Απολογισμός 100 ημερών.

Την ημέρα της ορκωμοσίας της κυβέρνησης, ο Παπανδρέου είχε προτείνει τις 100 μέρες ως ένα ενδεικτικό σημείο κρίσης της. Όπως ήταν φυσικό όλοι οι ασχολούμενοι με τα κοινά περίμεναν την στιγμή αυτή για να κάνουν ένα κατά το δυνατόν συγκεντρωτικό απολογισμό του κυβερνητικού έργου. Ας το κάνουμε κι εμείς εδώ, λοιπόν. Και ας αρχίσουμε απ την κριτική.

Νομίζω πως δεν θα διαφωνούσε κανείς αν έλεγα ότι οι κριτικές φωνές κατά τις κυβέρνησης εστιάστηκαν

1. Στην απόσταση εξαγγελιών και έργων
2. Στις καθυστερήσεις του κυβερνητικού έργου και ειδικότερα στις επιλογές προσώπων
3. Σε κενά, παλινωδίες και εσωτερικές αντιθέσεις στην κυβέρνηση

Το πρώτο σημείο κριτικής έχει δυο συνιστώσες μια και έχουμε δυο ειδών εξαγγελίες, τις προεκλογικές και τις μετεκλογικές. Όσον αφορά τις προεκλογικές εξαγγελίες, οι ασκούντες κριτική συνήθως μιλούν για παράδεισους που έταζε η κυβέρνηση ενώ τώρα ασκεί σκληρή πολιτική. Οι σοβαρότεροι από αυτούς προσεκτικά απλώς υπενθυμίζουν ότι ο Παπανδρέου έλεγε «λεφτά υπάρχουν». Φυσικά η κριτική και των δυο αυτών κατηγοριών αστοχεί.

Προεκλογικά αυτή η κυβέρνηση δεν υποσχέθηκε κανένα παράδεισο. Ο Παπανδρέου ήταν εξαιρετικά προσεκτικός στα όσα υποσχόταν. Ίσως είναι εδώ χρήσιμο να υπενθυμίσω ότι επίμονα οι δημοσιογράφοι ρωτούσαν για το αν θα μειωθούν οι αποδοχές ή θα αυξηθεί η φορολογική επιβάρυνση και επειδή ο Παπανδρέου αναφερόταν στα μικρά και μεσαία εισοδήματα έθεταν στις ερωτήσεις τους ως όριο τις 30.000 € ετησίως. Παρά το γεγονός ότι ο Παπανδρέου δεν απαντούσε για το συγκεκριμένο όριο, η παρατήρησή μου είναι ότι όντως, το όριο των 2.000 € τον μήνα για τους δημόσιους υπαλλήλους φτάνει στα 28.000 € τον χρόνο, δηλαδή είναι εκεί που και οι δημοσιογράφοι προεκλογικά το έθεταν.

Όσον αφορά το «λεφτά υπάρχουν», καλό είναι να θυμόμαστε και την ουρά της απάντησης, στην οποία ο Παπανδρέου μιλούσε τουλάχιστον και για δανεισμό. Σε μια οικονομία με έλλειμμα περί τα 30 δισεκατομμύρια και δανειακές ανάγκες περί τα 65 δισεκατομμύρια, το να πιστεύει κανείς ότι θα βρεθούν χρήματα εκτός δανεισμού θα ήταν ένα καλό κριτήριο αποβολής απ οποιαδήποτε πολιτική συζήτηση. Το ότι ο κ. Λοβέρδος, κι όχι μόνον αυτός, δηλώνει ότι δεν υπάρχει σάλιο δεν αποτελεί αντίφαση μια και θα έπρεπε να είναι προφανές ότι τα ταμεία είναι όντως άδεια, οι ανάγκες καλύπτονται από δανεισμό και ότι αυτό χρειάζεται να υπενθυμίζεται συχνά στους εσαεί διεκδικούντες αυξήσεις Έλληνες.

