά με την οικονομία και την πολιτική. Σας έχω έκπληξη. Όπως ακριβώς ο αρχοντοχωριάτης του Μολιέρου έκανε πρόζα όλη του τη ζωή χωρίς να το ξέρει, έτσι και σεις <strong>μόλις παίξατε ένα παιχνίδι με πολλούς παίκτες που κατέληξε σε μια ισορροπία Nash</strong>, πράγμα που κάνετε συχνότατα στην καθημερινή σας ζωή. Τόσο συχνά που μου επιτρέπει να επιμείνω σ αυτό που είπα στην αρχή, ότι είναι το βασικό πρόβλημα της πολιτικής μας ζωής. Θα προχωρήσω λοιπόν σε εξηγήσεις.<br /><br />Σύμφωνα με την θεωρία παιγνίων, παιχνίδι είναι μια κατάσταση κατά την οποία, υπάρχει <strong>αλληλεπίδραση </strong>μεταξύ δυο ή περισσότερων παικτών για τους οποίους προκύπτει μια σειρά αποτελεσμάτων. Οι κινήσεις που κάνουν οι παίκτες, που επιλέγονται από μια λίστα δυνατών επιλογών, ονομάζονται <strong>στρατηγικές</strong>. Το αποτέλεσμα είναι διαφορετικό για κάθε παίκτη και ονομάζεται <strong>κέρδος </strong>(pay off). Όπως βλέπετε τα παίγνια ορίζονται με τρόπο αρκετά γενικό ώστε να μπορούν να συμπεριλαμβάνουν ένα τεράστιο φάσμα ανθρώπινων – και όχι μόνον – δραστηριοτήτων, απ την πολιτική και την οικονομία μέχρι το φλερτ και την μόδα.<br /><br />Πηδώντας ένα μεγάλο μέρος από ουσιωδέστατα θεωρητικά θέματα θα πάω απ ευθείας σ αυτό που μας απασχολεί, τις ισορροπίες Nash. Φανταστείτε λοιπόν μια σειρά ανθρώπους που παίζουν όλοι μαζί ένα παιχνίδι.. Επειδή βέβαια κάποιες φορές παίζουμε παιχνίδια όπου δεν μπορούμε να κερδίσουμε με δεδομένη την αρχική μας κατάσταση, σημαντικό απ την άποψη που θέλουμε εδώ να δούμε τα πράγματα δεν είναι το αν κερδίσαμε ή όχι, αλλά το <strong>αν παίξαμε καλά, δηλαδή το αν κερδίσαμε όσο περισσότερα μπορούσαμε με δεδομένο βέβαια το πώς έπαιξαν οι υπόλοιποι</strong>. <br /><br />Υποθέστε τώρα ότι στο παιχνίδι μας το αποτέλεσμα είναι τέτοιο ώστε <strong>οποιοσδήποτε παίκτης έπαιζε αλλιώς</strong>, με δεδομένο –επαναλαμβάνω- το πώς έπαιξαν οι υπόλοιποι, <strong>θα είχε χειρότερο αποτέλεσμα</strong>. Τότε η κατάσταση που προκύπτει είναι μια <strong>ισορροπία Nash</strong>. <br /> <br />Θυμηθείτε την πρόσκλησή σας. Με δεδομένο ότι όντως κανείς σοβαρός φίλος σας δεν πήγε, αν εσείς πηγαίνατε θα περνούσατε χειρότερα απ ότι περάσατε. Αναμφίβολα οι υπόλοιποι φίλοι σας που δεν πήγαν, και σκέφτηκαν σαν και σας, και είχαν αποτέλεσμα σαν το δικό σας, και αντιμετώπισαν το αποτέλεσμα σαν κι εσάς, και είναι κι αυτοί ευχαριστημένοι που δεν πήγαν. Προσέξετε το πρώτο παράδοξο. Όλοι πέρασαν από μέτρια έως άσχημα, αλλά <strong>κανείς δεν θάθελε να αλλάξει στρατηγική </strong>αφού αλλιώς θα περνούσε ακόμη χειρότερα. <br /><br />Ένα δεύτερο σημαντικό χαρακτηριστικό είναι ότι ο λόγος που σκεφτήκατε για να μην πάτε είναι ότι οι άλλοι δεν θα πήγαιναν. Αλλά το γεγονός ότι δεν θα πηγαίνατε με τη σειρά του έκανε τους άλλους να μη πάνε. Με κάποια έννοια για την οποία δεν θα λεπτολογήσω εδώ, <strong>η πρόβλεψή σας ήταν μια αυτοεπιβεβαιούμενη προφητεία</strong>. Το ίδιο το γεγονός ότι έτσι προφητεύσατε έκανε ή βοήθησε την προφητεία να εκπληρωθεί. <br /><br />Πάμε για το τρίτο χαρακτηριστικό, το πιο αστείο. Αν προβλέπατε ότι οι φίλοι σας θα πάνε στο ρεβεγιόν τότε θα πηγαίνατε. Κι αν οι φίλοι σας προέβλεπαν το ίδιο, θα πήγαιναν όλοι και όλοι θα περνούσατε πολύ καλά. Με όρους θεωρίας παιγνίων υπάρχει και <strong>δεύτερη ισορροπία Nash </strong>στο παίγνιο του ρεβεγιόν. <strong>Υπάρχει δηλαδή μια δεύτερη επιλογή την οποία επίσης κανείς δεν θάθελε να αλλάξει αν την είχαν επιλέξει στην αρχή</strong>, αυτήν όμως τη φορά είναι και καλή από μόνη της. <br /><br />Σημείο τέταρτο. <strong>Ας υποθέσουμε ότι το παίγνιο επαναλαμβάνεται</strong>, δηλαδή ότι κάθε τρείς και λιγάκι ο καημένος ο Αλέκος σας προσκαλεί όλους. <strong>Αν την πρώτη φορά πηγαίνατε αρκετοί</strong>, τότε θα περνούσατε καλά, κι επομένως την επόμενη φορά θα προβλέπατε ότι πάλι θα παν αρκετοί και θα ξαναπηγαίνατε. Επιπλέον θα πήγαιναν και κάποιοι που έχοντας προβλέψει την πρώτη φορά ότι δεν θα πάει κόσμος, θα έβλεπαν ότι έκαναν λάθος και την δεύτερη φορά θα πήγαιναν. Και την τρίτη φορά θα πήγαιναν ακόμη περισσότεροι και <strong>στο τέλος θα πήγαιναν όλοι κι όλοι θα περνούσαν θαυμάσια</strong>. <strong>Αν αντίθετα την πρώτη φορά δεν παν αρκετοί</strong>, την δεύτερη φορά για τους αντίστοιχους λόγους θα παν λιγότεροι, την τρίτη ακόμη λιγότεροι και <strong>στο τέλος θα άφηναν τον Αλέκο με τις θείες του</strong>, μένοντας οι ίδιοι σπίτια τους, εκτός ίσως απ τους ξενέρωτους που δεν είχαν άλλη επιλογή. Αν δηλαδή υπάρχουν όχι μια αλλά περισσότερες ισορροπίες Nash, τότε <strong>σε επαναλήψεις του παιχνιδιού η κατάληξη εξαρτάται από το πώς έγινε η αρχή</strong>. <br /><br />Πέμπτο και τελευταίο, για να μη σας ταλαιπωρώ με το παράδειγμα. Θα μπορούσατε να κάνετε κάτι για να περάσετε καλύτερα στο ρεβεγιόν σας; Η απάντηση είναι φυσικά ναι. Θα μπορούσατε να πάρετε τηλέφωνο τους υπόλοιπους φίλους σας, να συζητήσετε μαζί τους και να δείτε όλοι μαζί ότι όλους σας συμφέρει να πάτε όλοι στο ρεβεγιόν. <strong>Θα μπορούσατε δηλαδή να αποφύγετε μια απομονωτική, ατομικιστική στάση και να συντονιστείτε με τους φίλους σας </strong>στην καλή ισορροπία Nash. <br /><br />Αρκετά με το ρεβεγιόν. Τώρα θα ήθελα να σας πείσω για το πόσο συχνά μας συμβαίνει να βρισκόμαστε σε αντίστοιχες καταστάσεις, δηλαδή σε ισορροπία Nash. Θα προχωρήσω λοιπόν σε μερικά άλλα παραδείγματα που σχετίζονται με την κοινωνική, οικονομική και πολιτική μας ζωή αρχίζοντας απ τα εύκολα. <br /><br />Βρίσκεστε σ ένα σταυροδρόμι. Ο δρόμος γύρω σας είναι πηγμένος. Είστε ο πρώτος στο φανάρι, που είναι πορτοκαλί. Απέναντί σας το στενό είναι γεμάτο, τα αυτοκίνητα που ακολουθούν την ίδια πορεία με σας έχουν ξεχειλίσει το στενό και βγαίνουν και μια ιδέα στον κάθετο δρόμο. Μπορείτε και πρέπει να περιμένετε σταματημένος εκεί, αλλά μπορείτε και να προχωρήσετε στην διασταύρωση παρόλο που φυσικά δεν είναι ιδιαίτερα νόμιμο και είναι πολύ επιβαρυντικό για όσους κυκλοφορούν κάθετα με σας αφού δεν θα μπορούν να περάσουν. Αν σταματήσετε όμως θα προλάβουν να την χωθούν στο στενό κάποιοι πονηροί απ τον κάθετο δρόμο που θα στρίβουν εκεί και θα πήξουν το στενό, με αποτέλεσμα να καθυστερήσετε και στην επόμενη διασταύρωση. Με δεδομένο ότι κανείς ποτέ δεν πήρε κλήση για τέτοια οδηγική συμπεριφορά είναι λογικότατο να προχωρήσετε και να τους κλείσετε, κι αυτό κάνετε. Επειδή βέβαια και οι άλλοι σκέπτονται έτσι, παρόλο που κάτι θα κερδίσετε σ αυτό το φανάρι, στο επόμενο θα βρείτε μπροστά σας ένα αμάξι απ τον κάθετο δρόμο που θα εμποδίζει εσάς, το οποίο όμως θα βρει σε λίγο μπροστά του ένα άλλο αμάξι. <br /><br />Ελπίζω η ισορροπία Nash να σας είναι προφανής. Όλοι καθυστερούμε. Κανένας όμως από μας δεν είναι λογικό να περιμένει, γιατί <strong>με δεδομένη την επιλογή των άλλων οδηγών να είναι αγενείς, η καλύτερη λύση για μας είναι να τους μιμηθούμε </strong>. Αν φυσικά αποφασίζαμε όλοι να περιμένουμε στο πορτοκαλί τότε η συνολική ταχύτητα των αυτοκινήτων άρα και του δικού μας θα ήταν πολύ μεγαλύτερη. Το παιχνίδι έχει και δεύτερη ισορροπία Nash, αλλά όποιος αλλάξει τακτική για να πάει προς τα εκεί, αν οι άλλοι δεν αλλάξουν κι αυτοί θα χάσει κι άλλο. <br /><br />Όλοι ξέρουμε ότι ένα εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό των απασχολουμένων στο δημόσιο τεμπελιάζει. Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε ένα στρατό ανθρώπων που παίρνουν σχετικά υψηλές αμοιβές και δεν παράγουν τίποτε. Επομένως προσλαμβάνονται κι άλλοι για να κάνουν την δουλειά, που με τη σειρά τους μόλις δουν τι συμβαίνει αντιλαμβάνονται ότι <strong>συμφέρει και σ αυτούς να τεμπελιάζουν </strong>και ούτω καθεξής. Επομένως προστίθεται συνεχώς ένα έλλειμμα στον δημόσιο τομέα, που βέβαια ο ιδιωτικός μπορεί όλο και λιγότερο να καλύπτει αφού όλο και λιγότεροι εργάζονται εκεί κι αφού οι φόροι που μεγαλώνουν εμποδίζουν τις νέες επενδύσεις, άρα και τα μεγαλύτερα κέρδη. Ο κος Nash χαμογελάει στην γωνία.<br /><br />Το παράδειγμα αυτό συνδέεται και με άλλα δύο, καθόλου λιγότερο σημαντικά. Το πρώτο είναι το ρουσφέτι. Τι σημαίνει ρουσφέτι; Πολύ απλά, ότι κάποια <strong>δημόσια θέση καταλαμβάνεται από ένα ανίκανο να αναδεχθεί τις ευθύνες της</strong>, ή ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος να προσληφθεί ακόμη κι ένας ικανός άνθρωπος στο δημόσιο. Η διάζευξη δεν είναι αποκλειστική βέβαια, είναι εγκλειστική, μπορούν να ισχύουν και τα δύο. Στην πρώτη περίπτωση, έχουμε κάποιον που παίρνει ένα μισθό ας πούμε 2000 € αλλά βέβαια δεν μπορεί να παραγάγει έργο αυτής της αξίας, συντρεχουσών και των παραμέτρων της προηγούμενης παραγράφου. Επομένως εξαιτίας του το δημόσιο μπαίνει μέσα, που σημαίνει πως <strong>γενικευομένου του ρουσφετιού όλο και λιγότερο θα μπορεί να ασκείται αυτή η «πολιτική»</strong> και ότι οι μισθοί που θα μπορούν να παίρνουν στο δημόσιο θα τείνουν να ελαττώνονται. <br /><br />Είναι σαφές ότι αν την θέση την κατελάμβανε ένας ικανός άνθρωπος, θα μπορούσε να παραγάγει έργο που όχι μόνο να καλύπτει το μισθό του αλλά πολύ περισσότερο, ας πούμε 4000 €. Αυτό θα σήμαινε πλεόνασμα του δημοσίου, που με τη σειρά του θα σήμαινε την δυνατότητα του κράτους να δώσει με τη μορφή προνοιακής πολιτικής τα υπόλοιπα 2000 στον ανίκανο νυν υπάλληλο. Και μάλιστα χωρίς περιορισμό του χρονικού ορίζοντα. Κανείς δεν βλάπτεται, όλοι ωφελούνται. Αλλά βέβαια <strong>δεν συμφέρει κανένα πατέρα που μπορεί να βολέψει το καμάρι του με ρουσφετάκι να μη το κάνει</strong>. Δύο ισορροπίες Nash, και είμαστε στην κακή. <br /><br />Και τώρα; Τώρα μπαίνουμε μέσα. Κι επειδή μπαίνουμε μέσα χρειαζόμαστε όλο και μεγαλύτερο δανεισμό, που όλο και αυξάνει την πιθανότητα να μην τα καταφέρουμε να τον αποπληρώσουμε. Και <strong>έρχονται οι διάφοροι οίκοι αξιολόγησης και μας κατεβάζουν κατηγορία</strong>. Και το spread νέου δανεισμού μεγαλώνει, άρα τα χρέη αυξάνονται και απ αυτό το λόγο, που με τη σειρά του μειώνει κι άλλο την πιστοληπτική μας ικανότητα και την δυνατότητά μας να αποπληρώσουμε τα ήδη δανεισθέντα. Άρα βλάπτει ευθέως τους πελάτες των οίκων αξιολόγησης, που μας έχουν δανείσει στο παρελθόν. Δηλαδή <strong>οι Moody’s, Standard & Poors, Fitch και λοιποί εργάζονται εναντίον των συμφερόντων των πελατών τους, άρα και του δικού τους</strong>. Παράλογο; Όχι βέβαια, απλή ισορροπία Nash. Αν δεν μας μειώσει κάποιος απ αυτούς τον δείκτη αξιολόγησης, δεν θα γίνει πιστευτός απ τους πελάτες του και άρα θα τους χάσει. Αν βέβαια όλοι μαζί μας κρατούσαν τους δείκτες ψηλά, τότε <strong>όλοι, οίκοι, πελάτες κι εμείς θα κουρνιάζαμε στο δεύτερο σημείο ισορροπίας</strong>, το καλύτερο. Ο κος Nash κοροϊδεύει και τους Moody’s. <br /><br />Θα μπορούσα, όπως ήδη καταλαβαίνετε μια χαρά και νομίζω πως χαμογελάτε κιόλας, να συνεχίσω επ’ αόριστον με τα παραδείγματα απ την οικονομία, αλλά προτιμώ να εστιάσω την προσοχή σας και σε άλλα σημεία της πολιτικής, ενδεχομένως ακόμη σημαντικότερα. Και πάμε για λίγο σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. <br /><br />Όλοι οι πολιτικοί όλων των κομμάτων, αλλά και η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών, αναγνωρίζουν ότι το Κυπριακό είναι μια φρικτή χαίνουσα πληγή καθώς και ότι η ιστορία του είναι μια ιστορία χαμένων ευκαιριών. Απ την εποχή του σχεδίου Harding μέχρι σήμερα, συχνά μας παρουσιάζονται στο τραπέζι προτάσεις λύσης που απορρίπτουμε ή υπονομεύουμε. Και κάθε νέα πρόταση είναι χειρότερη απ την προηγούμενη. Ο Γ. Παπανδρέου παππούς σχολιάζοντας το σχέδιο Acheson έλεγε ότι του χαρίζουν μία πολυκατοικία και του ζητάνε να τους ενοικιάσει την σοφίτα, συμπληρώνοντας με την αποστροφή «θα είμαι ηλίθιος να μην το αποδεχθώ». Τι φταίει και δεν λύθηκε το θέμα; Μα ο ίδιος ο Γ. Παπανδρέου παππούς το είχε εξηγήσει κατηγορώντας τον Μακάριο ότι «έκανε το ασυγχώρητο λάθος να τοποθετήσει την ελληνική κυβέρνηση σε σημείο που να φαίνεται διαλλακτική και έτοιμη να παζαρέψει, ενώ εκείνος ήταν ο ήρωας που αντιστεκόταν ενάντια στις δυνάμεις της Δύσης». Για να το δούμε λίγο αυτό.<br /><br />Είναι ηλίου φαεινότερο ότι κάθε σχέδιο λύσης είναι μορφή συμβιβασμού. <strong>Σε κάθε συμβιβασμό κάτι παίρνεις και κάτι δίνεις</strong>, αυτό δε που πραγματικά μετράει είναι το συνολικό κέρδος. Μετράει λοιπόν μια κυβέρνηση κάποιο σχέδιο και το βρίσκει θετικό. Όμως η αντιπολίτευση μπορεί σε κάθε περίπτωση <strong>να εστιάσει την προσοχή του κόσμου σ ένα απ τα σημεία που δίνουμε κάτι</strong>, και από κει και πέρα <strong>να κατηγορήσει την κυβέρνηση για ενδοτισμό</strong>. Κι αν το κάνει ένας, τότε οφείλει να ακολουθήσει και η υπόλοιπη αντιπολίτευση γιατί αλλιώς <strong>δεν είναι επαρκώς πατριωτική</strong>. <strong>Κι επειδή όλοι προβλέπουν ότι κάποιος θα το κάνει, το κάνουν όλοι</strong>. Και η κυβέρνηση για να ελαφρύνει την θέση της βρίσκει κάποιο άλλο σημείο προβλήματος και το χρησιμοποιεί σαν πρόσχημα για να αποσυρθεί αξιοπρεπώς. Hello again, mister Nash. <br /><br />Τι μας έχει στοιχίσει αυτή η στάση; Α, μη μου βάζετε τόσο δύσκολα. Μπορώ μόνο να βοηθήσω λιγάκι προτείνοντας κάποια νούμερα για να φανεί η τάξη μεγέθους του. Το 2007 οι αμυντικές μας δαπάνες ήταν περίπου 10 δισεκατομμύρια ευρώ, χωρίς να υπολογίσουμε τα αμερικανικά 7 προς 10 και διάφορα άλλα ποσά ειδικών λογαριασμών, που πάνε το ποσό πολύ ψηλότερα. Υποθέτω ότι δεν υπάρχει κανείς που να διαφωνεί με την άποψη ότι αυτό το τρελλό ύψος δαπανών οφείλεται στις κακές μας σχέσεις με την Τουρκία κυρίως αν όχι αποκλειστικά εξαιτίας του Κυπριακού, και ότι επομένως επίλυση του Κυπριακού θα το μείωνε δραστικά. Ας δεχθούμε επιεικέστατα ότι θα το ελάττωνε κατά 6-7 δισεκατομμύρια. Αν αυτό το ποσό πολλαπλασιαστεί επί 50 (ας πούμε απ το 1959) για να διευκολύνουμε τις πράξεις, μας βγάζει ένα σύνολο 300 έως 350 δισεκατομμυρίων ευρώ, δηλαδή κάτι παραπάνω απ το σύνολο του εθνικού μας χρέους. Δηλαδή <strong>δεν θα χρωστάγαμε τίποτε πουθενά</strong>. Κι αν προσθέσω σ αυτό το νούμερο και τα ποσά που χάνονται λόγω της διαφθοράς που σχετίζεται με τις δαπάνες για περίπλοκα οπλικά συστήματα, τα πράγματα είναι ακόμη σαφέστερα. Η δεύτερη ισορροπία Nash είναι τόσο ψηλά που ζαλίζομαι λιγάκι. <br /><br />Φυσικά ακριβώς τα ίδια ισχύουν και για το άλλο μεγάλο αγκάθι της εξωτερικής μας πολιτικής, το σκοπιανό. <strong>Το πακέτο Pineiro μας έδινε στο πιάτο την σύνθετη ονομασία που απορρίψαμε και που σήμερα τρέχουμε και δεν φτάνουμε για να πετύχουμε</strong>. Γιατί; Μα το είχε δηλώσει στο πρώτο συνέδριο πολιτικών αρχηγών υπό τον πρόεδρο της Δημοκρατίας ο Α. Παπανδρέου, ο πατήρ, που τα ήξερε αυτά απ έξω κι ανακατωτά αφού ήταν καθηγητής Οικονομίας με ειδίκευση στο θέμα της θεωρίας παιγνίων, λέγοντας στο τότε πρωθυπουργό Μητσοτάκη ότι θα συμφωνήσει και θα τον καλύψει με την προϋπόθεση ότι δεν θα του βγει ο Σαμαράς να κατηγορεί τους υπόλοιπους για ενδοτισμό. Βέβαια <strong>ο Σαμαράς βγήκε, οι υπόλοιποι ανέκρουσαν πρύμναν και επιβεβαίωσαν τον κ. Nash για άλλη μια φορά</strong>. Εδώ οφείλω να πω ότι η ισορροπία δεν ήταν απόλυτη αφού το ΚΚΕ αρνήθηκε να μπει στον χορό των διαδηλώσεων και των συνθημάτων της εθνικοφροσύνης, και μπράβο του. Δεν θα αναφερθώ καθόλου εδώ στο τι χάσαμε, γιατί καθώς οι ημερομηνίες για τη συζήτηση του σκοπιανού πλησιάζουν θα το κάνω αναλυτικότερα σε επόμενο post. <br /><br />Όπως φάνηκε με το παράδειγμα των οίκων αξιολόγησης, <strong>κανείς δεν είναι απρόσβλητος απ το πρόβλημα</strong>. Η διεθνής κρίση (όπως ελπίζω ότι φάνηκε στο προηγούμενο post), η αδυναμία συμφωνίας στην Κοπεγχάγη, η έλλειψη κοινής Ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής και πολλά άλλα παραδείγματα αποτελούν εμπειρική απόδειξη γι αυτό. Αλλά <strong>εμείς σ αυτό τον τόπο το παρακάνουμε</strong>. <br /> <br />Είναι σαφές ότι <strong>είμαστε ένας λαός με μεγάλη έφεση στις κακές ισορροπίες Nash</strong>. Ελπίζω να σας είναι ήδη σαφές και το γιατί. Προϋπόθεση της κατάληξης σε μια κακή Nash ισορροπία είναι όπως είδαμε απ το παράδειγμα η έλλειψη συντονισμού των παικτών, δηλαδή μια ατομικιστική στάση. Κι εμείς <strong>είμαστε εξαιρετικά ατομιστές</strong>, με το πρόσθετο πρόβλημα ότι η τεσσάρων αιώνων οθωμανική κυριαρχία και η μέχρι το 1974 διακυβέρνησή μας από αυταρχικά καθεστώτα <strong>μας έχουν κάνει εξαιρετικά καχύποπτους, πράγμα που μηδενίζει την εμπιστοσύνη και την δυνατότητα ειλικρινούς επικοινωνίας μεταξύ μας, που είναι η προϋπόθεση του συντονισμού μας</strong>. <br /><br />Τα χαρακτηριστικά της ισορροπίας Nash που ήδη περιγράψαμε είναι βαθύτατα χαραγμένα στο μυαλό μας ως τάσεις. <strong>Θέλουμε να έχουμε πάντα δίκιο, και κυρίως όταν έχουμε άδικο</strong>. Και μια ισορροπία Nash, κακή έστω, μας προσφέρει την <strong>ευκολία να λέμε ότι καλά κάναμε </strong>αφού καλύτερη ατομική λύση με δεδομένη την στάση των υπόλοιπων παικτών δεν υπάρχει. Είμαστε εκ προθέσεως και γενικά <strong>αμετανόητοι </strong>κι αυτό είναι το τυράκι που προσκαλεί το ποντικάκι του Nash. Φυσικά εδώ προϋπόθεση είναι το να θεωρούμε δεδομένη την στάση των υπόλοιπων, αλλά γι αυτό φροντίζουμε αρκετά. Μπορούμε να παρατηρήσουμε αυτή τη φροντίδα ακόμη και στο επίπεδο τυπικών προτάσεων καφενείου στις οποίες όλοι συμφωνούν, προτάσεις όπως «αυτά δεν γίνονται στην Ελλάδα», που στηρίζονται στο ιδεολόγημα του «ανάδελφου έθνους». <strong>Η κατηγορική προστακτική του «μη την ψάχνεις» για οτιδήποτε κακώς κείμενον διδάσκεται από πολύ νωρίς στα παιδιά μας</strong>, μαζί με την προτροπή να μη βγάζουμε εμείς το φίδι απ την τρύπα ούτε τα κάστανα απ τη φωτιά. <br /><br />Φυσικά <strong>ο ατομικισμός μας θα μπορούσε να εξυπηρετηθεί επίσης με την επιλογή καλών ισορροπιών Nash</strong>. Και το έχουμε κάνει κι αυτό στην ιστορία μας. Οι μεγάλες στιγμές του ελληνικού πολιτισμού, που δεν είναι καθόλου λίγες, είναι τέτοια παραδείγματα. Ο ατομικισμός μπορεί να μετατρέπεται σε θέληση να κάνεις κάτι ξεχωριστό. Η διάθεση να έχουμε πάντα δίκιο μπορεί να μας κάνει φιλόσοφους. Η επιθυμία της επιβεβαίωσης μπορεί να γίνει επιστημονική στάση. <br /><br />Θυμηθείτε μια προηγούμενη παρατήρησή μας. Αν υπάρχουν σ ένα παιχνίδι δυο ισορροπίες Nash, τότε σε επαναλήψεις του παιχνιδιού, η κίνηση προς την μια ή την άλλη είναι ταχύτατη, επομένως <strong>δεν μένουμε πολύ στο μεσοδιάστημα</strong>. Κι <strong>όσο περισσότερο έχει κανείς </strong>τα χαρακτηριστικά που απαιτούν οι ισορροπίες Nash, δηλαδή <strong>τον ατομικισμό, την άρνηση μετάνοιας και την διάθεση για επιβεβαίωση τόσο ταχύτερη θα είναι η κίνηση</strong>. Ε, σε όλη μας την ιστορία δεν κινούμεθα απ το εξαιρετικό στο μαύρο χάλι χωρίς πολλούς - πολλούς μέσους όρους; <br /><br />Αν συμφωνούμε στην μέχρι τώρα ανάλυση, πρέπει να προχωρήσουμε και στο επόμενο βήμα. Μπορούμε να σπάσουμε τις κακές ισορροπίες Nash; Και πώς;<br /><br />Όπως ήδη είπαμε, μια είναι η οδός διαφυγής από τις ισορροπίες αυτές, <strong>ο συντονισμός των παικτών</strong>. <br /><br />Για να σπάσει μια τέτοια ισορροπία <strong>πρέπει να βγουν κάποιοι μπροστά και να επιχειρήσουν τον συντονισμό</strong>. Αλλά αυτοί πρέπει να πετύχουν γρήγορα, γιατί <strong>κάτω από ένα κρίσιμο ποσοστό συμφωνούντων δεν θα φτάσουμε στην νέα ισορροπία</strong>. Θυμηθείτε το ρεβεγιόν. Αν η πρόσκληση επαναλαμβάνεται, όλα εξαρτώνται απ την αρχική στιγμή. Αν είναι αρκετοί οι αποδεχόμενοι την πρόσκληση τότε θα δημιουργηθεί η τάση να αυξηθούν στην επόμενη επανάληψη και θα φτάσουμε στην καλή ισορροπία. Αν όμως την πρώτη φορά πάνε λίγοι, τότε την επόμενη θα πάνε λιγότεροι και τελικώς δεν θα πάει κανείς. Και η αποτυχία να αλλάξουμε ισορροπία γρήγορα σ ένα τομέα της πολιτικής μας ζωής είναι εξαιρετικός ενισχυτής των αντιδράσεων σε επόμενη προσπάθεια, κι όχι μόνο για το ίδιο θέμα. <br /><br />Αν είναι να γίνει η επανάσταση, γιατί όπως καταλαβαίνετε μια αλλαγή σ οποιοδήποτε από αυτά τα θέματα θα ήταν επανάσταση, θα γίνει γρήγορα. Και θα γίνει και σε μεγάλη έκταση γιατί η επιτυχία σ ένα τομέα θα κάνει όλο και ευκολότερη την προσπάθεια σε επόμενους τομείς. <br /><br /><strong>Τα βασικά εμπόδια σε μια τέτοια προσπάθεια είναι η καχυποψία και ο φόβος των αλλαγών</strong>. Επομένως το πρώτο βήμα σ αυτή την κατεύθυνση είναι η προσπάθεια για την <strong>καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύνης των πολιτών</strong>. Αμέσως μετά χρειάζεται ενασχόληση με τομείς έστω μικρότερης σημασίας, αλλά όπου <strong>η αλλαγή θα είναι αμέσως ορατή </strong>και βεβαίως ευχάριστη στους περισσότερους, και όπου ελάχιστοι θα μπορούν να παρακινήσουν τον κόσμο προς την αντίθετη κατεύθυνση. <br /><br />Μέχρι εδώ η κυβέρνηση συμπεριφέρεται θαυμάσια. Είναι ευκολότατο να δούμε ότι η προσπάθειά της για διαφάνεια, απ τον τρόπο επιλογής των γενικών και ειδικών γραμματέων και την πρόσληψη στο δημόσιο μόνο μέσω ΑΣΕΠ μέχρι την υποχρέωση δημοσίευσης όλων των υπουργικών αποφάσεων στο Internet και την αποπομπή του κ. Ρόβλια για απλώς ενδεχόμενα και μη υλοποιηθέντα ρουσφέτια είναι θαυμάσιες επιλογές. <br /><br />Όμως από εδώ και πέρα τα πράγματα δυσκολεύουν. Ο συστημικός λόγος είναι ότι <strong>η άμεση μετακίνηση όλων των παικτών σε καλύτερη ισορροπία Nash είναι αδύνατη</strong>, <strong>κι επομένως στο μεσοδιάστημα τουλάχιστον κάποιοι θα χάσουν</strong>, πράγμα που θα δυσχεραίνει την μετάβαση. Η μοναδική επιλογή που μπορώ να δω εδώ είναι <strong>να φροντίσει η κυβέρνηση να μετατρέψει τέτοιες απώλειες σε πλεονέκτημα φροντίζοντας αυτοί που χάνουν να είναι και λίγοι και μισητοί στην πλειονότητα</strong>, ώστε να χρησιμοποιηθούν σαν αποδιοπομπαίος τράγος που θα ενισχύει την ομαδικότητα των υπόλοιπων πολιτών. Αυτό βέβαια δεν είναι εξαιρετικά δύσκολο, είναι η αλφαβήτα της πολιτικής δράσης, ειδικά στην Ελλάδα. Και η κυβέρνηση προφανώς τόχει συνειδητοποιήσει επιλέγοντας για πρώτο αντίπαλο κάποιες αντιπαθείς κατηγορίες όπως τους φοροφυγάδες γιατρούς, τους εμπόρους φαρμάκων και άλλους τέτοιους. Επίσης καλώς επιμένει να μην ελαττώσει τους χαμηλούς μισθούς και να προτείνει στήριξη των ασθενέστερων με μέτρα όπως η εθνική σύνταξη κλπ, ώστε να μειώσει τον φόβο και να αυξήσει την εμπιστοσύνη. <br /><br />Εδώ όμως υποβόσκει τεράστιος κίνδυνος απ τον <strong>«έρποντα φασίζοντα λαϊκισμό» </strong>που ο Γ. Παπανδρέου είχε προς τιμήν του δει απ τις αρχές της δεκαετίας του ΄80. <strong>Λαϊκιστικές εκτροπές </strong>θα μπορούσαν να ενισχύσουν φτηνές μαξιμαλιστικές επιδιώξεις που είναι <strong>το θεμέλιο της λάθος στρατηγικής </strong>σε οποιοδήποτε παιχνίδι. Δυστυχώς ήδη άρχισαν να ακούγονται τέτοιου τύπου φωνές από όλη την αντιπολίτευση κι αυτό πρέπει να προσεχτεί πολύ. <br /><br />Ένας δεύτερος λόγος που δυσκολεύουν τα πράγματα είναι <strong>το κακό timing, η διεθνής κρίση που, όχι συστημικά αλλά ως συμβεβηκός </strong>όπως θα έλεγε ο Αριστοτέλης, προξενεί μια μείωση της συνολικής πίτας με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις το κέρδος των αλλαγών να φαίνεται σαν απλή μείωση της χασούρας, που <strong>επειδή δεν ξέρουμε βέβαια πόση θα ήταν χωρίς την αλλαγή δεν μπορούμε να την εκτιμήσουμε</strong>. <br /><br />Κι εδώ παρεμβαίνει η κύρια δυσκολία. Στο παιχνίδι δεν παίζει μόνον ο λαός και η κυβέρνηση, παίζουν και τα υπόλοιπα κόμματα και τα στελέχη τους, εκ των οποίων αρκετά δεν θα είχαν την παραμικρή αντίρρηση να βλάψουν ακόμη και τους οπαδούς τους για να πάρουν την εξουσία. Και δεν εξαιρώ και το λαϊκιστικό κομμάτι του ΠΑΣΟΚ, βέβαια. <strong>Κι όταν η ιδεολογική προεργασία δεκαετιών έχει αναγορεύσει τα κεκτημένα σε taboo, την φοροδιαφυγή σε όπλο του λαού εναντίον των κακών κυβερνήσεων</strong> που κλέβουν <strong>και το μπαχτσίσι</strong>, νόμιμο με την μορφή των γελοίων επιδομάτων ή παράνομο, <strong>σαν λογικότατο τρόπο αύξησης του χαμηλού λαϊκού εισοδήματος </strong>τα πράγματα για τέτοιους αντιπάλους της απαιτούμενης αλλαγής διευκολύνονται. <br /><br />Τι μπορούμε να κάνουμε; Είναι ελπίζω σαφές. <strong>Να δείχνουμε όπου και όσο μπορούμε τον δρόμο του συντονισμού και τις καλές ισορροπίες Nash </strong>που βρίσκονται στο τέλος του. Συμμετοχή. Κι αυτός όπως καταλαβαίνετε είναι και ο λόγος γι αυτό το post, αλλά και για τα υπόλοιπα.<br /><br /><br /><strong></strong>Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-73352415378746328682009-12-14T19:51:00.000-08:002009-12-15T12:45:51.349-08:00Η Διεθνής Κρίση.<br>Από τον προπερασμένο Σεπτέμβριο στις δημόσιες και ιδιωτικές συζητήσεις μας μπήκε σαν ταύρος σε υαλοπωλείο η διεθνής κρίση. Μου είναι εμφανές ότι αυτή<strong> η ορμητικότητα της κρίσης παράγει μια αντίστοιχη ορμητικότητα στις σκέψεις</strong> των συζητούντων, που όμως είναι εξαιρετικά κακός σύμβουλος για ένα πρόβλημα του οποίου η αντιμετώπιση επιβάλλει νηφαλιότητα. <br /><br />Νομίζω πως η κατανόηση του φαινομένου ακόμη κι απ τους εμφανιζόμενους σαν ειδικούς είναι πολύ επιφανειακή κι ότι επομένως μια προσπάθεια ερμηνείας της θα είναι ωφέλιμη, έστω και προερχόμενη από μη ειδικό, έστω κι αν δεν είναι πια τόσο επίκαιρη. Θα αρχίσω με μια κατά το δυνατόν συνοπτική περιγραφή των παραγόντων η λειτουργία των οποίων δημιούργησε τη κρίση και θα τελειώσω αναφερόμενος στην κρίση καθεαυτή, που τότε όπως ελπίζω θα είναι ήδη κατανοητή.<br /><br /><strong><em>Οι Τράπεζες</em></strong><br /><br />Στον πυρήνα του προβλήματος βρίσκεται φυσικά το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα. Όπως όλοι ξέρουμε, <strong>οι τράπεζες είναι το σύστημα που παράγει το χρήμα</strong>. Ο μηχανισμός παραγωγής χρήματος ίσως είναι λιγότερο γνωστός και γι αυτό καλό θα ήταν να τον περιγράψουμε. Για να δούμε την εικόνα με τον απλούστερο δυνατό τρόπο, θεωρήστε ότι δεν υπάρχουν τράπεζες και ότι περιγράφουμε το ξεκίνημα της λειτουργίας τους. <br /><br />Στην κοινωνία μέχρι στιγμής, με την υπόθεσή μας, κυκλοφορεί κάποιο χρήμα του οποίου ένα μέρος δαπανάται για τις καθημερινές χρήσεις, αλλά κάποιο άλλο μέρος είναι αποταμιευμένο, εννοείται στα σπίτια αυτών που το έχουν, αφού τράπεζες ακόμη δεν υπάρχουν. Ξαφνικά η κυβέρνηση εκδίδει τους νόμους που επιτρέπουν την ίδρυση τραπεζών με τον τρόπο που λειτουργούν σήμερα.<br /><br />Οι νόμοι αυτοί δημιουργούν ένα θεσμό όπως ας πούμε η Κεντρική Τράπεζα, που κατά την ουσία της δεν είναι τράπεζα, είναι απλώς το κέντρο του τραπεζικού συστήματος που θα δημιουργηθεί. Σ αυτήν προσέρχονται κάποιοι πλούσιοι, οι οποίοι προτίθενται να δημιουργήσουν τράπεζες και για να αποκτήσουν αυτό το δικαίωμα καταθέτουν εκεί ένα ποσόν. Ας πούμε λοιπόν ότι <strong>κάποιος καταθέτει ένα δισεκατομμύριο στην Κεντρική Τράπεζα</strong>. Μ αυτό αποκτά μια τράπεζα που έχει το δικαίωμα να εκδίδει δάνεια ύψους πολλαπλάσιου, που για το παράδειγμά μας ας υποθέσουμε ότι είναι <strong>10 δισεκατομμύρια</strong>. Ναι, δέκα, δεν διαβάσατε λάθος, το δεκαπλάσιο του κατατεθέντος ποσού. Στην Αμερική ας πούμε είναι τόσο ακριβώς. Και οι εκπλήξεις για όσους δεν έχουν ξανακούσει γι αυτό το θέμα μόλις άρχισαν. Η πρώτη τράπεζα μόλις έχει δημιουργηθεί.<br /><br />Πάει τώρα κάποιος στην τράπεζα, και <strong>ζητάει ένα δάνειο ύψους 10 δισεκατομμυρίων</strong>. Η τράπεζα καταρτίζει μια σύμβαση μαζί του που περιγράφει πως θα αποπληρωθεί, σε ποιο διάστημα, με τι δόσεις, και φυσικά με ποιό επιτόκιο. Στην σύμβαση βέβαια καθορίζονται και οι εγγυήσεις του δανείου, που συνήθως είναι ακίνητη περιουσία. Η εγγύηση μπαίνει στο χρηματοκιβώτιο της τράπεζας και <strong>ανοίγεται ένας λογαριασμός στο όνομα του δανειολήπτη με ύψος το ποσόν των 10 δις</strong>. <br /><br />Η περιγραφή αυτή υποθέτω ότι δεν προκαλεί έκπληξη. Ακολουθεί όμως το απλό ερώτημα: και <strong>πού βρέθηκαν τα χρήματα που μπήκαν στον λογαριασμό του δανειολήπτη; </strong>Και η απάντηση είναι απλούστατη. <strong>Πουθενά</strong>.