Γιατί έπεσε η κυβέρνηση της ΝΔ;

Κατά τον πρώτο μήνα μιας μετεκλογικής περιόδου όλοι ψάχνουν εναγωνίως να βρούν το μήνυμα που έστειλε ο λαός. Ο λαός όμως είναι μια εξαιρετικά σύνθετη οντότητα. Αποτελείται απο άτομα το καθένα απ τα οποία στέλνει το δικό του μήνυμα, συχνότατα σύνθετο και ασαφές. Και τα άτομα συγκροτούν ομάδες καθεμιά απ τις οποίες έχει επίσης ένα μήνυμα να επιδώσει προς την πολιτική ηγεσία, μήνυμα ακόμα πιο σύνθετο, απλώς ισχυρότερο σε ένταση. Είναι φυσικό λοιπόν οι αναλυτές να μοιάζουν με τον τυφλό του Δαρβίνου, που προσπαθεί μέσα σε ένα σκοτεινό δωμάτιο να βρεί μια μαύρη γάτα που δεν υπάρχει.

Των μηνυμάτων αυτών παραλήπτες είναι τα κόμματα, που επίσης αποτελούνται από άτομα που ομαδοποιούνται και που έχουν τα δικά τους προσωπικά και ομαδικά συμφέροντα, τα οποία οι ερμηνείες του εκλογικού αποτελέσματος εξυπηρετούν ή βλάπτουν. Και επομένως οι επίδοξες ηγεσίες, ψάχνοντας να βρούν τα μηνύματα, ακολουθούν την γνωστή μέθοδο της χρησιμοποίησης της στατιστικής όπως ο μεθυσμένος χρησιμοποιεί τον φανοστάτη, όχι δηλαδή για να φωτιστούν αλλά για να στηριχτούν.

Για τους νικητές βέβαια τα πράγματα είναι απλά. Η πρότασή μας (είχαμε δεν είχαμε) έγινε αποδεκτή απ τον λαό, άρα η ηγεσία επεψηφίσθη, άρα κανείς δεν τολμά να θέσει θέμα ηγεσίας ή επιλογών, άρα προχωράμε όπως πριν.

Οι ηττημένοι όμως βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα. Χάσαμε ψήφους απ τους αγρότες, άρα πρέπει να κάνουμε την πολιτική μας πιο φιλοαγροτική λέει ο ένας, χάσαμε τους νέους άρα πρέπει να δώσουμε κονδύλια για την νεολαία λέει ο άλλος, και βέβαια κανείς δεν συζητάει οτι τα κονδύλια πρέπει να βγουν απο κάπου αλλού, απ όπου επίσης έχουμε χάσει, όπως διατείνεται ο τρίτος. Το αποτέλεσμα είναι μιά πληθώρα υποσχέσεων προς όλους, όχι εξ αιτίας της υπαρκτότατης διάθεσης των πολιτικών να κοροϊδεύουν τον κόσμο, αλλά ως αποτέλεσμα της προσπάθειας σύνθεσης και διατήρησης ισορροπιών, που είναι στο κάτω κάτω η δουλειά της ηγεσίας των κομμάτων.

Είναι λοιπόν αδύνατη η απάντηση στο ερώτημα που θέσαμε; Η απάντησή μου είναι όχι. Υπάρχουν κάποιες δυνατότητες να βρεθούν λογικές απαντήσεις με την προϋπόθεση οτι αυτός που ψάχνει δεν παίζει (μικρο)πολιτικά παιχνίδια, και οτι επιπλέον έχει την σωφροσύνη να προσπαθεί ν ακούσει κάτι πίσω απ τις φωνές. Ας το προσπαθήσουμε λοιπόν.

Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της εκλογικής συντριβής της Νέας Δημοκρατίας είναι οτι συνέβη εξαιρετικά απότομα. Μόλις πριν καμμιά δεκαπενταριά μήνες, το καλοκαίρι του 2008, οι δημοσκοπήσεις την έδιναν μπροστά τουλάχιστον κατά 3-5 μονάδες. Το να χαθεί το 1/3 περίπου των ψηφοφόρων μέσα σε 15 μήνες, και μάλιστα με μια υποτονική αξιωματική αντιπολίτευση είναι εντελώς ασυνήθιστο, κι όχι μόνο για τα ελληνικά δεδομένα.