Πάμε όμως στην δεύτερη συνιστώσα, την απόσταση μεταξύ μετεκλογικών εξαγγελιών και έργων. Ο Παπανδρέου είχε δηλώσει ότι μέσα στις πρώτες 100 μέρες θα είχαν προωθηθεί στην Βουλή 5 νομοσχέδια για τα παρακάτω θέματα:

1. Στήριξη του πραγματικού εισοδήματος και αναδιανομή.
2. Προστασία του δανειολήπτη και καταπολέμηση της ακρίβειας.
3. Στήριξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων - ρευστότητα στην οικονομία.
4. Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και προώθηση των επενδύσεων.
5. Άμεση αντιμετώπιση της κρίσης στην αγορά εργασίας.

Απ όσα μπόρεσα να συγκεντρώσω, στην Βουλή μέχρι σήμερα πήγαν 5 νομοσχέδια Επιπλέον κυρώθηκε μια πράξη νομοθετικού περιεχομένου και μια κοινοτική οδηγία. Αν όμως συνυπολογίσει κανείς ότι τα 3 απ τα 5 αυτά νομοσχέδια και η κοινοτική οδηγία ήταν άσχετες με τα 5 εξαγγελθέντα, η απόσταση μεταξύ εξαγγελιών και έργων είναι υπαρκτή. Με σκορ 3 (2+1) στα 5, η κυβέρνηση ίσα που περνάει την βάση του 2,5.

Η κριτική αυτή εκ πρώτης τουλάχιστον όψεως φαίνεται σοβαρή. Γι αυτό επιτρέψτε μου να την σχολιάσω λίγο αργότερα, αφού ασχοληθώ με τα άλλα δύο σημεία κριτικής για λίγο, ώστε να συγκεντρώσω το κατηγορητήριο.

Το δεύτερο σημείο κριτικής συνοψίζεται στην γνωστή παρατήρηση: Τα περί διαφάνειας και διαβουλεύσεων είναι καλά, αλλά μια κυβέρνηση πρέπει να είναι αποτελεσματική, να μπορεί να παίρνει αποφάσεις. Είναι δυνατόν να χρειάζονται δυο μήνες για να προσληφθούν οι νέοι γενικοί και ειδικοί γραμματείς; Και μάλιστα όταν παρά την διαφάνεια και τις διαβουλεύσεις στο τέλος προσλαμβάνεται μια ομάδα ανθρώπων των οποίων η πλειονότητα είναι παλιά στελέχη του ΠΑΣΟΚ;

Η κριτική φαίνεται ευσταθής, αλλά διαφωνώ επί της ουσίας της. Η διαφάνεια και η διαβούλευση είναι μέρος αυτού που εγώ θα αποκαλούσα δημοκρατική διαδικασία, που φυσικά δεν εξαντλείται στην επιλογή του αρχηγού που παίρνει τις αποφάσεις. Το επιχείρημα των ασκούντων την κριτική είναι παμπάλαιο: την ώρα τις μάχης δεν συζητάμε τις αποφάσεις, κάποιος τις παίρνει γρήγορα και οι υπόλοιποι εκτελούν.

Όσοι όμως έχουν αυτή την αντίληψη ξεχνούν μερικά πράγματα. Το πρώτο είναι ότι βρισκόμαστε σε περίοδο ειρήνης, όχι πολέμου. Δεύτερον, ότι ακόμη και οι αυταρχικότεροι ηγέτες την ώρα της μάχης έχουν ένα επιτελείο που συνεδριάζει και μάλιστα επί μακρόν πριν πάρει αποφάσεις. Τρίτον, ότι ακόμα και σε περιόδους πολέμου, τα δημοκρατικότερα καθεστώτα έχουν αποδειχθεί συνολικά αποτελεσματικότερα. Τέταρτον ότι η δημοκρατία στο σύνολο των δραστηριοτήτων της είναι η μακράν αποτελεσματικότερη μορφή οργάνωσης.