<br /><br />Με τον δανεισμό που πραγματοποιήθηκε, απλώς προστέθηκε <strong>μια λογιστική εγγραφή </strong>στην τράπεζα. Μια εγγραφή που δίνει το δικαίωμα στον δικαιούχο του λογαριασμού να χρησιμοποιήσει 10 δις, τα οποία όμως μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν υπάρχουν πουθενά, <strong>δημιουργούνται εκ του μηδενός με την πράξη του δανείου</strong>. Μόλις παρήχθησαν 10 δισεκατομμύρια. Η τράπεζα έκανε την δουλειά της, παρήγαγε χρήμα.<br /><br /><strong>Ο δικαιούχος</strong> μας τώρα παίρνει τα 10 δισεκατομμύρια, εννοείται σε επιταγές, και <strong>πληρώνει κάποιους</strong>, οι οποίοι με τη σειρά τους τις παίρνουν και με την εξαίρεση ίσως ενός πολύ μικρού ποσοστού που θα χρησιμοποιήσουν για κατανάλωση <strong>τις καταθέτουν σε δικό τους λογαριασμό</strong>. Αυτός μπορεί φυσικά να ανήκει σε άλλη τράπεζα, αλλά πρώτον στο παράδειγμά μας άλλη τράπεζα δεν υπάρχει, και δεύτερον δεν έχει καμία σημασία, <strong>τα χρήματα ξαναγύρισαν στο τραπεζικό σύστημα</strong>.<br /><br />Αυτό το μικρό ποσοστό που ανέφερα θα μπορούσε να θεωρηθεί μηδέν, γιατί βέβαια μια πράξη δανεισμού δεν θα άλλαζε τις ζωές των κατοίκων και επομένως ούτε την άμεση κατανάλωση, άρα ούτε τα χρήματα που χρειάζεται να κυκλοφορούν με την μορφή νομίσματος. Για να μη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω, δέχομαι ότι όποιος πήρε το δάνειο θα φάει στα ψιλά κι ένα μικροποσό για το οποίο θα χρειαστεί μετρητά. Επομένως, αφού νέα νομίσματα χρειάζονται ελάχιστα, το μόλις παραχθέν χρήμα σχεδόν στο σύνολό του θα είναι ξανά στην τράπεζά μας, η πληρέστερα, στο σύστημα.<br /><br />Απλή δουλειά η τραπεζική, έτσι; Δίνεις σε κάποιον ένα χαρτί που λέει ότι έχει λεφτά, αυτός στο παραδίδει πίσω, ενδεχομένως με την μεσολάβηση ενός τρίτου με τον οποίο συναλλάσσεται, και μετά υποχρεούται να το ξεπληρώσει κιόλας, και μάλιστα με τόκο. Δηλαδή, <strong>επιστρέφοντας το δάνειο, αυτός θα υλοποιήσει το χρήμα που παρήχθη απ την τράπεζα με την πράξη του δανεισμού</strong>, και θα το δώσει στην τράπεζα. Και με το κατιτίς παραπάνω, μην ξεχνιόμαστε.<br /><br />Όπως αντιλαμβάνεστε, η μηχανή αυτή είναι αυτό που πάντα ονειρευόντουσαν οι αλχημιστές. Μιλάμε ξεκάθαρα για την φιλοσοφική λίθο. Παραγωγή χρυσού εκ του μηδενός δεν ήθελαν; Ε, οι τραπεζίτες μας το κατάφεραν. Και όπως ακριβώς οι αλχημιστές έλεγαν ότι είναι υποχρεωτικό στην αρχή να έχεις λίγο χρυσό για να παραγάγεις τον καινούργιο, έτσι και οι τραπεζίτες χρειάζονται για την δουλειά τους ένα μικρό αρχικό κεφάλαιο. Το ένα δέκατο, αν θυμάστε. Αλλά εδώ έχουμε το επόμενο ενδιαφέρον σημείο. Οι τράπεζες, εκτός του αρχικού ποσού που μπορούν να δανείζουν, του δεκαπλάσιου δηλαδή του κεφαλαίου τους, <strong>μπορούν επιπλέον να δανείζουν και ένα ποσοστό των καταθέσεών τους, πχ το 90%</strong>. <br /><br />Αυτό σημαίνει ότι το ποσό που ξαναμπήκε στην τράπεζα αφού εκταμιεύτηκε, και που φυσικά ξαναμπήκε ως κατάθεση στην ίδια ή σε άλλη τράπεζα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν βάση για νέο δανεισμό στο 90% της κατάθεσης. Δηλαδή τώρα, <strong>η τράπεζά μας μπορεί να δανείσει μέχρι άλλα 9 δισεκατομμύρια</strong>, δηλαδή το 90% των 10 δισεκατομμυρίων που έχει ως καταθέσεις. Δηλαδή με το αρχικό δισεκατομμύριο έχουν ήδη δημιουργηθεί 19 δισεκατομμύρια συνολικά. <br /><br />Και η ιστορία δεν τελειώνει εδώ, γιατί και τα <strong>9 θα επανακατατεθούν</strong>, και επομένως η τράπεζα μπορεί να δανείσει το 90% απ αυτά, δηλαδή <strong>άλλα 8.1 δισεκατομμύρια</strong>, κι απ αυτά μόλις ξαναμπούν να δανείσει άλλα 7.2 δισεκατομμύρια και ούτω καθεξής. Το άθροισμα 9 +8.1+7.2+6.3 κλπ έχει όριο τα 100 δισεκατομμύρια. Επομένως <strong>συνολικά από 1 δις μας προέκυψαν 110</strong>. Καλή δουλειά ακόμη και με αλχημιστικά μέτρα, έτσι;<br /><br />Όλα αυτά βέβαια είναι απλές λογιστικές εγγραφές στο σύστημα. Και επομένως το πρόβλημα που έχει κάθε τράπεζα, το απολύτως κρίσιμο πρόβλημα, είναι να τα καταφέρει <strong>να μην έρχεται κόσμος να ζητάει την ίδια ώρα τα λεφτά του</strong>, όπως ας πούμε σε στιγμές πανικού. Γιατί βέβαια τότε <strong>η τράπεζά μας θα καταρρεύσει</strong>. <br /><br />Ένα δεύτερο πολύς σημαντικό πρόβλημα προκύπτει απ την ίδια την φύση του τραπεζικού συστήματος. Αφού μόνον αυτό παράγει χρήμα, αν ας πούμε το σύστημά μας κατάφερε να δανείσει φέτος τα <strong>100 δισεκατομμύρια για ένα χρόνο με επιτόκιο 3%</strong>, αυτό σημαίνει ότι στο τέλος του χρόνου πρέπει να του επιστραφούν <strong>103 δισεκατομμύρια</strong>. Αλλά αφού το μόνο χρήμα που υπάρχει είναι αυτό που παράγεται απ τις τράπεζες, αυτά <strong>τα 3 που περισσεύουν δεν υπάρχουν</strong>. Ο μόνος τρόπος να υπάρξουν είναι το τραπεζικό μας σύστημα να τα παραγάγει του χρόνου, με <strong>νέο δανεισμό </strong>βεβαίως. Επομένως <strong>η ευστάθεια του συστήματος εξαρτάται απ τη δυνατότητά του να παράγει συνεχώς περισσότερο χρήμα</strong> δανείζοντας, να υπάρχει δηλαδή αυτό που λέμε ανάπτυξη. Αν τα δάνεια δεν αυξάνονται με ρυθμό ταχύτερο απ το επιτόκιο, τότε δεν θα υπάρχουν αρκετά χρήματα για την αποπληρωμή των δανείων, κι επομένως <strong>το τραπεζικό σύστημα θα μπει σε κρίση</strong>. <br /><br />Και μπαίνουμε στο τρίτο σημαντικό πρόβλημα, στην πραγματική πια οικονομία. Αν το σύστημα μπει σε κρίση, θα προσπαθήσει να την καταπολεμήσει μεταφέροντάς την πρώτα στους δανειζόμενους απ αυτήν. Ας θυμηθούμε ότι οι δανειζόμενοι παρείχαν <strong>εγγυήσεις που ήταν ακίνητη περιουσία</strong>, πχ σπίτια, τα οποία <strong>τώρα θα χάσουν</strong>, προκειμένου οι τράπεζες να μπορέσουν να βρουν τα χρήματα που έχουν ανάγκη. <br /><br /><br /><em><strong>Το χρηματιστήριο</strong></em><br /><br />Το χρηματιστήριο είναι ο κατ’ εξοχήν <strong>ανταγωνιστικός προς τις τράπεζες </strong>μηχανισμός του συστήματος. Στο χρηματιστήριο πηγαίνουν οι επιχειρήσεις που χρειάζονται κεφάλαια για την ανάπτυξή τους, αλλά <strong>που δεν θέλουν να τα δανειστούν απ τις τράπεζες</strong>. Εκδίδουν μετοχές της επιχείρησης, τις οποίες αγοράζουν άλλες επιχειρήσεις ή το κοινό προσφέροντας επομένως στην επιχείρηση τα χρήματα που θέλει. <br /><br />Θεωρητικά, πράγμα που ίσχυε και στην πράξη πριν πολλά χρόνια, ο λόγος που αγοράζουν όλοι αυτοί τις μετοχές είναι ότι θέλουν <strong>μερίδιο απ τα κέρδη </strong>που αναμένουν να έχει η επιχείρηση, ανάλογο με το ποσοστό της επιχείρησης -δηλαδή τις μετοχές- που αγόρασαν. Αν δηλαδή μια επιχείρηση έχει κέρδη 10% το χρόνο, τότε αγοράζοντας μετοχές της θα πάρουμε κι εμείς 10% σαν μέρισμα, δηλαδή τοκίζουμε κι εμείς τα λεφτά μας με 10%, πολύ περισσότερο απ τον τόκο που θα παίρναμε αν βάζαμε τα λεφτά μας στην τράπεζα. <br /><br />Στην πράξη βέβαια <strong>αυτό δεν ισχύει πια </strong>εδώ και πολύ καιρό. Το χρηματιστήριο είναι χώρος ελεύθερης αγοράς, όπου ισχύουν οι κανόνες της προσφοράς και της ζήτησης. Αν λοιπόν ο κόσμος προβλέπει ότι μια επιχείρηση θα πάει καλά, θα θέλει τις μετοχές της. Αύξηση της ζήτησης μετοχών αυξάνει τις τιμές τους, κι αυτή η αύξηση τιμής συντελείται σε χρόνο πολύ μικρότερο απ όσο χρειάζεται η επιχείρηση για να παραγάγει αντίστοιχα κέρδη. Το χρηματιστήριο λοιπόν μετατρέπεται σε <strong>προεξοφλητικό μηχανισμό κερδών ή ζημιών</strong>. <br /><br />Ας σκεφτούμε λοιπόν την επιχείρηση που αναμένεται να έχει <strong>κέρδη 10% σε ένα χρόνο</strong>. Ο προεξοφλητικός μηχανισμός αποκομίζει τα κέρδη αυτά <strong>σε μια δυο μέρες</strong>. Όμως η μετοχή δεν βγαίνει απ τον πίνακα όταν έχει προεξοφλήσει τα αναμενόμενα κέρδη της, πρωτίστως επειδή δεν ξέρουμε πόσα θα είναι αυτά. Αυτό σημαίνει ότι δημιουργείται ένα δεύτερο επίπεδο υπολογισμών, που <strong>δεν αφορά την εξέλιξη της επιχείρησης, αλλά την εξέλιξη των προβλέψεων σε σχέση με την επιχείρηση</strong>. Προβλέποντας ότι η επιχείρηση θα έχει κέρδη 10% σε ένα χρόνο, δημιουργήσαμε το μηχανισμό που αποκομίζει το κέρδος αυτό σε μια μέρα. Προβλέποντας τώρα ότι ο κόσμος θα προβλέψει τα κέρδη στο 12% κι όχι στο 10%, μπορούμε να αποκομίσουμε κέρδη 12% σε μια μέρα, κι επιπλέον ένα κέρδος 2% την επόμενη μέρα, όταν ο κόσμος θα έχει διορθώσει την πρόβλεψή του. Επομένως το χρηματιστήριο μετατρέπεται σε μηχανισμό όχι μόνο προεξοφλητικό αλλά και <strong>ενισχυτικό των κερδών</strong>. <br /><br />Εκτός απ αυτό όμως, <strong>οι μετοχές μιας επιχείρησης γίνονται ένα καινούργιο προϊόν της</strong>, ως επί το πολύ ανεξάρτητο απ τα αρχικά προϊόντα της, και προφανώς το σπουδαιότερο απ όλα. Αυτό το προϊόν μπορεί να το διαχειριστεί η ίδια η επιχείρηση όπως και άλλες επιχειρήσεις, που ονομάζονται <strong>επενδυτικές τράπεζες</strong>. <br /><br />Ας υποθέσουμε ότι έχετε μια επιχείρηση και βγαίνετε στο χρηματιστήριο αναζητώντας κεφάλαια και εκδίδετε μετοχές των 10 € για να παραγάγετε κέρδος περισσότερο απ όσο είχατε μέχρι τώρα. Αν αντιληφθείτε ότι οι μετοχές σας πωλούνται στο χρηματιστήριο έναντι 30 € τότε προφανώς μπορείτε να πουλήσετε μέρος των μετοχών σας και να βγάλετε όσα κέρδη θα βγάζατε σε μια 10ετία. Τα μελλοντικά κέρδη της επιχείρησης σας είναι πολύ λιγότερο σημαντικά απ την γνώμη που έχουν οι άλλοι γι αυτά. Μπορείτε κιόλας να πουλήσετε όλη την επιχείρησή σας γιατί δεν την χρειάζεστε πια, αν πάρετε απ την πώληση τα κέρδη μιας 10ετίας ή και παραπάνω. <strong>Το προϊόν της επιχείρησής σας είναι οι μετοχές της.</strong><br /><br />Τώρα βέβαια αυτό το καινούργιο προϊόν <strong>δεν είστε ειδικός για να το επεξεργαστείτε</strong>. Και φυσικά το κενό που δημιουργείται θα καλυφθεί πολύ εύκολα. Οι ειδικοί σιγά-σιγά αρχίζουν και οργανώνονται, και στο τέλος του δρόμου έχουμε τις επενδυτικές τράπεζες. <br /><br />Οι επενδυτικές τράπεζες είναι οργανισμοί που <strong>διαχειρίζονται μετοχικά προϊόντα </strong>(securities). Αυτά μπορεί να είναι <strong>μετοχές</strong> σαν κι αυτές που ξέρουμε καθώς και <strong>ομόλογα </strong>σαν κι αυτά που προσπαθεί το δύσμοιρο Υπουργείο Οικονομικών μας να πουλήσει. Αλλά όχι μόνον αυτά. Μπορούν να δημιουργούν κι άλλα προϊόντα που προκύπτουν απ την επεξεργασία αυτών των «πρωτογενών» υλικών. Τέτοια προϊόντα είναι τα <strong>παράγωγα </strong>(derivatives), για τα οποία αξίζει να μιλήσουμε λίγο πιο λεπτομερειακά.<br /><br /><br /><em><strong>Τα παράγωγα</strong></em><br /><br />Όπως όλοι ξέρουμε οι ενισχυτικές δυνατότητες που έχει το χρηματιστήριο μπορούν κατά καιρούς να δημιουργήσουν μια «φούσκα». Η χασούρα από ενδεχόμενο σκάσιμο της φούσκας είναι <strong>το γινόμενο </strong>δυο ποσοτήτων: <strong>της πιθανότητας να σκάσει επί την ζημιά που θα κάνει αν σκάσει</strong>. <br /><br />Την πιθανότητα σκασίματος προσπαθούν να υπολογίσουν διάφοροι οργανισμοί με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Η αξιοπιστία υπολογισμού της είναι από πολύ μικρή έως ανύπαρκτη, με δεδομένο μάλιστα ότι ποτέ κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι η εκτίμηση που προσφέρει ένας μεγάλος οργανισμός είναι αμερόληπτη κι όχι ένας τρόπος να προξενήσει κατάρρευση που ενδεχομένως συμφέρει τον οργανισμό. Υπάρχει όμως ένας οργανισμός που ανεξαρτήτως της μεροληψίας του, μόνον εξαιτίας του μεγέθους και του κύρους του μπορούμε να εμπιστευόμαστε. Μιλάω για την <strong>Κεντρική Τράπεζα</strong>.<br /><br />Όπως προηγουμένως είπαμε, το χρηματιστήριο είναι οργανισμός που συμπεριφέρεται (και) ανταγωνιστικά προς το τραπεζικό σύστημα για δυο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι μια επιχείρηση πάει στο χρηματιστήριο ακριβώς για να αποφύγει τον δανεισμό από τράπεζες. Ο δεύτερος είναι λίγο πιο έμμεσος. Αν το χρηματιστήριο αρχίζει να φουσκώνει, πάρα πολύς κόσμος μπαίνει στο χρηματιστήριο, αποσύροντας φυσικά καταθέσεις απ το τραπεζικό σύστημα. Σε κάποια στιγμή <strong>το τραπεζικό σύστημα μπορεί να στεγνώσει τόσο, ώστε να αναγκάσει τον κεντρικό τραπεζίτη να βγει και να δηλώσει ότι το χρηματιστήριο είναι φούσκα</strong>. Και τότε φυσικά το χρηματιστήριο θα πέσει. Αν αυτό σας θυμίζει τον κ. Παπαδήμο και τις δηλώσεις του το 1999 έχετε καταλάβει σωστά. <br /><br />Ο κίνδυνος λοιπόν σκασίματος είναι πάντα υπαρκτός. Αν μια μεγάλη επιχείρηση χρειάζεται να προστατεύσει τον εαυτό της, το μόνο όπλο που απομένει είναι η αμυντική αγορά, δηλαδή <strong>η αγορά ενός χαρτιού που θα ανεβαίνει όταν ένα άλλο ή μια ομάδα άλλων πέφτει</strong>. Τέτοια χαρτιά είναι τα <strong>παράγωγα</strong>. <br /><br />Υποθέστε ότι είστε διευθυντής ενός θεσμικού επενδυτή μεγάλου όγκου, για παράδειγμα ενός ασφαλιστικού ταμείου. Μπορείτε να δώσετε 10 εκατομμύρια και να αγοράσετε 2 εκατομμύρια μετοχές μιας μεγάλης και σοβαρής εταιρείας με 5 € την μια. Οι μετοχές όμως μπορεί να ανέβουν πχ κατά 10% στο προσεχές δίμηνο οπότε έχετε κερδίσει 1 εκατομμύριο. Φυσικά μπορεί και να πέσουν κατά 10% οπότε θα χάσετε 1 εκατομμύριο. Μπορείτε να προστατευτείτε απ τον κίνδυνο αυτό; <br /><br />Η απάντηση στο ερώτημά σας είναι τα παράγωγα, που μόνον θεσμικοί επενδυτές μπορούν να παίξουν. Αγοράζετε ας πούμε με 100,000 € ένα χαρτί που σας δίνει το δικαίωμα να αγοράσετε σε δυο μήνες τις δυο εκατομμύρια μετοχές με την σημερινή τιμή. Αν σε δυο μήνες η μετοχή έχει ανέβει 10%, ασκείτε το δικαίωμά που προκύπτει απ το χαρτί και αγοράζετε 2 εκατομμύρια μετοχές με 5 € την μια, δηλαδή 10 εκατομμύρια, που τώρα όμως κάνουν 5.5 € η μια, άρα συνολικά 11,000,000 €. Κερδίσατε λοιπόν 1 εκατομμύριο, μείον τις 100,000 που δώσατε για το χαρτί. Αν πάλι η μετοχή πέσει, τότε απλώς δεν ασκείτε το δικαίωμά σας και η χασούρα σας περιορίζεται στις 100,000 €.<br /><br />Το γεγονός ότι <strong>τα παράγωγα αποτελούν άμυνα </strong>και βέβαια ότι παίζονται, σημαίνει ότι <strong>αύξηση της κίνησής τους δημιουργεί ενεργητικότατες τάσεις πτώσης των κανονικών μετοχών στο χρηματιστήριο</strong>, ώστε να βγει κέρδος απ αυτά. Αυτό είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό πρόβλημα που είναι και πολύ δύσκολο να μελετηθεί δεδομένης της πολυπλοκότητας του. Το φαινόμενο είναι χαοτικό.<br /><br /><em><strong>Τα στεγαστικά δάνεια. </strong></em><br /><br />Τα στεγαστικά δάνεια είναι απ τη φύση τους ένα απ τα φιλέτα των τραπεζικών δραστηριοτήτων. Κατ αρχάς δεν χρειάζονται εξωτερική εγγύηση, αφού η ίδια η κατοικία που αγοράζεται υποθηκεύεται στην τράπεζα που δίνει το δάνειο. Επιπλέον, όταν δανειοδοτείται μια μεγάλη επιχείρηση και η τράπεζα εκτιμά ότι έχει μια πιθανότητα 0.2% να μην πάρει πίσω τα λεφτά της, αυτό σημαίνει ότι με 0.2% θα χάσει όλα τα λεφτά, ενώ στον στεγαστικό τομέα επειδή οι δανειολήπτες είναι πολλοί το 0.2% σημαίνει ότι 2 στους χίλιους δεν θα πληρώσουν, αλλά πάντως θα πάρεις το 99.8% των χρημάτων σου. <strong>Η πιθανότητα, από μέρος των ενδεχομένων μετατρέπεται αμέσως σε μέρος του ποσού</strong>. Ο παράγων τύχη εξαφανίζεται.<br /><br />Ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον χαρακτηριστικό των στεγαστικών δανείων είναι ότι συχνότατα αποτελούν <strong>χώρο εμπλοκής της πολιτικής</strong>. Κάθε κυβέρνηση θεωρεί την στέγαση των πολιτών πεδίο υψηλής προτεραιότητας και θέλει να βοηθήσει την κατάσταση. Τι μπορεί να κάνει γι αυτό; Ο απλούστερος τρόπος βέβαια είναι η <strong>επιδότηση των δανείων </strong>αυτών, και μάλιστα αυτών που αφορούν την πρώτη κατοικία, είτε πληρώνοντας μέρος των δανείων είτε προσφέροντας κάτω απ το τραπέζι ένα άλλο δωράκι στις τράπεζες. <br /><br />Υπάρχουν όμως και <strong>εξυπνότερες λύσεις</strong>. Μπορούμε να δημιουργήσουμε μια <strong>καινούργια τράπεζα η οποία θα αγοράζει τα στεγαστικά δάνεια </strong>απ τις άλλες τράπεζες. Αυτή η καινούργια της παρέας θα μπορεί να κερδίζει <strong>απ την διαφορά επιτοκίων</strong>, αν ας πούμε αγοράζει δάνεια που είχαν επιτόκιο 3% δίνοντας 2.8% στην τράπεζα που εξέδωσε αρχικά το δάνειο. Αν το ερώτημα που σας έρχεται στο μυαλό είναι «και γιατί να μη δώσει εξ αρχής η πρώτη τράπεζα το δάνειο με 2.8% αφού την φτάνει, να τελειώνουμε», απλώς δεν κάνετε για τραπεζίτης. <br /><br />Αφού η αρχική τράπεζα έχει πάρει πίσω τα λεφτά απ το δάνειό της, έχει τώρα <strong>φρέσκα λεφτά απ τα οποία μπορεί να δανείσει το 90% </strong>- θυμηθείτε ότι οι τράπεζες δανείζουν το 90% απ τις καταθέσεις τους. Επομένως μ αυτή την πράξη θα πάρει 2.8% απ το πρώτο δάνειο και 3% απ το δεύτερο, που είναι το 90% του πρώτου, που θα το ξαναδώσει στην καινούργια τράπεζα – αγοραστή του δανείου και ούτω καθεξής.<br /><br />Αν αυτά που σας λέω σας φαίνονται υπερβολικά, σας έχω νέα. Θυμάστε μήπως τα ονόματα Freddy Mac και Fannie Mae; Ε, αυτή την δουλειά ακριβώς κάνανε. Αγοράζανε τα στεγαστικά δάνεια των τραπεζών, και έφτασαν να έχουν όλα τα στεγαστικά δάνεια της Αμερικής στο πορτοφόλι τους. <strong>Δώδεκα τρισεκατομμύρια</strong>, ναι, ναι, 12 με 12 μηδενικά. <br /><br />Και που έβρισκαν οι Freddy Mac και Fannie Mae τόσα λεφτά να αγοράζουν δάνεια; Α, πάλι απορρίπτεσθε ως τραπεζίτης. Δεν χρειάζεται ντε και καλά νάχεις λεφτά για τέτοιες αγορές. Μπορείς κατ αρχήν να δανειστείς απ το τραπεζικό σύστημα, αν του περισσεύουν λεφτά. Μπορείς όμως και <strong>να εκδίδεις χαρτιά που αφορούν διάφορα πακέτα δανείων, που τα αγοράζουν με τη σειρά τους άλλες επιχειρήσεις </strong>απ ευθείας ή στο χρηματιστήριο, που φουσκώνοντας δίνει την οικονομική επιφάνεια που χρειάζεται. Εννοώ επιχειρήσεις σαν την Lehman Brothers, κάπου το θυμάστε κι αυτό το όνομα, έτσι;<br /><br />Τώρα βέβαια οι τράπεζες έχουν ανάγκη να διευρύνουν τον κύκλο εργασιών τους, δηλαδή να δώσουν περισσότερα στεγαστικά. Αλλά αυτό σημαίνει και επέκταση του κύκλου των δανειοληπτών σε πιο επικίνδυνες περιοχές, δηλαδή σε <strong>ανθρώπους που δεν είναι τόσο βέβαιη η δυνατότητά τους να αποπληρώσουν το δάνειο</strong>. Το τι ακριβώς σημαίνει αυτό θα το δούμε λίγο αργότερα. <br /><br /><br /><em><strong>Τα golden boys </strong></em><br /><br />O John Kenneth Galbraith ήταν ένας απ τους μεγαλύτερους οικονομολόγους του προηγούμενου αιώνα. Κατάφερνε να συνδυάζει την επιστημονική πληρότητα με την διεισδυτικότητα και την δυνατότητα εμβάθυνσης, κι όλα αυτά χωρίς να χάνει απ το μυαλό του το δυσεύρετο common sense που από επιστημολογική άποψη είναι και το θεμέλιο των επιστημών. Δυστυχώς οι θέσεις του τον έκαναν αντιπαθή στην μεν δεξιά γιατί υπερασπιζόταν τον ρυθμιστικό χαρακτήρα του κράτους, στην δε παραδοσιακή αριστερά γιατί δεν ήταν μαρξιστής. Ήταν επιπλέον αντιπαθής στους υψηλού επιπέδου οικονομολογικούς κύκλους γιατί οι ευστοχότατες παρατηρήσεις του που έδειχναν τις ξεκάθαρες τάσεις της οικονομίας και της κοινωνικής εξέλιξης διέψευδαν τα μοντέλα οικονομίας πάνω στα οποία δούλευαν οι υποψήφιοι για Νόμπελ. <br /> <br />Μια απ τις εξαιρετικά εύστοχες παρατηρήσεις του Galbraith ήταν ότι <strong>οι μεγάλες επιχειρήσεις έτειναν να ανεξαρτητοποιούνται απ τους ιδιοκτήτες τους</strong>, κι αυτό για δυο βασικούς λόγους.<br /><br />Ο πρώτος είναι ότι η ανάγκη για κεφάλαια οδηγεί τις επιχειρήσεις στο χρηματιστήριο με συνέπεια την <strong>διάχυση του κεφαλαίου σε πολλούς ιδιοκτήτες</strong>, εκ των οποίων κανείς δεν μπορεί να ασκήσει εξουσία μόνος του. Αναγκαστικά λοιπόν προτείνεται ένα <strong>συμβιβαστικό σχήμα διοικητικού συμβουλίου </strong>του οποίου τα μέλη έχουν την εμπιστοσύνη των μεγάλων κεφαλαιούχων της επιχείρησης, αλλά και την δυνατότητα να βρίσκουν με τη σειρά τους συμβιβασμούς στους στόχους της που επομένως <strong>δεν ταυτίζονται με τους στόχους κανενός απ τους ιδιοκτήτες</strong>. <br /><br />Ο δεύτερος λόγος σχετίζεται με την επιστημονική γνώση και την εξειδίκευσή της. Στις αρχές του 20ου αιώνα, ο Henry Ford μπορούσε να υπερηφανεύεται ότι ήξερε την δουλειά οποιουδήποτε εργαζόμενου στις επιχειρήσεις του καλύτερα απ τον ίδιο, και αυτό του επέτρεπε να ελέγχει απολύτως την επιχείρησή του. Κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε ούτε να το ονειρευτεί οποιοδήποτε διευθυντικό στέλεχος μιας αυτοκινητοβιομηχανίας 50 χρόνια μετά. Στην πραγματικότητα <strong>κανένας διευθυντής καμιάς σύγχρονης επιχείρησης δεν μπορεί να ελέγξει επί του περιεχομένου της δουλειάς τους τους περισσότερους εργαζόμενους υψηλού επιπέδου </strong>στην επιχείρηση. Αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι αυτοί τρόπον τινά <strong>αυτονομούνται </strong>και ότι οι διευθυντές τους μπορούν να τους ελέγξουν μόνο στην βάση της επιτυχίας των στόχων <strong>που οι ίδιοι καθορίζουν</strong>. <br /><br />Σύμφωνα με τον Galbraith λοιπόν τα διοικητικά στελέχη έτειναν να δημιουργούν <strong>μια νέα τάξη καθ’ εαυτήν</strong>, που υποκαθιστά τους κεφαλαιούχους στην λήψη αποφάσεων. Αυτή την τάξη <strong>την ονόμασε τεχνοδομή </strong>(technostructure). Φυσικά η άποψή του αυτή συνάντησε τεράστιες αντιδράσεις και στην ουσία απορρίφτηκε απ το κύριο ρεύμα της οικονομικής επιστήμης. Κι όταν, όπως πρόσφατα συνέβη, η τεχνοδομή έκανε την παρουσία της περισσότερο από εμφανή σε σημείο να αναγκαστούν να την δουν, της έδωσαν <strong>ένα καινούργιο όνομα, λιγότερο λειτουργικό αλλά ευκολότερα κατακριτέο ηθικά</strong>. Μιλάω βέβαια για τα <strong>golden boys</strong>.<br /><br />Όπως μπορεί κανείς να αντιληφθεί εύκολα, η τεχνοδομή δεν μπορεί να ελεγχθεί απ τους ιδιοκτήτες της επιχείρησης, και επομένως τείνει να δρα λιγότερο προς το συμφέρον τους και περισσότερο <strong>προς ίδιο συμφέρον</strong>. Στόχος της επιχείρησης πια δεν είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους αλλά <strong>η μεγιστοποίηση του κύκλου εργασιών </strong>που αυξάνει την ηγεμονία της τεχνοδομής. Το κέρδος αρκεί να βρίσκεται μέσα σε πλαίσια που να ικανοποιούν τους ιδιοκτήτες. <br /><br />Η τεχνοδομή φυσικά δεν αρκείται σε μια λιτή ηγεμονία, φροντίζει και για τα υλικά της αγαθά. Ένα μέρος αυτών, όπως για παράδειγμα πολυτελή αυτοκίνητα, διαμονή σε εξαιρετικά ξενοδοχεία, πάρτι με φιλοχρήματες κυρίες όχι εξαιρετικά αυστηρών ηθών κλπ, τα αποκομίζει ως προνόμια της θέσης χρεώνοντάς τα στην επιχείρηση ως έξοδα. Ένα άλλο μέρος, όχι λιγότερο σημαντικό το παίρνει ως αποδοχές, συμπεριλαμβανομένων διαφόρων <strong>εξωφρενικού ύψους bonus </strong>που μόλις πρόσφατα έγιναν γνωστά στο ευρύ κοινό λόγω της κρίσης. <br /><br />Όμως <strong>το βασικό πρόβλημα με την τεχνοδομή δεν είναι το ηθικό αλλά το λειτουργικό</strong>. Ο χειρισμός των χρημάτων που δεν μας ανήκουν, όπως όλοι ξέρουμε απ τον Δημόσιο τομέα στην Ελλάδα, είναι ένας δρόμος γεμάτος πειρασμούς που μπορεί στην χυδαία ελληνική δημόσια εκδοχή του να παράγει νομικά επιλήψιμη διαφθορά, σε πιο λεπτές όμως εκδοχές να γεμίζει τις τσέπες των στελεχών με χρήματα και ταυτόχρονα <strong>να καταστρέφει τεράστιες επιχειρήσεις εντελώς νόμιμα</strong>. Πάμε με ένα παράδειγμα.<br /><br />Ας υποθέσουμε ότι είστε διευθυντής μιας μεγάλης επενδυτικής τράπεζας και η καρέκλα σας τρίζει. Ξέρετε δηλαδή ότι άνευ απροόπτου στο τέλος του χρόνου απολύεστε. Έχετε στον υπολογιστή σας ένα ενδιαφέρον πλάνο. Σύμφωνα μ αυτό η επιχείρηση κερδίζει επιπλέον 40 δισεκατομμύρια. Όμως οι πιθανότητες του να πετύχει είναι μόλις 50%, κι αν δεν πετύχει η επιχείρηση θα έχει ζημιά 80 δισεκατομμύρια. Τα μαθηματικά του πλάνου είναι απλά, δεν συμφέρει να προχωρήσετε. <br /><br />Αν όμως στο συμβόλαιό σας υπάρχει ένας όρος σύμφωνα με τον οποίο εσείς παίρνετε bonus 0.1% επί των κερδών πάνω απ το σύνηθες όριο, τότε τα πράγματα αλλάζουν. Έχετε μια καλή πιθανότητα 50% να πάρετε το 0.1% των 40 δις, δηλαδή 40 εκατομμύρια στην τσέπη, άσε που αν σας βγει η ζαριά μπορεί και να παραμείνετε διευθυντής. Τώρα τι ακριβώς θα κάνετε; Και βέβαια δεν μιλάω προσωπικά στους καλούς και υπομονετικούς αναγνώστες μου, αναφέρομαι στα στελέχη επιχειρήσεων που έχουν όπως όλοι ξέρουμε <strong>νοοτροπία καμικάζι</strong>, γι αυτό εξάλλου αγαπημένα τους αναγνώσματα είναι τα περί της "φιλοσοφίας" των σαμουράϊ. <br /><br />Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι καθόλου τα bonus που παίρνουν τα golden boys. Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι <strong>το προσωπικό κέρδος των στελεχών </strong>δεν ταυτίζεται, και μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις <strong>είναι εντελώς αντίθετο με τις όποιες προοπτικές της επιχείρησης </strong>στην οποία εργάζονται. Η διαμόρφωση των bonus είναι απλώς ένας απ τους μηχανισμούς μέσω των οποίων τα golden boys υλοποιούν την διαφορά αυτή. Κανείς δεν θα ενδιαφερόταν για το πόσα παίρνουν τα στελέχη της Lehman Brothers αν δεν την είχαν προηγουμένως οδηγήσει σε πτώχευση, που είναι και το κύριο θέμα. Με την τεχνοδομή αλλάζει ο τρόπος λήψης αποφάσεων και αυτό είναι κάτι που <strong>η κοινωνία πρέπει να αποδεχθεί για να μπορέσει να ελέγξει επαρκώς</strong>.<br /><br /><em><strong>Η Κρίση</strong></em><br /><br />Περί το τέλος του 2007 όλες οι προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας ήταν αισιόδοξες. Για μεγάλο διάστημα όλες οι προηγμένες οικονομίες της Αμερικής και της Δυτικής Ευρώπης είχαν απρόσκοπτη ανάπτυξη, και το τελευταίο διάστημα στον χορό της ανάπτυξης είχαν αρχίσει να μπαίνουν και οι δυο ασιατικοί γίγαντες, η Κίνα και η Ινδία.<br /><br />Η πρόοδος της παγκοσμιοποίησης επέτρεψε σε αμερικανικά και ευρωπαϊκά κεφάλαια να επενδυθούν στις δυο αυτές χώρες προσφέροντάς τους διψήφιους ρυθμούς ανάπτυξης. Σιγά - σιγά τα εγχώρια τραπεζικά συστήματα άρχισαν να εξελίσσονται σε – λίγο άγαρμπους, είναι η αλήθεια - κολοσσούς που μπορούσαν να στηρίξουν την αυτοδύναμη ανάπτυξη των χωρών αυτών. <br /><br />Στην Ευρώπη αλλά κυρίως στην Αμερική η επιτυχία σήμαινε <strong>μικρούς δείκτες ανεργίας </strong>και επομένως <strong>μεγαλύτερους μισθούς </strong>σε μεγαλύτερες ομάδες εργαζομένων, που βεβαίως μπορούσαν και ήθελαν <strong>να αγοράσουν σπίτια</strong>. Κάποιοι απ αυτούς βέβαια, οι λεγόμενοι <strong>subprimes, δεν κάλυπταν τις προϋποθέσεις ασφάλειας </strong>του συστήματος αλλά αυτό δεν πείραζε και πολύ. Όλα τα στεγαστικά δάνεια μαζευόντουσαν απ την Fannie Mae και τον Freddie Mac. <br /><br />Η κυβέρνηση Bush, που τον Σεπτέμβριο του 2003 είχε δημιουργήσει ένα νέο όργανο για να ελέγχει την Fannie Mae, πράγμα που φυσικά σήμαινε ότι <strong>ο υπάρχων μηχανισμός ελέγχου ήταν ανεπαρκής </strong>και ότι τα πράγματα δεν πήγαιναν και τόσο καλά, τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου υπογράφει το American Dream Downpayment Act που επέτρεπε <strong>διευκολύνσεις </strong>στους πολίτες που αγόραζαν σπίτια. <br /><br />Ταυτόχρονα η Lehman Brothers εξακολουθούσε να αγοράζει τίτλους απ την Fannie Mae και την Freddie Mac, παρόλο που ο Γενικός Εισαγγελεύς (Attorney General) είχε συστήσει <strong>μια επιτροπή για να την ελέγξει </strong>μαζί με άλλες 10 εταιρείες. Όπως φαινόταν τα golden boys της το παράκαναν με τα <strong>bonus που συσχετίζονταν με την ανάπτυξη της εταιρείας στο τμήμα των παραγώγων</strong>. Όπως είδαμε, τα παράγωγα είναι ο χώρος αμυντικής τακτικής των επιχειρήσεων, πράγμα που σήμαινε βέβαια ότι οι προβλέψεις της Lehman Brothers για την ανάπτυξη δεν ήταν τόσο θετικές, αλλά απ την άλλη μεριά εξακολουθούσε να αγοράζει τίτλους subprimes, που ως προϋπόθεση είχαν την ανάπτυξη. Τα πράγματα για την νομική θέση της Lehman Brothers φαίνεται ότι ήταν αρκετά σκούρα γιατί αποδέχθηκε μαζί με τις άλλες ελεγχόμενες εταιρείες συμβιβασμό πληρώνοντας <strong>1.4 δισεκατομμύρια δολάρια </strong>πρόστιμο. <br /><br />Ξαφνικά, εκεί στο τέλος του 2007, <strong>οι τιμές του πετρελαίου </strong>που για αρκετό διάστημα διετηρούντο γύρω στα 30 δολάρια το βαρέλι άρχισαν να <strong>παίρνουν την ανηφόρα</strong>. Οι ασιατικοί γίγαντες αναπτυσσόμενοι είχαν ακόρεστη δίψα για το μαύρο υγρό, κι αυτό βέβαια λογικό ήταν να αυξάνει την τιμή του. Όμως το πετρέλαιο είναι και <strong>χρηματιστηριακό αγαθό</strong>, ανήκει στον χώρο των λεγόμενων <strong>commodities</strong>, πράγμα που σημαίνει και προεξόφληση και ενίσχυση των κερδών, και επομένως <strong>τιμές πολύ ψηλότερες απ ότι μια αύξηση της ζήτησης θα έδινε </strong>σ ένα οικονομικό διάγραμμα της καμπύλης των τιμών. Το πετρέλαιο έφτασε περί τα μέσα του 2008 στα 150 δολάρια το βαρέλι.