Αν κανείς προσπαθήσει να παραστήσει γραφικά την εξέλιξη αυτή, θα πάρει την εικόνα μιας έκρηξης. Η έκρηξη όμως σημαίνει οτι προηγουμένως υπήρχαν ισχυρές τάσεις διαφυγής που κάτι τις συγκρατούσε. Κάποια στιγμή το καπάκι έφυγε κι ακολούθησε η μαζική έξοδος. Επομένως, το πραγματικό ερώτημα μπορεί να αναλυθεί σε δυό υποερωτήματα. Τι προκαλούσε τις τάσεις διαφυγής (1) και τι τις εμπόδιζε, ποιό δηλαδή ήταν το καπάκι της κατσαρόλας (2).

Η απάντηση στο πρώτο είναι περίπου προφανής, ειδικά τώρα πιά. Η κυβέρνηση της ΝΔ. κατά γενική, ακόμη και εξ οικείων ομολογία ήταν εξαιρετικά αποτυχημένη, σίγουρα η χειρότερη της μεταπολίτευσης, και για μερικούς ίσως βιαστικούς μελετητές η χειρότερη του τελευταίου αιώνα. Απ τις πρώτες μέρες του βίου της επέδειξε συμπεριφορά που δεν περίμενε ούτε ο χειρότερος αντίπαλός της. Δεν φτάνει αυτό;

Σ αυτές τις σκέψεις μια ενδεχόμενη αντίρρηση υπάρχει. Η ΝΔ ξαναψηφίστηκε το 2007. Και οι δημοσκοπήσεις την έδειχναν μπροστά μέχρι πρόσφατα. Άρα ο λαός την ενέκρινε ξανά. Άρα ο λαός δεν τόχε καταλάβει. Τουλάχιστον απ τις πρώτες μέρες της, ως το 2007.

Δηλαδή ο λαός δεν αντελήφθη τίποτε; Ούτε την απίστευτη φαυλότητα των 300,000 συμβασιούχων που θα μονιμοποιούσε, ούτε τις αδιανόητες, επιπέδου νηπιαγωγείου προτροπές για σεμνότητα και ταπεινότητα, ούτε την επιεικώς γελοία προσπάθεια να σφετεριστεί την οργάνωση των Ολυμπιακών αγώνων, ούτε την εκπληκτική χοντράδα της απογραφής με το ασύλληπτο κόστος της; Κι αυτά για να μιλήσω μόνον για τις πρώτες της μέρες, θυμάστε; Και αν ναί, μήπως θυμάστε τις υπόλοιπες; Με τους νταβατζήδες και τους κουμπάρους; Με τις υποκλοπές και τα ομόλογα και τους Ζαχόπουλους; Με τις παρεμβάσεις στην δικαιοσύνη; Με τον ομολογήσαντα τον φόνο του Βαρθολομαίου να φεύγει σε τρεις ή έξη μήνες, δεν θυμάμαι, επειδή δεν τον σκότωσε αυτός αλλα πέθανε απ την καρδιά του; Με τον Κουκοδήμο και τον Κλάδη και τα άλλα τα παιδιά τα φιλαράκια τα καλά; Και μη ξεχνάμε οτι αυτά τα τεράστια προβλήματα δεν ισοσταθμίστηκαν απ το ανύπαρκτο έργο της κυβέρνησης, το οποίο σε μια εξαετία συμποσούται σε μισή και εισέτι ατελείωτη Εγνατία και σε τρείς σταθμούς του μετρό.

Το να θεωρούμε ότι ενδεχομένως δεν αντελήφθη ο λαός παρά μόνον πολύ πρόσφατα αυτήν την αποτυχία είναι μάλλον αστείο. Δεν είμαι βέβαια απ αυτούς που πιστεύουν οτι ο λαός έχει πάντα δίκιο, παρόλο που οι εκφέροντες την προηγούμενη αντίρρηση συνήθως είναι, αλλά απ την άλλη μεριά αδυνατώ να πιστέψω οτι αυτή η χονδροειδέστατη κυβερνητική ευτέλεια δεν ήταν ορατή στον μέσο έλληνα. Και καλά, ούτε οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης που υμνούσαν την κυβέρνηση της ΝΔ και τον ηγέτη της δεν τάβλεπαν αυτά; Ούτε τα κόμματα της πέραν του ΠΑΣΟΚ αντιπολίτευσης; Και δεν σας έτυχε εσάς να συζητάτε με κάποιον φίλο σας που θεωρούσατε λογικό και εξελιγμένο πολίτη και να εκπλαγείτε ακούγοντάς τον να στηρίζει την προφανώς άσχετη με την αλήθεια προπαγάνδα της ΝΔ; Δεν σας φαίνεται το σχήμα εξαιρετικά παράλογο για νάναι δυνατό;