Θα μπορούσα να συνεχίσω επ’ αρκετόν αλλά δεν νομίζω ότι χρειάζεται. Εξ άλλου σε λίγο θα διατυπώσω ένα επιχείρημα που υπερβαίνει αυτού του επιπέδου την συζήτηση, επομένως δεν υπάρχει λόγος μακρηγορίας.

Το δεύτερο σκέλος αυτού του σημείου της κριτικής είναι ότι αν τελικώς επελέγησαν αρκετοί πασόκοι ή φίλοι υπουργών η διαδικασία επιλογής τους ήταν απλώς για τα μάτια του κόσμου. Όσοι διάβασαν το κείμενό μου περί αξιοκρατίας σ αυτό το blog ξέρουν ότι διαφωνώ ριζικά με αυτή κριτική. Φυσικά σε τέτοιες θέσεις στενών συνεργατών θα προτιμηθούν άνθρωποι στους οποίους μπορεί να έχει κανείς εμπιστοσύνη και πολιτικά και προσωπικά. Κι αν κάποιος δεν χρησιμοποιήσει και αυτό το κριτήριο, κάνει λάθος. Η αξιοκρατική επιλογή (πρέπει να) έχει το νόημα της απόρριψης των λιγότερο αξιόλογων υποψήφιων, όχι το νόημα της εμμονής σε λίστες τυπικών προσόντων που από κάποιο σημείο και μετά δεν εκφράζουν τίποτε ουσιαστικό. Μεταξύ ενός υποψηφίου με διδακτορικό από το Harvard και 40 δημοσιεύσεις σε θέματα management και ενός διδάκτορα του Yale με 50 δημοσιεύσεις σε θέματα οικονομίας κανείς δεν θα μπορούσε να επιλέξει κάποιον ως καλύτερο για Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Περιβάλλοντος, και εν πάση περιπτώσει δεν θα χρησιμοποιούσε ως κριτήριο τον αριθμό δημοσιεύσεων. Θα προτιμούσε αυτόν που θεωρεί πιο συνεργάσιμο. Η αξία της διαδικασίας έγκειται στο ότι απέρριψε όσους είχαν σαφώς λιγότερα προσόντα, κι επομένως κράτησε μια λίστα με υποψήφιους που είναι όλοι τουλάχιστον επαρκείς και περίπου ισότιμοι μεταξύ τους.

Απ την δική μου άποψη, η κριτική αυτή μπορεί να αποτελεί στάση ή όσων θεωρούν τις διαδικασίες ως αυτοσκοπούς ή την δημοκρατία σαν πρόσχημα. Όμως αυτοί οι άνθρωποι ασφαλώς δεν πρόκειται να πειστούν απ τα γραφόμενα σ ένα blog το οποίο μάλιστα ελπίζω ειλικρινώς να μη διαβάζουν.

Περνάμε τώρα στο τρίτο σημείο κριτικής. Αυτή η κριτική ασκείται κυρίως απ την Νέα Δημοκρατία. Δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό να κρίνω τους κρίνοντες. Τέτοια στάση απ την ΝΔ μου μοιάζει με την στάση του οδηγού που αφού κατάφερε να τραυματίσει βαρύτατα την μάνα του στον παράδρομο του σπιτιού του, κατηγορεί τον αδελφό του που τους πάει με αγωνία στο νοσοκομείο οτι είναι κακός οδηγός επειδή πέρασε ένα κίτρινο φανάρι. Πάμε τώρα στην ουσία.