<br /><br />Η υπερβολική αύξηση της τιμής του πετρελαίου με τη σειρά της <strong>κάνει την ανάπτυξη δυσκολότερη</strong>. Όταν το κόστος σου μεγαλώνει, το κέρδος τείνει να μικραίνει. Οι δυσκολίες βέβαια αυτές είναι μικρότερες στις παρθένες αγορές όπως η Κίνα και η Ινδία που μπορούν να δουλεύουν με μεγάλα ποσοστά κέρδους, αλλά μεγαλύτερες στις εξελιγμένες οικονομίες όπως η Ευρώπη και η Αμερική όπου <strong>τα ποσοστά κέρδους είναι έως εξαιρετικά μικρά</strong>. Οι δείκτες ανάπτυξης στις προηγμένες χώρες άρχισαν να πέφτουν κι αυτό είχε σαν φυσική συνέπεια την μείωση του επιπέδου των μισθών και την αύξηση της ανεργίας. Τα στεγαστικά αλλά και άλλα δάνεια εμφανίζουν <strong>μείωση ζήτησης</strong>. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι <strong>οι τράπεζες δεν παράγουν αρκετό χρήμα ώστε να μπορούν να αποπληρωθούν οι υπάρχουσες υποχρεώσεις συν τον τόκο</strong>. Επομένως κάποιοι εργαζόμενοι απ τους ζημιωμένους της ιστορίας μας <strong>δεν μπορούσαν πια να πληρώνουν </strong>τα στεγαστικά τους δάνεια. Η Fanniε, o Freddie και τα αδελφάκια Lehman, όπως και διάφοροι άλλοι αμερικανικοί και ευρωπαϊκοί όμιλοι, βρέθηκαν σε αδυναμία εκπλήρωσης των υποχρεώσεών τους, που φυσικά μεταφέρθηκε στο σύνολο του τραπεζικού συστήματος. Η κρίση έσκασε.<br /><br />Από εδώ και πέρα τα πράγματα είναι πολύ απλά. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το τραπεζικό σύστημα αφού έχει περάσει την πρώτη κόκκινη γραμμή, όπου το παραγόμενο χρήμα δεν αρκεί για να καλύψει τις υποχρεώσεις των δανειοληπτών της προηγούμενης περιόδου, στήνει το ισχυρότερο δυνατό ανάχωμα για την <strong>δεύτερη κόκκινη γραμμή</strong>, <strong>την πιθανότητα να αρχίσει ο κοσμάκης να ζητάει τα λεφτά του, που δεν υπάρχουν βέβαια </strong>όπως είδαμε. Οι τράπεζες κρατάνε όσα λεφτά μπορούν. Cash is king, σε τέτοιες περιπτώσεις. Κι αυτό βέβαια έχει σαν συνέπεια ακόμη λιγότερα δάνεια, ακόμη λιγότερο χρήμα στην αγορά, και επομένως <strong>φαύλο κύκλο ύφεσης</strong>. <br /><br />Ο μόνος τρόπος να βγει το τραπεζικό σύστημα απ την κρίση είναι να παρουσιαστεί <strong>το κράτος και ως εγγυητής τους, αλλά και ως </strong>– θου Κύριε φυλακήν τω στόματί μου - <strong>ρυθμιστής της οικονομίας</strong>. Για όσους ξέρουν λιγάκι απ αυτά, μιλάμε για ισορροπίες Nash που δεν σπάνε χωρίς την μεσολάβηση εξωτερικής ρύθμισης. Το κράτος ρυθμιστής; Ο κύριος Greenspan σχίζει τα βιβλία του που ως αξίωμα είχαν την μείωση του ρόλου του κράτους. Οι νεοφιλελεύθεροι ψελλίζουν διάφορα περί πετρελαϊκών καρτέλ. Οι μαρξιστές μιλάν για κρίση υπερπαραγωγής. Ο διευθυντής της Αγγλικής Κεντρικής Τράπεζας λέει ότι το πρόβλημα είναι η έλλειψη ηθικής ακεραιότητας των golden boys, πράγμα που προφανέστατα σημαίνει ότι η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά. Ευτυχώς μετά τις κρατικές παρεμβάσεις τα πράγματα βαίνουν προς ομαλοποίηση και επομένως δεν θα χρειαστεί να ακούσουμε πολλές άλλες θεωρητικές απολογίες. <br /><br />Στην Ελλάδα βέβαια τα πράγματα είναι αρκετά χειρότερα. Το τραπεζικό μας σύστημα ήταν βέβαια πολύ πιο συντηρητικό απ τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά και το αμερικανικό και επομένως <strong>οι εγχώριοι λόγοι της κρίσης ήταν ανύπαρκτοι. Όμως η διεθνής κρίση μας μπήκε απ το παράθυρο του τουρισμού και της ναυτιλίας</strong>. Και ανέδειξε την εγκληματική βλακεία της επί πενταετία εφαρμοσμένης πολιτικής, αλλά και τα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα της οικονομίας μας. Και το τούνελ απ το οποίο οι προηγμένες χώρες βγαίνουν μας έχει εμφανιστεί πολύ αργότερα, <strong>επηυξημένο κατά το μέγεθος της λαϊκίστικης πολιτικής μας συμπεριφοράς και αντίληψης</strong>.<br /><br />Κάποιες όμως φορές η βοήθεια σού έρχεται εκεί που δεν το περιμένεις. Το ελληνικό κράτος με το μέγεθός του έχει <strong>πολύ έντονη ρυθμιστική δράση</strong>, της οποίας βέβαια μέγιστο μέρος διεξάγεται κάτω απ το τραπέζι. <strong>Αν την φέρουμε στο φώς και την ελέγξουμε, θα βρεθούμε ένα βήμα μπροστά απ όλους τους άλλους</strong>. Το αν θα το καταφέρουμε βέβαια αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, ο κυριότερους απ τους οποίους είναι <strong>η θέλησή μας να κοιτάξουμε μπροστά</strong>.<br /><br /><br /><strong></strong>Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-44560112064569384422009-12-05T21:07:00.000-08:002009-12-07T00:59:06.120-08:00Διαφθορά μέρος Β<p>Η ηθική πλευρά της πολιτικής, που βεβαίως υπάρχει, δεν μπορεί να μετατρέπεται σε ηθικολογία. Η διαφθορά είναι κακό πράγμα αλλά το ότι την εντοπίσαμε και την διακρίναμε σε κατηγορίες δεν πρέπει να μας σταματά την σκέψη και να μας επιβάλλει την στάση της καταγγελίας, αλλά ακριβώς το αντίθετο. Η πραγματική συζήτηση τώρα αρχίζει. Και το πρώτο ερώτημα είναι <strong>ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα με την διαφθορά; </strong><br /><br />Όλοι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι το πρώτο και μέγιστο πρόβλημα είναι ότι δυσκολεύει τις περισσότερες σοβαρές ξένες επιχειρήσεις στο <strong>να προχωρήσουν σε επενδύσεις </strong>στον τόπο. Οι σοβαροί επενδυτές σήμερα δεν δέχονται εύκολα να μπουν στο γαϊτανάκι της μίζας προς τα κόμματα, τους πολιτικούς, τους υπαλλήλους της πολεοδομίας, τους εφοριακούς, τους αστυνομικούς, τους δικαστικούς και Κύριος οίδε ποιούς άλλους για να καταφέρουν να κάνουν την δουλειά τους. Σε πολλά κράτη μάλιστα, η νομοθεσία που κάποτε επέτρεπε τα δωράκια για επενδύσεις στο εξωτερικό αλλάζει επί το αυστηρότερον. Θυμηθείτε την Γερμανία που θέτοντας εκτός νόμου τη μίζα στο εξωτερικό βρήκε μπροστά της το σκάνδαλο Siemens. Δεν είναι τυχαίο ότι το ποσοστό ιδιωτικών επενδύσεων στην Ελλάδα είναι μικρό. Εκτός όμως απ αυτή την σημαντική ζημιά που η διαφθορά προξενεί γενικά, το κάθε είδος της συνδέεται με διαφορετικά προβλήματα.<br /><br />Στο <strong>πρώτο είδος διαφθοράς</strong>, την αμιγώς πολιτική, το πρόβλημα που προκύπτει είναι <strong>πρόβλημα δημοκρατίας</strong>. Οι πολιτικοί που βλέπουμε στις τηλεοράσεις μας <strong>έχουν ήδη προεπιλεγεί απ την οικονομική εξουσία </strong>που διαφεντεύει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, και μάλιστα με την προϋπόθεση ότι εξυπηρετούν τα συμφέροντά της. Επομένως η οποιαδήποτε επιλογή βουλευτή ή ενδεχομένως και κόμματος κάνουμε, αν δεν μας εκφράζει ακριβώς αλλά μόνον προσεγγιστικά, είναι εξ αρχής νοθευμένη. Οι εκλεκτοί του λαού τουλάχιστον δεν είναι οι καλύτεροι δυνατοί γι αυτόν, άρα έχουμε <strong>πρόβλημα ποιότητας αντιπροσώπευσης </strong>και διαχείρισης. Φυσικά στην ευτελή της εκδοχή, <strong>όπου η πολιτική διαφθορά μετατρέπεται σε ρουσφέτι τα πράγματα είναι ακόμα ασχημότερα </strong>και οι συνέπειες για την πολιτική και οικονομική μας ζωή τραγικές.<br /><br />Στο <strong>δεύτερο είδος διαφθοράς </strong>τα πράγματα είναι λιγάκι δυσκολότερα. Εδώ έχουμε και μια σαφή <strong>επιβάρυνση του κόστους αλλά και της ποιότητας των αγαθών </strong>που προμηθεύεται το κράτος απ τον συγκεκριμένο ισχυρό πωλητή. Θα μπορούσε βέβαια κάποιος κυνικός να ισχυριστεί ότι το συγκεκριμένο επιπλέον κόστος είναι περίπου αντίστοιχο του διαφημιστικού κόστους των επιχειρήσεων, που τελικά διευρύνοντας την αγορά και τον τζίρο τους μπορούν να μειώσουν τις τιμές τους, και δεν θα είχε εντελώς άδικο. Χωρίς την δια της μίζας πίεση των οικονομικών παραγόντων για δουλειές, ίσως η πολιτική σκηνή θα περιέπιπτε σε κατάσταση ραθυμίας. Όμως αυτό το επιχείρημα προϋποθέτει την προς ραθυμία τάση, άρα την κακή ποιότητα των αντιπροσώπων του λαού, επομένως μπαίνει σε φαύλο κύκλο με το προηγούμενο πρόβλημα. Υπάρχει όμως κι ένας άλλος λόγος, σοβαρότερος.<br /><br />Σ αυτού του είδους την διαφθορά η συναλλαγή με τους πολιτικούς γίνεται σε υψηλό επίπεδο από <strong>ένα club προμηθευτών </strong>που έτσι κι αλλιώς παίρνει δουλειές. Τα μέλη αυτού του club βρίσκονται μεταξύ τους <strong>σε ισορροπία που κανείς απ αυτούς δεν θέλει να καταστρέψει </strong>ξεκινώντας ένα πόλεμο. Επειδή όμως αυτού του είδους οι συναλλαγές δεν μπορούν να μείνουν κρυφές στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, σύντομα <strong>βρίσκουν μιμητές </strong>σε χαμηλότερο επίπεδο κι έτσι δημιουργείται το <strong>τρίτο είδος διαφθοράς</strong>.<br /><br /><strong>Καθώς το επίπεδο διαφθοράς κατεβαίνει </strong>ιεραρχικά, το ποσό της κάθε συναλλαγής μικραίνει, αλλά ο αριθμός των συναλλασσομένων μεγαλώνει, όπως <strong>μεγαλώνει και η μίζα ως ποσοστό της αξίας του έργου</strong>. Ενώ το κόστος της μίζας στο υψηλό επίπεδο εύκολα απορροφάται από μικρή υπερτιμολόγηση του έργου χωρίς άλλες παρενέργειες, στα χαμηλά επίπεδα <strong>η ποιότητα του έργου αλλά και των συνθηκών παραγωγής του μειώνεται πολύ</strong>.<br /><br />Κάθε μεγάλο έργο έλκει τα φώτα της δημοσιότητας, επομένως είναι σε κάποιο βαθμό διαφανές. Αυτοί που ανταγωνίζονται για την ανάληψή του είναι μεγάλες εταιρείες με πολλούς εργαζομένους και το πολιτικό κόστος της οικονομικής καταστροφής ενός απ αυτούς είναι τεράστιο. Επομένως <strong>δεν είναι προς συμφέρον των πολιτικών να πάρουν τις αποφάσεις τους με γνώμονα αποκλειστικά την μίζα </strong>κι αυτό είναι κατανοητό και απ τους προμηθευτές, που αναγνωρίζουν το δικαίωμα των ανταγωνιστών τους να παίρνουν δουλειές κι αυτοί. Γρήγορα λοιπόν δημιουργείται ένας <strong>μηχανισμός που εξυπηρετεί το κοινό συμφέρον των προμηθευτών και των πολιτικών</strong>. <strong>Οι προμηθευτές τείνουν να εξειδικεύονται </strong>και να αποκτούν μονοπωλιακή ισχύ στον τομέα τους, αποδεχόμενοι την ισχύ των άλλων στους δικούς τους τομείς. Άλλος παίρνει τα πετρέλαια, άλλος τον μηχανολογικό εξοπλισμό, άλλος τα ηλεκτρονικά. Ακόμη και στις κατασκευές που κανείς δεν θέλει βέβαια να εγκαταλείψει, δημιουργείται ένα ολιγοπώλιο από εταιρείες των οποίων <strong>οι ιδιοκτήτες συνεργάζονται</strong> όχι μόνο στα έργα που παίρνουν, αλλά ακόμη και <strong>στα μέσα ενημέρωσης </strong>που αγοράζουν για να προωθούν τα συμφέροντά τους.<br /><br />Η αποδοχή του κοινού τους συμφέροντος γρήγορα <strong>μειώνει την μίζα ως ποσοστό επί της αξίας του έργου </strong>εφόσον οι δαπάνες των κομμάτων που πρέπει να καλυφθούν απ τις μίζες δεν αποτελούν σοβαρό κονδύλι σε σύγκριση με τα τεράστια ποσά που τα μεγάλα δημόσια έργα απαιτούν. Και αφού όλοι κάποια έργα θα πάρουν, η μίζα μετατρέπεται από κρίσιμο παράγοντα για την ανάληψη του έργου σ <strong>ένα είδος «συνεισφοράς» προς το πολιτικό σύστημα </strong>στο σύνολό του, προς όλα δηλαδή τα κόμματα. Αν κάποια κόμματα για ιδεολογικούς λόγους θέλουν να αποφύγουν οποιαδήποτε επαφή, η μίζα μετατρέπεται σε δωράκι προς τα υψηλού επιπέδου στελέχη τους, συνήθως συνδικαλιστές στην δημόσια διοίκηση για να μην φέρνουν αντιρρήσεις.<br /><br />Ας θυμηθούμε πάλι την περίπτωση Siemens. Σύμφωνα με τον κ. Χριστοφοράκο που όπως απεδείχθη δεν είχε ιδιαίτερο λόγο να ψεύδεται μια και αθωώθηκε, τα έπαιρναν όλοι, και μάλιστα όχι για κάποιο συγκεκριμένο έργο, αλλά γενικά. Το ποσό που δήλωσε ο κ. Τσουκάτος ότι πήρε ήταν ένα εκατομμύριο. Άντε να έπεσαν κάποια ακόμη ποσά που δεν γνωστοποιήθηκαν. Προσθέστε άλλα τόσα προς τα υπόλοιπα κόμματα. Και τώρα σκεφτείτε μόνο τα δισεκατομμύρια του C4I. <strong>Η μίζα ως επί τοις εκατό ποσοστό είναι κλάσμα της (μιας) μονάδας. </strong><br /><br />Ας θυμηθούμε τώρα απ την άλλη μεριά την υπόθεση Παυλίδη. Αν αληθεύουν -επαναλαμβάνω- οι καταγγελίες, τα ποσά που ζητήθηκαν αφορούσαν συγκεκριμένη δουλειά, την εκμετάλλευση γραμμών. Κανείς άλλος πολιτικός, κόμμα ή στέλεχος κόμματος δεν συμμετείχε στην συναλλαγή. Η μίζα δεν ήταν συνεισφορά προς το κόμμα, εξάλλου ο επίδοξος ανάδοχος ήταν κι αυτός στέλεχος της ΝΔ. Και ήταν αν θυμάμαι καλά της τάξεως των εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ (για την αγορά του σπιτιού της θυγατέρας) σε μια ανάθεση της τάξεως των μερικών εκατομμυρίων ευρώ. <strong>Το ποσοστό της μίζας επί τοις εκατό έχει πολλαπλασιαστεί επί δέκα και άνω</strong>. Και τώρα βέβαια μιλάμε για αριθμούς που απαγορεύουν την συμμετοχή οποιασδήποτε σοβαρής επιχείρησης σε δημόσιους διαγωνισμούς.<br /><br />Προχωρώντας προς τα κάτω ας φανταστούμε ένα δήμαρχο μικρής πόλης ή χωριού που βρήκε λεφτά για να μηχανογραφήσει τον δήμο. Φυσικά εδώ το έργο μπορεί να σπάσει σε αρκετά μικρότερα το καθένα απ τα οποία μπορεί να περιοριστεί σε ύψος που επιτρέπει απευθείας ανάθεση. <strong>Εδώ η μίζα μπορεί να φτάνει το 10, το 20 ή και το 40% του έργου</strong>. Στις περισσότερες μάλιστα περιπτώσεις καθορίζεται εξ αρχής και το ξέρουν όλοι. Θυμηθείτε παρακαλώ τις ευρωπαϊκές εκθέσεις που μιλάνε για τεράστια διαφθορά στους μικρούς ειδικά δήμους.<br /><br />Και το χειρότερο δεν είναι αυτό. <strong>Στα χαμηλότερα επίπεδα το έργο δεν έχει καμμιά σημασία, είναι απλώς το πρόσχημα της συναλλαγής</strong>. Θα μηχανογραφήσουμε τον δήμο. Εσύ θα πάρεις 20 χιλιάρικα απ τα οποία θα μου δώσεις τα 5. Τελεία και παύλα. Κανείς δεν θα στενοχωρηθεί πολύ αν η μηχανογράφηση του δήμου έχει τα χάλια της. Οι αρμόδιοι ελεγκτές δεν μπορούν να ελέγξουν το έργο επί της ουσίας και φυσικά φροντίζουν να μη μπορούν. Ο κόσμος θα βλέπει τα κουτιά των υπολογιστών χωρίς να αντιλαμβάνεται τι ακριβώς δουλειά κάνουν. <strong>Το έργο απλώς δεν θα έχει γίνει. Το 100% των χρημάτων που δόθηκαν πήγαν χαμένα. </strong><br /><br />Επομένως, για να συνοψίσουμε. Τα δυο πρώτα είδη διαφθοράς συνδέονται με πτώση ποιότητας του πολιτικού προσωπικού, όπως κάθε είδος διαφθοράς εξάλλου. Το πρώτο εισάγει και πρόβλημα δημοκρατίας. Το δεύτερο επιπλέον προκαλεί και αύξηση κόστους και μείωση της αξίας των δημοσίων έργων, και ανοίγει τον δρόμο στο τρίτο είδος που μπορεί μέχρι και να μηδενίζει την αξία των έργων.<br /><br />Με το <strong>τέταρτο είδος </strong>μπαίνουμε στην κατεξοχήν χαμηλού επιπέδου διαφθορά που αφορά άμεσα τον πολίτη και ασχημαίνει εξαιρετικά την ζωή του μέσου πολίτη. <strong>Το κράτος μετατρέπεται σε «προστάτη» με την εντελώς μαφιόζικη έννοια του όρου</strong>. Τα στελέχη του μας προστατεύουν απ το κράτος, που τελικά γίνεται ο κατ εξοχήν μας αντίπαλος. Αυτή η χυδαιότητα δημιουργεί ένα συνολικό καθεστώς ημι-νομιμότητας, ένα βιότοπο όπου <strong>ο καλύτερα προσαρμοσμένος, δηλαδή ο χυδαιότερος επιβιώνει εις βάρος των υπολοίπων</strong>.<br /><br />Αυτό το είδος διαφθοράς είναι σαφώς εξαιρετικά επικίνδυνο για την πολιτική και οικονομική μας ζωή και συγκρίνεται απ αυτή την άποψη μόνο με το τελευταίο, την <strong>συναλλαγή με τον πολίτη ως πελάτη</strong>. Οι διαφορές μεταξύ τους είναι ότι το τελευταίο φαίνεται να φθίνει από πλευράς εξάπλωσης, άρα ποσοτικά είναι λιγότερο επικίνδυνο, αυτό όμως το χαρακτηριστικό ισοσταθμίζεται και με το παραπάνω απ το ότι ο κύριος τομέας εφαρμογής του είναι οι υπηρεσίες υγείας όπου ο πολίτης και βρίσκεται σε κατάσταση απόλυτης αδυναμίας και συναλλάσσεται με κάποιον ο οποίος απαιτεί και επιτυγχάνει σεβασμό για το «λειτούργημά» του.<br /><br />Η επίδραση αυτού του είδους διαφθοράς στο σύστημα αξιών της κοινωνίας είναι τραγική. Η γνώση στην ιατρική αφορά θέματα που προξενούν αμέσως δέος, ανήκουν κατ ουσίαν στον χώρο του ιερού. <strong>Επομένως ο γιατρός για τον μέσο πολίτη είναι ένα είδος ιεροφάντου</strong>. Όταν όμως η ιερότητα, το δέος και η γνώση μετατρέπονται σε εργαλεία του γιατρού με στόχο την δια εκβιασμού κονόμα, όταν δηλαδή <strong>ο ιεροφάντης τοποθετεί στην κορυφή του συστήματος αξιών του τα χρήματα</strong>, το ιερό και η γνώση χάνουν κάθε σημασία, κι όχι μόνο για τον ίδιο αλλά και για τον ασθενή. Η κοινωνία αποσαθρώνεται.<br /><br />Ας συνοψίσουμε πάλι, από κάτω προς τα πάνω τώρα. Ο ιστός της διαφθοράς είναι προφανής. Ο πολίτης <strong>στο χαμηλότερο επίπεδο διαφθοράς(5) </strong>αισθάνεται δέος προς την γνώση. Είναι ο <strong>αρχαίος Αιγύπτιος μπροστά στο ιερατείο</strong>. Το δέος μετατρέπεται σε πολύ απλούστερο και απαλλαγμένο ιερότητας φόβο της εξουσίας <strong>στο αμέσως προηγούμενο επίπεδο(4)</strong>. Ο υπήκοος παραμένει <strong>δούλος που παραδίδει την δεκάτην στον κύριό του</strong>, αλλιώς θα ελεγχθεί και θα βρεθεί λειψός. Ανεβαίνοντας <strong>επίπεδο διαφθοράς(3)</strong>, ο φόβος μετατρέπεται σε απλό πάρε-δώσε, αρχίζει να <strong>υπάρχει μια σχετική ισοτιμία μεταξύ δωρολήπτη και δωροδότη </strong>που ανεβάζει και τους δυο οικονομικά και κοινωνικά, διακρίνοντάς τους απ το πλήθος των υπηκόων. Στο <strong>πιο πάνω σκαλί(2) ο δωροδότης γίνεται πλέον χορηγός</strong>. Η οικονομική εξουσία στο ανεπτυγμένο της επίπεδο αυτονομείται. <strong>Στο υψηλότατο επίπεδο διαφθοράς(1) δεν έχουμε παρά μια αίσθηση κοινού συμφέροντος και συντονισμού των εξουσιών</strong> που υπηρετείται με ευγένεια και καλούς τρόπους.<br /><br />Το πρόβλημα λοιπόν της διαφθοράς είναι ουσιωδώς <strong>πρόβλημα εξουσίας, πρόβλημα λειτουργίας της δημοκρατίας</strong>. Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτό; Εδώ θα ξεκινήσω με την οδό που η κυβέρνηση προτείνει και θα κάνω μερικά σχόλια.<br /><br />Το πρώτο που θα μπορούσαμε να σκεφτούμε είναι βέβαια είναι η <strong>δυνατότητα ελέγχου της εξουσίας απ τους πολίτες</strong>, ώστε να κλείνει ο κύκλος. <strong>Ανεξάρτητες αρχές και μη κυβερνητικές οργανώσεις φαίνεται να είναι η βασιλική οδός </strong>προς αυτή την κατεύθυνση. Κι ας θυμηθούμε την εστίαση της κυβέρνησης στον συνήγορο του πολίτη και άρα γενικότερα στις ανεξάρτητες αρχές απ την πρώτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου.<br /><br />Σε όλες τις μελέτες και τις προτάσεις οργανισμών απ τον ΟΟΣΑ ως το ΔΝΤ, η κυρίαρχη άποψη είναι ότι <strong>η καταπολέμηση της διαφθοράς πρέπει να ακολουθεί μια top-down πορεία</strong>, αρχίζοντας απ τα ανώτατα κυβερνητικά στελέχη. Και η κυβέρνηση έτσι έκανε. Το δεύτερο στοιχείο του σχεδίου της κυβέρνησης για αντιμετώπιση της διαφθοράς, πάλι ξεκινά απ την κορυφή. Είναι όπως ήδη είπα στο προηγούμενο post το έναυσμα που μ έκανε να γράψω για την διαφθορά. Αναφέρομαι στην συζήτηση μεταξύ αρχηγών κομμάτων υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με γενικό θέμα την διαφθορά και ειδικότερα <strong>την χρηματοδότηση των κομμάτων</strong>. Όπως έχουμε δει, αυτό είναι το δεύτερο είδος διαφθοράς. Τα κόμματα χρειάζονται περισσότερους πόρους απ αυτούς που τους διατίθενται απ τη βουλή, η βουλή δεν μπορεί να αυξήσει αυτά τα κονδύλια ξέροντας ότι <strong>η λαϊκίστικη αντίληψη περί πολυέξοδης δημοκρατίας κυριαρχεί</strong>, και επομένως αρχίζει το παιχνίδι της χορηγίας.<br /><br />Υπάρχουν δυο οδοί λύσης του προβλήματος. <strong>Ο πρώτος είναι η αύξηση των (νομίμων) εσόδων</strong>, <strong>ο δεύτερος η μείωση των δαπανών</strong>. Και στις δυο περιπτώσεις <strong>χρειάζεται συμφωνία των κομμάτων</strong>, αφού απουσία της σημαίνει ότι κάποιο ή κάποια κόμματα θα επιχειρήσουν και πιθανότατα θα τα καταφέρουν να αγρεύσουν ψήφους κατηγορώντας τους συμφωνούντες υπόλοιπους είτε ως πολυέξοδους είτε ως αντιδημοκρατικούς αν περιορίσουν τους τρόπους χρηματοδότησης. Ελπίζω ότι θα βρεθεί μια κοινή συμφωνία για το θέμα.<br /><br />Όμως όπως είδαμε, το δεύτερο είδος διαφθοράς περιλαμβάνει και προσωπικές ενισχύσεις πολιτικών, που κυρίως συμβαίνει σε περιφέρειες με πολλούς συνυποψήφιους που ανταγωνίζονται μεταξύ τους για τον σταυρό. Λογική λοιπόν είναι και <strong>η αλλαγή του εκλογικού νόμου με άλλον που χωρίζει την Ελλάδα κυρίως σε μονοεδρικές περιφέρειες</strong>.<br /><br />Αλλά η καθαρή χρηματοδότηση των κομμάτων, οι μονοεδρικές περιφέρειες και οι ανεξάρτητες αρχές δεν φθάνουν. Η κόπρος του Αυγείου είναι πολλή και δεν καθαρίζεται με μερικούς φορείς. Χρειάζεται απαραίτητα <strong>έλεγχος από οποιονδήποτε πολίτη, και επομένως η μέγιστη δυνατή διαφάνεια</strong>. Φαίνεται ότι η κυβέρνηση το έχει αντιληφθεί σαφώς και προωθεί την διαφάνεια όσο είναι δυνατόν. Με το τελευταίο νομοσχέδιο για την <strong>ανάρτηση όλων των αποφάσεων της διοίκησης στο Internet </strong>η πρόθεση είναι προφανής. Και ας θυμηθούμε την εισήγηση του Παπανδρέου για το νομοσχέδιο αυτό όπου δήλωσε ότι το ΠΑΣΟΚ το είχε προτείνει και προ τετραετίας και ότι αν η πρότασή του είχε γίνει δεκτή κανένα απ τα σκάνδαλα που συντάραξαν τον δημόσιο βίο δεν θα είχε γίνει. Και είχε δίκιο.<br /><br />Εντελώς παρενθετικά, όπως ήδη θα πρέπει να είναι κατανοητό, τα σώματα ελεγκτών της δημόσιας διοίκησης που αποτελούν μέρος της όχι απλώς δεν λειτουργούν, αλλά μέσα στην συνολική σήψη μετασχηματίζονται σ ένα ακόμη σκαλοπάτι εξουσίας που θα μπει κι αυτό στο χορό της διαφθοράς με μόνο αποτέλεσμα να αυξήσει κι άλλο την απαιτούμενη μίζα. Αυτή είναι η ιστορία της αντιμετώπισης της διαφθοράς απ την προηγούμενη κυβέρνηση.<br /><br />Δεν φτάνει βέβαια η διαφάνεια για να σταματήσει η διαφθορά. Η διαφάνεια είναι βασική προϋπόθεση για τον έλεγχο, όμως δεν ταυτίζεται μαζί του. Ο έλεγχος απ την άλλη μεριά προϋποθέτει την πληροφορία, και η διαφάνεια δεν παρέχει την πληροφορία αλλά μόνο την δυνατότητά να την έχουμε. Για να αποκτηθεί η <strong>πληροφορία χρειάζεται και η ικανότητα επεξεργασίας των δεδομένων </strong>που η διαφάνεια προσφέρει. Η δυνατότητα αυτή πρέπει κατ αρχήν να προσφέρεται σε κάθε πολίτη, αλλά πρώτιστα στην ίδια την κυβέρνηση. Επομένως χρειάζεται αυτό που σήμερα ονομάζουμε <strong>ηλεκτρονική διακυβέρνηση</strong>, και που ευτυχώς απέκτησε και υπουργική στέγη εσχάτως. Ας ελπίσουμε ότι ένα σχέδιο υλοποίησης της είναι καθ’ οδόν παρά το αυξημένο κόστος, που υπολογίζεται απ όσο ξέρω σε 2-3 δισεκατομμύρια.<br /><br />Δυο ακόμη δράσεις της κυβέρνησης κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση. Η πρώτη αφορά την εφορία. Για να δουλέψουν οι υπολογιστές αποτελεσματικά χρειάζονται κριτήρια. Ποιός δηλώνει λίγα; Ο παλιός τρόπος αντιμετώπισης ήταν τα τεκμήρια, που όμως γρήγορα αφομοιώθηκαν απ το σύστημα αφού και η κριτική εναντίον τους τα χαλάρωσε και οι φόρου υπόχρεοι βρήκαν μεθόδους παράκαμψής τους. Χρειάζονται πολύ πιο σύνθετα εργαλεία για να βρεθεί ποιος πραγματικά φοροδιαφεύγει. Με χαρά άκουσα τον κ. Παπακωνσταντίνου να λέει ότι στο υπουργείο του σχεδιάζουν ακριβώς ένα <strong>αλγόριθμο υπολογισμού του αναμενόμενου κόστους διαβίωσης δεδομένων των στοιχείων που καταθέτει ο χρήστης στην εφορία</strong>. Αν δηλαδή για παράδειγμα κάποιος ενοικιάζει ένα διαμέρισμα με 1.000 € μηνιαίως, έχει δυο αυτοκίνητα αξίας 25.000 € το καθένα, διαθέτει για εξυπηρέτηση δανείων άλλα 1.000 € κλπ, το αναμενόμενο κόστος διαβίωσής του είναι πχ 5.000 € ανά μήνα, δηλαδή 60.000 € στον χρόνο. Δήλωση ποσού μικρότερου απ τις 60.000 € θα επιβάλλει έλεγχο με σχεδόν σίγουρο αποτέλεσμα. Με δεδομένο ένα τέτοιο αλγόριθμο η φοροδιαφυγή και η σχετιζόμενη μ αυτήν διαφθορά θα ελαττωθούν.<br /><br />Η επόμενη σημαντική δράση που υποδεικνύει το ενιαίο σχέδιο της κυβέρνησης να καταπολεμήσει την διαφθορά είναι <strong>η κάρτα ασθενούς </strong>που η κ. Ξενογιαννακοπούλου δήλωσε ότι θα εισαγάγει. Στην πιο εξελιγμένη της περίπτωση η κάρτα ασθενούς είναι μια υλική ή νοητή κάρτα με την οποία οι υπηρεσίες υγείας αποκτούν <strong>πρόσβαση στο αρχείο του ασθενή</strong>. Όταν ο ασθενής πάει στο γιατρό, αυτός εισάγει την κάρτα σε ένα μηχάνημα που έχει. Η διάγνωση του γιατρού, οποιοδήποτε παραπεμπτικό εξέτασης και φυσικά η συνταγή καταγράφεται στο αρχείο του ασθενή μαζί βέβαια με τον κωδικό του γιατρού. Ο ασθενής για να πάρει τα φάρμακά του δίνει την κάρτα του στον φαρμακοποιό, ο οποίος απ εκεί βρίσκει την συνταγή. Το ίδιο συμβαίνει και με τις εξετάσεις που ο γιατρός έχει συστήσει, και οι οποίες και πάλι με βάση την κάρτα εκτελούνται.<br /><br />Η σημασία αυτής της κάρτας για τις υπηρεσίες υγείας είναι προφανής. Κάθε ασθενής έχει όλο του το ιστορικό στην κάρτα, πράγμα που βελτιώνει την περίθαλψή του. Η πίσω όψη όμως της κάρτας ίσως δεν είναι τόσο προφανής. Είναι η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς. Αφού <strong>κάθε επίσκεψη καταγράφεται</strong>, ξέρουμε ποιος γιατρός είδε ποιους ασθενείς ανά πάσα στιγμή. Επομένως οι ιδιώτες γιατροί φορολογούνται, οι δε γιατροί του ΕΣΥ <strong>ελέγχονται εύκολα για το αν δέχονται ασθενείς εκτός του νοσοκομείου ή ταμείου </strong>που πρέπει. Εύκολα επίσης ελέγχεται η <strong>προτίμηση κάποιου γιατρού για φάρμακα συγκεκριμένης εταιρείας</strong>, <strong>ή για κάποιες ακριβές εξετάσεις </strong>που εντελώς κατά τύχη γίνονται σε συγκεκριμένο εργαστήριο.<br /><br />Το τελευταίο μέτρο της κυβέρνησης για την καταπολέμηση της διαφθοράς είναι η <strong>εισαγωγή στο δημόσιο μόνον μέσω ΑΣΕΠ</strong>. Παρότι αυτό το θέμα σηκώνει πολλή συζήτηση γύρω από άλλες παραμέτρους του, δεν μπορεί νομίζω να αρνηθεί κανείς εύκολα ότι το μέτρο αυτό μειώνει σημαντικά ή και εξαφανίζει τις δυνατότητες ρουσφετιού.<br /><br />Μιλήσαμε για αρκετά μέτρα κι ίσως η εικόνα να έχει θολώσει λίγο. Νομίζω ότι χρειάζεται μια συνοπτικότερη και σαφέστερη εικόνα για το τι έχει γίνει ήδη ή εξαγγελθεί ανα είδος διαφθοράς.<br /><br /><strong>1. πολιτική χωρίς οικονομική συναλλαγή<br /></strong><br />-Καταπολέμηση ρουσφετιού με ΑΣΕΠ (αλλά δεν αντιμετωπίζεται το υψηλό επίπεδο της σχέσης με τους μεγάλους προμηθευτές).<br /><br /><strong>2. πολιτική με οικονομική συναλλαγή<br /></strong><br />-Ανεξάρτητες αρχές<br />-Χρηματοδότηση κομμάτων<br />-Εκλογικός νόμος<br /><br /><strong>3. οικονομική συναλλαγή στελεχών με προμηθευτές </strong><br /><br />-Ηλεκτρονική διακυβέρνηση<br />-Διαφάνεια<br />-Αδιάβλητη δημόσια αξιοκρατική επιλογή υψηλόβαθμων κρατικών στελεχών χωρίς κομματικά κριτήρια.<br />-Πόθεν έσχες.<br /><br /><strong>4. οικονομική συναλλαγή με ελεγχόμενους </strong><br /><br />-Ηλεκτρονική διακυβέρνηση<br />-Αλγόριθμος υπολογισμού εισοδήματος και εντοπισμού πιθανών φοροφυγάδων.<br />-Πόθεν έσχες<br /><br /><strong>5. οικονομική συναλλαγή με πελάτες </strong><br /><br />-Ηλεκτρονική διακυβέρνηση<br />-Κάρτα ασθενούς.<br />-Πόθεν έσχες<br /><br /><br />Κοιτάζοντας τον πίνακα μπορούμε εύκολα να παρατηρήσουμε ότι αντιμετωπίζεται η διαφθορά σ όλα τα είδη της. Νομίζω ότι μόνο πολύ κακή πίστη μπορεί να επιτρέψει σε κάποιον να αρνηθεί ότι <strong>η κυβέρνηση έχει πολύ σοβαρό σχέδιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς</strong>. Η λήψη ενός τέτοιου πακέτου μέτρων από μια κυβέρνηση 50 ημερών δείχνει πεντακάθαρα και τις προθέσεις της κυβέρνησης αλλά και την σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζει το πρόβλημα. Τα μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί ή εξαγγελθεί για την καταπολέμηση της διαφθοράς σε λιγότερο από δυο μήνες είναι περισσότερα και σοβαρότερα απ’ όσα έχουν ληφθεί οποτεδήποτε άλλοτε. Φθάνουν όμως αυτά για την ευόδωση των καλών προθέσεων; Η απάντησή μου είναι ότι χρειάζονται κι άλλα.<br /><br />Ας ξεκινήσουμε με λίγη ιστορία. Την δεκαετία του 1950, μετά τον εμφύλιο, ο μόνος επιζών οργανισμός στην Ελλάδα είναι ο στρατός που αναλαμβάνει να διοικήσει τον τόπο. <strong>Η στρατιωτική νοοτροπία γίνεται πολιτική και διοικητική αντίληψη </strong>κι εδώ αρχίζει το πρόβλημα. Όταν ένας λοχαγός μοιράζει στους φαντάρους του καθήκοντα 21 ωρών σε ένα 24ωρο, δηλαδή κάτι περίπου αδύνατο, αυτό εν καιρώ πολέμου μπορεί να είναι επιβεβλημένο. Όταν το κάνει στο στρατόπεδο σε ειρηνική περίοδο, αυτό μπορεί να θεωρηθεί σαν θεμιτή προετοιμασία πολέμου, και να καταλήξει σαν ένα παιχνιδάκι όπου οι μεν φαντάροι μαθαίνουν παλιώνοντας να επιλέγουν τα καθήκοντα που θα εκτελέσουν, ο δε διοικητής έχει την δυνατότητα να τιμωρεί όποιον θέλει αφού όλοι παρανομούν, εμπεδώνοντας έτσι την εξουσία του. Όταν αυτό όμως γίνεται διοικητική αντίληψη τα πράγματα παίρνουν άσχημη τροπή. Ας δούμε γιατί.