Κατά τις οδηγίες του Σέρλοκ Χολμς, αν απορρίψουμε όλα τα παράλογα ενδεχόμενα, αυτό που μένει, όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, είναι αληθινό. Ας δούμε λοιπόν την άλλη άποψη των πραγμάτων. Κι ας ξεκινήσουμε με τον κόσμο που βρίσκεται στην περιφέρεια της ΝΔ, και κυρίως αυτούς που μετακινήθηκαν προς αυτή το 2004. Ας τους σκεφτούμε λιγάκι στους χώρους δουλειάς, στα καφενεία, στα φιλικά σπίτια και όπου είναι δυνατόν να γίνουν πολιτικές συζητήσεις. Είναι σαφέστατο οτι οι άνθρωποι είχαν κάποια δυσκολία να δικαιολογήσουν την αλλαγή στάσης τους. Μη ξεχνάτε οτι στην Ελλάδα, για όλους εκτός απ τους σκληροπυρηνικούς οπαδούς της ΝΔ η υπερψήφιση της δεξιάς είναι περίπου ταμπού.

Οι άνθρωποι αυτοί με πολύ κόπο καταφέρνουν κάποια στιγμή να δηλώσουν την μεταστροφή τους, συχνότατα υπό τις ύβρεις του κύκλου τους. Και πάνε και ψηφίζουν. Και τους προκύπτει μια ΝΔ που εξαρχής αντιλαμβάνονται πόσο κακή είναι. Αλλά τώρα πια έχουν πρόβλημα. Τι να πούν στους φίλους; Συγγνώμη, πιάστηκα κορόιδο; Πώς να αντέξουν τον χλευασμό των ηττημένων;

Η μόνη στάση που τους μένει είναι να προσπαθήσουν να στηρίξουν τα αστήρικτα. Να υπεραμυνθούν της απογραφής, να υποστηρίξουν οτι τα έργα των Ολυμπιακών ουσιαστικά έγιναν σε ένα τρίμηνο, να πουν οτι για τα σκάνδαλα φταίνε όλοι οι άλλοι κι η ΝΔ τα φανερώνει κι άλλα τέτοια κωμικοτραγικά. Όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, στηρίζουν την ΝΔ ακριβώς επειδή είναι εξαιρετικά κακή.

Τώρα όμως έχουν πιαστεί στο δόκανο. Αυτό που κάνουν είναι μια θυσία της αλήθειας και της λογικής τους. Και επομένως μπορεί μόνον νά δικαιολογηθεί ως συναισθηματική επένδυση, που για να μην χαθεί πρέπει να την ταϊζουμε συνεχώς. Κάτι σαν τις προβληματικές δηλαδή, που τις στήριζαν οι τράπεζες μπας και μπορέσουν να πάρουν πίσω κάτι απ τα χρωστούμενα που με την στήριξη συνεχώς φούσκωναν. Ή σαν κάποιες κυρίες που όσο χειρότερη συμπεριφορά ανέχονται απ τον σύντροφό τους τόσο περισσότερο προσκολλώνται πάνω του. Και βέβαια στηρίζουν την ΝΔ βρίζοντας, και βέβαια περιμένουν την ευκαιρία να φύγουν. Ιδού και οι τάσεις διαφυγής ιδού και το καπάκι. Όλο το σκηνικό για την έκρηξη είναι έτοιμο.

Και η ευκαιρία δίνεται με το Βατοπαίδι. Η εκκλησία αποτελεί έντονα φορτισμένο σημείο της ιδεολογικής στάσης των Ελλήνων, είτε υπέρ της είναι είτε κατά. Το Βατοπαίδι τους δίνει την δυνατότητα να καταφερθούν κατά της κυβέρνησης. Είτε η εκκλησία είναι καλή και η κυβέρνηση παίζει παιχνίδια πάνω της, όπερ ανεπίτρεπτον, είτε είναι κακή και η κυβέρνηση την ακολουθεί και την στηρίζει. Το φυτίλι έχει ανάψει, τίποτε τώρα δεν σταματά την έκρηξη. Ναι, ο Καραμανλής έκανε λάθος που στήριξε τους αναμεμειγμένους στο σκάνδαλο συνεργάτες του, αλλά όχι πολύ μεγάλο, ίσως μόνο να καθυστερούσε κάνα μήνα την πτώση καθώς κατέφθαναν σιγά σιγά οι συνέπειες τoυ με επικοινωνιακούς όρους σχεδιασμoύ της οικονομικής πολιτικής. Game over.