Εδώ θα με βρείτε σύμφωνο με τα όσα η κριτική αυτή παρατηρεί σε πολλές περιπτώσεις. Ναι, υπήρξαν και κενά, και παλινωδίες. Και το αν τα 2.000 € ως όριο για τις αυξήσεις στους δημοσίους υπαλλήλους αφορούσαν τον μισθό ή τις συνολικές αποδοχές, και το θέμα των τελών κυκλοφορίας των παλιών αυτοκινήτων, και τα όρια για τις επιχειρηματικές και επαγγελματικές ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τις τράπεζες, και ο αρχικός λάθος υπολογισμός του φόρου των τσιγάρων ήταν προβλήματα κυβερνητικής δυσλειτουργίας. Και νομίζω πως πρέπει να δούμε γιατί έγιναν και εάν και πώς θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, πράγμα που προτίθεμαι να κάνω περί το τέλος του post. Ας δούμε όμως πρώτα τις ενδοκυβερνητικές αντιθέσεις.

Κάποιες απ τις αντιθέσεις αυτές θεωρώ και φυσικές και επιβεβλημένες σε μια κυβέρνηση που λειτουργεί δημοκρατικά. Μια κυβέρνηση χωρίς εσωτερικές αντιθέσεις και μάλιστα κοινοποιούμενες θα μου ήταν μάλλον αποκρουστική. Το προτέρημα της δημοκρατικής διαδικασίας είναι ακριβώς ότι οι αντιθέσεις συντίθενται και ότι δημιουργεί τριβές που εξομαλύνουν. Υπάρχουν όμως μια – δυο περιπτώσεις, όπως η συζήτηση για την ενιαιοποίηση του ΦΠΑ στο 15%, όπου μου φάνηκε ότι οι αντιθέσεις εμφανιζόντουσαν για λόγους σφυγμομέτρησης της κοινής γνώμης. Κι αυτό δεν μου αρέσει. Υπάρχουν κι άλλοι τρόποι για να βρει κανείς ποια μέτρα είναι ευκολότερο να γίνουν αποδεκτά κι ένας απ αυτούς είναι η ανοικτή διαβούλευση.

Παρά το ότι ο κ. Παπουτσής δεν μου είναι απ τους συμπαθέστερους πολιτικούς, και παρά το ότι η κόντρα του με τον κ. Παπακωνσταντίνου για το διχίλιαρο των δημοσίων υπαλλήλων είχε και μια λαϊκίστικη συνιστώσα, θα πρέπει να του αναγνωρίσω την στάση του στο θέμα της ένταξης της τροπολογίας για τις γονικές παροχές στο νομοσχέδιο Μπιρμπίλη για τα καμένα της Αττικής. Καλώς, κάλλιστα επενέβη. Ο τρόπος της νομοθετικής ρύθμισης με την μέθοδο της κατάθεσης τροπολογιών σε άσχετα νομοσχέδια πρέπει επιτέλους να σταματήσει. Και οποιοσδήποτε καταφέρνει να τηρήσει ή να επιβάλει αυτή την αρχή έχει το χειροκρότημά μου.

Ας συνοψίσω την γνώμη μου. Καλώς εμφανίζονται οι διάφορες ενδοκυβερνητικές αντιθέσεις. Καλώς η κυβέρνηση επέλεξε βραδύτερες μεν, δημοκρατικότερες δε διαδικασίες. Δεν θεωρώ ότι η κυβέρνηση απέστη των προεκλογικών της εξαγγελιών. Παραμένουν όμως προς συζήτηση το θέμα των 5 νομοσχεδίων που δεν ψηφίστηκαν, όπως και το θέμα των παλινωδιών και προχειροτήτων. Πάμε λοιπόν να τα δούμε από μια λίγο διαφορετική οπτική.

Οι υπομονετικοί αναγνώστες του blog ξέρουν την άποψή μου για την οικονομική πολιτική του Παπανδρέου. Ξέρουν ότι η κυβέρνηση βλέπει την λύση των προβλημάτων ανάπτυξης και της διαχείρισης κρίσεων υπό το πρίσμα των πολύ σύγχρονων απόψεων των καλύτερων σημερινών οικονομολόγων όπως του Stiglitz, κι όχι στα πλαίσια του ακόμη διεθνώς επικρατούντος Washington Consensus, δηλαδή της συνταγής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου αλλά και των ευρωπαϊκών οργάνων.