<br /><br />Το κράτος εκδίδει εντολές με την μορφή νόμων και διατάξεων. <strong>Αν αυτές δεν είναι δυνατόν να τηρηθούν, τότε αναγκαία θα υπάρξουν παραβάσεις</strong>. Τώρα όμως εδώ <strong>υπεισέρχονται μηχανισμοί ελέγχου </strong>που αφ ενός γνωρίζουν το αδύνατο της τήρησης, άρα από ανθρώπινη διάθεση <strong>δεν θέλουν να τιμωρήσουν τον παραβάτη</strong>, αφ ετέρου <strong>μπαίνουν στον πειρασμό να πάρουν ένα δωράκι </strong>για να κλείσουν τα μάτια. Και να ‘την η διαφθορά.<br /><br />Όταν το κράτος απαγορεύει το κτίσιμο σε δασικές εκτάσεις –όχι δάση, δασικές εκτάσεις, δηλαδή θάμνους, η ανάγκη στέγασης των κατοίκων που δεν βρίσκει νόμιμη οδό θα κινηθεί προς την παρανομία. Τα σπίτια θα είναι αυθαίρετα. Και θα τα παίρνουν στην πολεοδομία, στους δήμους, στα δασαρχεία κλπ. Και οι πρώτοι παραβάτες, που βέβαια τα κατάφεραν να χτίσουν, θα είναι τα κοινωνικά πρότυπα, οι «παλιοί φαντάροι» τους οποίους οι νέοι θα μιμούνται. Το ίδιο θα γίνει όταν οι διατάξεις επιβάλλουν σ ένα καφενείο 20 τετραγωνικών να έχει έξοδο κινδύνου. Τα παραδείγματα είναι άφθονα. <strong>Όταν οι νόμοι είναι ανορθολογικοί και δεν εξυπηρετούν τις ανάγκες της κοινωνίας, η διαφθορά θα είναι βέβαιη.</strong><br /><br />Η δεύτερη παρατήρηση μου αφορά το τέταρτο είδος διαφθοράς, το πιο ενοχλητικό για τον μέσο πολίτη. <strong>Ο ελεγχόμενος πολίτης είναι ή φοβάται ότι είναι παράνομος, γι αυτό δίνει μίζα</strong>. Αυτό όμως δεν συμβαίνει τυχαία. Οι νόμοι μας αφ ενός μεν <strong>εμποδίζουν ή δυσχεραίνουν </strong>όπως είδαμε πολύ λογικές δραστηριότητες των πολιτών, αφ ετέρου δε <strong>αποτελούν ένα δαιδαλώδες σύστημα </strong>στο οποίο ο μέσος πολίτης αισθάνεται απολύτως ανίσχυρος. Ο πολίτης δεν μπορεί να ξέρει πως ακριβώς τροποποιήθηκε ο νόμος Χ του 1951 που αφορά την λειτουργία των καταστημάτων απ τον νόμο Ψ του 1977 που στη συνέχεια τροποποιήθηκε απ το άρθρο 482 του νόμου Ζ του 1992 που αφορά την μόλυνση του περιβάλλοντος αλλά ο υπουργός έχωσε μέσα το άρθρο για τα καταστήματα. Και ακόμη περισσότερο, πώς να ξέρει τις υπουργικές διατάξεις που τον υλοποιούν και τις εγκυκλίους της διοίκησης που (παρ)ερμηνεύουν όλα τα παραπάνω;<br /><br />Ακόμη όμως και αν ο πολίτης διαθέτει νομικούς συμβούλους για να τον καθοδηγούν στον λαβύρινθο αυτόν, η οποιαδήποτε προσπάθεια για <strong>δικαίωσή του από τα δικαστήρια καθυστερεί εξαιρετικά </strong>ακριβώς λόγω αυτής της πολυπλοκότητας. Κι η καθυστέρηση αυτή δίνει στον πολίτη <strong>το αίσθημα της ανομίας</strong>, που τελικά τον οδηγεί στην αναζήτηση συντομεύσεων. Και συντομεύσεις εδώ σημαίνουν διαφθορά. Και <strong>αν τα καταφέρει γίνεται πρότυπο </strong>για τους διπλανούς του.<br /><br />Οι δυο πιο πάνω παρατηρήσεις μου σημαίνουν ότι για την καταπολέμηση της διαφθοράς χρειάζεται απαραίτητα εξορθολογισμός του νομικού μας συστήματος σε δυο επίπεδα.<br /><br /><strong>• Οι παράλογοι και αναχρονιστικοί νόμοι πρέπει να αλλάξουν και<br />• Όλο το νομικό σύστημα πρέπει να αποκτήσει απλή κωδικοποίηση.</strong><br /><br />Θεωρώ επομένως απαραίτητη για την καταπολέμηση της διαφθοράς την <strong>δημιουργία δυο επιτροπών</strong>. Η πρώτη, που πρέπει να αποτελείται από τεχνοκράτες, νομικούς και πολιτικούς όλων των κομμάτων, πρέπει <strong>να βρει τους νόμους με τις περισσότερες παραβάσεις, δηλαδή τους πιο ανορθολογικούς, να τους μελετήσει και να προτείνει την αλλαγή τους</strong>. Η δεύτερη, στην οποία δεν χρειάζονται πολιτικοί <strong>πρέπει να επανακωδικοποιήσει τους νόμους μας </strong>ώστε να εξαφανιστούν οι δαιδαλώδεις διαδρομές παράγοντας ένα ισοδύναμο πλέγμα νόμων που δεν θα αναφέρονται όμως σε προηγούμενους. Κάτι σαν τον <strong>Ιουστινιάνειο κώδικα </strong>δηλαδή. Το έργο αυτό είναι μεν δύσκολο, αλλά στην εποχή μας με την βοήθεια των υπολογιστών είναι αρκετά ευκολότερο απ ότι ήταν 1500 χρόνια πριν.<br /><br />Στο προηγούμενο πλαίσιο σκέψεων ανήκει κι ένα άλλο θέμα που επειδή είναι τεράστιο χρειάζεται ειδική αναφορά. Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή υπάρχουν 12000 κρατούμενοι. Απ αυτούς οι 4500 είναι μέσα για ναρκωτικά. Άλλοι τόσοι περίπου είναι φυλακισμένοι για σχετιζόμενα με ναρκωτικά αδικήματα, όπως πορνεία, διαρρήξεις φαρμακείων ή αυτοκινήτων, κλοπές τσαντών και άλλα. Είναι προφανές ότι <strong>νομιμοποίηση της χρήσης ναρκωτικών </strong>– που έτσι κι αλλιώς πρέπει να γίνει και για άλλους λόγους που θα συζητήσω σε επόμενο post- θα άδειαζε τις φυλακές αλλά και τα δικαστήρια, <strong>μειώνοντας καίρια και τον χρόνο εκδίκασης των υπόλοιπων υποθέσεων αλλά βέβαια και την τεράστια διαφθορά </strong>της αστυνομίας και της δικαιοσύνης. Και αν η αστυνομία και η δικαιοσύνη διαφθείρονται όσο όλοι υποπτευόμαστε ότι γίνεται στην Ελλάδα, το υπόλοιπο κράτος δεν μπορεί να πηγαίνει πίσω.<br /><br />Οι ίδιες σκέψεις ισχύουν και για δυο ακόμα τομείς διαφθοράς μικρότερης αλλά όχι αμελητέας σημασίας, <strong>την μετανάστευση και την πορνεία</strong>. Η παράνομη πορνεία και οι παράνομοι μετανάστες είναι σημαντικές πύλες εισόδου της διαφθοράς στον δημόσιο βίο. Τα κυκλώματα που στηρίζουν αυτές τις παράνομες δραστηριότητες τείνουν να εξαπλώνονται και σε άλλους τομείς μεταφέροντας κι εκεί την διαφθορά. Εξάλλου ένας δικαστής που δωροδοκήθηκε για μια υπόθεση πορνείας θα δωροδοκηθεί ευκολότερα στην επόμενη υπόθεση, όποια και να είναι αυτή.<br /><br />Δεν κομίζω γλαύκα ες Αθήνας αν πω ότι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι απ την πίτα της διαφθοράς ανήκει στην <strong>οικοδομική δραστηριότητα</strong>. Οι υπηρεσίες πολεοδομίας θεωρούνται τα τελευταία δέκα χρόνια το πιο διεφθαρμένο τμήμα της δημόσιας διοίκησης. Η αντιμετώπιση του θέματος εδώ είναι γνωστή και απλή. <strong>Νομιμοποίηση </strong>–ε, με κάποιο πρόστιμο, ενδεχομένως και ετήσιο ώστε να μπαίνει στην τάξη των διαρθρωτικών μέτρων, πχ 5 τοις χιλίοις επί της αντικειμενικής αξίας το χρόνο- <strong>όλων των υπαρχόντων αυθαιρέτων, και μετά συστηματική καταπολέμηση οποιασδήποτε νέας αυθαιρεσίας. Φυσικά γι αυτό χρειάζεται να ολοκληρωθεί επιτέλους το Εθνικό Κτηματολόγιο. </strong>Για να μην έχει ολοκληρωθεί βέβαια αυτό το γιοφύρι της Άρτας τόσα χρόνια, οι πιέσεις που ασκούνται για το φρενάρισμά του θα πρέπει να είναι εξαιρετικά ισχυρές.<br /><br />Αυτό που ίσως είναι μια λιγότερο συζητημένη πηγή διαφθοράς, είναι κάτι που ανέφερα και πιο πάνω, δηλαδή η απαγόρευση της οικοδομικής δραστηριότητας σε εκτάσεις με θάμνους, που ονομάζονται <strong>κατ ευφημισμόν δασικές εκτάσεις</strong>. Η απαγόρευση αυτή <strong>στραγγαλίζει την οικοδομική δραστηριότητα</strong> με τρείς φρικτές συνέπειες. Η πρώτη βέβαια είναι <strong>η διαφθορά</strong>. Η δεύτερη είναι ότι <strong>τα όρια των πόλεων στενεύουν, με αποτέλεσμα την απουσία ελεύθερων χώρων</strong>. Η τρίτη συνέπεια είναι ότι <strong>η σπανιότητα των οικοπέδων ανεβάζει τραγικά την τιμή της κατοικίας </strong>που γίνεται δυσπρόσιτη στους φτωχότερους πολίτες. Ίσως οι Έλληνες δεν γνωρίζουν ότι αγοράζουν τα διαμερίσματά τους σε πολύ ψηλότερες τιμές απ αυτές που οι υπόλοιποι ευρωπαίοι αγοράζουν σπίτια, ναι σπίτια, με γκαράζ, κήπο, δένδρα και λοιπά. Και την πρώτη ευθύνη γι αυτό έχει η ακρίβεια των οικοπέδων.<br /><br />Αρκετά σας κούρασα, έρχομαι στο τελευταίο σημείο. Όπως ήδη ανέφερα, τα μεγάλα έργα εξαιτίας των προβολέων της δημοσιότητας που πέφτουν πάνω τους, του γεγονότος ότι απευθύνονται σε ένα κλειστό club προμηθευτών που δεν κάνουν πόλεμο μεταξύ τους και του δεδομένου ότι πρέπει να λειτουργούν, δεν μπορούν (και δεν χρειάζεται λόγω της πολύ μεγάλης αξίας τους) να δώσουν μεγάλες μίζες ως ποσοστό επί της αξίας του έργου, αντίθετα με τα μικρά, όπου η μίζα μπορεί να είναι μέχρι και πλησίον του 100% της αξίας. Αυτό οδηγεί αναγκαία στην σκέψη ότι <strong>αν θέλουμε να μειώσουμε την διαφθορά πρέπει να προτιμάμε να διανέμουμε τις δημόσιες επενδύσεις σε λίγα μεγάλα έργα κι όχι σε πολλά μικρά</strong>. Αυτή ήταν η τακτική που ακολούθησε ο Σημίτης. Δυστυχώς εδώ έχω την εντύπωση ότι ο Παπανδρέου δεν θα συμφωνούσε, κι όχι από αντιΣημιτισμό. Αν βλέπω σωστά τα πράγματα, η πολιτική του άποψη είναι υπέρ της αποκέντρωσης και στο επίπεδο των κονδυλίων, πράγμα που οδηγεί τις δημόσιες επενδύσεις σε μικρά έργα και δυσκολεύει την καταπολέμηση της διαφθοράς.<br /><br />Δυστυχώς το δεύτερο αυτό κείμενο για την διαφθορά βγήκε μεγαλύτερο απ όσο περίμενα, επομένως πρέπει να ζητήσω συγγνώμη για τον κακό υπολογισμό μου. Επίσης συγγνώμη ζητώ και για την καθυστέρηση αυτού του post, για την οποία όμως δεν μπορούσα να κάνω πολλά πράγματα.<br /></p>Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-35925775246127829552009-11-23T03:29:00.000-08:002009-11-23T19:51:39.886-08:00Διαφθορά μέρος Α.<p>Έναυσμα για το κείμενο αυτό μου έδωσε η είδηση ότι ο Παπανδρέου αποφάσισε να συγκαλέσει συμβούλιο αρχηγών των κομμάτων υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για την αντιμετώπιση της διαφθοράς. Με δεδομένη την πολυπλοκότητα του προβλήματος το έσπασα σε δυο posts, στο πρώτο απ τα οποία θα προσπαθήσω να περιγράψω την διαφθορά, την έκταση και τα είδη της, στο δε δεύτερο θα προσπαθήσω να την ερμηνεύσω και να προτείνω κάποιες σκέψεις που κατά την γνώμη μου θα βοηθούσαν στην επίλυσή του.<br /><br /><center>……………………………</center><br /><br />Σύμφωνα με τους πίνακες CPI της Transparency International, <strong>το 2004 </strong>η Ελλάδα βρισκόταν μαζί με το Σουρινάμ <strong>στην 49η θέση </strong>από την άποψη της διαφθοράς (1). Μια θέση πιο κάτω απ τις Σεϋχέλλες κι αρκετά πιο κάτω απ την Μαλαισία και την Τυνησία που ήταν στην 39η θέση, καθώς και την Μποτσουάνα, την Εσθονία και την Σλοβενία που ήταν στην 31η. Ευτυχώς η γειτονική μας <strong>Τουρκία </strong>βρισκόταν αισίως στην <strong>77η </strong>πράγμα που τουλάχιστον μας επέτρεπε την παρηγοριά ενός χαμόγελου υπεροψίας παρά τα χάλια μας. <br /><br />Ήταν φυσικό η διαφθορά να αποτελεί κεντρικό θέμα της προεκλογικής ατζέντας της ΝΔ την χρονιά εκείνη. Ο Καραμανλής σαν γένους αρσενικού Νέμεσις άστραφτε και βρόνταγε, εξαπολύοντας μύδρους κατά της κυβέρνησης Σημίτη και υποσχόμενος το τέλος της διαφθοράς. Ο ίδιος ο Σημίτης κατηγορήθηκε σαν αρχιερέας της διαπλοκής. Η ΝΔ και ο Καραμανλής κέρδισαν τις εκλογές. <br /><br />Πέντε χρόνια αργότερα, <strong>το 2009 </strong>η Transparency International έδειχνε την Ελλάδα <strong>στην 71η θέση </strong>των ίδιων πινάκων(2). Αλλά αυτό δεν είναι μεγάλο πρόβλημα. Τα κράτη που μπαίνουν στον κατάλογο αυξήθηκαν άρα μπορούμε να βρούμε κάποια δικαιολογία. Ποιος θα δει εξάλλου ότι ανεξαρτήτως κατάταξης η βαθμολογία μας έπεσε απ το 4.3 στο 3.8; <br /><br />Το κακό είναι όμως ότι δεν μπορείς να είσαι ούτε εθνικά υπερήφανος. Ακριβώς πάνω από μας στον πίνακα λες και μας δουλεύει είναι η FYROM, και πιο πάνω η Βουλγαρία, το Μαυροβούνιο, και ωιμέ, η Γκάνα. Και δυστυχώς η <strong>Τουρκία </strong>μας έχει περάσει πολύ, είναι <strong>στην 61η θέση</strong>. <br /><br />Αν οι κατατάξεις σε πίνακες σας φαίνονται λίγο αφηρημένες, υπάρχουν κι άλλα στοιχεία πιο συγκεκριμένα. <strong>Το 13% των Ελλήνων πολιτών κατέφυγε σε φακελάκια το 2008 πληρώνοντας συνολικά 750,000,000 €</strong>, δηλαδή 110,000,000 € περισσότερα απ το 2007. Δηλαδή <strong>αύξηση κατά 17%</strong>, πέντε φορές μεγαλύτερη απ τον ρυθμό ανάπτυξης. Δηλαδή οι οικογένειες του 13% των Ελλήνων χρειάστηκαν από 1450 € για να λαδωθεί η βραδυκίνητη δημόσια διοίκησή μας. Κι αυτό χωρίς να συμπεριλάβουμε τα σοβαρά ποσά, έτσι;. Γιατί το λάδι που χρειάζεται για να πάρεις ένα δημόσιο έργο οσοδήποτε μικρό κοστίζει ασύγκριτα περισσότερα χρήματα που δεν χωράν σε φακελάκι.<br /><br />Πώς μπορεί να καταπολεμηθεί η διαφθορά; Η απάντηση του πολίτη και κατά συνέπεια των κομμάτων είναι απλή. Το μόνο που χρειάζεται είναι η θέληση να λυθεί το θέμα, <strong>η πολιτική βούληση</strong>. Αυτής δεδομένης, θα πέσουν κάποια κεφάλια, <strong>θα μπει το μαχαίρι βαθειά ως το κόκκαλο </strong>κι έτσι θα αναπτυχθεί ο φόβος που φυλάει τα έρμα. Φυσικά θα χρειαστεί η συνεργασία όλων των αρμόδιων πάνω στο θέμα. Η κυβέρνηση, η βουλή, η δημόσια διοίκηση συμπεριλαμβανομένης της αστυνομίας και η δικαιοσύνη βέβαια. Α, κι η τηλεόραση και ο τύπος γενικότερα, το ξέχασα. Και οι διάφορες μη κυβερνητικές οργανώσεις. <br /><br />Ο τύπος με το ρεπορτάζ του θα αναδείξει περιπτώσεις διαφθοράς φωνάζοντας σ όλους τους τόνους. Η κυβέρνηση, ενδεχομένως σε συμφωνία με τα υπόλοιπα κόμματα θα πάρει διοικητικά μέτρα και θα προτείνει αυστηρούς νόμους, που θα ψηφίσει η βουλή. Η βουλή επιπλέον θα συζητήσει τις περιπτώσεις διαφθοράς στον κοινοβουλευτικό έλεγχο, ίσως προχωρώντας και σε εξεταστικές επιτροπές όπου είναι δυνατόν. Η δημόσια διοίκηση θα κάνει κι αυτή τις επιτροπές της, τις ένορκες διοικητικές εξετάσεις της, θα βγάλει φιρμάνια και θα καθιερώσει αυστηρότερες διαδικασίες ελέγχου. Οι εισαγγελείς θα διατάξουν ανακρίσεις ώστε οι κατηγορούμενοι να συλληφθούν και να τιμωρηθούν παραδειγματικά για να υπάρξει αποτροπή στο μέλλον. <br /><br />Μόνο που η μέθοδος δεν δουλεύει, όπως γενικότερα <strong>δεν δουλεύει κανενός είδους βολονταρισμός στην πολιτική, όσο κι αν πουλάει</strong>. Η διαφθορά συμβαίνει ακριβώς στην δημόσια διοίκηση συμπεριλαμβανομένης της αστυνομίας και της δικαιοσύνης, των οποίων οι ηγεσίες μέχρι τρίτου βαθμού καθορίζονται απ τις κυβερνήσεις, που χρειάζονται τον τύπο για να έχουν προπαγάνδα υπέρ τους, ο δε τύπος την παρέχει έναντι πανάκριβων τιμημάτων, όπως πχ την συμμετοχή των ιδιοκτητών του σε διαγωνισμούς του δημοσίου που φυσικά κερδίζουν. <br /><br />Το όργανο που διαθέτει η όποια κυβέρνηση για να λύνει προβλήματα είναι η δημόσια διοίκηση. Αν <strong>το όργανο με το οποίο προσπαθείς να βάλεις τέλος στην διαφθορά είναι διεφθαρμένο </strong>όμως, τα πράγματα είναι δύσκολα. Γι αυτό κι <strong>η λαϊκή αντίληψη οδηγείται σε μαγικές λύσεις με μεσσίες που παρακάμπτουν τους θεσμούς</strong>. Οι λύσεις αυτές συνήθως περιλαμβάνουν ένα αδιάφθορο αρχηγό που σε πείσμα όλων των απατεώνων κόβει κεφάλια και επανιδρύει το κράτος. Αν αυτό το σενάριο σας θυμίζει την ιστορία των τελευταίων πέντε έξι ετών, παρακαλώ να θυμηθείτε και την αποτυχία του. <br /><br />Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να τακτοποιήσουμε λίγο τα πράγματα. Διαφθορά εμφανίζεται παντού στο κράτος, <strong>απ την κυβέρνηση μέχρι τα τελευταία στελέχη της δημόσιας διοίκησης</strong>. Με δεδομένο ότι τα υψηλόβαθμα στελέχη της δημόσιας διοίκησης τοποθετούνται στις θέσεις τους απ την κυβέρνηση, <strong>υπάρχει συνέχεια ανάμεσα στους δυο αυτούς πόλους</strong>, μια γκρίζα περιοχή, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει και διάκριση του τύπου της διαφθοράς που αναπτύσσεται. <br /><br />Όσο κινούμεθα προς τα πάνω στην ιεραρχία η διαφθορά αναπτύσσεται στην <strong>επαφή του κράτους με τους προμηθευτές</strong> του δημοσίου, ενώ όσο πάμε προς τα κάτω έχουμε διαφθορά κυρίως στη σχέση της διοίκησης με τους <strong>ελεγχόμενους </strong>απ αυτήν πολίτες, όπως και τους πολίτες που είναι <strong>πελάτες του κράτους</strong>. Θα μπορούσαμε επιπλέον να διακρίνουμε την διαφθορά στην σχέση των προμηθευτών με την υψηλού επιπέδου διοίκηση, στην καθαρά οικονομική διαφθορά και την πολιτική διαφθορά, με ή χωρίς την διακίνηση χρημάτων. Είναι προφανές ότι όσο ανεβαίνουμε στην ιεραρχία τόσο θα συναντούμε περισσότερη πολιτική διαφθορά. Έχουμε επομένως <strong>πέντε είδη διαφθοράς. <br /><br />* την πολιτική, χωρίς οικονομικά ανταλλάγματα<br />* την πολιτική, με οικονομικά ανταλλάγματα<br />* την καθαρά οικονομική, σε σχέση με τους προμηθευτές <br />* την οικονομική, σε σχέση με τους ελεγχόμενους πολίτες<br />* την οικονομική, σε σχέση με τους πολίτες ως πελάτες.</strong><br /><br />Το <strong>πρώτο είδος διαφθοράς </strong>είναι το δυσκολότερο να εντοπιστεί. Ο πολιτικός θέλοντας <strong>περισσότερη δημοσιότητα </strong>στα τηλεοπτικά κανάλια ή στις στήλες των εφημερίδων, ή ζητώντας την στήριξη παραγόντων που φέρνουν ψήφους, <strong>προσφέρει σε κάποιον ισχυρό την δική του υποστήριξη </strong>φροντίζοντας για κάποιο <strong>παραθυράκι στους νόμους</strong>, ψηφίζοντας μια απόφαση υπέρ του ισχυρού ή δημιουργώντας ένα κλίμα που θα τον ευνοήσει. Εδώ παρουσιάζεται η γνωστή μας διαπλοκή με τους νταβατζήδες του κυρίου Καραμανλή. Στην ευτελέστατη μορφή της η διαφθορά αυτού του τύπου εκφυλίζεται στο απλό ρουσφετάκι.<br /><br />Οι πολιτικοί και τα κόμματα όμως δεν έχουν ανάγκη μόνον απ την προβολή ή την ευνοϊκή μεταχείριση που κάποιοι νταβατζήδες θα τους εξασφαλίσουν, ούτε τους φτάνει το ρουσφέτι. <strong>Χρειάζονται και χρήματα </strong>για τις συγκεντρώσεις τους, για το διαφημιστικό τους υλικό και τα τοιαύτα. Τέτοιου τύπου διαφθορά ήταν τα χρήματα που προσέφερε ο Χριστοφοράκος της Siemens -κατά δήλωσή του- σε όλα τα κόμματα και κατ επώνυμη αναφορά στον ομολογήσαντα Τσουκάτο και τον μακαρίτη τον Βαρθολομαίο. Αυτό είναι το <strong>δεύτερο είδος διαφθοράς</strong>, που βέβαια σχετίζεται πολύ με το πρώτο.<br /><br />Ας παρατηρήσουμε εδώ ότι <strong>τα δυο αυτά είδη διαφθοράς απαιτούν εξαιρετική λεπτότητα</strong>, κυρίως το πρώτο. Σε κάποια δεξίωση ο πολιτικός μας συναντά τον ισχυρό παράγοντα. Μεταξύ τυρού και αχλαδίου, μετά από μια εισαγωγική συζήτηση όπου <strong>οι δυο άνδρες ανακαλύπτουν την πολιτική τους συμφωνία</strong>, ο παράγων θέτει υπ όψιν του πολιτικού κάποιο πρόβλημά του. Ο πολιτικός δείχνει ενδιαφέρον και παρατηρεί ότι αυτό είναι γενικότερο πρόβλημα που πρέπει να απασχολήσει τον λαό, απορεί δε που δεν το έχουν αναδείξει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης της κυριότητας ή της επιρροής του ισχυρού. Αυτός με την σειρά του δηλώνει εντυπωσιασμένος ότι η ιδέα αυτή του πολιτικού είναι εξαιρετική και του ζητά <strong>να εμφανιστεί σε μια εκπομπή για να υποστηρίξει την κοινή τους θέση</strong>. <br /><br />Κάτι αντίστοιχα λεπτό γίνεται κι αν υπάρχει οικονομικό αντάλλαγμα, δηλαδή στο δεύτερο είδος διαφθοράς. Ο επιχειρηματίας εκδηλώνει το ενδιαφέρον του για κάποιο διαγωνισμό. Ο πολιτικός διαβεβαιώνει τον επιχειρηματία ότι και <strong>ο ίδιος και το κόμμα του </strong>θα κάνουν κάθε τι δυνατόν ώστε να μην αδικηθεί γενικά στους διαγωνισμούς προμηθειών του δημοσίου αλλά και στον συγκεκριμένο ειδικότερα. Περί το τέλος του γεύματος, και αφού μεσολαβήσει και μια συζήτηση για αθλητικά ή καλλιτεχνικά θέματα της αρμοδιότητας του, ο ισχυρός παράγων προσφέρει στον πολιτικό και <strong>μια επιταγή για να ενισχύσει το κόμμα </strong>που έτσι κι αλλιώς το εκτιμά πολύ και το deal έγινε. <br /><br />Παρατηρήστε ότι ο λεπτεπίλεπτος τρόπος με τον οποίο συζητούνται οι συμφωνίες σ αυτά τα δυο πρώτα είδη διαφθοράς αποτελεί εξαιρετικό ανάχωμα απέναντι σ οποιαδήποτε προσπάθεια να αποδοθούν ευθύνες. Πουθενά <strong>δεν υπάρχει το quid pro quo</strong>. Οι δυο κινήσεις που σφραγίζουν το deal <strong>εμφανίζονται ως ασύνδετες μεταξύ τους</strong>. Ακόμα κι αν υπήρχε η δυνατότητα καταγραφής της συζήτησης και παρουσίαση της καταγραφής αυτής σ ένα δικαστήριο, <strong>κανείς δικαστής δεν θα μπορούσε να καταδικάσει τους εμπλεκόμενους</strong>. Γι αυτό <strong>ισχύει το αξίωμα οτι ένα πολιτικό υψηλού επιπέδου δεν τον στέλνεις στην φυλακή, τον στέλνεις σπίτι του</strong>. <br /><br />Επιτρέψτε μου μια ενδιαφέρουσα και διασκεδαστική αναλογία. Φανταστείτε μια πόρνη που <strong>δεν ζητάει ποτέ χρήματα </strong>απ τους πελάτες της. Οι ίδιοι αφήνουν μόνοι τους ότι θέλουν στο τέλος σ ένα φακελάκι χωρίς συζήτηση, ή έστω λέγοντας ότι θέλουν να της προσφέρουν ένα δωράκι. Φυσικά <strong>οι πελάτες επιλέγονται από ένα κύκλο βεβαιωμένα γενναιόδωρων κυρίων</strong>. Μια τέτοιου είδους πορνεία <strong>θα εξασφάλιζε το ακαταδίωκτο</strong>, αφού κανείς δεν μπορεί να απαγορεύσει το σεξ ούτε τα δωράκια μεταξύ εραστών, σωστά; Ελπίζω επίσης να είναι σαφές κατόπιν αυτού ότι ο λόγος για τον οποίο διώκονται οι πόρνες είναι ότι δεν έχουν κατακτήσει το επίπεδο διαλόγου του πολιτικού με τον ισχυρό παράγοντα. <strong>Η δίωξή τους είναι απλώς γλωσσικό θέμα</strong>, έστω θέμα τρόπων, που είναι τελικά το ίδιο. <br /><br /><strong>Το επόμενο είδος διαφθοράς, το τρίτο</strong>, αφορά την επαφή των decision makers με τους προμηθευτές του δημοσίου. Είναι προφανές ότι σ αυτή την περίπτωση έχουμε μια πολύ πιο <strong>συγκεκριμένη συναλλαγή</strong>. Ο πολιτικός, συχνά διευθυντής δημόσιου οργανισμού που θα πάρει απόφαση για την επιλογή κάνει σαφή στον υποψήφιο προμηθευτή την πρόθεσή του να δώσει την δουλειά <strong>στον προσωπικό του πλειοδότη</strong>, τον οποίο θα καταστήσει μειοδότη του διαγωνισμού. Συνήθως <strong>χρησιμοποιείται ένας κοινής εμπιστοσύνης ενδιάμεσος </strong>για τις επαφές. Τυπική περίπτωση τέτοιου είδους διαφθοράς, αν βέβαια οι καταγγελίες αληθεύουν, είναι η περίπτωση Παυλίδη. <br /><br />Υπάρχουν αρκετές τεχνικές που κάνουν δυνατή αυτή την μέθοδο, μεταξύ των οποίων οι φωτογραφικοί διαγωνισμοί, το σπάσιμο ενός μεγάλου έργου σε μικρότερα ώστε να μπορεί να παρακαμφθεί ο διαγωνισμός από αναθέσεις, οι καθυστερήσεις δια των συνεχών ενστάσεων που πάλι σε αναθέσεις οδηγούν, η δημιουργία consortium εταιρειών καθ υπόδειξιν του δωρολήπτη ώστε να συνεργασθούν οι εταιρείες για να μειωθεί ο ανταγωνισμός και άλλες. Ο κατάλογος που ανέφερα προφανώς δεν είναι εξαντλητικός αφού η εφευρετικότητα των decision makers είναι ανεξάντλητη όταν πρόκειται για το συμφέρον τους. <br /><br />Όλα τα παραπάνω είδη διαφθοράς συμβαίνουν σε υψηλά κλιμάκια εξουσίας πέρα απ τον ορίζοντα του μέσου πολίτη που <strong>δεν μπορεί να τα δει καθαρά</strong>, μπορεί απλώς να τα υποθέσει ή να ακούσει γι αυτά απ τις <strong>εξειδικευμένες στο θέμα εκπομπές </strong>των διαφόρων τηλεοπτικών εισαγγελέων. Και βεβαίως ο μέσος τηλεθεατής δεν υποπτεύεται ότι ακριβώς αυτές <strong>οι εκπομπές είναι ένα απ τα εργαλεία της διαφθοράς </strong>αυτού του τύπου, με αμυντικό αυτή τη φορά τρόπο. <br /><br />Την κατάλληλη στιγμή, η <strong>δυσφήμιση </strong>ενός κόμματος. ενός πολιτικού στελέχους που βρίσκεται σε καίρια θέση ή μιας εταιρείας που συναλλάσσεται με το δημόσιο, <strong>λειαίνει την οδό της επιλογής του κατάλληλου προμηθευτή</strong>, που τυχαίνει ας πούμε να είναι <strong>ένας απ τους ιδιοκτήτες </strong>του τηλεοπτικού σταθμού που προβάλλει την εκπομπή. Μια τέτοιου τύπου δραστηριότητα μπορεί να μειώσει σοβαρά το κόστος της κάτω απ το τραπέζι οικονομικής συναλλαγής αυξάνοντας όμως την πιο επικίνδυνη πολιτική συναλλαγή, που δεν αποτελεί μικρότερη διαφθορά. Επιπλέον σε κάποιες περιπτώσεις <strong>αυτονομημένων δημοσιογράφων </strong>μπορεί να αποτελεί <strong>πίεση για συμμετοχή στη μίζα</strong>, πράγμα που συνολικά την αυξάνει βέβαια. Εδώ βρισκόμαστε στον ωκεανό της λεγόμενης <strong>διαπλοκής</strong>.<br /><br />Τα είδη της διαφθοράς που είναι αμέσως ορατά στον μέσο πολίτη είναι τα δυο τελευταία. Στο ένα, <strong>το τέταρτο με τη σειρά που τα ανέφερα</strong>, έχουμε την περίπτωση που <strong>ο πολίτης υφίσταται έλεγχο από κρατικούς λειτουργούς</strong>, για παράδειγμα εφοριακούς, αστυνομικούς, δικαστές κλπ. Ο πολίτης έχει παραβεί τον νόμο είτε από πρόθεση, είτε από αδυναμία να είναι νόμιμος, είτε επειδή δεν καλύπτει κάποιες απαιτούμενες τυπικότητες, και βρίσκεται αντιμέτωπος με το δίλημμα ή να αναδεχθεί τις συνέπειες του νόμου ή να χειριστεί το θέμα λίγο πιο προσωπικά, επιλύοντας το σε χαμηλούς τόνους με τον αρμόδιο υπάλληλο. Αν η φορολογία σου είναι τόση ώστε να σου <strong>εξαφανίζει την βιωσιμότητα της επιχείρησής</strong> σου, ασφαλώς θα προτιμήσεις να πληρώσεις το 1/5 του νομίμου ποσού σε φακελάκι. Κι αν συνηθίσεις αυτή τη μέθοδο, θα την συνεχίσεις κι όταν η επιχείρησή έχει ανδρωθεί. Γιατί να μη βγάλεις το κάτι παραπάνω; Αν οι δαιδαλώδεις κανονισμοί και εγκύκλιοι σου απαγορεύουν να πάρεις άδεια για το συνεργείο που ονειρευόσουν, θα πληρώσεις τον ελεγκτή του δήμου για να στην δίνει μονίμως προσωρινά. Αν το μπαράκι σου κάνει θόρυβο κι ενοχλεί τους περιοίκους, θα πληρώσεις κάτι τι στον αστυνομικό που θα έρθει να σε ελέγξει. Αν το σπιτάκι που έκτισες έχει υπερβάσεις ή είναι αυθαίρετο, ο μηχανικός της πολεοδομίας εστιάζοντας την προσοχή του στο πολύχρωμο φακελάκι που θα του δώσεις θα αποσπαστεί και δεν θα καταφέρει να διακρίνει την παράβαση.<br /><br />Το <strong>τελευταίο είδος διαφθοράς</strong>, επίσης αμέσως ορατής απ τον μέσο πολίτη, σχετίζεται με την <strong>μειωμένη προσφορά ανελαστικών αγαθών και υπηρεσιών από το ίδιο το κράτος του οποίου ο πολίτης καθίσταται πελάτης</strong>. Η στενότητα παροχής αυτών των αγαθών και υπηρεσιών, εξαιρετικά καλά μελετημένη και θεωρητικά δικαιολογημένη, <strong>παράγει ουρές αναμονής που για να ξεπεραστούν πρέπει να λαδωθεί η μηχανή</strong>. Αν η εγχείρηση ανοικτής καρδιάς που πρέπει να κάνεις αμέσως χρειάζεται έξι μήνες αναμονή, ή θα πληρώσεις τον ιδιώτη γιατρό που θα στην κάνει γρήγορα, ή θα αντιμετωπίσεις τον γιατρό του ΕΣΥ σαν ιδιώτη, απλώς αρκετά φθηνότερο μια και δεν θα σου χρεώσει το κόστος κλίνης για μια βδομάδα και μονάδας εντατικής θεραπείας για δυο μέρες, ούτε το κόστος απόσβεσης του χειρουργείου και των οργάνων του, αφού αυτά τα έξοδα θα τα αναλάβει το κράτος. Αν χρειάζεσαι πέντε μήνες αναμονής για να σου έρθει το ηλεκτρικό ρεύμα που χρειάζεται η επιχείρησή σου για να λειτουργήσει θα δώσεις ένα μικρό γρηγορόσημο και το ρεύμα θα έρθει μεθαύριο. Οι παλιότεροι μπορούν να θυμηθούν την μπίζνα που είχε αναπτυχθεί την δεκαετία του ’80 απ την έλλειψη γραμμών τηλεφώνου. Αυτό το τελευταίο είδος διαφθοράς βαίνει μειούμενο καθώς καταργούνται τα κρατικά μονοπώλια τα τελευταία 20 χρόνια, παραμένουν όμως ισχυροί θύλακες αντίστασης και κυρίως το ΕΣΥ.<br /><br />Όπως προφανώς ξέρατε αλλά ελπίζω να είδατε λίγο πιο τακτοποιημένα, το πρόβλημα της διαφθοράς είναι εξαιρετικά πολυδαίδαλο και δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Αφορά πολύ μεγάλα ποσοστά δημοσίων λειτουργών, και με δεδομένο ότι <strong>οι πράξεις που σχετίζονται μ αυτήν διεκπεραιώνονται σε κλειστά δωμάτια με τους ενδιαφερόμενους να ωφελούνται απ την συναλλαγή, δηλαδή να μην έχουν συμφέρον να την καταγγείλουν,</strong> η επίλυσή του με αστυνομικά μέτρα είναι ατελέσφορη. Αφήστε που η έκταση του φαινομένου είναι τέτοια ώστε οι φυλακές δεν θα χωρούσαν τους παραβάτες. Ένας αστυνομικός μπορεί να σταματήσει ένα αυτοκίνητο του οποίου ο οδηγός δεν φοράει ζώνη ή μιλάει στο κινητό. Αν όμως το αυτοκίνητο έχει φυμέ τζάμια το πράγμα δυσκολεύει πολύ, κι αν οι παραβάτες είναι το 90% των οδηγών <strong>η επιβολή του νόμου είναι απλώς αδύνατη</strong>. <br /><br />Δεν μπορούμε λοιπόν να κάνουμε τίποτε για την διαφθορά; Νομίζω ότι μπορούμε υπό κάποιες προϋποθέσεις μερικές απ τις οποίες αυτό τον καιρό συντρέχουν. Αλλά χρειάζεται μια σχετικά βαθύτερη κατανόηση του φαινομένου. Η όποια αποσπασματική αντιμετώπιση δεν μπορεί να δώσει λύσεις, η λερναία ύδρα θα βγάλει φρέσκα κεφαλάκια. Γι αυτό στο επόμενο post θα προτείνω μια συνολική αντίληψη για το τι παράγει την διαφθορά, τι είδους πολιτικές μπορούν να ασκηθούν για την ελάττωσή της και μερικά παραδείγματα για το πώς αυτές οι πολιτικές μπορούν να εξειδικευτούν σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση.<br /><br />............................