Η επίσκεψη Παπανδρέου στην Κωνσταντινούπολη.

Πάλι τα ίδια. Για άλλη μιά φορά ο Παπανδρέου ξάφνιασε την κοινή γνώμη. Για άλλη μια φορά μέσα σε λίγες μέρες η λαϊκή αντίδραση ήταν εξαιρετικά θετική. Ο σοβαρός παρατηρητής βέβαια πρέπει να σταματήσει για λίγο και να διερωτηθεί μήπως πρόκειται απλώς για μια ανούσια υπερδραστηριότητα αφού επρόκειτο για ταξίδι χωρίς σοβαρή προετοιμασία, ή μια δραστηριότητα της οποίας μόνη ενδεχόμενη ουσία θα ήταν η κολακεία των πατριωτικών αντανακλαστικών του ελληνικού λαού, ή, ακόμη χειρότερα, μια προετοιμασία υποχωρήσεων γαρνιρισμένων με ολίγη απο Πατριάρχη, σχολή της Χάλκης και τα τοιαύτα. Ας το αναλύσουμε λιγάκι λοιπόν.

Η υπόθεση εργασίας που κανω εδώ μπορεί να συνοψισθεί (οκ, πολύ χοντρικά) στις παρακάτω προτάσεις:

- η Ελλάδα έχει συμφέρον απ την ειρηνική επίλυση των διαφορών της με την Τουρκία
- η προώθηση της σύνδεσης (όχι ένταξης) της Τουρκίας με την Ευρώπη αποτελεί λογικό στόχο αλλά και σημαντικό εργαλείο για την ελληνική κυβέρνηση
- στην Τουρκία υπάρχει (μεταξύ άλλων) διάσταση μεταξύ Ερντογάν και μιλιταριστικού βαθυκράτους και ο Ερντογάν είναι υπέρ της κίνησης προς την Ευρώπη οι δε στρατιωτικοί κατά

Αν τώρα θεωρήσουμε, κι έχουμε κάθε λόγο να το κάνουμε, οτι η πολιτική Παπανδρέου στα ελληνοτουρκικά δέχεται αυτές τις προτάσεις, ότι ο ελληνικός λαός συμφώνησε με την άποψη αυτή ψηφίζοντας το ΠΑΣΟΚ, κι επομένως ότι μόνο μ αυτή την υπόθεση εργασίας μπορεί να κριθεί η ποιότητα χειρισμών της κυβέρνησης, τότε μπορούμε να προχωρήσουμε στις σκέψεις γύρω απ το ταξίδι αυτό.

Κι ας ξεκινήσουμε απ την προετοιμασία. Όντως το ταξίδι είναι απροετοίμαστο, το ότι έγινε μόνον δυό μέρες μετά την ορκωμοσία δεν επιτρέπει την σοβαρή διπλωματική προεργασία που χρειάζεται συνήθως για την εξέλιξη των διακρατικών σχέσεων. Μήπως αυτό σημαίνει οτι έγινε εν αγνοία της τουρκικής κυβέρνησης; Όχι βέβαια, αν εμφανίζεσαι ως φίλος δεν μπορείς να καταλαμβάνεις εξαπίνης τον φίλο σου, δεν μπορείς να μη συνεννοείσαι προηγουμένως. Όμως η τουρκική κυβέρνηση βρίσκεται προ τετελεσμένων. Ο Παπανδρέου είναι και υπουργός εξωτερικών, και επομένως έχει κάθε δικαίωμα να παρίσταται στην σύνοδο για την Διαδικασία Συνεργασίας των χωρών της ΝΑ Ευρώπης. Και βέβαια ο Ερντογάν έχει κάθε λόγο να θέλει τον Παπανδρέου στην σύνοδο όπως ελπίζω οτι θα γίνει εμφανές σε λίγο.

Το timing του ταξιδιού είναι εξαιρετικό. Μερικές μέρες πριν, είχε πραγματοποιηθεί στην Κωνσταντινούπολη η εξαμηνιαία κοινή σύνοδος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Και όπως ήταν φυσικό, οι τουρκικές τηλεοράσεις καταιωνίστηκαν απο εικόνες διαδηλωτών που εξέφραζαν την αντίθεση τους στο ΔΝΤ και βέβαια και των διαφόρων κουκουλοφόρων που άδραξαν την ευκαιρία να πετάξουν μερικές μολότωφ. Καθόλου καλό για το προφίλ της τουρκικής κυβέρνησης φυσικά.