<br /><br />(1) www.transparency.org/policy_research/surveys_indices/cpi/2004 <br />(2) www.transparency.org/policy_research/surveys_indices/cpi/2009/cpi_2009_tableΔημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-85153122620663602872009-11-16T00:58:00.001-08:002009-11-17T06:31:40.124-08:00Μεταναστευτικό.<p>Ο Ραχίμ κι ο Μαλίκ έσκυψαν όσο μπορούσαν και κράτησαν την αναπνοή τους καθώς ο Τούρκος ταγματάρχης φώτιζε με το φακό του τα κιβώτια με τα φρούτα που βρίσκονταν παντού γύρω τους μέσα στο φορτηγό. Ήταν η τρίτη φορά που τους σταματούσαν για έλεγχο σ αυτό το τελευταίο κομμάτι του ταξιδιού τους απ το ιρανικό Ντερίκ στο τουρκικό Γιαβουζλάρ. Ούτε αυτοί ούτε οι υπόλοιποι 50 συνεπιβάτες τους βέβαια ήξεραν ότι δεν κινδύνευαν σοβαρά αφού ο ταγματάρχης ήταν, έμμισθο βέβαια, μέρος του συστήματος που τους μετέφερε απ το Μπανγκλαντές στην Ελλάδα, σ ένα ταξίδι 7000 χιλιομέτρων. <br /><br />Οι δυό Μπανγκλαντεσιανοί είχαν κλείσει την συμφωνία πριν από ένα μήνα. Οι τελευταίες πλημμύρες στο Ρατζσαχί είχαν εξαφανίζει την τελευταία τους πιθανότητα να βρουν οποιαδήποτε δουλειά, κι οι μεταδοτικές ασθένειες θέριζαν γύρω τους. Αυτή η κατάσταση φυσικά έκανε την συμφωνία τους αρκετά ακριβότερη. Θα τους κόστιζε 4000 ευρώ, δηλαδή λίγο περισσότερο απ τα εισοδήματα 10 ετών στην περιοχή που ζούσαν. Αλλά μήπως είχε σημασία; Έτσι κι αλλιώς δεν θα έδιναν τίποτε, και τρία ή τέσσερα χρόνια δουλειάς για να τα ξοφλήσεις δεν έχουν διαφορά. Και μόνο το να είσαι στην Ελλάδα, να ζεις σ ένα χώρο με τρεχούμενο νερό, ηλεκτρικό και θέρμανση, να μπορείς να βγεις έξω και να χαθείς στα φώτα, να βλέπεις αυτές τις υπέροχες προκλητικές γυναίκες που κυκλοφορούν στο δρόμο είναι περίπου παράδεισος.<br /><br /><center>…………………………………………….</center><br />Παρά το κλίμα δυσαρέσκειας στους κατοίκους απ την προσέλευση μεταναστών, το σύστημα δουλεύει ρολόι. Ο Ραχίμ κι ο Μαλίκ θα δουλέψουν σε δουλειές που κανείς Έλληνας δεν θα δεχόταν να κάνει, μ αυτά τα λεφτά τουλάχιστον. Θα μαζέψουν ροδάκινα που αλλιώς θα σάπιζαν, θα βάψουν σπίτια που αλλιώς θα έμεναν άβαφτα, θα δουλέψουν στις βιοτεχνίες που αλλιώς θα έκλειναν. Επομένως θα παραχθεί αξία, της οποίας μικρό μέρος θα πάρουν. Οι εργοδότες τους και οι καταναλωτές των υπηρεσιών τους θα βγουν κυρίως ωφελημένοι. Και απ εδώ και κάτω θα αρχίσει να κινείται και η αγορά. <br /><br />Στο χωριό ο αγρότης που τους έβαλε στα ροδάκινα θα αυξήσει το εισόδημά του. Το σπίτι που βάφτηκε θα ενοικιαστεί ταχύτερα. Ο βιοτέχνης θα πουλήσει και θα πληρώσει τους εργαζόμενους, και τους μετανάστες και τους ντόπιους που διατηρούν τις δουλειές τους. Οι ίδιοι, έστω και με τα ελάχιστα χρήματα που θα πάρουν, θα πληρώσουν το ενοίκιο τους, το φαγητό που θα φάνε, τα δυο ρουχαλάκια που θα αγοράσουν για να ντυθούν. Έτσι θα συντηρήσουν τον ιδιοκτήτη του σπιτιού, την θέση ταμία στο σουπερμάρκετ και της πωλήτριας των ρούχων. Και βέβαια οι ιδιοκτήτες του σουπερμάρκετ και του μαγαζιού ρούχων θα έχουν κέρδος. Και θα πληρώσουν και εφορία.<br /><br /><strong>Μεταξύ των ετών 1992 και 2007</strong>, δηλαδή απ την έναρξη περίπου του μεταναστευτικού κύματος μέχρι του σημείου που μπορώ να βρω απολογιστικά στοιχεία, <strong>το κατά κεφαλήν ελληνικό Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν ανέβηκε απ τις 14,085 στις 28,422 δολάρια</strong>, δηλαδή υπερδιπλασιάστηκε. <strong>Η ανεργία το 1992 ήταν στο 8.3%, και κατά σύμπτωση το 2007 ήταν πάλι 8.3%</strong>, δηλαδή δεν αυξήθηκε. Αν μάλιστα σκεφτούμε ότι οι μηχανισμοί μέτρησης της ανεργίας ήταν πιο μεροληπτικοί (υπέρ των κυβερνήσεων εννοώ) απ αυτούς του 2007, η πραγματική ανεργία πρέπει να μειώθηκε. Κι αυτό παρά το ότι στο μεταξύ είχαν εισρεύσει στην Ελλάδα περίπου 1.5 εκατομμύριο μετανάστες.<br /><br />Τι σημαίνουν όλα αυτά; Τίποτε το σπουδαίο, εκτός απ το <strong>ότι οι μετανάστες δεν παίρνουν δουλειές ντόπιων αλλά τους δίνουν, καθώς και ότι τους αυξάνουν σοβαρά το εισόδημα. </strong>Αυτό βεβαίως έρχεται σε αντίθεση με την γνωστή εναντίον των μεταναστών προπαγάνδα, αλλά <strong>κι αυτό είναι ευεξήγητο </strong>όπως σε λίγο θα προσπαθήσω να δείξω.<br /><br />Ακούω ήδη στο δεξί μου αυτί την άγρια, απειλητική φωνή που μιλάει ειρωνικά. «Δηλαδή αφού είναι έτσι να φέρουμε κι άλλους 10-20 εκατομμύρια μετανάστες, να μηδενίσουμε την ανεργία και να κονομήσουμε. Όλα καλά δεν λες ότι είναι;» <br /><br />Δεν λέω καθόλου κάτι τέτοιο. Λέω ότι το πρόβλημα πρέπει να το αναζητήσουμε σε πολύ διαφορετικό σημείο απ αυτό που συνήθως μας βάζουν να ψάχνουμε. Και συγχωρήστε μου την αδιαφορία για το αν αυτά που λέω συμβαδίζουν με την κοινή αντίληψη. <br /><br />Όπως προηγουμένως είπα, οι μετανάστες δεν παίρνουν δουλειές από ντόπιους γιατί κάνουν δουλειές που οι ντόπιοι δεν θα έκαναν ποτέ. Αυτό όμως με όρους οικονομίας της αγοράς σημαίνει απλούστατα ότι <strong>οι δουλειές που συντηρούνται είναι με τα δεδομένα των ντόπιων αντιοικονομικές. Δηλαδή δεν πρέπει να συντηρούνται. </strong>Και παρόλο που η κυρίαρχη ιδεολογία τους υποχρεώνει να διακηρύσσουν το αντίθετο, εγώ θα συμφωνήσω με τα έργα κι όχι τα λόγια τους. <br /><br />Για να το δούμε αυτό λιγάκι. Σύμφωνα με τη λογική της αγοράς και τις πραγματικές επιθυμίες των Ελλήνων που εκφράζονται με τις οικονομικές τους δραστηριότητες, τα ροδάκινα που μάζεψαν οι μετανάστες μας δεν έπρεπε να μαζευτούν αφού κανείς Έλληνας δεν ήθελε να τα μαζέψει. Η βιοτεχνία στην οποία δούλεψαν και την οποία όπως είπαμε συντήρησαν, για τον ίδιο λόγο δεν έπρεπε να συντηρηθεί. Όσο και να φωνάζουν οι διαπρύσιοι κήρυκες των δήθεν φιλολαϊκών συνθημάτων, <strong>δεν είναι δυνατόν να έχεις μια οικονομία που δουλεύει με αγροτικά προϊόντα και υφαντουργία και ταυτόχρονα να έχεις το επίπεδο ζωής που θέλει ο μέσος Έλληνας</strong>. <br /><br />Τα οπωροκηπευτικά και τα ρούχα της ποιότητας που παράγουν οι ελληνικές υφαντουργίες μπορούν να παραχθούν πολύ φθηνότερα στην Ινδία, το Μπανγκλαντές, την Βουλγαρία κλπ. Το να τα παράγουμε στην Ελλάδα θα σημαίνει υποχρεωτικά δυο πράγματα. Ότι <strong>το εισόδημά μας θα είναι μικρό </strong>αφού αυτά που θα παράγουμε δεν θα αξίζουν και ότι <strong>τα λιγοστά μας κεφάλαια θα δεσμεύονται σε άχρηστες δουλειές</strong>, άρα δεν θα έχουμε να χρηματοδοτήσουμε επικερδείς δραστηριότητες. <br /><br />Είναι σαφές εδώ ότι υπάρχει μια μεγάλη αντίφαση μεταξύ των όσων οι Έλληνες φαίνεται να πιστεύουν στα λόγια και όσων τα έργα τους λένε. Για την ώρα βέβαια αυτή <strong>η αντίφαση καλύπτεται από ένα μηχανισμό επιδοτήσεων και δασμών</strong>. Το ελληνικό ροδάκινο φτάνει στο σουπερμάρκετ στην τιμή του 1,5 ευρώ, δηλαδή περίπου όσο φθάνει και το εξωτικό μάνγκο απ το Μπανγκλαντές. Όμως η τιμή του ροδάκινου στην πραγματικότητα είναι αρκετά μεγαλύτερη, απλώς ένα μέρος των χρημάτων που καταβάλλουμε ως καταναλωτές το παίρνουν οι παραγωγοί και άλλοι εμπλεκόμενοι εκτός σουπερμάρκετ, απ τις επιδοτήσεις. Μας το παίρνουν δηλαδή στην φορολογία. Και η αξία του μάνγκο στην πραγματικότητα είναι πολύ μικρότερη, αλλά ένα μέρος των χρημάτων πάει πάλι στην εφορία ως τέλη και δασμοί που πληρώνει ο παραγωγός για να το εισαγάγει - και βέβαια το προσθέτει στο κόστος που το πληρώνουμε πάλι εμείς. <br /><br />Ο καταναλωτής σήμερα βλέπει την ίδια τιμή στα δυο φρούτα, κι εφόσον δεν ξέρει την γεύση του μάνγκο ή εν πάση περιπτώσει δεν μπορεί να κρίνει την ποιότητά του ενώ του ροδάκινου μπορεί, προτιμά το σίγουρο ροδάκινο. Για φανταστείτε τώρα τι θα γινόταν αν αυτός ο μηχανισμός έλειπε. Στο ράφι του σουπερμάρκετ το ροδάκινο θα κόστιζε ας πούμε 2.5 ευρώ και το μάνγκο 70 λεπτά. Ναι αλλά τότε ο καταναλωτής θα έπαιρνε ίσως μάνγκο. Και θα του άρεσε βέβαια, και θα ξανάπαιρνε. Και τα χρήματα του, ή μέρος αυτών, θα πήγαιναν στο αγρότη του Μπανγκλαντές. Και τότε αυτός <strong>θα μπορούσε να ζήσει στον τόπο του</strong>, ενώ σήμερα δεν μπορεί. Κι επομένως <strong>έρχεται μετανάστης στην Ελλάδα</strong>. Ο κύκλος, ο φαυλεπίφαυλος αυτός κύκλος έκλεισε.<br /><br />Μικρή ανασκόπηση λοιπόν, ξεκινώντας από άλλο σημείο του κύκλου. Το σημείο εκκίνησης είναι η <strong>παραγωγή μη ανταγωνιστικών προϊόντων</strong>. Κάτι τέτοιο, όπως είναι φυσικό προκαλεί μείωση του επιπέδου ζωής. Επομένως εμφανίζονται ομάδες παραπονούμενων επαγγελματιών που προσπαθούν να βρουν <strong>πολιτική έκφραση των συμφερόντων </strong>τους. Μόλις αυτή αποκτηθεί δημιουργούνται οι <strong>μηχανισμοί επιδοτήσεων και δασμών</strong>. Αυτοί με τη σειρά τους αυξάνουν το πρόβλημα των φτωχότερων κρατών, που αναγκάζονται να εξαγάγουν την φτώχεια τους στέλνοντας στο εξωτερικό τους φτωχότερους κατοίκους τους <strong>ως μετανάστες</strong>. Οι μετανάστες με την φθηνή τους εργασία ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων αυτών και <strong>παράγουν εισόδημα για τους κατοίκους των κρατών υποδοχής τους</strong>. Το εισόδημα αυτό αποτελεί ισχυρή επιβράβευση των μεθόδων απόκτησής του, κι επομένως δημιουργεί τάσεις συνέχισης της παραγωγής των μη ανταγωνιστικών προϊόντων. <br /><br />Για να στηθεί αυτός ο κύκλος βασική προϋπόθεση είναι η φθηνή εργασία των μεταναστών. Με δεδομένο ότι το κόστος εργασίας πρέπει να είναι κάτω απ τα αποδεκτά για τους ντόπιους όρια, θα πρέπει για τους μετανάστες να είναι <strong>κάτω απ τον κατώτατο νόμιμο μισθό, άρα η εργασία πρέπει να είναι παράνομη</strong>. Και βεβαίως για να είναι οι μετανάστες παράνομοι θα πρέπει να υπάρχουν ισχυρές αντιστάσεις στην νομιμοποίησή τους. Επομένως <strong>πρέπει να διαδίδονται αντιλήψεις </strong>που θα συνηγορούν στην διατήρηση του καθεστώτος της παρανομίας των μεταναστών. Εύκολο. Κάθε φορά που κάποιος σ ένα τηλεοπτικό κανάλι λέει πόσο πολλοί είναι και πόσο κακό κάνουν οι μετανάστες, παράγει φόβο και θυμό εναντίον τους που δυσχεραίνει την νομιμοποίησή τους, δηλαδή φθηναίνει την εργασία τους. <br /><br />Απαιτείται λοιπόν <strong>η ιδεολογικοποίηση του θυμού και του φόβου, δηλαδή παραγωγή ξενοφοβίας και ρατσισμού</strong>. Αυτό βέβαια δεν είναι καθόλου δύσκολο, αφού η ύπαρξη του κύκλου που περιέγραψα σημαίνει ότι αυτός ο μηχανισμός θα ανατροφοδοτείται στην επόμενη στροφή απ την ίδια την μετανάστευση και τις συνέπειές της. Αν φωνάζω θυμωμένα όταν μπαίνουν οι μετανάστες και αυτό συντελεί στο να διατηρούνται φτηνά τα μεροκάματά τους, που τα θέλουμε, τότε θα μπαίνουν περισσότεροι μετανάστες και άρα θα μπορώ να φωνάζω περισσότερο. Απλό αυτοενισχυόμενο κύκλωμα, για όσους ξέρουν λιγάκι από θεωρία συστημάτων. <br /><br />Υπάρχει βέβαια ένα ακόμα λεπτό σημείο στο όλο κύκλωμα. Αυτό είναι <strong>η ιδεολογικοποίηση του μηχανισμού των επιδοτήσεων και των δασμών</strong>. Αυτό πετυχαίνεται με την <strong>αντίσταση στην παγκοσμιοποίηση</strong> που προτείνει κατάργησή τους. Δεν είναι τυχαίο βέβαια ότι οι πρώτες διαδηλώσεις εναντίον της παγκοσμιοποίησης έγιναν από τους αμερικανούς αγρότες. Επίσης δεν είναι τυχαίο ότι <strong>οι ακροδεξιές παρατάξεις έχουν γίνει κύριος πυλώνας αντίστασης στην παγκοσμιοποίηση</strong>. Α, κι έχουν γίνει και αντιαμερικανοί, φυσικά. Αυτό που σ εμένα προσωπικά είναι ιδιαίτερα ενοχλητικό είναι η συμπαράταξη της αριστεράς στις διαδηλώσεις κατά της παγκοσμιοποίησης, που μόνο με όρους αδρανειακής βλακείας ή πολιτικής εκμετάλλευσης των προβλημάτων της μετανάστευσης μπορώ να αντιληφθώ, αλλά που δεν μ αρέσει καθόλου. <br /><br />Επίσης απαραίτητη γα την κατάσταση παρανομίας των μεταναστών είναι η διάβρωση των μηχανισμών ελέγχου των συνόρων, των συνθηκών εργασίας και της καθημερινότητας. Επομένως <strong>η ύπαρξη παράνομων μεταναστών απαιτεί διαφθορά</strong>. Στον στρατό και το λιμενικό που ελέγχει τα σύνορα, στις δημοτικές, νομαρχιακές και άλλες αρχές των σημείων εισόδου, στην αστυνομία που ελέγχει τους δρόμους και τις πλατείες, στους επιθεωρητές εργασίας και τους εφοριακούς που ελέγχουν τις επιχειρήσεις. Κι όσο μεγαλώνει ο αριθμός παράνομων μεταναστών τόσο θα μεγαλώνει η διαφθορά. <br /><br />Η διαφθορά αυτή σημαίνει βέβαια χρήμα. Πόσο χρήμα; Ας υποθέσουμε ότι η εισροή παράνομων μεταναστών γίνεται μ ένα ρυθμό περίπου 100,000 τον χρόνο για να στρογγυλέψουν τα νούμερα. Ας υποθέσουμε επίσης ότι το μεγαλύτερο μέρος του ποσού των 3-5 χιλιάδων ευρώ που οι μετανάστες πληρώνουν στους μεταφορείς τους, ένα 70% περίπου, αποδίδεται στους ελληνικούς μηχανισμούς ελέγχου που είναι πολύ πιο οργανωμένοι απ τους αντίστοιχους των άλλων κρατών απ τα οποία οι μετανάστες περνούν. Το συνολικό κονδύλιο πρέπει μ αυτές τις υποθέσεις να είναι της τάξεως των 200 έως 350 εκατομμυρίων ευρώ τον χρόνο. Κι αυτό είναι ένα μικρό μέρος του όλου ποσού, γιατί βέβαια χρειάζεται και η διαφθορά απ την συντήρηση των παρανόμων μεταναστών και της εργασίας τους μέσα στην Ελλάδα, που είναι πολύ περισσότεροι. Δεν θα ήταν παράλογο να πούμε ότι <strong>τα ποσά μόνον απ την σχετιζόμενη με τους μετανάστες διαφθορά πρέπει να είναι της τάξεως του δισεκατομμυρίου</strong>. <br /><br />Αυτό <strong>το χρήμα είναι βέβαια μαύρο</strong>, και απαιτεί πιεστικά να νομιμοποιηθεί. Σας φαίνεται τώρα παράξενο που η ακροδεξιά στην Ελλάδα ενώ συνήθως είναι αυστηρή και άτεγκτη, υποστηρίζει τώρα ανοιχτά <strong>την μη εφαρμογή του «πόθεν έσχες» με το σκεπτικό ότι έτσι θα διευκολυνθεί η είσοδος του μαύρου χρήματος στην οικονομία </strong>– και ότι αυτό είναι η λύση του οικονομικού μας προβλήματος;<br /><br />Όπως ελπίζω να είναι εμφανές, όλα δένουν. <strong>Αρνούμεθα με πάθος την παγκοσμιοποίηση </strong>ώστε να μη πουλιούνται τα φτηνά προϊόντα απ τις χώρες προέλευσης μεταναστών. <strong>Αναπτύσσουμε την ξενοφοβία και το ρατσισμό </strong>ώστε να παραμένουν παράνομοι άρα να έχουν χαμηλά μεροκάματα. <strong>Στηρίζουμε τους μηχανισμούς νομιμοποίησης του μαύρου χρήματος </strong>ώστε οι επωφελούμενοι απ το μεταναστευτικό να μπορούν να παραμένουν αξιοσέβαστοι. Και βέβαια όλα αυτά ακριβώς επειδή είμαστε εναντίον της μετανάστευσης. Ευφυέστατος μηχανισμός, δεν συμφωνείτε;<br /><br />Το κακό με τον μηχανισμό αυτόν είναι ότι δουλεύει μόνο σχετικά βραχυπρόθεσμα. Συντηρώντας την παραγωγή μη ανταγωνιστικών προϊόντων, <strong>οδηγεί την οικονομία σε αδιέξοδα</strong>. Με δεδομένες τις μεταναστευτικές εφεδρείες και τις πιέσεις που ασκούν, το <strong>μεροκάματο των Ελλήνων πολιτών διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα</strong>. Η διαφθορά επεκτείνεται. Και φυσικά η αδυναμία αφομοίωσης των μεταναστών συντηρεί και την αταίριαστη με πολιτισμένη χώρα συμπεριφορά τους, και την χαμηλού επιπέδου μεν, χυδαία δε εγκληματικότητα που φέρνουν μαζί τους παράγοντας ισχυρές τάσεις διάρρηξης του κοινωνικού ιστού. <br /><br />Είναι περιττό να πούμε πως οτιδήποτε προτείνει η τυπική προπαγάνδα για το μεταναστευτικό δρα εναντίον οποιασδήποτε λύσης. Φυσικά δεν μπορούμε να διώξουμε τους παράνομους μετανάστες, αφού ακριβώς επειδή είναι παράνομοι δεν έχουν επίσημα χαρτιά, κι αν έχουν μερικά τους τα κρατάν οι μεταφορείς – δουλέμποροι. Που να τους στείλεις; Κι αν ακόμη ξέρεις την χώρα προέλευσής τους, γιατί αυτή να τους δεχθεί αφού δια των μεταναστών εξάγει την φτώχεια της; Το μόνο που θα κατάφερνε μια σειρά ελέγχων με τέτοιο στόχο θα ήταν να επιδεινώσει τους όρους παραμονής τους, άρα να ρίξει κι άλλο τα μεροκάματα, στέλνοντας τους στον υπόκοσμο.<br /><br />Το ίδιο ακριβώς αποτέλεσμα θα είχε και οποιαδήποτε σκλήρυνση των συνθηκών εισόδου. Θα μεγάλωνε το κόστος εισόδου, άρα την διαφθορά, και επιπλέον αυτοί που θα έμπαιναν θα είχαν περισσότερα να ξεπληρώσουν. Το να πουλά κάποιος cd ενδεχομένως φτάνει για να ξεπληρώσει 3 χιλιάρικα σε κανένα δυο χρόνια, αλλά αν το ποσό γίνει 10 χιλιάρικα τότε <strong>μάλλον θα χρειαστεί να πουλάει πρέζα</strong>. Και επομένως <strong>θα καταλήξεις να έχεις περισσότερη εγκληματικότητα και πιο διεφθαρμένο μηχανισμό καταπολέμησής της</strong>. Και η Frontex είναι θαυμάσιος μηχανισμός υποστήριξης των απόψεών μας για τα σύνορα στην ελληνοτουρκική διαμάχη, (βλέπετε; όταν υπάρχει κάτι που έκανε καλά η ΝΔ το λέω), αλλά όχι και τόσο αποτελεσματικός στο σταμάτημα του μεταναστευτικού ρεύματος. Εξ άλλου κι οι Ευρωπαίοι αντίστοιχο πρόβλημα έχουν, ίσως σε μικρότερη έκταση ποσοστιαία. Οι επιδοτήσεις και οι διατήρησή τους είναι τεχνική που η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναγάγει σε επιστήμη. <br /><br />Γι αυτό η τελική απάντηση στο μεταναστευτικό πρόβλημα πρέπει να είναι παγκόσμια. Μόνο η <strong>εφαρμογή κανόνων παγκοσμιοποίησης μαζί με μηχανισμούς υποβοήθησης της διοίκησης των αναπτυσσόμενων χωρών και ισχυρή οικονομική βοήθεια</strong> είναι δυνατόν να αναχαιτίσει τις τάσεις για μετανάστευση. Για να γίνει αυτό χρειάζεται απαραίτητα η <strong>αντίσταση στις απομονωτικές, εθνικιστικές και άλλες ανάλογες αντιλήψεις</strong>, πράγμα που θα ελαττώσει και την πιθανότητα πολέμων, άλλου δεινού αιτίου μετανάστευσης. Και βέβαια αυτό πρέπει να συναρτηθεί με τις αλλαγές τομέων παραγωγής και την <strong>ενίσχυση των τεχνολογιών αιχμής στα προηγμένα κράτη </strong>έτσι ώστε να παράγουν ανταγωνιστικά προϊόντα για να αφήσουν τα φτηνότερα στους φτωχότερους. Αυτό είναι που πρέπει να κάνουμε και στην Ελλάδα και μάλιστα επειγόντως.<br /><br />Στο μεταξύ βέβαια, <strong>η νομιμοποίηση των μεταναστών είναι απαραίτητη</strong>. Χωρίς αυτήν δεν μπορείς καν να τους μετρήσεις, πόσο μάλλον να ασκήσεις πολιτική. Χωρίς αυτήν <strong>οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν τίποτε να χάσουν</strong>, κι επομένως εύκολα θα διολισθαίνουν στην εγκληματικότητα. Χωρίς αυτήν τα μεροκάματα θα μένουν χαμηλά ή θα χαμηλώνουν και για τους Έλληνες. Κι όλα αυτά θα έχουν αποτέλεσμα την αύξηση των ήδη τρομακτικών εντάσεων. <br /><br />Ευτυχώς, για πρώτη φορά διακηρύσσεται ότι θα δοθεί η ελληνική ιθαγένεια σ όσα παιδιά μεταναστών έχουν γεννηθεί εδώ. Συγχωρήστε μου το χαμόγελο. Αν θυμηθούμε ότι «ιθα» στα ελληνικά σημαίνει εδώ και ότι επομένως <strong>ιθαγενής σημαίνει αυτός που έχει γεννηθεί εδώ</strong>, τότε αντιλαμβάνεται ότι απλώς θα δώσουμε την ιθαγένεια στους ιθαγενείς, δηλαδή <strong>θα κάνουμε το αυτονόητο</strong>. Αλλά φαίνεται ότι τα αυτονόητα είναι πολύ δύσκολα σ αυτό τον τόπο. Ας πω λοιπόν ακόμα ένα μπράβο στην κυβέρνηση.<br /><br />Αντιλαμβάνομαι ότι αυτά που λέω φαίνονται λιγάκι υπερβολικά μακροπρόθεσμα, απαιτούν διεθνείς συνεργασίες και είναι πολύ αντίθετα απ τις τρέχουσες αντιλήψεις για να μπορέσουν να πραγματοποιηθούν. Δεν υπάρχουν λοιπόν λύσεις που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν από ένα κράτος και να αποδώσουν σε μικρότερο χρονικό διάστημα; Η απάντησή μου είναι ότι υπάρχει τουλάχιστον μια τέτοια λύση. Θα χρειαστεί όμως να περιμένετε κάποιο διάστημα για να την διαβάσετε εδώ, γιατί ίσως η δημοσίευσή της μειώσει τις πιθανότητές της να εφαρμοστεί.Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-6430758570163886292009-11-10T12:08:00.000-08:002009-11-11T09:29:12.756-08:00Το πανεπιστημιακό άσυλο<p>Πλησιάζει 17 Νοέμβρη. Βεβαίως θα έχουμε όλες τις συνήθεις επετειακές εκδηλώσεις, τις συζητήσεις για την χούντα, τα αφιερώματα στους φοιτητές του Πολυτεχνείου, την πορεία, τα επεισόδια, τις προσαγωγές και τα συμπαρομαρτούντα. Τα τελευταία χρόνια, στο μενού έχει προστεθεί κι η συζήτηση για το άσυλο, και έχω την εντύπωση οτι φέτος θα είναι αρκετά έντονη. Θα διεξαχθεί όπως και κάθε άλλη φορά σε ποδοσφαιρικό επίπεδο με κραυγές υπέρ και κατά της αστυνομίας και των διαδηλωτων, αλλά χωρίς το αδιάψευστο κριτήριο του γκολ. Θα διεξαχθεί επίσης σε επίπεδο υπονοουμένων με κατηγορίες στήριξης της τρομοκρατίας ή της ακροδεξιάς, και σε επίπεδο συνωμοσιολογίας με εκατέρωθεν υπαινικτικές αναφορές σε καταχθόνια σχέδια καταστρατήγησης των ελευθεριών ή αλλαγής του καθεστώτος. <br /><br />Η ανταλλαγή επιχειρημάτων θα είναι <strong>ανορθολογική και ανειλικρινής </strong>όπως όλες οι πολιτικές μας συζητήσεις πράγμα που μας καταδικάζει σ ένα τριτοκοσμικό επίπεδο πολιτικής ζωής με ανάλογες συνέπειες στην οικονομία, την κοινωνία και τον πολιτισμό μας. Νομίζω λοιπόν οτι κάποιες παρατηρήσεις σχετικές με τα επιχειρήματα που θα ακουστούν ίσως φανούν χρήσιμες.<br /><br /><em><strong>Επιχείρημα 1. Το άσυλο κινδυνεύει (α)– Το άσυλο πρέπει να καταργηθεί (β).</strong></em><br /><br />Ψέμματα. Το άσυλο δεν κινδυνεύει πιά. <strong>Έχει ήδη καταργηθεί προ πολλού</strong>. <br /><br />Άσυλο, εκ του στερητικού α και του συλώ, που σημαίνει βεβηλώνω, λεηλατώ κλπ. <br /><br />Το άσυλο είναι μια πολύ παλιά πρακτική. Απ την αρχαιότητα υπάρχει σε αρκετούς λαούς, μεταξύ των οποίων και οι δικοί μας πρόγονοι, που του έδωσαν και το σημερινό του διεθνές όνομα. Η ιδέα είναι απλή. Οι ιεροί χώροι είναι απαραβίαστοι απ όλους. Κανείς δεν μπορεί να μπεί σ ένα ναό και να λεηλατήσει, να καταστρέψει ή να κλέψει ένα ιερό αντικείμενο. Αν το κάνει διαπράττει ιερο-συλία, καταδικαστέα απ τους πάντες, κυρίως δε απ τον θεό προς τιμήν του οποίου είχε ανεγερθεί ο ναός. <br /><br />Μια μικρή επέκταση της αρχικής αυτής σκέψης είναι αρκετή. Κάποιος διώκεται. <strong>Μπαίνει στον ναό ως ικέτης </strong>κρατώντας κλάδον ελαίας που αφήνει στον βωμό, <strong>παραδίδει τον εαυτό του στο ιερόν </strong>και δι αυτής της μεθόδου καθιστά τον εαυτό του ένα είδος ιερού αντικειμένου, γίνεται homo sacer, όπως θάλεγε κι ο Agamben. Κανείς δεν μπορεί να τον καταστρέψει, ούτε να τον απαγάγει απ' εκεί.<br /><br />Τώρα ας προσπαθήσουμε να ταιριάξουμε τα προηγούμενα που παράγουν την εικόνα του ασύλου, με τις σημερινές εικόνες των νεαρών που μπαίνουν στο Πολυτεχνείο μετά το καθιερωμένο μολότοφ πάρτυ. Πού είναι η ικεσία; Πού είναι η επίκληση της ιερότητας, ή έστω ο σεβασμός προς την ιερότητα του χώρου; Αν ρωτούσαμε τους (αν)αξιοποιούντες το άσυλο, πιθανότατα θα αρνιόντουσαν οποιαδήποτε έννοια ιερότητας ως απαράδεκτη. Στην πραγματικότητα <strong>οι εισερχόμενοι είναι οι πρώτοι που βεβηλώνουν και λεηλατούν</strong>. <strong>Το άσυλο συλούται επανειλημμένα</strong>. Δεν είναι πια άσυλο. Εκτός βέβαια αν ερμηνεύσουμε την λέξη σαν συνώνυμη της ψυχιατρικής κλινικής.<br /><br /><em><strong>Επιχείρημα 2. Το πανεπιστημιακό άσυλο αποτελεί χώρο προστασίας μόνον της ελεύθερης διακίνησης ιδεών.</strong></em><br /><br />Ψέμμα.<br /><br />Το άσυλο, το οποιοδήποτε άσυλο, αφορά <strong>προστασία από δίωξη</strong>, πράγμα που εντέχνως παραλείπεται απ την δεξιά προπαγάνδα. Φυσικά οι ιδέες δεν διώκονται όσο βρίσκονται στο κεφάλι κάποιου, διώκονταν όμως μέχρι πρόσφατα όσοι τις διέδιδαν. Το πανεπιστημιακό άσυλο δημιουργήθηκε ως <strong>χώρος προστασίας διωκομένων για παράνομες συμπεριφορές</strong>. Απλώς οι συμπεριφορές που προστατεύονται σχετίζονται με την διακίνηση ιδεών. <br /><br />Εδώ, ανεξαρτήτως ιστορικών αιτίων που είναι ως συνήθως μάλλον ευτελή και συγκυριακά, πολύ ενδιαφέρουσα ειναι η λειτουργικότητα αυτού του πανεπιστημιακού προνόμιου της ασυλίας. Στο πανεπιστήμιο που ήταν και είναι κατ εξοχήν χώρος προόδου, μπορούσαν <strong>να προτείνονται και να δοκιμάζονται πιλοτικά αντιλήψεις </strong>και νόμοι που ακόμη δεν μπορούν να εφαρμοστούν σ όλη την κοινωνία. <br /><br />Υπάρχουν σήμερα ιδέες σχετιζόμενες με συμπεριφορές που θα μπορούσαν να είναι αποδεκτές στο πανεπιστήμιο ενώ είναι παράνομες στην κοινωνία με γνώμονα αυτού του τύπου την λειτουργικότητα; Η απάντησή μου είναι σαφώς ναι. Ανεξάρτητα απ το αν μ αρέσει ή όχι, ήδη εφαρμόζεται μια τέτοια εξαίρεση σ όλα τα ελληνικά πανεπιστήμια. Σ όλα τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα οι καθηγητές, οι σπουδαστές αλλά και οι διοικητικοί υπάλληλοι καπνίζουν σχεδόν παντού, παρά τις απαγορεύσεις. <strong>Αν αυτό εθεσμοθετείτο, το πανεπιστήμιο θα μπορούσε να ασκεί έτσι, αν τόθελε, μια έμπρακτη κριτική </strong>κατά της απαγόρευσης του καπνίσματος και να προτείνει άλλες μεθόδους προφύλαξης όσων δεν καπνίζουν. Το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί και με την χρήση απαγορευμένων ουσιών. Το ίδιο με τις εκτρώσεις σε κράτη που απαγορεύονται, ή με τις κλωνοποιήσεις. Φέρνω επίτηδες παραδείγματα εκ των οποίων άλλα επικροτώ κι άλλα όχι, γιατί το μόνο που ενδιαφέρει την συζήτησή μας είναι αν υπάρχουν τέτοια θέματα. Για κάποια απ αυτά <strong>η χρήση του πανεπιστημιακού ασύλου θα μπορούσε νάναι εξαιρετικά ωφέλιμη στην κοινωνία ως πιλοτική εφαρμογή και ως μοχλός προόδου. Κι επομένως το άσυλο, τονίζω, άσυλο από δίωξη πρέπει να υπάρχει</strong>. Ιδού στάδιον δόξης λαμπρόν για τους υπερασπιστές του ασύλου.<br /><br /><em><strong>Επιχείρημα 3. Η διακίνηση ιδεών είναι ελεύθερη στην κοινωνία, άρα δεν χρειάζεται το πανεπιστημιακό άσυλο. </strong></em><br /><br />Ψέμμα.<br /><br />Η διακίνηση των ιδεών στο πανεπιστήμιο γίνεται με τον διάλογο. Ο επιστημονικός διάλογος όμως είναι <strong>εντελώς διαφορετικός απ αυτόν που παρακολουθούμε στις τηλεοράσεις μας</strong>. Χαρακτηρίζεται απ την δέσμευση των συζητούντων να <strong>παρακολουθούν απολύτως τα όσα ο άλλος λέει</strong>, να τα καταλαβαίνουν, να ψάχνουν κάθε τους εκδοχή και λεπτομέρεια και να απαντούν. Χαρακτηρίζεται επίσης απ τον σεβασμό στην κριτική των όσων οι ίδιοι λένε, και βέβαια την κατ αρχήν <strong>πρόθεση αλλαγής της άποψής τους </strong>αν η κριτική είναι ευσταθής. Χαρακτηρίζεται απ την <strong>πρόταση κριτηρίων διάψευσης </strong>μιας άποψης απ τους ίδιους που την προτείνουν. Και υπάρχουν ισχυρότατες μετα-νόρμες για όσους δεν αποδέχονται αυτούς τους κανόνες διαλόγου που χονδρικά περιέγραψα. <br /><br />Η τάση της εποχής γενικότερα αλλά κατ εξοχήν στον τόπο μας των παντός είδους λαϊκισμών, δεν αποτελεί κατάλληλο θεμέλιο αυτού του είδους της διακίνησης ιδεών. Και βέβαια κανείς απ όσους εμπλέκονται στις συνήθεις συζητήσεις υπέρ και κατά του ασύλου δεν έχει το παραμικρό ενδιαφέρον γι αυτού του είδους τον διάλογο. <strong>Η υπερίσχυση της άποψης είναι το μόνο που έχει σημασία.</strong> Αν μπορούμε να αποφύγουμε την εύστοχη κριτική με φωνές, σοφίσματα, κενολογίες, παράδοξα και ψέμματα θα το κάνουμε. Παραδείγματα δεν χρειάζεται να σας φέρω. Όσο για ν αλλάξουμε άποψη, δεν το συζητάμε καθόλου. Αν η πραγματικότητα δεν ταιριάζει με τις απόψεις μας, τόσο το χειρότερο γι αυτήν. <br /><br /><strong>Η μεταφορά του κλίματος αγοράς, καφενείου ή τηλεοπτικών πάνελ στο πανεπιστήμιο, εμποδίζει την πραγματική διακίνηση ιδεών. </strong>Πως να μπορέσει κανείς να εκφράσει μια σύνθετη σκέψη μέσα στην οχλοβοή της αγοράς; Είναι πολύ ειρωνικό οτι <strong>η κίνηση ιδεών στο πανεπιστήμιο εμποδίζεται ακριβώς απ αυτούς που ισχυρίζονται οτι είναι ελεύθερη στην κοινωνία </strong>και απ τους ιδίου επιπέδου αντιπάλους τους. Το πανεπιστημιακό άσυλο πρέπει να υπάρχει ακριβώς για να εμποδιστεί αυτή η <strong>έμμεση αλλά πραγματική δίωξη του επιστημονικού διαλόγου</strong>. Πρέπει να υπάρχει ακριβώς για να προστατεύει το πανεπιστήμιο απ τους συνήθως παραληρούντες στα κανάλια και το ήθος τους. <br /><br />Αυτή η αντίληψη του πανεπιστημιακού ασύλου που περιγράφω δεν υποστηρίζει την ανέγερση ενός τείχους ανάμεσα στο πανεπιστήμιο και στην κοινωνία. Κάθε άλλο. Πρώτα πρώτα επειδή αυτό θα ήταν αδύνατο, αλλά και επειδή είναι αναγκαία η επικοινωνία απ την ανάποδη μεριά. Για να γίνει σαφές αυτό ας δούμε τα κυριότερα σημεία επαφής των δυο τύπων διαλόγου <br /><br />Το πρώτο τέτοιο σημείο είναι <strong>ο χώρος της πολιτικής</strong>. Οι πολιτικές δυνάμεις έχουν πάντα πλήθος στελεχών, υπουργών, βουλευτών και συμβούλων προερχόμενων απ την επιστημονική κοινότητα. Οι σύμβουλοι αυτοί όμως τείνουν να κλασαυχενίζονται και επομένως εύκολα να κάνουν τα στραβά μάτια στις παραβιάσεις των κανόνων του σοβαρού διαλόγου. Έτσι ανοίγει η κερκόπορτα, κι αν ανοίξει αρκετά, τα στίφη των βαρβάρων εφορμούν με πρώτους τους ηγέτες του φοιτητικού κινήματος που μ αυτό το ρεσάλτο εξασφαλίζουν τις καριέρες τους. <br /><br />Το δεύτερο τέτοιο σημείο βρίσκεται στην <strong>επαφή του πανεπιστημίου με την αγορά</strong>. Η διασύνδεση των επιστημονικών ερευνών με τον χώρο των επιχειρήσεων, τις εξαρτά απ το sponsoring και άλλων ειδών χρηματοδοτήσεις και έτσι επιβάλλει συχνά στους ερευνητές όρους επιστημονικά απαράδεκτους ή τουλάχιστον αμφισβητήσιμους. Όλοι ξέρουμε παραδείγματα όπου οι επιστήμονες κάνουν πως δεν βλεπουν για να επιτρέψουν στις διάφορες επιχειρήσεις να βγάλουν λεφτά χρησιμοποιώντας επιβλαβείς ή αντιοικονομικές τεχνολογίες και μεθόδους. Η ιδιωτική άσκηση της επιστήμης ως επάγγελμα επιτείνει το πρόβλημα. <br /><br />Το τρίτο και πιο κρίσιμο σημείο είναι <strong>ο Δούρειος ίππος μέσα στο πανεπιστήμιο</strong>. Πολλοί ικανοί επιστήμονες, αξιοποιώντας τις γκρίζες περιοχές της επιστημονικής μεθοδολογίας προάγουν <strong>μηδενιστικές και ανορθολογικές αντιλήψεις </strong>που παραλύουν τις επιστημονικές αντιστάσεις στην χυδαιότητα. Και ανοίγουν δρόμο στην <strong>ψευδοεπιστήμη </strong>την οποία διάφοροι που παρουσιάζονται ως αντικαθεστωτικοί των επιστημών καλλιεργούν, με το αζημίωτο βέβαια. Γιατί όλοι αυτοί έχουν δεδομένες τις ζητωκραυγές διαφόρων δήθεν διανοουμένων και ταχύτατα γίνονται σταρ. Και ο επιστημονικός διάλογος μετατρέπεται σιγά σιγά σε <strong>προπαγάνδα ανύπαρκτης αξίας τεχνικών</strong>, όπως πχ διάφορες εναλλακτικές θεραπευτικές προσεγγίσεις, <strong>σε σειρά παράλληλων μονόλογων </strong>όπως πχ μεταξύ κλάδων της ψυχολογίας, ή <strong>σε ασκήσεις ευφραδούς κενολογίας </strong>όπως πχ στις διάφορες, συνήθως γαλλικής προελεύσεως, εκφάνσεις των κοινωνιολογικών επιστημών. <br /><br />Όπως είναι εύκολο να καταλάβει κανείς, το να υπάρξει πραγματικά πανεπιστημιακό άσυλο, όπως τουλάχιστον εγώ το εννοώ και θεωρώ απαραίτητο, ειδικά στην Ελλάδα, δεν είναι καθόλου απλό. Χρειάζεται να αντισταθούν οι σοβαροί επιστήμονες στις προκλήσεις των διαφόρων σειρήνων που ηδέως υμνούν το χρήμα των επιχειρήσεων και των ερευνητικών κονδυλίων και την δόξα της πολιτικής σταδιοδρομίας. Χρειάζεται αυτοί οι επιστήμονες να έχουν, εκτός απ την ακεραιότητα χαρακτήρα που απαιτείται, και την αίσθηση του μέτρου γιατί ασφαλώς χρειάζεται επικοινωνία των επιστημών με την πολιτική, την κοινωνία και τον κόσμο των επιχειρήσεων και <strong>δεν πρέπει εν όψει των κινδύνων που περιέγραψα να εφαρμοστούν προκρούστειες μέθοδοι</strong>. Χρειάζεται αίσθηση λεπτότητος και αμεροληψία για να μπορούν να διαχωρίσουν την ήρα απ το στάρι. Και βέβαια πρέπει αυτοί οι άνθρωποι, όπου υπάρχουν, να βγουν μπροστά και να επικοινωνήσουν μεταξύ τους. Απίθανο μάλλον, έτσι;<br /><br />Ναι, αλλά <strong>όχι αδύνατο</strong>. Η στιγμή είναι εξαιρετικά κατάλληλη. Μετά <strong>την παταγώδη αποτυχία των διαφόρων πολιτικαντισμών, της καταβρόχθισης των ευρωπαϊκών κονδυλίων και του εξευτελιστικού επιπέδου του διαλόγου στην κοινωνία</strong>, πολλοί πολίτες ζητούν κάτι διαφορετικό. Και μπορεί ν αρχίσει η αλλαγή απ την πολιτική ηγεσία με κατάλληλες επιλογές επιστημονικού προσωπικού. Κι αυτοί οι άνθρωποι, όπως τους περιέγραψα, έχουν με το μέρος τους το κριτήριο της αποτελεσματικότητας. Τα αποτελέσματα που μπορούν μόνον αυτοί να προσφέρουν θα δράσουν ως επιβράβευση αυτών που τους χρησιμοποιούν που θα ανατροφοδοτεί τις ορθές επιλογές. Και ο λόγος τους θα διαδίδεται. Και τότε μπορεί να συμβεί το trickle down των ιδεών και να αρχίσει η αντίστροφη πορεία, δηλαδή η μεταφορά του σοβαρού διαλόγου απ τους πανεπιστημιακούς προς την κοινωνία. <strong>Και τότε όντως το πανεπιστημιακό άσυλο θα είναι άχρηστο.</strong>Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-78904022340032522552009-11-06T11:10:00.000-08:002009-11-06T11:42:52.082-08:00Περί αξιοκρατίας.<p><em>"..δημοκρατία κέκληται .. κατά δε την αξίωσιν, ως έκαστος εν τω ευδοκιμεί, ουκ από μέρους το πλέον ες τα κοινά ή απ αρετής προτιμάται, ουδ' αυ κατά πενίαν, έχων γέ τι αγαθόν δράσαι την πόλιν, αξιώματος αφανεία κεκώλυται"</em> (Θουκυδίδου Ιστορία Βιβλίο Β Κεφάλαιο 37)<br /><br />Η οκταετία 1996-2004 σφραγίστηκε πολιτικά απ την προσπάθεια των κυβερνήσεων Σημίτη για <strong>εκσυγχρονισμό</strong>. Φυσικό ήταν ο πολιτικός του αντίπαλος, ο Καραμανλής, να στραφεί προς τις <strong>παραδόσεις</strong>, μεταξύ άλλων και προς την λαϊκή παράδοση <strong>του μπάρμπα στην Κορώνη </strong>που την καλλιέργησε αντιπολιτευόμενος και εφάρμοσε ως κυβερνήτης. Και τα κατάφερε θαυμάσια. Η εκπληκτικής έμπνευσης επιλογή των υπουργών του, η κατάργηση του πανεπιστημιακού πτυχίου ως προϋπόθεση για την κατάληψη διευθυντικών θέσεων στο δημόσιο και οι αντίστοιχες επιλογές που έγιναν, η πληθώρα των εκτός ΑΣΕΠ προσλήψεων, η συμπλήρωση των διαδικασιών του ΑΣΕΠ με την συνέντευξη και τα stage είναι μερικοί μόνον απ τους μηχανισμούς που χρησιμοποιήθηκαν την τελευταία πενταετία για να καταπολεμήσουν την απολύτως αταίριαστη με τις παραδόσεις μας εκσυγχρονιστική λαίλαπα. Η λειτουργία του κράτους όχι μόνον επέστρεψε στα προ του Σημιτικού εκσυγχρονισμού πρότυπα, αλλά κινήθηκε ακόμη ριζοσπαστικότερα προς την επιστροφή σε εποχές Μαυρογιαλούρου. Η μοναδική παραχώρηση που έκαναν οι νικητές στα κουρέλια του εκσυγχρονισμού ήταν να δεχθούν τον δυτικότροπο όρο “κοννέ” αντί του τουρκογενούς ρουσφετιού. <br /><br />Μ αυτές τις προϋποθέσεις η αντίδραση ήταν αναμενόμενη. Πολύ συχνά στις προεκλογικές εξαγγελίες του ο Παπανδρέου αναφέρθηκε στο θέμα της αξιοκρατίας, και πρέπει να ομολογήσουμε ότι στις πρώτες αυτές μέρες της νέας κυβέρνησης όχι μόνο προς αυτή την κατεύθυνση κινήθηκε, αλλά υπερέβη και πάσαν προσδοκίαν. Η δημόσια προκήρυξη των θέσεων των γενικών και ειδικών γραμματέων και η επιλογή τους από βιογραφικά κατατιθέμενα στο Internet καθώς και η επιμονή στις διαδικασίες του ΑΣΕΠ για κάθε θέση στο δημόσιο δείχνουν ότι ο Παπανδρέου είναι απολύτως ειλικρινής σ αυτή την προεκλογική του δέσμευση. Και συνολικά η ελληνική κοινωνία διάκειται πολύ ευνοϊκά προς αυτές. Ακόμα κι αν τα υπουργεία υπολειτουργούν αφού δεν υπάρχουν γραμματείς για ένα μήνα, ακόμα κι αν η επιλογή γενικού γραμματέα του κ. Καστανίδη κατακρίνεται ως μή απολύτως αξιοκρατική, <strong>οι πολίτες βλέπουν διαφορά και οι λιγότερο απαισιόδοξοι ελπίζουν και χειροκροτούν</strong>. Κι ως εξαιρετικά αισιόδοξος άνθρωπος, χειροκροτώ μαζί τους. <br /><br />Καλό είναι όμως έστω κι αφού χειροκροτήσουμε αρκετά να σκεφτούμε και λιγάκι. Όταν μάλιστα οι πρωθυπουργικές και υπουργικές παραινέσεις επαυξάνονται σε βαθμό απολυτοποίησης απ την εκπληκτική δήλωση του νέου γραμματέα του ΠΑΣΟΚ κ. Ξυνίδη οτι “δεν υπάρχει ολίγον αξιοκρατία, υπάρχει μόνον αξιοκρατία”, το να θέσουμε σ ενέργεια τις φρένες, <strong>δηλαδή τα φρένα</strong>, επιβάλλεται. Το να παίρνουμε μια υπο συγκεκριμένες συνθήκες επιθυμητή πρακτική, να την ανάγουμε σε καθολικό κανόνα και να την εφαρμόζουμε παντού, απαιτεί τουλάχιστον μελέτη του τρόπου γενίκευσης αλλιώς αποτελεί στην θεωρία <strong>σόφισμα </strong>και στην πράξη <strong>πολιτικαντισμό</strong>. <br /><br />Κατά την κακή μου συνήθεια θα πάρω τα πράγματα απ την αρχή. Ο όρος αξιοκρατία φαίνεται οτι επινοήθηκε απ τον Michael Young που τον χρησιμοποίησε στο βιβλίο του <strong>The Rise of Meritocracy</strong>. Όχι, ο όρος πιθανότατα δεν ξεκινά ιστορικά απ την αρχαία Ελλάδα. Αλλά υπάρχει κι άλλη έκπληξη, χειρότερη. Στο βιβλίο του ο Young περιγράφει μια κατάσταση <strong>εντελώς αποκρουστική</strong>, με κατηγοριοποιήσεις και κατατάξεις ανθρώπων από πολύ νεαρές ηλικίες, με απολυτοποιήσεις των ποσοτικών μετρήσεων και διάφορα άλλα συναφή. Το μόνο που λείπει είναι η όχι εξαιρετικά δημοκρατική σβάστικα. Και γι αυτούς που επιμένουν να σκέπτονται ελληνικά, ο πλησιέστερος αρχαίος όρος είναι αριστοκρατία. Και η αριστοκρατία ήταν αντίπαλο προς την δημοκρατία πολίτευμα. <br /><br />Σήμερα βέβαια κανείς δεν προτείνει την αξιοκρατία ως πολίτευμα. Επίσης κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί τις ωφέλειες της αξιοκρατίας, νοούμενης <strong>ως συστήματος κινήτρων που επιβραβεύει τις επιθυμητές συμπεριφορές</strong>, ή ως πρακτικής σύμφωνα με την οποία <strong>τα υψηλά αξιώματα, κυρίως τα δημόσια, καταλαμβάνονται από άξιους </strong>ανθρώπους. Μ αυτή την έννοια η αξιοκρατία δεν φαίνεται να βρίσκεται σε αντίθεση με τα δημοκρατικά ιδεώδη, ίσα ίσα αποτελεί και <strong>συστατικό στοιχείο της δημοκρατίας</strong>. Εδώ και 2500 χρόνια ο Θουκυδίδης ορίζοντας την δημοκρατία μας λέει σε ελεύθερη μετάφραση, και να με συγχωρούν οι φιλόλογοι, οτι “την λέμε δημοκρατία διότι .. σύμφωνα με την αξία του πετυχαίνοντας κάπου ο καθένας προτιμάται στα δημόσια αξιώματα, κι όχι επειδή ανήκει σε κάποια τάξη αλλά απ την αρετή, και επίσης δεν εμποδίζεται στο να καταλάβει αξίωμα κάποιος φτωχός εξ αιτίας της αφάνειάς του αν έχει κάτι καλό να προσφέρει στην πόλη” . Ακόμη όμως κι αν έτσι γίνει νοητή η αξιοκρατία κάποια προβλήματα παραμένουν. Ας παρατηρήσουμε μερικά απ αυτά μ ένα οικείο σε οποιονδήποτε παράδειγμα.<br /><br />Ας υποθέσουμε οτι θέλουμε να εφαρμόσουμε την αξιοκρατία ως επιβράβευση στους δάσκαλους ενός δημοτικού σχολείου. Είναι αμέσως κατανοητό οτι <strong>τίθεται το πρόβλημα της μέτρησης της αξίας</strong>. Ποιός είναι ο καλός δάσκαλος; Αυτός που καταφέρνει να έχει την καλύτερη επίδοση απ τους μαθητές του; Κι από ποιούς μαθητές; Αν δηλαδή ως μέτρο πάρουμε τον μέσο όρο βαθμολογιών η διασπορά πως μετράει; Και ποιά είναι η σχετική αξία της επίδοσης στην αριθμητική και στην γλώσσα ή την ιστορία; Ή μήπως θα είναι καλός δάσκαλος αυτός που παράγει το καλύτερο ήθος; Ή ο αυστηρότερος που παράγει ατμόσφαιρα ευταξίας; Και πώς θα συγκρίνουμε ένα δάσκαλο που διδάσκει μια τάξη 10 παιδιών με κάποιον άλλον που διδάσκει μια τάξη 30; Και πώς θα καταφέρουμε να μετρήσουμε ικανοποιητικά την αξία ενός δασκάλου του οποίου τα κοινωνικά χαρακτηριστικά δεν ανταποκρίνονται στα αντίστοιχα της τάξης που διδάσκει;<br /><br />Τουλάχιστον κάποια απ αυτά τα χαρακτηριστικά που αναφέραμε <strong>συγκαθορίζουν την αξία</strong>. Κι επομένως πρέπει να συνυπολογιστούν. Κάποια απ αυτά όμως είναι <strong>αδύνατον να υπολογιστούν</strong>. Και αρκετά δεν είναι καθόλου προφανή και <strong>καθορίζονται απ τις κοινωνικές αξίες</strong>. Ακόμη χειρότερα, μερικά απ αυτά τα χαρακτηριστικά καθορίζονται <strong>με διαφορετικό τρόπο από διάφορες κουλτούρες </strong>που συνυπάρχουν στην κοινωνία. Είναι σαφές ότι για μια φονταμενταλιστική κουλτούρα η βαθμολογία στα θρησκευτικά έχει πολύ μεγαλύτερη αξία απ τα μαθηματικά. Και βέβαια εκτός αυτού, <strong>τα χαρακτηριστικά αυτά είναι μη σύμμετρα</strong>, δηλαδή δεν έχουν κάποιο κοινό μέτρο. Θα μπορούσαμε βέβαια να ορίσουμε συντελεστές βαρύτητας για το καθένα, αλλά αυτό κάνει ακόμα πιο προφανή την εξάρτηση της αξίας απ τις κοινωνικές παραδοχές. <br /><br />Τα προβλήματα βεβαίως δεν τελειώνουν εδώ. Ακόμα κι αν υποθέταμε ότι μπορούμε να κατασκευάσουμε την <strong>συνάρτηση της αξίας </strong>μ ένα τρόπο γενικά αποδεκτό, αυτές οι μετρήσεις θα ανταποκρινόντουσαν στις <strong>αξίες της παρελθούσας κοινωνίας</strong>, ενώ η οποιαδήποτε επιβράβευση προκαλεί την <strong>συνέχεια και ένταση της επιβραβευόμενης συμπεριφοράς στην μελλοντική</strong>, την αυριανή. Το να βάλει κανείς μια βόμβα κάπου τον καιρό της δικτατορίας, επιβραβευόμενο απ την δημοκρατία τον οδηγεί ενδεχομένως να βάζει κι άλλες βόμβες σε δημοκρατικές εποχές.<br /><br />Ένας απ τους συνηθέστερους τρόπους επιβράβευσης είναι η προαγωγή. Αν υποθέσουμε ότι καταφέραμε να βρούμε τον ικανότερο δάσκαλο, θάπρεπε ίσως να τον κάνουμε διευθυντή; Αν ναι, τι μας εγγυάται μια ικανοποιητική απόδοσή του σ αυτή τη θέση που είναι πολύ διαφορετική απ την προηγούμενη; Κι αν γίνει καλός διευθυντής, θα πρέπει να προαχθεί σε επιθεωρητή, που είναι άλλη δουλειά πάλι; Δεν κινδυνεύουμε να επαληθεύσουμε την αρχή του Peter σύμφωνα με την οποία σ ένα ιεραρχικό σύστημα <strong>καθένας προάγεται μέχρι να φτάσει στο επίπεδο της αναξιότητάς του</strong>; Πόρισμα αυτής της αρχής είναι φυσικά οτι τα συστήματα τείνουν να έχουν όλο και αναξιότερους ανθρώπους στις υψηλότερες βαθμίδες της ιεραρχίας, κι αυτό βέβαια στο όνομα της αξιοκρατίας. <br /><br />Απ την απολύτως αντίστροφη οπτική, η επιβράβευση ως σύστημα κινήτρων για την παραγωγή επιθυμητών συμπεριφορών είναι απλώς <strong>εργαλειακή </strong>(instrumental) και <strong>δεν χρειάζεται να σχετιστεί με οποιοδήποτε αξιακό σύστημα</strong>. Κατά το παράδειγμα που φέρνει ο νομπελίστας Amartya Sen κάνοντας κριτική της αξιοκρατίας, είναι δυνατόν να πληρώσουμε ένα εκβιαστή ώστε να πετύχουμε μια επιθυμητή συμπεριφορά απ αυτόν, κι αυτό μπορεί να επιβραβεύει τον εκβιασμό κοινωνικά αυξάνοντας τους εκβιαστές, όμως καθόλου δεν μας υποχρεώνει να θεωρήσουμε τον εκβιασμό σαν αξία. Και μη ξεχνάμε οτι ο Sen είναι απ τους διανοούμενους της προτίμησης του Γ. Παπανδρέου - και φίλος του Ανδρέα. <br /><br />Όταν μια σοσιαλιστική κυβέρνηση χρησιμοποιεί το επιχείρημα της αξιοκρατίας, όπως επίσης παρατηρεί ο Sen, δεν πρέπει να ξεχνά οτι <strong>η ίδια η επιβράβευση είναι μια διαφοροποίηση</strong>. Αν δηλαδή βρισκόμασταν από θαύμα σε μια κοινωνία οικονομικής ισότητας, η <strong>οποιαδήποτε οικονομική επιβράβευση θα κατέστρεφε την επιζητουμένη ισότητα</strong>. Και βέβαια, οποιαδήποτε μή οικονομική επιβράβευση θα μπορούσε να ανταλλαγεί με χρήματα, ή θα δημιουργούσε σύστημα νέων διαφοροποιήσεων . Κι αυτά δεν είναι στείρες υποθέσεις αφορώσες μια ανύπαρκτη κοινωνία, τάδαμε όλα αυτά με τα προνόμια της νομενκλατούρας στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού. <br /><br />Μια ακόμη πτυχή του προβλήματος που συσχετίζεται με την αξιοκρατία είναι τα λεγόμενα <strong>συστήματα προτίμησης</strong>, που όλα τα κράτη έχουν χρησιμοποιήσει ή χρησιμοποιούν. Η θέσπιση για παράδειγμα υποχρεωτικού ποσοστού για την εισαγωγή ατόμων με αναπηρίες στα πανεπιστήμια δεν καταστρατηγεί την αξιοκρατία; Και αν ναι, μήπως γι αυτό τον λόγο θάπρεπε να καταργηθούν τέτοια μέτρα; Ο Παπανδρέου προεκλογικά είχε υποσχεθεί <strong>μεγάλο αριθμό γυναικών στην κυβέρνησή </strong>του, και τόκανε. <strong>Πώς συμβιβάζεται αυτό με μια κατηγορική προστακτική της αξιοκρατίας</strong>; Αντιστρόφως, πώς θα μπορούσαμε στα πλαίσια μιας αξιοκρατικής κοινωνίας να αποφύγουμε <strong>φαινόμενα τύπου Καιάδα </strong>αν μάλιστα έχουν αποτέλεσμα; Και στη Σπάρτη είχαν. Και εφαρμόζονται σήμερα στην Ινδία με φρικτά ποσοστά εκτρώσεων αν το αναμενόμενο παιδί είναι κορίτσι.<br /><br />Αλλά ας πούμε οτι προς στιγμήν καταφέρναμε να παραγάγουμε μια απολύτως αξιοκρατική κοινωνία. Θάχαμε τότε κατασκευάσει μια θαυμάσια πυραμίδα σε κάθε επίπεδο της οποίας βρίσκονται άνθρωποι των οποίων η αξία είναι ανάλογη της απόστασης του επιπέδου απ την βάση, και επομένως κοντά στην κορυφή θάχαμε τους αξιότερους. Αυτό όμως θα σήμαινε ταυτόχρονα και ότι <strong>όσοι δεν βρίσκονται ψηλά είναι ανάξιοι</strong>. Πόσο καλό κίνητρο θά αποτελούσε μια τέτοια ιεράρχηση για την συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού, αφού βέβαια η βάση της πυραμίδας χωράει πολύ περισσότερους απ τα υψηλότερα επίπεδά της; <br /><br />Μιά ακόμη αντίρρηση στην ιδέα της υπερτίμησης της αξιοκρατίας προκύπτει από το πρόσφατο παράδειγμα του κ. Καστανίδη, που κατηγορήθηκε οτι επέλεξε κάποιον γνωστό του για την θέση του Γ. Γραμματέα του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Αν το ζητούμενο είναι η απόλυτη αξιοκρατία, τότε όλη αυτή η ιστορία με τα χιλιάδες άτομα που κατέθεταν βιογραφικά μέσω Internet ήταν παραμύθα για να επιλεγεί τελικώς το φιλαράκι του Υπουργού, όπως σαρκαστικά έσπευσαν να πουν οι αντίπαλοί του. Σωστά; <br /><br />Λάθος. Το υπό τον κ. Καστανίδη σύστημα κατέληξε, όπως έγινε γνωστό, σε 10 βιογραφικά από 800 που κατετέθησαν, αν θυμάμαι καλά. Και οι φάκελοι των 10 παρεδόθησαν στον Υπουργό για την τελική απόφαση, αφού η επιλογή μεταξύ τους δεν ήταν πιά δυνατή απ την επιτροπή. Και φυσικά ο Υπουργός απ αυτούς τους 10 επέλεξε αυτόν που ήξερε, αυτόν που ήξερε οτι μαζί του μπορούσε να συνεργαστεί. Κι <strong>αυτό έλειπε νάκανε αλλιώς </strong>και να επέλεγε κάποιον άλλον επειδή ίσως είχε μια δημοσίευση περισσότερη, όπως ενδεχομένως θα του πρότεινε ο κ, Ξυνίδης. Για να το πούμε και με την μορφή επιβράβευσης, ο Καστανίδης πολύ λογικά <strong>δεν επέμεινε στην απόλυτη αξιοκρατία, αλλά στην άρνηση της αναξιοκρατίας</strong>. Και η αναξιοκρατία επλήγη με την απόρριψη των 790 απ τους 800. Ο Popper πρό αιώνος περίπου πρότεινε οτι δεν πρέπει να μιλάμε για ορθές επιστημονικές θεωρίες μια που δεν ξέρουμε τι είναι τελικως αληθές, αλλά για <strong>μή διαψευσμένες</strong>. Κάτι αντίστοιχο δεν ισχύει κι εδώ; Δεν μπορούμε ίσως να βρούμε τον αξιότατο, μπορούμε όμως να <strong>απορρίπτουμε ανάξιους</strong>.<br /><br />Να προχωρήσω κι ένα βηματάκι πιο πέρα. Η αξιοκρατία προφανώς σχετίζεται με την διαφάνεια και τους θεσμούς. Αλλά αν για παράδειγμα ο κ. Παπανδρέου εύρισκε σ ένα καφενείο ένα πολίτη με εξαιρετικό μυαλό και ιδέες, θα επέτρεπε στον εαυτό του να μη τον πάρει για συνεργάτη του επειδή ενδεχομένως δεν είχε καταθέσει τα χαρτιά του στον ΑΣΕΠ; Κι αν τόκανε, αυτό θα βοηθούσε την πρόοδο της χώρας πράγμα που υποτίθεται οτι η αξιοκρατία ως σύστημα κινήτρων δια της επιβράβευσης έχει ως στόχο; Αν όπως στην αρχή δεχτήκαμε η κατασκευή της τέλειας συνάρτησης αξίας δεν είναι δυνατή, δεν πρέπει νάχουμε <strong>απλές εναλλακτικές λύσεις που να συμπληρώνουν τα κενά</strong>;<br /><br />Κατόπιν αυτών των παρατηρήσεων θα επιμείνω. Σημασία έχει <strong>να αρνηθούμε την αναξιοκρατία </strong>και να επιλέγουμε ανθρώπους ικανούς να διεκπεραιώνουν τα καθήκοντα που η θέση για την οποία τους επιλέγουμε επιβάλλει. Και να το κάνουμε κατά το δυνατόν με διαφανή και θεσμικό τρόπο, χωρίς όμως η θέληση για διαφάνεια ή μια τυφλή προσκόλληση σε θεσμούς να μετατρέπονται σε νεκρική ακαμψία και σε πρόβλημα παραγωγικότητας. Το να φτάνουμε, <strong>αρνούμενοι την αναξιοκρατία να κάνουμε σημαία μια απόλυτη αξιοκρατία είναι λάθος</strong>, ενδεχομένως πολύ βαρύ αν ξαναθυμηθούμε τον Young. Βέβαια το “αρνηση της αναξιοκρατίας” ως σύνθημα είναι πολύ λιγότερο πιασάρικο απ το μονολεκτικό “αξιοκρατία”, άσε που περιέχει και διπλή άρνηση που μπλέκει τον κόσμο, αλλά τι να κάνουμε; Νομίζω εξάλλου οτι η κυβέρνηση αυτή θέλει να προτιμά την λογική απ την προπαγάνδα. Αλλά κι αν θέλει ένα μονολεκτικό σύνθημα, θα πρότεινα το “<strong>καταλληλότητα</strong>” που και πολύ λογικότερο είναι και δεν έχει φθαρεί απ την χρήση. <br /><br />Δεν θεωρώ βέβαια οτι οι παραπάνω παρατηρήσεις εξαντλούν το θέμα της αξιοκρατίας. Απλώς το ανοίγουν, γιατί νομίζω οτι πρέπει να ανοίξει τώρα. Επιφυλάσσομαι για μια πιο αναλυτική συζήτηση σε επόμενα post.<strong></strong>Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-59548276266487746962009-10-31T04:31:00.000-07:002010-02-20T08:52:27.678-08:00Το ιδεολογικό πρόβλημα της Νέας Δημοκρατίας.<p>Πριν από 32 χρόνια, το 1977, ο Ken Olson, ιδρυτής και πρόεδρος της Digital Equipment Corporation (DEC), μιάς απ τις 3-4 μεγαλύτερες εταιρείες υπολογιστών, δήλωνε με στόμφο σε συνέδριο σχετικό με το μέλλον των υπολογιστών ότι “<strong>δεν υπάρχει λόγος να θέλει κάποιος ένα computer στο σπίτι του</strong>”. Δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία ότι καταχειροκροτήθηκε απ τους συνέδρους.<br /><br />Την ίδια χρονιά δυό νεαροί, ο Steve Jobs και ο Stephen Wozniac δούλευαν πυρετωδώς για να αναπτύξουν την ενός έτους εταιρεία τους, την Apple, ενώ ένας άλλος νεαρός, ο Bill Gates έψαχνε την αγορά για να πουλήσει την Microsoft Basic που πριν κανένα χρόνο είχε φτιάξει και που ήδη είχε κάνει ονοματάκι ανάμεσα στους χομπίστες των μικροϋπολογιστών.<br /><br />Δεν θα μπορούσε να πεί ποτέ κανείς οτι ένας εξαιρετικά επιτυχημένος επιστήμων και επιχειρηματίας σαν το Olson δεν ήταν ευφυής. Ευφυέστατος ήταν. Ίσως μάλιστα να είχε εκείνη την εποχή <strong>περισσότερα επιχειρήματα </strong>απ τον Gates, τον Jobs και τον Wozniac. Ποιά ήταν η διαφορά τους; Απλή. <strong>Ο Olson έβλεπε τον κόσμο όπως ήταν, ενώ οι τρείς νεαροί όπως θα μπορούσε να είναι </strong>– και φυσικά δεν ήταν ακόμη.<br /><br />Οι τρείς αυτοί νεαροί χρειάστηκε να προχωρήσουν ένα βήμα πιό πέρα απ αυτό που έβλεπαν τα μάτια τους. <strong>Να δούν καθαρά με το μυαλό τους </strong>εικόνες απλών νέων ανθρώπων που χρησιμοποιώντας τον προσωπικό τους υπολογιστή <strong>ενίσχυαν τις επαγγελματικές και προσωπικές δυνατότητές τους</strong>. Να τους δούν να <strong>ανεξαρτητοποιούνται απ τις μεγάλες εταιρείες</strong> που ήθελαν την υπολογιστική ισχύ μαζεμένη σ ένα κέντρο και ελεγχόμενη. Χρειάστηκε επίσης να δούν <strong>με ποιά βήματα </strong>θα μπορούσε να φτάσει ο κόσμος ως εκεί, καθώς και να κάνουν τα πρώτα απ αυτά τα βήματα. Χρειάστηκε να δημιουργήσουν και <strong>μιά καινούργια ορολογία </strong>για να μιλούν απλά για τον κόσμο αυτόν. Χρειάστηκαν δηλαδή <strong>μιά νέα οπτική του κόσμου (worldview), και μιά σειρά γλωσσικά, τεχνικά, οικονομικά, διοικητικά και άλλα εργαλεία που να την εξυπηρετούν</strong>.<br /><br />Θα χρησιμοποιήσω εδώ την λέξη “<strong>ιδεολογία</strong>” για να αναφέρομαι σ όλα αυτά. Και δεν έχω καθόλου την αίσθηση κατάχρησης ή στρέβλωσης ενός <strong>πολιτικού όρου</strong>. Μου είναι σαφέστατο ότι η αποκέντρωση ισχύος και η ενίσχυση (empowerment) του απλού πολίτη σε σχέση με τις μεγάλες και συγκεντρωτικές εταιρείες είναι θέμα <strong>δημοκρατίας και ισότητας</strong>. Επίσης μου είναι σαφές ότι το έργο των τριών αυτών νεαρών ήταν το πρώτο βήμα μιας <strong>παγκόσμιας επανάστασης βαθύτατα πολιτικής</strong>. Τώρα αν κάποιος εδώ θα μπορούσε να σκεφτεί την διαφορά της χρήσης αυτής του όρου απ τον μαρξικό ορισμό της ιδεολογίας ως ψευδούς συνείδησης, καλώς να το κάνει, αλλά είναι θέμα άλλης συζήτησης.<br /><br />Ας ξαναγυρίσουμε στο παράδειγμά μας κι ας συνοψίσουμε: Ο Olson απλώς <strong>ήταν συντηρητικός. Έβλεπε τον κόσμο όπως ήταν</strong>. Ακριβέστερα, όπως νόμιζε ότι ήταν ο μόνος τρόπος να είναι, απορρίπτοντας οποιαδήποτε άλλη οπτική του σαν μερική, στρεβλή και τόσο υποθετική που δεν άξιζε ένας σοβαρός άνθρωπος να χάνει τον χρόνο του μ αυτήν. Κάθε άλλη οπτική είναι απλώς μια ιδεολογία. <strong>Κι οι συντηρητικοί δεν έχουν ιδεολογία</strong>. Και γιατί νάχουν; Οι ιδεολογίες είναι απλώς λόγια, ενώ οι συντηρητικοί ασχολούνται με τα πράγματα. Κάποιες φορές μάλιστα εξαιρετικά επιτυχημένα. Εξάλλου <strong>γιατί ν αλλάξει κανείς τον κόσμο αν όπως είναι τον βολεύει μια χαρά;</strong><br /><br />Όπως ακριβώς ένας άνθρωπος, έτσι και μια ολόκληρη παράταξη μπορεί να είναι συντηρητική. Και παρά το ότι εκ πρώτης όψεως φαίνεται παράδοξο, <strong>το να μην έχει μια παράταξη ιδεολογία δεν είναι αναγκαία μειονέκτημα </strong>απ την ψηφοθηρική πλευρά. Αντιθέτως, τις περισσότερες φορές <strong>μπορεί να είναι ισχυρό πλεονέκτημα </strong>σ ένα επικοινωνιακό παιχνίδι. Το να μιλάς με κοινούς όρους αποδεκτούς ως πραγματικούς απ το ευρύ κοινό επιτρέπει πολύ ευκολότερη έγχυση των απόψεών σου σ αυτό.<br /><br />Ενα συντηρητικό κόμμα δεν έχει ιδεολογία. Όχι μόνον αυτό, αλλά <strong>αρνείται κάθε τι που μπορεί να θεωρηθεί ιδεολογικό στίγμα</strong>. Γι αυτό ο Καραμανλής, ο πραγματικός εννοώ, δήλωνε ότι είναι <strong>πέρα απ τις ταμπέλες δεξιάς, κέντρου και αριστεράς</strong>. Γι αυτό κι ο γιαλαντζί Καραμανλής χρησιμοποιούσε την πρόταση <strong>“αυτή είναι η πραγματικότητα” </strong>κάθε δυό-τρείς παραγράφους. Η πραγματικότητα είναι η πραγματικότητα, όλα τα άλλα είναι ιδεολογίες. Τελεία και παύλα.<br /><br />Φυσικά οι διαφορετικές αντιλήψεις του κόσμου επιμένουν να υπάρχουν και για τα συντηρητικά κόμματα, ανεξαρτήτως της πεποίθησης καθενός εκ των μελών, των οπαδών, των ομάδων και των οργανώσεών τους ότι κατέχουν την πραγματικότητα. Επομένως πρέπει να υπάρχει σ αυτά ένας <strong>άλλος τρόπος χειρισμού των διαφορών, επίλυσης και σύνθεσής τους</strong>. Αυτός είναι η <strong>επιμονή στα πρόσωπα των ηγετών</strong>. Όλα τα συντηρητικά κόμματα εστιάζονται πολύ στα πρόσωπα. Όσοι είστε αρκετά μεγάλοι θυμηθείτε την ΝΔ των πρώτων μεταχουντικών χρόνων που αντί εμβλήματος στα ψηφοδέλτια έβαζε την φωτογραφία του ηγέτη της.<br /><br />Η μεγάλη σημασία του ηγέτη έχει και μια <strong>ψυχολογική διάσταση </strong>που επίσης την συνδέει με την άρνηση των ιδεολογιών. <strong>Ο ηγέτης είναι ο Πατέρας</strong>, δηλαδή περίπου ο Θεός. Φυσικά, ως θεός δεν είναι δυνατόν να έχει απλώς μια άποψη, <strong>κατέχει απολύτως την αλήθεια</strong>, την πραγματικότητα. Ακριβέστερα, <strong>ο λόγος του είναι η πραγματικότητα</strong>. Κι αν δεν είναι, φταίνε οι υπήκοοί του, κι <strong>ο λόγος μετατρέπεται σε ηθικολογία</strong>. Κι επειδή μ αρέσει να χαμογελάτε, θυμηθείτε τις εντελώς πατρικές προτροπές του νεαρού Κώστα Καραμανλή στους κατά μέσον όρο γηραιότερους υπουργούς του περί σεμνότητας και ταπεινότητας.<br /><br />Η Ιστορία όμως παίζει παράξενα παιχνίδια. Πριν 100 χρόνια η διάρκεια ζωής ενός ανθρώπου δεν ξεπερνούσε τα όρια σταθερότητας του κόσμου γύρω του, και έτσι μπορούσε να τα βγάζει πέρα με τις γνώσεις και τις αντιλήψεις που είχε δεχθεί από μικρός οπότε η συντηρητική στάση ήταν εξαιρετικά φυσική και αποτελεσματική. <strong>Σήμερα όμως ο κόσμος αλλάζει ταχύτατα, και ο συντηρητικός πρέπει να δεχτεί τον νέο κόσμο που προκύπτει κάθε στιγμή</strong>. Πρέπει, για να μείνει συντηρητικός, να δεχθεί την νέα πραγματικότητα. <strong>Για να μείνει ο ίδιος πρέπει να αλλάξει και να δεχθεί αυτό που αρνιόταν χτές.</strong> Έτσι επαληθεύει τον γνωστό ορισμό του συντηρητικού ως κάποιου που <strong>πιστεύει ακριβώς ότι και ο προοδευτικός, απλώς το κάνει μερικά χρόνια αργότερα</strong>.<br /><br />Τον τελευταίο αιώνα όμως τα χρόνια άρχισαν να περνάν γρήγορα.<strong> Η καταιγιστική ταχύτητα αλλαγών </strong>στο δευτερο ειδικά μισό του 20ου αιώνα δημιούργησε πρόβλημα στους συντηρητικούς και ουσιαστικά <strong>τους κατακερμάτισε</strong>. Οι περισσότεροι βέβαια διατηρώντας την ευελιξία τους, επέλεξαν να συμμορφώνονται αμέσως με τα νέα δεδομένα – αυτοί είναι το κυρίαρχο συντηρητικό ρεύμα, <strong>οι μετριοπαθείς συντηρητικοί, οι πραγματιστές</strong>. Κάποιοι προτίμησαν να κρατήσουν ένα σκληρό πυρήνα από παραδοσιακές αξίες αποβάλλοντας το εξωτερικό τους κέλυφος για να προλάβουν την εξέλιξη. Σ αυτή την κατηγορία ανήκουν οι <strong>νεοφιλελεύθεροι</strong>, που μ αυτή την έννοια δεν είναι καθόλου συντηρητικοί. Κάποιοι άλλοι, πιο κουρασμένοι, επέλεξαν ρομαντικά να παραμένουν στο παρελθόν αρνούμενοι το σήμερα και είναι οι <strong>αντιδραστικοί</strong>. Άλλοι προτίμησαν να εμμείνουν στο παρελθόν ενεργά και ακτιβιστικά, με ζωτικότητα, επιμένοντας συνήθως σε εθνικιστικά συνθήματα. Αυτοί καλύπτουν τον <strong>χώρο της ακροδεξιάς και της λαϊκής δεξιάς</strong>. Και κάποιοι άλλοι, τραβώντας τα πράγματα στα άκρα προσπαθούν να δημιουργήσουν μια ενότητα απ το απώτατο, μυθολογικό παρελθόν ως το μέλλον, εισάγοντας στην άποψή τους πλήθος φαντασιακά στοιχεία. Αυτοί προάγουν την ακροδεξιά αντίληψη στον χώρο του καθαρού <strong>φασισμού</strong>. Επίσης υπάρχουν και όλοι οι δυνατοί συνδυασμοί μεταξύ αυτών των συνιστωσών.<br /><br />Όλα αυτά τα ρεύματα <strong>υπάρχουν και στην ευρύτερη δεξιά παράταξη στην Ελλάδα</strong>. Και φυσικά διαφωνούν και μάχονται μεταξύ τους. Ο προπάτωρ της συντηρητικής παράταξης Καραμανλής κατάφερε να τους μαζέψει όλους σε μια κοινή στέγη απορρίπτοντας (ή ακριβέστερα απορριπτόμενος από) καποιους χουντικούς και κάποιους βασιλικούς. Μετά την αποχώρησή του, ακολούθησε το <strong>μετέωρο βήμα του Ράλλη </strong>και η <strong>αντιδραστική περίοδος Αβέρωφ </strong>ως αναγκαία επανασκλήρυνση. Κατόπιν το εκκρεμές κινήθηκε προς την πιό μοντέρνα εκδοχή του <strong>νεοφιλελευθερισμού με τον Μητσοτάκη</strong>.