Η σύνοδος των υπουργών εξωτερικών της ΝΑ Ευρώπης με τον κατά πολύ φιλολαϊκότερο προσανατολισμό που ακολούθησε δεν μπορούσε να αντιστρέψει το κλίμα ως γεγονός πολύ μικρότερης σημασίας. Και ξαφνικά σκάει μύτη ο Yorgo. Και η άχρωμη σύνοδος αποκτά χρώμα, κι όλα τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης αποκτούν υλικό. Κι ο Ερντογάν τρίβει τα χέρια του αφού η νέα εντύπωση διαγράφει την παλιότερη απ τις βραχύτατες ειδησεογραφικές μνήμες.

Ο Παπανδρέου πρώτα επισκέπτεται τον Πατριάρχη, δίνοντας το στίγμα της εμμονής στις πάγιες ελληνικές θέσεις, τις οποίες και αναφέρει στην δήλωσή του μετά την συνάντηση, αφού όμως ξεκινάει ζητώντας απ τους τούρκους πολίτες να θυμηθούν ότι είναι φίλος τους και θέλει ειρήνη και επίλυση των προβλημάτων. Κι αμέσως μετά πάει στον τάφο του Τζεμ, με την οικογένειά του, όπου φυτεύει ένα κλαδί ελιάς. Το μήνυμα είναι ισχυρότατο και περνάει σαφέστατα, όχι μόνο στα μυαλά των τούρκων επισήμων, αλλά και στην καρδιά του τουρκικού λαού. Είμα ειλικρινής, προωθώ τους δικούς μου στόχους, αλλά είμαι και φίλος, λεει ο Παπανδρέου στον τουρκικό λαό. Προσέξτε, απευθύνεται αμέσως στον τουρκικό λαό, παρακάμπτοντας την κυβέρνησή του και παίρνοντας έτσι θέση ηγέτη του. Κι ο τουρκικός λαός τον αποδέχεται ασμένως. Τα τουρκικά πρωτοσέλιδα γεμίζουν πηχυαίους τίτλους του τύπου “Bravo Yorgo”. Και η τουρκική κυβέρνηση δεν μπορεί, και δεν έχει κανένα λόγο να αρνηθεί αυτή την εξέλιξη, αυτή την ηγεσία. Ίσα ίσα, έχει κάθε λόγο να την θάλψει.

Σύμφωνα με την υπόθεση εργασίας που κάναμε μπορούμε να θεωρήσουμε δεδομένο ότι στην Τουρκία εδώ και πολύ καιρό διεξάγεται μια μάχη εξουσίας μεταξύ στρατιωτικού βαθυκράτους και Ερντογάν. Η αντίδραση των στρατιωτικών σε σχέδια ειρήνης είναι δεδομένη. Αλλά τώρα ο τουρκικός λαός είναι με το μέρος του φιλικού και ειρηνοποιού Παπανδρέου. Και ο Ερντογάν έχει την ευκαιρία να τοποθετηθεί υπέρ της ειρήνης και της φιλίας κερδίζοντας μια μάχη απ τους κατ εξοχήν λαϊκιστές στρατιωτικούς, οι οποίοι δεν τολμούν να ρίξουν ούτε άσφαιρα μπροστά στην επέλαση της λαϊκής θέλησης. Έτσι ο Παπανδρέου δημιουργεί μια de facto συμμαχία με τον Ερντογάν και τον τουρκικό λαό εναντίον του βαθυκράτους. Κι αυτο είναι και μια χείρα βοηθείας προς τον Ερντογάν, και κάτι που βοηθάει τον τουρκικό λαό, και κάτι που ωφελεί την Ελλάδα, και κάτι που ευνοεί όσους ωφελούνται απο τον εκσυγχρονισμό της Τουρκίας και την επίλυση των προβλημάτων της περιοχής. Είναι, όπως ακριβώς λέει ο Παπανδρέου, μια win-win situation. Χμμ, όχι ακριβώς, οι στρατιωτικοί χάνουν εξουσία. Ε, καιρός δεν είναι;

Και γι αυτούς που ζητάν γρήγορα κι απτά αποτελέσματα: Ο Ερντογάν χρησιμοποιεί την ευκαιρία εκμεταλλευόμενος την συμμαχία αυτή να προχωρήσει το ευρωπαϊκό του πρόγραμμα. Και η άσκηση “Ταύρος” ακυρώνεται για να προχωρήσουν απρόσκοπτα οι συνομιλίες για το Κυπριακό. Χωρίς ένα κιχ απ τους στρατιωτικούς. Ινσαλλάχ. Και δόξα τω Θεώ.