<br /><br />Η ήττα του Μητσοτάκη το 93 έφερε με ένταση στην επιφάνεια τα στοιχεία της <strong>λαϊκής δεξιάς με τον Έβερτ </strong>που όμως ήταν σαφέστατα ανεπαρκής ως θεός, πατέρας ή οτιδήποτε παρεμφερές, κι έτσι σύντομα αντικαταστάθηκε απ τον Καραμανλή τζούνιορ που ήταν <strong>εξαιρετικός συνδυασμός</strong>. Ήταν νέος, άρα μπορούσε να εκφράζει την πραγματικότητα της εποχής. Και μόνο το όνομά του τον συνέδεε με τον mainstream συντηρητισμό που είναι πέρα απο ιδεολογίες, ενώ ταυτόχρονα επέτρεπε την φαντασιακή επιστροφή σ ένα ένδοξο παρελθόν ευχαριστώντας τους αντιδραστικής νοοτροπίας οπαδούς. Επιπλέον, ως επιλογή των αντιμητσοτακικών βαρώνων ταυτίστηκε με την λαϊκή δεξιά και επιβεβαίωσε αυτή την ταύτιση και πολιτικά απορρίπτοντας αμέσως μετά την εκλογή του τους μή συντηρητικούς νεοφιλελεύθερους ως ξένο σώμα. Το ότι ήταν απολύτως κενός, δυστυχώς χρειάστηκε 13 χρόνια για να το καταλάβει η ελληνική κοινωνία.<br /><br />Η Νέα Δημοκρατία που απομένει σήμερα είναι κόμμα στο οποίο βέβαια υπάρχουν στοιχεία όλων αυτών των ρευμάτων, που όμως <strong>δεν μπορούν να συζητήσουν μεταξύ τους με ιδεολογικούς όρους αφού τους καλύπτει η συντηρητική ομπρέλλα που απαγορεύει τις ιδεολογίες</strong>. Η ιδεολογική διαμάχη αντικαθίσταται απ την <strong>επιλογή των προσώπων</strong>. Η Μπακογιάννη σαν πιο μοντέρνα έλκει τους έχοντες μια ελαφρά τάση προς τον νεοφιλελευθερισμό και γενικότερα τον εκσυχρονισμό που είναι στα πάνω του μετά την ήττα Καραμανλή. Ο Αβραμόπουλος, με μια πιο αρχοντική εικόνα και το στυλ του διπλωμάτη έχει καλύτερη πρόσβαση προς την πιο ρομαντική κατεύθυνση των αντιδραστικών. Ο Σαμαράς με την φυσική του επιθετικότητα παίζει με τα ακροδεξιά στοιχεία, όπως κι ο Ψωμιάδης που όμως το παρακάνει λιγάκι άρα δεν πάει για αρχηγός. Αν εξαιρέσει όμως κανείς την εικόνα και τα εκ της ιστορίας του καθενός υπονοούμενα όλοι λένε τα ίδια. Κι αυτό είναι φυσικό αφού είναι κυρίως συντηρητικοί και δεν έχουν ιδεολογία. Η διαφορά των λόγων τους εξαντλείται σε στοιχεία τακτικής, σε ad hoc επιλογές σημείων κριτικής προς το ΠΑΣΟΚ και σε διαδικαστικές λεπτομέρειες για τον τρόπο εκλογής, που φυσικά δεν έχουν την παραμικρή αξία. <strong>Μόνο το πρόσωπο έχει</strong>.<br /><br />Αν σ αυτά που είπαμε προσθέσει κανείς την <strong>ανάγκη των μεγάλων κομμάτων να είναι πολυσυλλεκτικά</strong>, είναι προφανές οτι η <strong>ιδεολογική διαπάλη στους κόλπους της ΝΔ αποκλείεται</strong>. Όποιος περιμένει ιδεολογικές συζητήσεις στο συνέδριο και στην προεκλογική περίοδο της ΝΔ μάλλον κάνει λάθος. <strong>Αν παρόλα αυτά υπο την πίεση της συντριπτικής ήττας και των φιλοδοξιών των επιδόξων ηγετών η συζήτηση γίνει, τότε αυτομάτως η ΝΔ θα έχει χάσει τον συντηρητικό της χαρακτήρα που απαιτεί ανυπαρξία ιδεολογίας, και μαζί μ αυτόν μεγάλο μέρος των οπαδών της.</strong> Θα διαλυθεί.</p><p></p>Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-8213869138562878292009-10-26T13:20:00.000-07:002009-10-26T13:37:54.798-07:00Κίτρινη κάρτα<p>Όταν είδα χθες τον κ. Πάγκαλο να λέει οτι <strong>οι προσληφθέντες απ την προκήρυξη των εκλογών και μετά stagiers δεν πρόκειται να πληρωθούν για την εργασία που κατέβαλαν</strong> επι ένα μήνα, δεν πίστευα στ αυτιά μου. Έβαλα ειδήσεις σε όσα κανάλια μπορούσα εκείνη την ώρα ελπίζοντας ματαίως οτι έκανα λάθος. Ατυχώς, παντού ο κ. Πάγκαλος έλεγε ακριβώς τα ίδια λόγια, πράγμα εντελώς λογικό αφού οι δηλώσεις του είχαν βιντεοσκοπηθεί ταυτόχρονα απ όλα τα κανάλια.<br /><br />Διάβασα τις δηλώσεις προσεκτικά μπας κι έχασα κάποια πτυχή του θέματος. Το σκέφτηκα, το ξανασκέφτηκα. Το συζήτησα με φίλους και γνωστούς, υποστηρικτές του ΠΑΣΟΚ και αντιπάλους, συμφωνούντες και διαφωνούντες. <strong>Δεν μπορώ να βρώ την παραμικρή δικαιολογία</strong>, ούτε καν μια εύλογη εξήγηση για μια τέτοια απόφαση.<br /><br />Επισήμως ή ανεπισήμως προτάθηκαν οι παρακάτω αιτιολογίες γι αυτή την απόφαση.<br /><br /><strong>1. Εκδικητικότητα απέναντι στα γαλάζια παιδιά:</strong> Αυτή είναι φυσικά η πρώτη γραμμή άμυνας των νεοδημοκρατών, που προσπαθούν έτσι και να φέρουν το πολιτικό παιχνίδι στα μέτρα τους κατεβάζοντας το επίπεδό του αλλά και συσπειρώνοντας τη βάση. Δεδομένου και του προεκλογικού αγώνα μέσα στην ΝΔ, φυσικό είναι οι επίδοξοι ηγέτες να θέλουν να εκφράσουν τον σκληρό πυρήνα του κόμματος. <strong>Θα απέρριπτα αμέσως αυτή την άποψη</strong>, μια και η ως τώρα πολιτεία του ΠΑΣΟΚ κάθε άλλο απ αυτό δείχνει.<br /><br /><strong>2. Δεν υπάρχουν λεφτά, κι έτσι γίνεται οικονομία:</strong> ανεπίσημη ερμηνεία, απευθυνόμενη με κλείσιμο του ματιού σε σκληροπυρηνικούς και όχι ιδιαίτερα ευφυείς οπαδούς του κυβερνώντος κόμματος. Τα μαθηματικά είναι απλά. Αν μιλάμε ακόμα και για 10.000 stagiers των 400-500 ευρώ, το κόστος της πληρωμής τους είναι 5.000.000. Σιγά μη στάξει η ουρά του γαϊδάρου όταν το πρόβλημά μας είναι της τάξεως των δεκάδων δισεκατομμυρίων. <strong>Αδιανόητο. </strong><br /><br /><strong>3. Οι συμβάσεις είναι παράνομες, άρα πληρωμή τους δημιουργεί ποινικές ευθύνες:</strong> Είναι η ερμηνεία του κ. Πάγκαλου στα τηλεοπτικά πάνελ, που είπε οτι αν ο κ. Παπακωνσταντίνου τους πληρώσει, θα πάει φυλακή. Ελπίζω να μη σοβαρολογούσε, γιατί τότε το θέμα μας είναι <strong>μια αφελής τυπολατρεία, ένας σαρτζετακισμός</strong>. Ασφαλώς υπάρχουν τρόποι να πληρωθούν αυτοί οι άνθρωποι χωρίς να χρειαστεί να πάει κανείς φυλακή, κι αν το νομικό επιτελείο της κυβέρνησης δεν μπορεί να τους βρεί έχουμε πρόβλημα. Η εξήγηση αυτή μου είναι τόσο απεχθής ώστε μου πέρασε απ το μυαλό και μια ψυχολογική διάστασή της. Ίσως ο Γ. Παπανδρέου, δυναστευόμενος απ την προσωπικότητα του πατέρα του, έστω και προ πολλού αποβιώσαντος, τείνει να κινηθεί απ το “δεν υπάρχουν θεσμοί, υπάρχει μόνο ο λαός” του Ανδρέα στο αντιδιαμετρικό “δεν υπάρχει λαός, υπάρχουν μόνο θεσμοί”. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να ισχύει βέβαια και για τα πολιτικά τέκνα του μακαρίτη.<br />Σ αυτή την περίπτωση θάπρεπε να αναθεωρήσω και το πρώτο κείμενο αυτού του blog, γιατί τότε ο Συνήγορος του Πολίτη δεν αποτελεί σύμβολο του αδικούμενου πολίτη, αλλά σύμβολο των θεσμών. <strong>Δεν θέλω να αποδεχθώ μια τέτοια εξήγηση με τίποτε. </strong><br /><br /><strong>4. Πρέπει να περάσει το πολιτικό μήνυμα της νομιμότητας: </strong>Αυτή η εξήγηση έχει κοινά σημεία με την προηγούμενη, αλλά προχωράει και παρακάτω. Τα stage, και ειδικά τα του τελευταίου μήνα είναι εξέχον παράδειγμα φαυλότητας και πρέπει να καυτηριασθεί για να αλλάξουμε σελίδα. Αυτό το μήνυμα αφορά φυσικά τους νεοδημοκράτες πολιτικούς, αλλά αφορά και τους πασόκους επίδοξους μιμητές τους όπως επίσης και τους πολίτες που δυστυχώς έχουν μάθει το ρουσφέτι και πρέπει πια να ξεμάθουν. Η άποψη αυτή είναι σοβαρότερη και γι αυτό θα επεκταθώ λιγάκι.<br /><br />Άς πάρουμε το θέμα απ την αρχή. Είναι βέβαιο οτι η προηγούμενη κυβέρνηση χειρίστηκε το θέμα των stage με υψηλού επιπέδου φαυλότητα, αντίστοιχη εξάλλου με την υπόλοιπη συμπεριφορά της. Τα χρησιμοποίησε σαν δίοδο των ρουσφετολογικών τάσεων του κόμματος αλλά και σαν φθηνή μέθοδο ελάττωσης των επίσημων ποσοστών της ανεργίας. Στο νεοδημοκρατικό θερμοκήπιο εξαχρείωσης τα stage μεταλλάχθηκαν προσανατολιζόμενα προς τον δημόσιο τομέα, απέβαλαν την εξελικτικώς άχρηστη πλέον ουρά του χαρακτήρα μαθητείας που οι κουτόφραγκοι εθέσπισαν, και απέκτησαν μέσο όρο ζωής πολύ μεγαλύτερο απ τους 6, 12, άειντε 18 μήνες που αρχικώς προεβλέπετο. Κι όχι μόνο αυτό, επεδίωξαν την αθανασία δια της μονιμοποιήσεως μετά παρέλευση 24μήνου σύμφωνα με την ντιρεκτίβα της Ε.Ε. που υλοποίησε όπως τον βόλευε ο Παυλόπουλος.<br /><br />Αυτό το νέο παράσιτο ήρθε σ ένα οργανισμό με προβληματικό ανοσοποιητικό σύστημα. Ήπιες τακτικές δύσκολα είναι αποτελεσματικές σε τέτοιες περιπτώσεις, δυστυχώς χρειάζεται μαχαίρι. <strong>Συμφωνώ λοιπόν απολύτως με την απόφαση για πλήρη κατάργηση των stage στον δημόσιο τομέα</strong>, παρότι σ ένα ήδη ευνομούμενο κράτος και με λελογισμένες δόσεις θα μπορούσαν και να καλύψουν κενά στον κρατικό μηχανισμό και να προσφέρουν μια έστω κακώς πληρωμένη προϋπηρεσία σε νέους που χρειάζονται επαγγελματικά προσόντα.<br /><br />Επίσης <strong>απολύτως συμφωνώ και με την απόφαση για μη μοριοδότηση των stagiers</strong>. Η πρόσληψη τους γίνεται ακριβώς για να αποκτήσουν προϋπηρεσία, που προφανώς όπου χρειάζεται και όπου είναι σχετική με το αντικείμενο για το οποίο καταθέτει αίτηση ο stagier λαμβάνεται έτσι κι αλλιώς υπόψιν, δηλαδή μοριοδοτείται. Γενική μοριοδότηση θάταν διπλή προσμέτρηση του χρόνου του stage, άρα αδικία για τους υπόλοιπους υποψηφίους που θάχαν εργαστεί εκτός stage.<br /><br />Με δεδομένο το οτι <strong>οι προσλήψεις του τελευταίου μήνα της ΝΔ είναι όσο πάει απαράδεκτες και πιθανότατα νομικά ασταθείς, επίσης συμφωνώ με την διακοπή των συμβάσεων αυτών</strong>. Δεν θάχα σοβαρές αντιρρήσεις και με την ποινική δίωξη όποιων απεφάσισαν να ψηφοθηρήσουν μ αυτό τον γελοίο τρόπο. Η αλλαγή σελίδας χρειάζεται ίσως και τιμωρία, παρότι ήδη τους επεβλήθη μέγα μέρος της, αν προσθέσει κανείς στην ήττα τους και τον δημόσιο εξευτελισμό που υπέστησαν και θα συνεχίσουν να υφίστανται εξαιτίας των φαύλων πρακτικών τους. Νομίζω οτι η επόμενη γενιά στελεχών της ΝΔ θα φερθεί διαφορετικά. Αν το μήνυμα που επιδιώκει η κυβέρνηση να περάσει είναι η αυστηρή τήρηση της νομιμότητας τόχει πετύχει μέχρι εδώ.<strong> Η διακοπή των συμβάσεων είναι το γενικό μήνυμα προς πάντα ενδιαφερόμενο, και η λαϊκή κατακραυγή, έστω η δίωξη, είναι το μήνυμα προς πολιτικούς, φίλους και αντιπάλους. </strong><br /><br />Από εδώ και πέρα όμως τα πράγματα αλλάζουν. <strong>Η άρνηση πληρωμής δεν μπορεί να αποτελεί μέρος αυτού του μηνύματος.</strong> Δεν είναι δυνατόν να <strong>τιμωρείται ο προσερχόμενος προς εργασία </strong>λες και μπορεί να ελέγξει την νομιμότητα των πράξεων της διοίκησης. Δεν ξέρω κανένα που ερχόμενος σε σύμβαση εργασίας με το δημόσιο κάνει τίποτε άλλο απ το να βάζει απλώς την υπογραφή του, κατα μείζονα δε λόγο όταν η σύμβαση τον συμφέρει.<br /><br />Εξάλλου το παράνομο της σύμβασης κατά παγία πρακτική των δικαστηρίων δεν βαρύνει ούτε καν δεσμεύει τον εργαζόμενο αλλά την εργοδοσία. Οι δικαστές αντιλαμβάνονται το ετεροβαρές των πόλων της σύμβασης. Αν ένας εργαζόμενος υπογράψει σύμβαση που παρανόμως του στερεί μέρος των δικαιωμάτων του, μπορεί εκ των υστέρων να την καταγγείλει. Και θα κερδίσει την δίκη μια κι όλα τα δικαστήρια θα δεχθούν την πίεση της ανάγκης του εργαζομένου ως επαρκές κίνητρο για την πονηρή του έστω συμπεριφορά. Δεν θάχε πλάκα να αποφανθεί το δικαστήριο οτι εφόσον η σύμβαση είναι παράνομη ο εργοδότης μπορεί να μην πληρώσει τα δεδουλευμένα; Δεν θα επέτρεπε αυτό στο Δημόσιο ή σε ιδιώτες να καταρτίζουν παράνομες συμβάσεις, να βάζουν εργαζόμενους στη δουλειά και μετά να μή πληρώνουν; Δεν θάταν αυτό <strong>μια νομική στήριξη της συμπεριφοράς μπαταχτσή;</strong><br /><br />Δεν πιστεύω οτι θα υπάρξει δικαστήριο που να μην δικαιώσει τους stagiers που θα αναζητήσουν εκεί την πληρωμή τους. <strong>Και τότε πού θα θεμελιώνεται το μήνυμα τήρησης της νομιμότητας που θέλει να στείλει το ΠΑΣΟΚ ;<br /></strong><br />Ας ξαναγυρίσουμε όμως στην τιμωρία να δούμε το θέμα λιγάκι πιο γενικά. Εξ ορισμού η τιμωρία είναι ένα αρνητικό ερέθισμα που σκοπό έχει να μειώσει μέχρι μηδενισμού την μη επιθυμητή συμπεριφορά. Οτιδήποτε πέραν της επίτευξης της επιθυμητής συμπεριφοράς είναι απλώς έκφραση θυμού. Μια τέτοια στάση όμως όχι μόνο δεν προάγει το επιθυμητό αποτέλεσμα, αλλά παράγει νέες ανεπιθύμητες συμπεριφορές απ αυτόν που την υφίσταται. Ο στόχος λοιπόν, αν είναι αυτός, δεν θα πετύχει. Το μήνυμα, με την κατάργηση των stage έχει περάσει. Η τιμωρία δουλεύει. <strong>Η άρνηση πληρωμής δεν προσθέτει τίποτε, παρά μόνο υπόνοιες μισαλλοδοξίας, υπονομεύοντας όλα τα επόμενα μηνύματα </strong>που θα θελήσει ο Παπανδρέου να περάσει<strong>. </strong><br /><br />Μη ξεχνάμε επίσης οτι η ίδια <strong>η έκφραση θυμού και η συνακόλουθη βία είναι συμπεριφορά ανεπιθύμητη για οποιονδήποτε πολιτισμένο άνθρωπο, άρα χρειάζεται να τιμωρηθεί αυτός που την ασκεί.</strong> Και θα τιμωρηθεί. Το ΠΑΣΟΚ.<br /><br />Πάμε ένα τελευταίο βηματάκι μακρύτερα. Ο Παπανδρέου ευαγγελίζεται ένα <strong>κράτος δικαίου</strong>. Και σ ένα τέτοιο κράτος η τήρηση της νομιμότητας είναι απαραίτητη. Αλλά σ ένα κράτος όπου η δικαιοσύνη είναι περίπου πολυτελής επιδίωξη αφορώσα κυρίως αυτούς που έχουν τα μέσα να απομακρύνονται απ την καθημερινή τριβή στην αγορά, <strong>της αυστηρής τήρησης της νομιμότητας πρέπει να προηγείται η αλλαγή πολλών νόμων </strong>μια και οι υπάρχοντες εκφράζουν την υφιστάμενη προσέγγιση του δικαίου, δηλαδή σε πολλές περιπτώσεις την αδικία. Γι αυτό εξάλλου <strong>όλοι οι πολιτικοί, του Παπανδρέου μη εξαιρουμένου προτείνουν αλλαγές νόμων.</strong><br /><br />Ας θυμηθούμε λίγο τον Πλάτωνα. <strong>Στην Πολιτεία περιγράφει την δικαιοσύνη ως είδος αρμονίας </strong>μεταξύ των μερών της ψυχής – και της Πολιτείας. <strong>Η απόφαση άρνησης πληρωμής είναι εκ των πραγμάτων διχαστική, άρα δυσαρμονική. Άρα άδικη. </strong>Ανεξαρτήτως της τήρησης της νομιμότητας. Κι αυτό είναι το μήνυμα που περνάει η κυβέρνηση, όχι αυτό που επιδιώκει.<br /><br />Πρόκειται για <strong>απαράδεκτα σκληρό παιχνίδι. <u>Κίτρινη κάρτα</u></strong>.<br /><br />ΥΓ. Ο κ. Πάγκαλος έχει ένα τρόπο διαφυγής χωρίς να φανεί ανακόλουθος. Αρκεί να δηλώσει οτι ναι μεν ο κ. Παπακωνσταντίνου δεν μπορεί να πληρώσει διότι θα είναι παράνομος, αλλά αν έρθει έστω και μια δικαστική απόφαση που να επιβάλει πληρωμή, από ένα μόνον stagier, θα τους πληρώσει με βάση αυτή την απόφαση όλους χωρίς να ασκήσει το δικαίωμα της έφεσης.</p>Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-34673764924902099012009-10-24T19:07:00.000-07:002009-10-24T19:47:08.418-07:00Ο Χρυσοχοΐδης σε νέες περιπέτειες<p>Ελάχιστοι είναι αυτοί που δεν θα ομολογήσουν οτι η νέα κυβέρνηση έχει ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο μπροστά της. Σε πολλούς τομείς της κυβερνητικής δραστηριότητας υπάρχουν καυτές πατάτες ψημένες κατάλληλα απ την προηγούμενη κυβέρνηση. Ο Παπακωνσταντίνου, η Κατσέλη, ο Λοβέρδος, η Ξενογιαννακοπούλου, η Διαμαντοπούλου και διάφοροι άλλοι υπουργοί και υφυπουργοί δεν βρίσκονται σε καθόλου ζηλευτή θέση. Η δική μου όμως ψήφος για τον σε δυσχερέστερη θέση υπουργό πάει στον Χρυσοχοΐδη.<br /><br />Το σκηνικό στο οποίο καλείται να δράσει έχει στηθεί δυό χρόνια πριν, οπότε το δίδυμο Γιαννάκου-Πολύδωρα, υπο την υψηλή εποπτεία του διδύμου Καραμανλή-Ρουσόπουλου είχε την έμπνευση να μαζέψει δημοσκοπική ισχύ από την <strong>ως μεταρρύθμιση παρουσιασθείσα μπαχαλοποίηση </strong>του χώρου της Παιδείας.<br /><br />Η ιδέα ήταν απλή στην σύλληψή της. Μπορούμε ρε παιδιά να κάνουμε τίποτε στην Παιδεία; Όχι φυσικά, όχι με δαπάνες του 3.08% του ΑΕΠ, κι ο Αλογοσκούφης δεν δίνει φράγκο παραπάνω. Εντάξει, τότε θα ιδιωτικοποιήσουμε, να φτηνήνει το μαγαζί. Ναι, αλλά η ιδιωτικοποίηση θα προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις απ τους ενδιαφερόμενους. Καθηγητές, σπουδαστές και διοικητικό προσωπικό θα λυσσάξουν. Μικρή στάση, εποχή (epoche) όπως θάλεγε κι ο Husserl, και ξαφνικά φώς. Ε, και λοιπόν; <strong>Γιατί ντέ και καλά να μας πειράζει αν λυσσάξουν;</strong><br /><br />Τους φαντάζομαι όλους μαζί εν συσκέψει την ώρα που τους ήρθε η φαεινή. Φαντάζομαι τα σαρδόνια χαμόγελά τους καθώς τους εξηγούσε αυτός που πρώτος το σκέφτηκε την λογική των πραγμάτων. Θα αντιδράσουν οι φοιτητές. Θα κατεβούν στο δρόμο. Και φυσικά εκεί θα πρωταγωνιστήσουν οι γνωστοί μπαχαλάκηδες με τις μολότοφ. Θα τους αφήσουμε να το κάψουνε και τότε θα αρχίσουμε να τους δείχνουμε με το δάχτυλο ως τους αντιπάλους της μεταρρύθμισης, ως τους πραγματικούς μας αντιπάλους. Και θα προβάλουμε το δίλημμα: <strong>με μας ή με τους κουκουλοφόρους; </strong>Στον ασπρόμαυρο κόσμο που θα παραγάγουμε ενδιάμεσες απόψεις δεν χωρούν. <strong>Άρα χάνει το ΠΑΣΟΚ, που τοποθετημένο στη μέση του σκηνικού διαμελίζεται</strong> απ τις άκρες που τραβάνε το σκοινί. Ο ήπιος Παπανδρέου απλώς δεν θα ακουστεί και δεν θα φανεί μέσα στον θόρυβο των μολότοφ και πίσω απ τον καπνό των δακρυγόνων. Σκίσαμε, και μάλιστα <strong>χωρίς λεφτά και χωρίς πολιτική</strong>. <br /><br />Και το σχέδιο ετέθη σ εφαρμογή. Και επέτυχε απολύτως. Οι δημοσκοπήσεις έδειχναν στήριξη της μεταρρύθμισης σε ποσοστά 70%-80% επί ένα χρόνο και βάλε. Μεγάλο μέρος βέβαια της επιτυχίας οφείλεται στην δράση ενός άλλου διδύμου, των Αλαβάνου-Τσίπρα, που καταλαβαίνοντας τι συμβαίνει σκέφτηκαν πολύ απλά οτι <strong>θα μπορούσαν να καρπωθούν το υπόλοιπο 20%-30% αρκεί να κλείναν λιγάκι το μάτι στους μπαχαλάκηδες</strong> και να έδιναν μικρή θεωρητική υποστήριξη στους αντιεξουσιαστές. Και τα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ πήγαν στο 17%, ενώ το ΠΑΣΟΚ συρρικνωνόταν στο 20%-25% και κινδύνευε να χάσει και την δεύτερη θέση. <br /><br />Αυτό που όμως δεν σκέφτηκαν οι ρέκτες υπουργοί και οι συνοδοιπόροι τους ήταν οι λίγο πιο <strong>μακροχρόνιες συνέπειες του σχεδίου</strong>. Δεν κατάλαβαν οτι μ αυτό τον τρόπο <strong>δημιουργούσαν ένα continuum μεταξύ της νεολαίας και του σκοτεινού κόσμου της τρομοκρατίας</strong>. Δεν πήραν μυρωδιά οτι οι διάφοροι υποστηρικτές της επαναστατικής βίας των Εξαρχείων, <strong>απ εκεί που ήταν στην απομόνωση</strong> μετά την σύλληψη των ομάδας μελών της 17 Νοέμβρη, <strong>απέκτησαν ξαφνικά υπερμέγεθες ακροατήριο</strong>. <br /><br />Επίσης δεν σκέφτηκαν οτι σε συνθήκες χάους οι υπολογισμοί είναι εξαιρετικά δύσκολοι, κι ότι <strong>δεν μπορείς να ελέγξεις τους Ράμπο που παρήγαγες</strong>, των οποίων η σκοπευτική δεινότητα συνδυασμένη με την ικανότητά τους στις καραμπόλες μπορεί να έχει θύματα. Ταχύτατα ο αριθμός των οπλισμένων νέων έφθασε σε τραγικά ύψη, και ο αριθμός αυτών που θα μπορούσαν και θάθελαν να τα αποκτήσουν σε ακόμη τραγικότερα. Και φτάσαμε στην περίοδο άνθησης της νέας τρομοκρατίας.<br /><br />Ευτυχώς, της προσοχής των τότε κυβερνώντων διέλαθε και κάτι άλλο. Η βία είναι η εξωτερίκευση του θυμού, παράγεται απ αυτόν αλλά και τον αναπαράγει με τη σειρά της. Και ενώ σωστά είδαν οτι θυμώνοντας τον ελληνικό λαό μπορεί να κέρδιζαν ψήφους, δεν σκέφτηκαν οτι ο <strong>θυμός μόλις ηρεμήσει δίνει την θέση του στην ενοχή που δρά ακριβώς στην αντίθετη κατεύθυνση</strong>, στρεφόμενη εναντίον αυτών που ξεκίνησαν τον κύκλο. Κι η ενοχή αυτή συνέτεινε στην επανασυσπείρωση του ΠΑΣΟΚ λίγο αργότερα. Και στην εκλογική νίκη του και στην κυβέρνηση Παπανδρέου.<br /><br />Νάμαστε λοιπόν εκεί που αρχίσαμε, στη θέση του Χρυσοχοΐδη. Αυτός ο άνθρωπος δεν έχει μια καυτή πατάτα στα χέρια του, έχει μια βόμβα, πιθανότατα απασφαλισμένη. Έχει να αντιμετωπίσει <strong>ένα μικρό στρατό οπλισμένων ανθρώπων</strong>. Ένα σύνολο τρομοκρατών πολύ πολυπληθέστερο απ την 17 Νοέμβρη. Είναι βέβαια πολύ λιγότερο οργανωμένοι, ικανοί και μελετημένοι, αλλά απ την άλλη μεριά δεν έχουν και τις <strong>αρχές και αξίες </strong>που όπως και να το κάνουμε η 17 Νοέμβρη είχε. Έχω την βεβαιότητα οτι αυτή η νέα γενιά τρομοκρατών θεωρεί αυτές τις αρχές και αξίες μικροαστικά κατάλοιπα και <strong>δεν θάχε πρόβλημα να προβεί σε ενέργειες με μεγάλο αριθμό θυμάτων</strong>, πράγμα αδιανόητο για την 17Ν. Κι αυτός ο στρατός έχει ένα <strong>τεράστιο πλήθος εφεδρειών</strong> στην νεολαία, στις οποίες θα πρέπει <strong>να προσθέσουμε και κάποιους, καθόλου λίγους μετανάστες </strong>που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα. Τι μπορεί να κάνει ο Χρυσοχοΐδης; <br /><br />Φυσικά δεν ξέρω, οι πληροφορίες μου προέρχονται αποκλειστικά απ τα μέσα ενημέρωσης που φροντίζω να μη τα πολυπαρακολουθώ κιόλας. Αν όμως σκέπτεται αυτά που περιέγραφα πριν, τότε η πιθανότερη κίνησή του θα πρέπει να είναι μια προσπάθεια <strong>για διαχωρισμό των ήδη οπλισμένων μαχητών από τους ασύγκριτα περισσότερους νέους</strong>, τους κλίνοντες ευήκοα ώτα στις σειρήνες της ιδεολογίας του αντάρτικου των πόλεων, <strong>και του συνόλου αυτού απ τους μετανάστες</strong>. Θα πρέπει να βάλει δυό σφήνες για <strong>να σπάσει το continuum</strong> που πριν ανέφερα. <br /><br />Και το πρώτο βήμα τόκανε. Μίλησε για ελληνοποιήσεις και γενικότερα νομιμοποιήσεις μεταναστών, προσπαθώντας προφανώς να τους εντάξει στο σύνολο των νομιμοφρόνων πολιτών και να τους απομακρύνει έτσι απ τις πηγές της τρομοκρατίας. Δεν ξέρω βέβαια αν θα δουλέψει αυτό, αλλά πάντως καλά έκανε. <br /><br />Πάμε τώρα στο επόμενο κομμάτι, τη σφήνα μεταξύ των οπλισμένων και των διατεθειμένων να εξοπλιστούν. <strong>Η επαφή αυτών των δυο ομάδων πρέπει να διακοπεί πάση θυσία</strong>. Κι ο απλούστερος τρόπος να δεί κανείς την επαφή αυτή είναι γεωγραφικός. Και αφού κέντρο της επαφής γεωγραφικά τουλάχιστον είναι τα Εξάρχεια, εκεί θεωρεί οτι πρέπει να επέμβει. Κι αν αυτό ενοχλεί τους καταστηματάρχες και τους θαμώνες της πλατείας, δεν τον πειράζει. <br /><br />Δεν μπορώ να πω αν συμφωνώ ή διαφωνώ μ αυτή την πολιτική. Δεν έχω επαρκή δεδομένα και εργαλεία για να μετρήσω τα αποτελέσματα που έχουν αυτές οι κινήσεις. Περιγράφω εδώ απλώς τις σκέψεις που νομίζω οτι απασχολούν τον Χρυσοχοΐδη με δεδομένες τις κινήσεις που κάνει. Παρατηρώ πάντως οτι οι κινήσεις αυτές δεν είναι απλώς για το θεαθήναι, έχουν ενότητα, ιστό και στόχο. <strong>Υπάρχει πίσω απ αυτές ένα σχέδιο </strong>που είναι αρκετά ευλογοφανές, κι απ το οποίο δύσκολα θα μπορούσα να σκεφτώ κάποιο καλύτερο σε βραχυπρόθεσμα πλαίσια. <br /><br />Δεν μ αρέσει καθόλου η αστυνομοκρατία και αγαπώ τα Εξάρχεια. Αντιλαμβάνομαι όμως και τους τεράστιους κινδύνους απ την ενδεχόμενη επέκταση της τρομοκρατίας. Και αισθάνομαι υποχρεωμένος να δώσω <strong>πίστωση χρόνου </strong>στο σχέδιο αυτό, αν είναι όπως το περιέγραψα. Καλή επιτυχία κ. Χρυσοχοΐδη.Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-89100347737270882472009-10-23T19:31:00.000-07:002009-10-24T02:20:11.530-07:00Γιατί έπεσε η κυβέρνηση της ΝΔ;<p>Κατά τον πρώτο μήνα μιας μετεκλογικής περιόδου όλοι ψάχνουν εναγωνίως να βρούν το μήνυμα που έστειλε ο λαός. Ο λαός όμως είναι μια εξαιρετικά σύνθετη οντότητα. Αποτελείται απο άτομα το <strong>καθένα απ τα οποία στέλνει το δικό του μήνυμα</strong>, συχνότατα σύνθετο και ασαφές. Και τα άτομα συγκροτούν ομάδες καθεμιά απ τις οποίες έχει επίσης ένα μήνυμα να επιδώσει προς την πολιτική ηγεσία, μήνυμα ακόμα πιο σύνθετο, απλώς ισχυρότερο σε ένταση. Είναι φυσικό λοιπόν οι αναλυτές να μοιάζουν με τον τυφλό του Δαρβίνου, που προσπαθεί μέσα σε ένα σκοτεινό δωμάτιο να βρεί μια μαύρη γάτα που δεν υπάρχει. <br /><br />Των μηνυμάτων αυτών παραλήπτες είναι τα κόμματα, που επίσης αποτελούνται από άτομα που ομαδοποιούνται και που έχουν <strong>τα δικά τους προσωπικά και ομαδικά συμφέροντα, τα οποία οι ερμηνείες του εκλογικού αποτελέσματος εξυπηρετούν ή βλάπτουν</strong>. Και επομένως οι επίδοξες ηγεσίες, ψάχνοντας να βρούν τα μηνύματα, ακολουθούν την γνωστή μέθοδο της χρησιμοποίησης της στατιστικής όπως ο μεθυσμένος χρησιμοποιεί τον φανοστάτη, όχι δηλαδή για να φωτιστούν αλλά για να στηριχτούν. <br /><br />Για τους νικητές βέβαια τα πράγματα είναι απλά. Η πρότασή μας (είχαμε δεν είχαμε) έγινε αποδεκτή απ τον λαό, άρα η ηγεσία επεψηφίσθη, άρα κανείς δεν τολμά να θέσει θέμα ηγεσίας ή επιλογών, άρα προχωράμε όπως πριν. <br /><br />Οι ηττημένοι όμως βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα. Χάσαμε ψήφους απ τους αγρότες, άρα πρέπει να κάνουμε την πολιτική μας πιο φιλοαγροτική λέει ο ένας, χάσαμε τους νέους άρα πρέπει να δώσουμε κονδύλια για την νεολαία λέει ο άλλος, και βέβαια κανείς δεν συζητάει οτι τα κονδύλια πρέπει να βγουν απο κάπου αλλού, απ όπου επίσης έχουμε χάσει, όπως διατείνεται ο τρίτος. Το αποτέλεσμα είναι μιά <strong>πληθώρα υποσχέσεων </strong>προς όλους, όχι εξ αιτίας της υπαρκτότατης διάθεσης των πολιτικών να κοροϊδεύουν τον κόσμο, αλλά <strong>ως αποτέλεσμα της προσπάθειας</strong> σύνθεσης και <strong>διατήρησης ισορροπιών</strong>, που είναι στο κάτω κάτω η δουλειά της ηγεσίας των κομμάτων.<br /><br />Είναι λοιπόν αδύνατη η απάντηση στο ερώτημα που θέσαμε; Η απάντησή μου είναι όχι. Υπάρχουν κάποιες δυνατότητες να βρεθούν λογικές απαντήσεις με την προϋπόθεση οτι αυτός που ψάχνει δεν παίζει (μικρο)πολιτικά παιχνίδια, και οτι επιπλέον έχει την σωφροσύνη να προσπαθεί ν ακούσει κάτι πίσω απ τις φωνές. Ας το προσπαθήσουμε λοιπόν. <br /><br />Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της εκλογικής συντριβής της Νέας Δημοκρατίας είναι οτι <strong>συνέβη εξαιρετικά απότομα</strong>. Μόλις πριν καμμιά δεκαπενταριά μήνες, το καλοκαίρι του 2008, οι δημοσκοπήσεις την έδιναν μπροστά τουλάχιστον κατά 3-5 μονάδες. Το να χαθεί το 1/3 περίπου των ψηφοφόρων μέσα σε 15 μήνες, και μάλιστα με μια υποτονική αξιωματική αντιπολίτευση είναι εντελώς ασυνήθιστο, κι όχι μόνο για τα ελληνικά δεδομένα. <br /><br />Αν κανείς προσπαθήσει να παραστήσει γραφικά την εξέλιξη αυτή, θα πάρει την εικόνα μιας <strong>έκρηξης</strong>. Η έκρηξη όμως σημαίνει οτι <strong>προηγουμένως υπήρχαν ισχυρές τάσεις διαφυγής που κάτι τις συγκρατούσε</strong>. Κάποια στιγμή το καπάκι έφυγε κι ακολούθησε η μαζική έξοδος. Επομένως, το πραγματικό ερώτημα μπορεί να αναλυθεί σε δυό υποερωτήματα. <strong>Τι προκαλούσε τις τάσεις διαφυγής </strong>(1) και <strong>τι τις εμπόδιζε</strong>, ποιό δηλαδή ήταν το καπάκι της κατσαρόλας (2).<br /><br />Η απάντηση στο πρώτο είναι περίπου προφανής, ειδικά τώρα πιά. Η κυβέρνηση της ΝΔ. κατά γενική, ακόμη και εξ οικείων ομολογία <strong>ήταν εξαιρετικά αποτυχημένη</strong>, σίγουρα η χειρότερη της μεταπολίτευσης, και για μερικούς ίσως βιαστικούς μελετητές η χειρότερη του τελευταίου αιώνα. Απ τις πρώτες μέρες του βίου της επέδειξε συμπεριφορά που δεν περίμενε ούτε ο χειρότερος αντίπαλός της. Δεν φτάνει αυτό; <br /><br />Σ αυτές τις σκέψεις μια ενδεχόμενη αντίρρηση υπάρχει. Η ΝΔ ξαναψηφίστηκε το 2007. Και οι δημοσκοπήσεις την έδειχναν μπροστά μέχρι πρόσφατα. Άρα ο λαός την ενέκρινε ξανά. Άρα ο λαός δεν τόχε καταλάβει. Τουλάχιστον απ τις πρώτες μέρες της, ως το 2007.<br /><br />Δηλαδή <strong>ο λαός δεν αντελήφθη τίποτε; </strong>Ούτε την απίστευτη φαυλότητα των 300,000 συμβασιούχων που θα μονιμοποιούσε, ούτε τις αδιανόητες, επιπέδου νηπιαγωγείου προτροπές για σεμνότητα και ταπεινότητα, ούτε την επιεικώς γελοία προσπάθεια να σφετεριστεί την οργάνωση των Ολυμπιακών αγώνων, ούτε την εκπληκτική χοντράδα της απογραφής με το ασύλληπτο κόστος της; Κι αυτά για να μιλήσω μόνον για τις πρώτες της μέρες, θυμάστε; Και αν ναί, μήπως θυμάστε τις υπόλοιπες; Με τους νταβατζήδες και τους κουμπάρους; Με τις υποκλοπές και τα ομόλογα και τους Ζαχόπουλους; Με τις παρεμβάσεις στην δικαιοσύνη; Με τον ομολογήσαντα τον φόνο του Βαρθολομαίου να φεύγει σε τρεις ή έξη μήνες, δεν θυμάμαι, επειδή δεν τον σκότωσε αυτός αλλα πέθανε απ την καρδιά του; Με τον Κουκοδήμο και τον Κλάδη και τα άλλα τα παιδιά τα φιλαράκια τα καλά; Και μη ξεχνάμε οτι αυτά τα τεράστια προβλήματα δεν ισοσταθμίστηκαν απ το <strong>ανύπαρκτο έργο </strong>της κυβέρνησης, το οποίο σε μια εξαετία συμποσούται σε μισή και εισέτι ατελείωτη Εγνατία και σε τρείς σταθμούς του μετρό. <br /><br />Το να θεωρούμε ότι ενδεχομένως δεν αντελήφθη ο λαός παρά μόνον πολύ πρόσφατα αυτήν την αποτυχία είναι μάλλον αστείο. Δεν είμαι βέβαια απ αυτούς που πιστεύουν οτι ο λαός έχει πάντα δίκιο, παρόλο που οι εκφέροντες την προηγούμενη αντίρρηση συνήθως είναι, αλλά απ την άλλη μεριά αδυνατώ να πιστέψω οτι αυτή η χονδροειδέστατη κυβερνητική ευτέλεια δεν ήταν ορατή στον μέσο έλληνα. Και καλά, ούτε οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης που υμνούσαν την κυβέρνηση της ΝΔ και τον ηγέτη της δεν τάβλεπαν αυτά; Ούτε τα κόμματα της πέραν του ΠΑΣΟΚ αντιπολίτευσης; Και δεν σας έτυχε εσάς να συζητάτε με κάποιον φίλο σας που θεωρούσατε λογικό και εξελιγμένο πολίτη και να εκπλαγείτε ακούγοντάς τον να στηρίζει την προφανώς άσχετη με την αλήθεια προπαγάνδα της ΝΔ; Δεν σας φαίνεται το σχήμα <strong>εξαιρετικά παράλογο για νάναι δυνατό</strong>;<br /><br />Κατά τις οδηγίες του Σέρλοκ Χολμς, αν απορρίψουμε όλα τα παράλογα ενδεχόμενα, αυτό που μένει, όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, είναι αληθινό. Ας δούμε λοιπόν την άλλη άποψη των πραγμάτων. Κι ας ξεκινήσουμε με τον κόσμο που βρίσκεται στην περιφέρεια της ΝΔ, και κυρίως <strong>αυτούς που μετακινήθηκαν προς αυτή το 2004</strong>. Ας τους σκεφτούμε λιγάκι στους χώρους δουλειάς, στα καφενεία, στα φιλικά σπίτια και όπου είναι δυνατόν να γίνουν πολιτικές συζητήσεις. Είναι σαφέστατο οτι οι άνθρωποι είχαν κάποια <strong>δυσκολία να δικαιολογήσουν την αλλαγή στάσης τους</strong>. Μη ξεχνάτε οτι στην Ελλάδα, για όλους εκτός απ τους σκληροπυρηνικούς οπαδούς της ΝΔ η υπερψήφιση της δεξιάς είναι περίπου ταμπού. <br /><br />Οι άνθρωποι αυτοί με πολύ κόπο καταφέρνουν κάποια στιγμή να δηλώσουν την μεταστροφή τους, συχνότατα υπό τις ύβρεις του κύκλου τους. Και πάνε και ψηφίζουν. <strong>Και τους προκύπτει μια ΝΔ που εξαρχής αντιλαμβάνονται πόσο κακή είναι</strong>. Αλλά τώρα πια έχουν πρόβλημα. Τι να πούν στους φίλους; Συγγνώμη, πιάστηκα κορόιδο; <strong>Πώς να αντέξουν τον χλευασμό των ηττημένων; </strong><br /><br />Η μόνη στάση που τους μένει είναι <strong>να προσπαθήσουν να στηρίξουν τα αστήρικτα</strong>. Να υπεραμυνθούν της απογραφής, να υποστηρίξουν οτι τα έργα των Ολυμπιακών ουσιαστικά έγιναν σε ένα τρίμηνο, να πουν οτι για τα σκάνδαλα φταίνε όλοι οι άλλοι κι η ΝΔ τα φανερώνει κι άλλα τέτοια κωμικοτραγικά. Όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, <strong>στηρίζουν την ΝΔ ακριβώς επειδή είναι εξαιρετικά κακή</strong>. <br /><br />Τώρα όμως έχουν πιαστεί στο δόκανο. Αυτό που κάνουν είναι μια θυσία της αλήθειας και της λογικής τους. Και επομένως μπορεί μόνον νά δικαιολογηθεί ως <strong>συναισθηματική επένδυση, που για να μην χαθεί πρέπει να την ταϊζουμε συνεχώς</strong>. Κάτι σαν τις προβληματικές δηλαδή, που τις στήριζαν οι τράπεζες μπας και μπορέσουν να πάρουν πίσω κάτι απ τα χρωστούμενα που με την στήριξη συνεχώς φούσκωναν. Ή σαν κάποιες κυρίες που όσο χειρότερη συμπεριφορά ανέχονται απ τον σύντροφό τους τόσο περισσότερο προσκολλώνται πάνω του. Και βέβαια στηρίζουν την ΝΔ βρίζοντας, και βέβαια περιμένουν την ευκαιρία να φύγουν. <strong>Ιδού και οι τάσεις διαφυγής ιδού και το καπάκι</strong>. Όλο το σκηνικό για την έκρηξη είναι έτοιμο.<br /><br />Και η ευκαιρία δίνεται με το Βατοπαίδι. Η εκκλησία αποτελεί έντονα φορτισμένο σημείο της ιδεολογικής στάσης των Ελλήνων, είτε υπέρ της είναι είτε κατά. <strong>Το Βατοπαίδι τους δίνει την δυνατότητα να καταφερθούν κατά της κυβέρνησης</strong>. Είτε η εκκλησία είναι καλή και η κυβέρνηση παίζει παιχνίδια πάνω της, όπερ ανεπίτρεπτον, είτε είναι κακή και η κυβέρνηση την ακολουθεί και την στηρίζει. Το φυτίλι έχει ανάψει, <strong>τίποτε τώρα δεν σταματά την έκρηξη</strong>. Ναι, ο Καραμανλής έκανε λάθος που στήριξε τους αναμεμειγμένους στο σκάνδαλο συνεργάτες του, αλλά όχι πολύ μεγάλο, ίσως μόνο να καθυστερούσε κάνα μήνα την πτώση καθώς κατέφθαναν σιγά σιγά οι συνέπειες τoυ με επικοινωνιακούς όρους σχεδιασμoύ της οικονομικής πολιτικής. Game over.Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-51211110777485524552009-10-18T03:04:00.000-07:002009-10-18T03:24:24.211-07:00Η επίσκεψη Παπανδρέου στην Κωνσταντινούπολη.<p><br />Πάλι τα ίδια. Για άλλη μιά φορά ο Παπανδρέου ξάφνιασε την κοινή γνώμη. Για άλλη μια φορά μέσα σε λίγες μέρες η λαϊκή αντίδραση ήταν εξαιρετικά θετική. Ο σοβαρός παρατηρητής βέβαια πρέπει να σταματήσει για λίγο και να διερωτηθεί μήπως πρόκειται απλώς για μια ανούσια υπερδραστηριότητα αφού επρόκειτο για ταξίδι χωρίς σοβαρή προετοιμασία, ή μια δραστηριότητα της οποίας μόνη ενδεχόμενη ουσία θα ήταν η κολακεία των πατριωτικών αντανακλαστικών του ελληνικού λαού, ή, ακόμη χειρότερα, μια προετοιμασία υποχωρήσεων γαρνιρισμένων με ολίγη απο Πατριάρχη, σχολή της Χάλκης και τα τοιαύτα. Ας το αναλύσουμε λιγάκι λοιπόν.<br /><br />Η <strong>υπόθεση εργασίας </strong>που κανω εδώ μπορεί να συνοψισθεί (οκ, πολύ χοντρικά) στις παρακάτω προτάσεις:<br /><br />- η Ελλάδα έχει συμφέρον απ την <strong>ειρηνική επίλυση των διαφορών </strong>της με την Τουρκία <br />- η προώθηση της σύνδεσης (όχι ένταξης) της Τουρκίας με την Ευρώπη αποτελεί λογικό στόχο αλλά και <strong>σημαντικό εργαλείο </strong>για την ελληνική κυβέρνηση<br />- στην Τουρκία υπάρχει (μεταξύ άλλων) <strong>διάσταση μεταξύ Ερντογάν και μιλιταριστικού βαθυκράτους </strong>και ο Ερντογάν είναι υπέρ της κίνησης προς την Ευρώπη οι δε στρατιωτικοί κατά<br /><br />Αν τώρα θεωρήσουμε, κι έχουμε κάθε λόγο να το κάνουμε, οτι η πολιτική Παπανδρέου στα ελληνοτουρκικά δέχεται αυτές τις προτάσεις, ότι <strong>ο ελληνικός λαός συμφώνησε με την άποψη αυτή </strong>ψηφίζοντας το ΠΑΣΟΚ, κι επομένως ότι μόνο μ αυτή την υπόθεση εργασίας μπορεί να κριθεί η <strong>ποιότητα χειρισμών </strong>της κυβέρνησης, τότε μπορούμε να προχωρήσουμε στις σκέψεις γύρω απ το ταξίδι αυτό.<br /><br />Κι ας ξεκινήσουμε απ την προετοιμασία. Όντως <strong>το ταξίδι είναι απροετοίμαστο</strong>, το ότι έγινε μόνον δυό μέρες μετά την ορκωμοσία δεν επιτρέπει την σοβαρή διπλωματική προεργασία που χρειάζεται συνήθως για την εξέλιξη των διακρατικών σχέσεων. Μήπως αυτό σημαίνει οτι έγινε εν αγνοία της τουρκικής κυβέρνησης; Όχι βέβαια, αν εμφανίζεσαι ως φίλος <strong>δεν μπορείς να καταλαμβάνεις εξαπίνης τον φίλο σου</strong>, δεν μπορείς να μη συνεννοείσαι προηγουμένως. Όμως η τουρκική κυβέρνηση βρίσκεται <strong>προ τετελεσμένων</strong>. Ο Παπανδρέου είναι και υπουργός εξωτερικών, και επομένως έχει κάθε δικαίωμα να παρίσταται στην σύνοδο για την Διαδικασία Συνεργασίας των χωρών της ΝΑ Ευρώπης. Και βέβαια ο Ερντογάν έχει κάθε λόγο να θέλει τον Παπανδρέου στην σύνοδο όπως ελπίζω οτι θα γίνει εμφανές σε λίγο.<br /><br />Το timing του ταξιδιού είναι εξαιρετικό. Μερικές μέρες πριν, είχε πραγματοποιηθεί στην Κωνσταντινούπολη η εξαμηνιαία κοινή σύνοδος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Και όπως ήταν φυσικό, οι τουρκικές τηλεοράσεις καταιωνίστηκαν απο <strong>εικόνες διαδηλωτών </strong>που εξέφραζαν την αντίθεση τους στο ΔΝΤ και βέβαια και των <strong>διαφόρων κουκουλοφόρων </strong>που άδραξαν την ευκαιρία να πετάξουν μερικές μολότωφ. <strong>Καθόλου καλό για το προφίλ της τουρκικής κυβέρνησης </strong>φυσικά.<br /><br />Η <strong>σύνοδος </strong>των υπουργών εξωτερικών της ΝΑ Ευρώπης με τον κατά πολύ φιλολαϊκότερο προσανατολισμό που ακολούθησε δεν μπορούσε να αντιστρέψει το κλίμα ως <strong>γεγονός πολύ μικρότερης σημασίας</strong>. Και ξαφνικά σκάει μύτη ο Yorgo. Και <strong>η άχρωμη σύνοδος αποκτά χρώμα</strong>, κι όλα τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης αποκτούν υλικό. Κι ο Ερντογάν τρίβει τα χέρια του αφού <strong>η νέα εντύπωση διαγράφει την παλιότερη </strong>απ τις βραχύτατες ειδησεογραφικές μνήμες.<br /><br />Ο Παπανδρέου πρώτα <strong>επισκέπτεται τον Πατριάρχη</strong>, δίνοντας το στίγμα της εμμονής στις πάγιες ελληνικές θέσεις, τις οποίες και αναφέρει στην δήλωσή του μετά την συνάντηση, αφού όμως ξεκινάει ζητώντας απ τους τούρκους πολίτες να θυμηθούν ότι είναι φίλος τους και θέλει ειρήνη και επίλυση των προβλημάτων. Κι αμέσως μετά πάει στον <strong>τάφο του Τζεμ, με την οικογένειά του</strong>, όπου φυτεύει ένα κλαδί ελιάς. Το μήνυμα είναι ισχυρότατο και περνάει σαφέστατα, όχι μόνο στα μυαλά των τούρκων επισήμων, αλλά και στην καρδιά του τουρκικού λαού. Είμα ειλικρινής, προωθώ τους δικούς μου στόχους, αλλά είμαι και φίλος, λεει ο Παπανδρέου στον τουρκικό λαό. Προσέξτε, <strong>απευθύνεται αμέσως στον τουρκικό λαό</strong>, <strong>παρακάμπτοντας την κυβέρνησή του και παίρνοντας έτσι θέση ηγέτη του</strong>. Κι ο τουρκικός λαός τον αποδέχεται ασμένως. Τα τουρκικά πρωτοσέλιδα γεμίζουν πηχυαίους τίτλους του τύπου “Bravo Yorgo”. Και η τουρκική κυβέρνηση δεν μπορεί, και δεν έχει κανένα λόγο να αρνηθεί αυτή την εξέλιξη, αυτή την ηγεσία. Ίσα ίσα, έχει κάθε λόγο να την θάλψει.<br /><br />Σύμφωνα με την υπόθεση εργασίας που κάναμε μπορούμε να θεωρήσουμε δεδομένο ότι στην Τουρκία εδώ και πολύ καιρό διεξάγεται μια μάχη εξουσίας μεταξύ στρατιωτικού βαθυκράτους και Ερντογάν. Η αντίδραση των στρατιωτικών σε σχέδια ειρήνης είναι δεδομένη. Αλλά τώρα ο τουρκικός λαός είναι με το μέρος του φιλικού και ειρηνοποιού Παπανδρέου. Και ο <strong>Ερντογάν έχει την ευκαιρία να τοποθετηθεί υπέρ της ειρήνης και της φιλίας κερδίζοντας μια μάχη απ τους κατ εξοχήν λαϊκιστές στρατιωτικούς</strong>, οι οποίοι δεν τολμούν να ρίξουν ούτε άσφαιρα μπροστά στην επέλαση της λαϊκής θέλησης. Έτσι ο Παπανδρέου δημιουργεί μια <strong>de facto συμμαχία </strong>με τον Ερντογάν και τον τουρκικό λαό εναντίον του βαθυκράτους. Κι αυτο είναι και μια χείρα βοηθείας προς τον Ερντογάν, και κάτι που βοηθάει τον τουρκικό λαό, και κάτι που ωφελεί την Ελλάδα, και κάτι που ευνοεί όσους ωφελούνται απο τον εκσυγχρονισμό της Τουρκίας και την επίλυση των προβλημάτων της περιοχής. Είναι, όπως ακριβώς λέει ο Παπανδρέου, μια <strong>win-win situation</strong>. Χμμ, όχι ακριβώς, οι στρατιωτικοί χάνουν εξουσία. Ε, καιρός δεν είναι;<br /><br />Και γι αυτούς που ζητάν γρήγορα κι απτά αποτελέσματα: Ο Ερντογάν χρησιμοποιεί την ευκαιρία εκμεταλλευόμενος την συμμαχία αυτή να προχωρήσει το ευρωπαϊκό του πρόγραμμα. Και η άσκηση “Ταύρος” ακυρώνεται για να προχωρήσουν απρόσκοπτα οι συνομιλίες για το Κυπριακό. <strong>Χωρίς ένα κιχ απ τους στρατιωτικούς</strong>. Ινσαλλάχ. Και δόξα τω Θεώ.Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-25025040113899336462009-10-18T02:18:00.000-07:002009-10-18T02:39:03.509-07:00Τα πρώτα φάουλ της κυβέρνησης<p>Κάθε φορά που μιλάω για λάθη, δικά μου ή άλλων, σκέπτομαι την ρήση του Μπρεχτ δια στόματος κ. Κόϋνερ: “δεν μπορώ να περιμένω ως αύριο που θα κάνω το επόμενο λάθος μου”. Το χαρούμενο χαμόγελο<strong> </strong>με το οποίο εκφέρεται η πρόταση αυτή φυσικά δεν πρέπει να μεταφράζεται σε εμμονή στα λάθη, που πρέπει να διορθώνονται. Αντίθετα θάπρεπε να γίνεται αντιληπτό ως <strong>αισιόδοξη αποδοχή </strong>της φυσικής ανθρώπινης ατέλειας και ως είδος <strong>υπόσχεσης για προσπάθεια βελτίωσης</strong>. Έτσι θάθελα να δούν οι υποστηρικτές της κυβέρνησης Παπανδρέου τις επόμενες γραμμές.<br />Α, και μικρή σημείωση, Τα φάουλ αυτά δεν τα θεωρώ πολύ σκληρά ή αντιαθλητικά, και επομένως <strong>δεν νομίζω οτι πρέπει να βγεί κίτρινη κάρτα</strong>. Ιδού λοιπόν η λίστα μου.<br /><br /><br />1.<strong>Η συμπεριφορά της Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων </strong>κατά την παραλαβή του Υπουργείου. Ο αυστηρός και αυταρχικός τρόπος με τον οποίο δήλωσε στους πιθανότατα ενδεείς και τουλάχιστον αμήχανους υπαλλήλους του Υπουργείου οτι μη συμμόρφωσή τους προς τον νέο τρόπο εργασίας και γενικότερα την νέα αντίληψη που θέλει να επιβάλει θα σήμαινε οτι θα βρεθούν έξω απ την πόρτα, <strong>αντιφάσκει και με το γενικότερο δημοκρατικό κλίμα </strong>που έχει υιοθετήσει ο Παπανδρέου αλλά και με τον ίδιο τον υποτιθέμενο στόχο της. Φαντάζεται τους υπαλλήλους αυτούς, προσπαθώντας να της μοιάσουν, να απευθύνονται στον ίδιο τόνο μ αυτήν προς τους συναλλασσομένους με το Υπουργείο; Σκέπτεται ίσως τι ζημιά θα μπορούσε να προκαλέσει αυτό στην λειτουργία των υπηρεσιών που θέλει να βελτιώσει; </p><p>Ίσως βέβαια αυτή η συμπεριφορά να ήταν αποτέλεσμα του άγχους της πρεμιέρας. Ας το ελπίσουμε.<br /><br /><br />2.<strong>Η μικρολογία που αναπτύχθηκε σχετικά με την ατμόσφαιρα ερήμωσης που άφησαν πίσω τους οι απερχόμενοι Υπουργοί</strong>. Πόσο νόημα έχει να μιλάει κανείς για το laptop που πήρε ο κ. Παπαθανασίου σπίτι του, όταν μάλιστα είχε ήδη δηλώσει οτι θα στείλει στον κ. Παπακωνσταντίνου ένα νέο laptop του ίδιου τύπου; Ή μήπως δεν ξέρουν οι νυν υπουργοί οτι ενα laptop χρησιμοποιείται και για προσωπικούς λόγους και επομένως <strong>πάντα περιέχει και προσωπικά δεδομένα</strong>; Ή μήπως εννοούν οτι στη δουλειά μας δεν μπορούμε να χρησιμοποιούμε τους υπολογιστές μας και για προσωπικούς λόγους; Γιατί αν είναι έτσι, δεν θάπρεπε οι εργοδότες ναχουν δικαίωμα να ελέγχουν τους υπολογιστές των υπαλλήλων τους; Θα συμφωνούσε κανείς με κάτι τέτοιο;<br />Φυσικά δεν εννοώ οτι δεν <strong>υπήρξε απρέπεια των μελών της απελθούσης κυβέρνησης</strong>, και μάλιστα απ την ίδια ακριβώς άποψη, του απορρήτου δηλαδή των προσωπικών δεδομένων. Οι άνθρωποι ξήλωσαν και πήραν μαζί τους τους δίσκους των υπαλλήλων του τρίτου ορόφου του Υπουργείου, όπως ενεός άκουσα στις ειδήσεις. Είχαν φαίνεται μπόλικα πράγματα να κρύψουν. Αλλα πόση σημασία έχει αυτό όταν από φανερότατα στοιχεία το έλλειμμα εγγίζει το 12% και το χρέος τα 292 δις; <strong>Δεν υπεραρκούν αυτά τα στοιχεία για κριτική</strong>;<br />Ευτυχώς ο Παπανδρέου προσπάθησε να το σώσει λέγοντας την επομένη στους υπουργούς να μην ασχολούνται με τα λάθη των απελθόντων αλλά με το μέλλον. Και στις μέχρι τώρα προγραμματικές δηλώσεις <strong>μάλλον εισακούστηκε</strong>.<br /><br />3.<strong>Αυτό το φάουλ δεν είναι σίγουρο</strong>, <strong>είναι όμως πιθανότατο </strong>και γι αυτό πρέπει να το πω. Το πρώην Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων μετωνομάστηκε σε Υπουργείο Παιδείας, δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων. Μη βιάζεστε, δεν μιλάω για την αφαίρεση της λέξης “Εθνικής”, αντιθέτως θεωρώ ότι καλώς αφαιρέθηκε. Η υποψία μου είναι ότι στο “δια Βίου Μάθησης” περιλαμβάνεται και η κατάρτιση στο σύνολό της. Κι αυτό βέβαια δεν έχει οργανωτικό πρόβλημα, κάθε άλλο. Αυτό που φοβάμαι είναι <strong>μήπως και προσμετρηθούν τα κονδύλια απο κατάρτιση που μέχρι τώρα ενεγράφοντο σε λογαριασμούς άλλων υπουργείων, στους λογαριασμούς του Υπουργείου Παιδείας</strong>, πράγμα που θα κάνει ουσιωδώς ευκολότερη την επίτευξη του στόχου του 5% για την Παιδεία αλλά και ουσιωδώς μικρότερο το κέρδος της κοινωνίας απ αυτό. Οψόμεθα.<br /><br />4.Μιλάμε για τα γεγονότα που ακολούθησαν <strong>το πρώτο κρύο ντουζάκι του κ. Λοβέρδου στο Υπουργείο Απασχόλησης</strong>. Κι εδώ πρόκειται για αμφισβητούμενη φάση. Στην πραγματικότητα η κυβέρνηση δέχτηκε φάουλ πρώτη, και μάλιστα ένα εξαιρετικά σκληρό φάουλ απο τους <strong>εκ περισσού </strong>συναισθηματικά φορτισμένους αρειμάνιους διαδηλωτές των ναυπηγείων. Το να ζητάει κανείς αμέσως απάντηση σ ένα ενδεχομένως δίκαιο αλλά πάντως ζόρικο αίτημα, από μια κυβέρνηση που δεν έχει πάρει ακόμα ψήφο εμπιστοσύνης, και μάλιστα <strong>υπό την απειλή δαμοκλείων καδρονιών </strong>ασφαλώς ξεπερνάει τα όρια της νομιμότητας αλλά και της οποιασδήποτε πολιτικής σωφροσύνης. Αλλά οπωσδήποτε <strong>η απάντηση δια των ΜΑΤ δεν ήταν ευφυής</strong>. Μπορώ θαυμάσια να αντιληφθώ την λογική πίσω απ τις επιδρομές των αστυνομικών στα Εξάρχεια, που και την νομιμότητα αποκαθιστούν και παράγουν κάποιο συμβολισμό που μπορεί ίσως να δράσει προληπτικά σε μια πιο βαθειά απ όσο συνήθως μας αρέσει να βλεπουμε πληγή, αλλά εδώ έχουμε άλλο θέμα. Όπως και να το κάνουμε, έχουμε την <strong>αστυνομία να επιτίθεται </strong>(έστω αμυνομένη αρχικά) <strong>σε ανθρώπους υπο απόλυση</strong>. <strong>Ο συμβολισμός είναι κάκιστος</strong>. Και βέβαια δεν είναι δυνατόν να περιμένει κανείς κάτι τέτοιο να δράσει προληπτικά σε επόμενες ανάλογες περιπτώσεις.<br />Και καλά, τους έδιωξαν απ το Υπουργείο. Ο αποκλεισμός τους σε δεύτερο χρόνο με δακρυγόνα λίγο πιο κάτω τι νόημα είχε; Ας τους άφηναν να πάνε ως την Βουλή και τότε ας ξανααμυνόντουσαν. Δεν θάσταζε η ουρά του γαιδάρου από μια ημίωρη παρακώλυση της κυκλοφορίας, που μάλιστα ίσως θα μπορούσε να περιοριστεί σε μια-δυό λωρίδες κυκλοφορίας παράγοντας μια διδακτική εικόνα στις τηλεοράσεις. <strong>Η επιμονή των διαδηλωτών να προξενήσουν ταραχές </strong>δεν δοκιμάστηκε αρκετά και επομένως <strong>επιβραβεύτηκε</strong>.</p>Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4249931975575446961.post-50889183178409740872009-10-13T17:09:00.000-07:002009-10-16T19:59:12.274-07:00Το σχέδιο του Παπανδρέου για την οικονομία<p><br />Καθ όλη την διάρκεια της προεκλογικής περιόδου η συζήτηση περιεστράφη κυρίως στα οικονομικά προβλήματα και στον τρόπο που το ΠΑΣΟΚ θα τα αντιμετώπιζε. Όλη η Ελλάδα (καιρός ήταν βέβαια) άρχισε να εξοικειώνεται με οικονομικούς όρους και αριθμούς. Το ΠΑΣΟΚ βομβαρδιζόταν καθημερινά απο ερωτήματα που ζητούσαν ποσοτικές απαντήσεις. Και ακόμη κι οι φανατικότεροι των οπαδών του θάπρεπε να παραδεχθούν οτι δεν απαντούσε επαρκώς με νούμερα. Το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές όχι εξαιτίας της ευστοχίας των απαντήσεων που έδινε στην οικονομική ατζέντα που έθετε η κυβέρνηση, αλλά εξαιτίας της σχεδόν απόλυτης αναξιοπιστίας των κυβερνώντων. Η φαινομενική ασάφεια των απαντήσεων του κ. Παπανδρέου και των συνεργατών του έφερε σε αμηχανία τους οπαδούς του στα καφενεία. Σ αυτό το σημείο υπάρχει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πτυχή των πραγμάτων, συγκεκριμένα το πως αυτή η ασάφεια έδρασε τελικώς θετικά, αλλά αυτό δεν είναι μέρος αυτής της σειράς σκέψεων που θάθελα εδώ να εκθέσω. Άλλη φορά. Φυσικά, το να μιλάει κανείς με νούμερα για το πόσο θάναι η φορολογία εισοδημάτων των 30,000 προυποθέτει οτι ξέρει πόσο είναι για παράδειγμα το έλλειμμα και το χρέος, που ούτε οι ίδιοι οι κυβερνώντες δεν ήξεραν και των οποίων το μέχρι σήμερα εκτιμώμενο ύψος ούτε οι πιο απαισιόδοξοι δεν προέβλεπαν. Όμως σ αυτη την περίπτωση, ποιό ήταν -και ποιό είναι- το σχέδιο του Παπανδρέου για την οικονομία; <br /><br />Ας δούμε τα πράγματα λίγο πιό σοβαρά τώρα, η προεκλογική περίοδος εξ άλλου πέρασε. Βρισκόμαστε σε περίοδο γενικευμένης κρίσης. Το κέντρο αυτής της κρίσης είναι η ύφεση, δηλαδή το αντίθετο της ανάπτυξης. Επομένως το πρόβλημα των κυβερνήσεων οφείλει να είναι πώς θα έχουμε ανάπτυξη. Σε χώρες μάλιστα όπως η Ελλάδα που βρίσκεται αρκετά βήματα πίσω απ την πρωτοπορία προς την οποία θέλει να συγκλίνει, το πρόβλημα της ανάπτυξης γίνεται διπλά πιεστικό.<br /><br />Είναι δεκτό σήμερα, ακόμη κι απ τους πιο φανατικούς υπερασπιστές του Washington Consensus, οτι <strong>η ανάπτυξη δεν μπορεί να είναι απλώς τεχνικό θέμα</strong>. Η ανάπτυξη χρειάζεται και είναι κάτι πολύ περισσότερο απ αυτό, <strong>είναι ο μετασχηματισμός μιας ολόκληρης κοινωνίας</strong>. Θέματα όπως η <strong>παιδεία και η κοινωνική ασφάλεια, το περιβάλλον και οι πολιτισμικές αξίες</strong>, είναι ασφαλώς τομείς των οποίων ο μετασχηματισμός είναι και προϋπόθεση και ουσία της ίδιας της ανάπτυξης. <strong>Δεν είναι δυνατόν πια να αναφερόμαστε στην ανάπτυξη χρησιμοποιώντας ως μοναδικό δείκτη και μέτρο της το κατά κεφαλήν ακαθάριστο προϊόν</strong>. <br /><br />Για να το κάνουμε λίγο σαφέστερο αυτό, ας υποθέσουμε οτι βρίσκαμε ενα τρόπο να αυξήσουμε το κατά κεφαλήν ΑΕΠ μιας χώρας κατα α%, με την προϋπόθεση οτι την επόμενη χρονιά θα μειωνόταν κατα 2α%. Θα υπήρχε κανείς που να θεωρήσει οτι εκείνη την πρώτη χρονιά υπήρχε ανάπτυξη; Αν είχαμε ενα τρόπο να αυξήσουμε αρκετά το ΑΕΠ με δεδομένο οτι απ αυτή την αύξηση το κράτος δεν θάπαιρνε τον παραμικρό φόρο και οτι τα χρήματα αυτά θα ανήκαν αυστηρά σε μια μικρή ομάδα ιδιωτών, οι οποίοι θα τα χρησιμοποιούσαν για να πληρώσουν ξένους τεχνικούς που θα τους κατασκεύαζαν μια σειρά ιδιωτικά παλάτια εξάγοντας τις αμοιβές τους, θάταν εύκολο να μιλήσουμε για ανάπτυξη; Αν είχαμε την δυνατότητα να αυξήσουμε μεσοπρόθεσμα το ΑΕΠ αυξάνοντας τον πλούτο του 10% των πλουσιότερων κατοίκων αλλά μειώνοντας το εισόδημα – και επομένως το επίπεδο διαβίωσης, μόρφωσης, υγείας και μακροζωίας – του υπόλοιπου πληθυσμού, θάταν λογικό να χαρακτηρίσουμε την εξέλιξη αυτή ως ανάπτυξη; Και μή σκεφθείτε οτι τα παραδείγματα αυτά είναι τραβηγμένα, υπάρχει το παράδειγμα ας πούμε της Νιγηρίας. Ελπίζω οτι απ τα παραπάνω είναι σαφές οτι η ανάπτυξη πρέπει να περιλαμβάνει και βελτίωση της <strong>δημοκρατικότητας, της δικαιοσύνης </strong>και βεβαίως την δυνατότητα της αναπαραγωγής της, <strong>την διατηρησιμότητα της </strong>με όλες τις λογικές συνέπειες που έχει αυτό. <br /><br />Είναι επίσης σαφές οτι χωρίς επαρκείς πληροφορίες και δυνατότητα αξιοποίησης τους απ το σύνολο των πληθυσμού, των επιχειρήσεων, των υπαλλήλων του δημοσίου και της ίδιας της κυβέρνησης, δηλαδή χωρίς <strong>ηλεκτρονική διακυβέρνηση και διαφάνεια</strong>, ανάπτυξη δεν είναι δυνατή παρά μόνο ίσως για <strong>πολύ μικρό χρονικό διάστημα και για μικρούς θύλακες ανάπτυξης </strong>μέσα στην επικράτεια, δηλαδή χωρισμό της επικράτειας σε δυό τμήματα, που ειναι αυτόχρημα απόδειξη αποτυχίας της πολιτικής ανάπτυξης. Σε μια σοβαρή επιχείρηση ανάπτυξης ενός κράτους, το επίπεδο πληροφόρησης είναι ουσιώδες στοιχείο και της δυνατότητας αποτελεσματικής λειτουργίας των οικονομικών μονάδων, και της εκπαίδευσης του πληθυσμού, που με τη σειρά της είναι απαραίτητη για την τρέχουσα αλλά και την μελλοντική ανάπτυξη. <br /><br />Αλλά αυτή η αντίληψη της ανάπτυξης δεν περιορίζεται εδώ. Η <strong>διαφθορά</strong>, για παράδειγμα, προφανώς περιορίζει την ανάπτυξη, κι όχι μόνο κατά το ότι τα εισοδήματα που παράγονται απ αυτήν δεν μπορούν να προσμετρηθούν στο ΑΕΠ παρά μόνο με αλογοσκούφειες μεθόδους. Ο <strong>μετασχηματισμός των ηθών και των αντιλήψεων της κοινωνίας</strong> είναι επίσης, και κυριώτατα, κομβικό σημείο της διαδικασίας ανάπτυξης. Ασφαλώς δεν είναι δυνατόν να αναπτύσσεται μια κοινωνία όπου, για παράδειγμα ο μισός πληθυσμός, οι γυναίκες πχ, δεν εργάζονται για λόγους παραδοσιακών αντιλήψεων. Το ίδιο σημαντική είναι βέβαια και η <strong>αναπαράσταση των ηθών και αντιλήψεων στους θεσμούς</strong>. Και έργο μιας κυβέρνησης που επιδιώκει ανάπτυξη θα πρέπει να είναι η <strong>προσπάθεια για την ένταξη των παραδόσεων στην νέα αντίληψη</strong>. <br /><br />Η <strong>ολιστική αυτή αντίληψη </strong>που εξαιρετικά συνοπτικά περιγράφω εδώ, αφορά και την ίδια την <strong>διαδικασία ανάπτυξης</strong>. Η επιμονή στην βελτίωση της κατάστασης απ την άποψη της <strong>ανοικτότητας, δυνατότητας συνεργασιών και συνεταιρισμών στην πράξη, συμμετοχής και ηθικής ευθύνης </strong>δεν αποτελούν απλώς ευχολόγιο, αλλά ουσιαστικά στοιχεία της ίδιας της διαδικασίας ανάπτυξης, και επομένως τελικά της ανάπτυξης καθεαυτής. Όλα αυτά είναι αναπόσπαστα στοιχεία ενός <strong>κοινωνικού κεφαλαίου</strong>, χωρίς το οποίο το οικονομικό κεφάλαιο θα είναι αναποτελεσματικό. <br /><br />Φυσικά το κοινωνικό αυτό κεφάλαιο είναι <strong>δημόσιο αγαθό</strong>. Τα δημόσια αγαθά βέβαια κατά κανόνα παρέχονται απ την κυβέρνηση. Αυτό όμως το συγκεκριμένο δημόσιο αγαθό δεν μπορεί να παραχθεί απο καμμιά κυβέρνηση χωρίς την συμμετοχή στο σχέδιο αυτό ανάπτυξης των πολιτών. Επομένως, η κυβέρνηση μπορεί και πρέπει να δράσει σαν <strong>καταλύτης του κοινωνικού μετασχηματισμού</strong>, και επομένως σαν καταλύτης της ίδιας της ανάπτυξης που γίνεται έτσι έργο των πολιτών. <br /><br />Αν όλα αυτά που σας ανέφερα σας θυμίζουν την ορολογία του Γ. Παπανδρέου περί συμμετοχικής δημοκρατίας έχετε δίκιο. Έτσι ακριβώς είναι. Αυτό που ίσως δεν ξέρετε, είναι ότι όλα τα παραπάνω είναι οι συχνά <strong>εκφρασμένες απόψεις για το σχέδιο της ανάπτυξης</strong> ενός μεγάλου αριθμού οικονομολόγων, προεξάρχοντος του J. Stiglitz, του νομπελίστα οικονομολόγου, που όπως οι διάφορες φήμες έχουν προβάλει θα είναι επικεφαλής της επιτροπής υποστήριξης του Υπουργείου Οικονομικών για την οποία μίλησε στην Θεσσαλονίκη ο Παπανδρέου. Για να είμαι ακριβέστερος, πολλά σημεία απ αυτά που έγραψα είναι απλή παράθεση κειμένων του Stiglitz. Και επομένως, οι κατηγορίες της ΝΔ αλλά και των υπόλοιπων κομμάτων οτι το ΠΑΣΟΚ δεν έχει σχέδιο για την οικονομία είναι απολύτως ασύστατες. Ο Παπανδρέου όχι μόνον έχει σχέδιο για την ανάπτυξη, έχει <strong>ένα εξαιρετικά σύγχρονο ολιστικό σχέδιο</strong> που συνυπογράφεται απ τους εγκυρότερους οικονομολόγους του 21ου αιώνα. <br /><br />Σ αυτό το σημείο είναι εύκολο να διατυπωθεί μια αντίρρηση συμπυκνούμενη στο ερώτημα: και ποιός είναι ο ρόλος της πολιτικής αν <strong>οι πολιτικοί απλώς ακολουθούν τις επιταγές των τεχνοκρατών /οικονομολόγων</strong>, έστω και των καλύτερων; <br /><br />Κι αυτή όμως η αντίρρηση είναι <strong>αβάσιμη</strong>. Κι έχω δυό πολύ απλούς λόγους γιαυτό, χωρίς να απαντήσω ουσιαστικά στο ερώτημα, πραγμα που προτίθεμαι να κάνω σε κάποιο επόμενο κείμενο. Ο πρώτος είναι πως όλοι γνωρίζουμε οτι μια σειρά κρατών για μια σειρά δεκαετιών διετείνοντο οτι ακολουθούσαν τις επιταγές ενός οικονομολόγου, του K. Marx, μια άλλη σειρά κρατών τις απόψεις του Keynes για αρκετές δεκαετίες, μια τρίτη σειρά κρατών τις απόψεις του Friedman για τουλάχιστον καμμιά 15αριά χρόνια. Και <strong>αυτό ασφαλώς δεν καταργεί την πολιτική</strong>. Ένας τέτοιος ισχυρισμός απλώς θα έθετε εκτός πολιτικής όλες τις κυβερνήσεις που πέρασαν απ τον πολιτισμένο κόσμο τον προηγούμενο αιώνα. <br /><br />Ο δεύτερος λόγος μου είναι μια ιδέα πιο σύνθετος. Ναι, ο Γ. Παπανδρέου ακολουθεί τις αντιλήψεις οικονομολόγων. Ο σχεδιασμός όμως σχεδόν εξ υπαρχής της δομής μιάς κυβέρνησης δεν είναι μέρος συνταγών, είναι πολιτικό έργο. Και δεν μπορεί νομίζω κανείς να αρνηθεί οτι η δομη της κυβέρνησης Παπανδρέου είναι αποτέλεσμα πολύ σοβαρής μελέτης. Η πρώτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, με την εξαιρετική χρήση συμβολικής γλώσσας, νομίζω οτι σας έπεισα στο προηγούμενο post, είναι επίσης αποτέλεσμα πολύ σοβαρής πολιτικής δουλειάς. Το ίδιο και η επιλογή των προσώπων - και αν χαμογελάτε καθώς το σκέπτεστε τώρα σημαίνει οτι συμφωνείτε. Το ίδιο και η αφομοίωση του οικονομικού σχεδιασμού με την έννοια που εξήγησα και την προσαρμογή του στα ελληνικά δεδομένα. <br /><br />Τώρα ο λόγος της φαινομενικής ασάφειας των απαντήσεων του ΠΑΣΟΚ προεκλογικά πρέπει πια να είναι προφανής. <strong>Αυτή η οικονομική αντίληψη απλώς δεν είναι γνωστή</strong>, και ως ολιστική είναι και εξαιρετικά σύνθετη και δυσεξήγητη σε τηλεοπτικές συνθήκες. Τώρα, για το αν θα μπορούσαν να βρεθούν δυο τρεις ατάκες προς αποστόμωσιν των αντιπολιτευομένων το ΠΑΣΟΚ κυβερνώντων, ναι, θα μπορούσαν. <br /><br />Αλλα ο Παπανδρέου και οι συν αυτώ δεν έκαναν αντιπολίτευση, προφανώς γιατι <strong>προετοίμαζαν την κυβέρνηση</strong> τους. Και γι αυτο εμφανίζονται τώρα σαν έτοιμοι από καιρό, και βεβαίως σαν θαρραλέοι μια που ειναι σαφές οτι έχουν πλήρη συνείδηση και των προβλημάτων και των αναμενομένων αντιδράσεων, αλλα και της δυσκολιας του έργου που επιχειρούν. Καιρός είναι να αποχαιρετήσουμε εμείς την Αλεξάνδρεια του λαϊκισμού, του “πολιτικού κόστους” και της επικοινωνιακής δήθεν πολιτικής των Ρουσοπουλούληδων. Θα τα καταφέρουμε ; Φυσικά δεν ξέρω. Η Ιστορία είναι έργο των ελεύθερων υποκειμένων, που στην εποχή μας οφείλουν νάναι οι πολίτες. Αλλά για πρώτη φορά μπορώ να ελπίζω βάσιμα. <br /><strong></strong>Δημοσθενηςhttp://www.blogger.com/profile/04015510750521651047noreply@blogger.com0