Αυτή η αντίληψη για τον τρόπο επίλυσης του οικονομικού μας προβλήματος είναι μακροπρόθεσμη. Δεν θα την επαναλάβω αναλυτικά, αλλά για τις ανάγκες αυτού του post θα υπενθυμίσω ότι συνίσταται στην ανάπτυξη των συνθηκών ευνομίας, διαφάνειας, αξιοκρατίας, ανοικτής πληροφόρησης, οργάνωσης, δημοκρατικότητας και εμπιστοσύνης, κοντολογίς του κοινωνικού κεφαλαίου χωρίς το οποίο οποιαδήποτε προσπάθεια ανάπτυξης είναι έτσι κι αλλιώς καταδικασμένη σε αποτυχία, με το οποίο δε η ανάπτυξη είναι εξαιρετικά εύκολη υπόθεση μια και οι σχεδόν φυσιολογικές δραστηριότητες των πολιτών θα την παράγουν.

Ξέρουν επίσης οι αναγνώστες του blog ότι η εμμονή στις αποτυχημένες μεθόδους και οι αγκυλώσεις στο κοινωνικό και οικονομικό γίγνεσθαι της χώρας μας συχνότατα αποτελούν εγκατάσταση σε ισορροπίες Nash που ο μόνος τρόπος για να σπάσουν είναι ταχύτατες και συντονισμένες αλλαγές. Ο Παπανδρέου συνόψισε με εξαιρετικό τρόπο όλα αυτά που λέω στην πρόταση «το οικονομικό πρόβλημα είναι σύμπτωμα άλλων προβλημάτων». Παρενθετικά, τι καλά που θα ήταν αν μπορούσε η κυβέρνηση συχνά να συνοψίζει την άποψή της τόσο εύστοχα.

Στο φώς των προηγούμενων παρατηρήσεων το έργο της κυβέρνησης μέχρι σήμερα φαίνεται λιγάκι διαφορετικά. Στο δεύτερο κείμενό μου για την διαφθορά έδειξα ήδη το πόση δουλειά έχει γίνει για το θέμα, που είναι θέμα οικονομίας. Το νομοσχέδιο για την μετανάστευση που τρέχει, όπως όσοι διάβασαν το αντίστοιχο post μου ξέρουν, είναι θέμα οικονομίας. Το άνοιγμα του ασφαλιστικού και η διαβούλευση γι αυτό είναι θέμα οικονομίας. Στα δυο επόμενα post προτίθεμαι να σας μιλήσω για το σχέδιο Καλλικράτης και τον εκλογικό νόμο που είναι θέματα οικονομίας.

Η κυβέρνηση στις πρώτες 100 της μέρες έχει ήδη παραγάγει ένα έργο που αν το δούμε με τα μάτια που είχαμε πριν τις εκλογές είναι τουλάχιστον εκπληκτικό. Κανείς δεν θα πίστευε ότι το ρουσφέτι θα εξοβελιζόταν τόσο άκαρδα απ την πολιτική μας ζωή. Κανείς δεν θα πίστευε ότι θα βλέπαμε ανοικτές συνεδριάσεις υπουργικού συμβουλίου. Κανείς δεν θα πίστευε ότι απ την πρώτη μέρα θα άνοιγε το ασφαλιστικό. Κανείς δεν θα πίστευε ότι επιτέλους θα γινόταν προσπάθεια να κλείσει ο κύκλος της διαφθοράς. Κανείς δεν θα πίστευε ότι όλοι οι Έλληνες θα μάζευαν αποδείξεις, που είναι ο μόνος τρόπος καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. Και όλα αυτά είναι θέματα οικονομίας.

Αλλά δεν είναι μόνον αυτό το θαυμαστό. Όπως θα είδατε στο post για τον κ. Προβόπουλο, είναι προφανές ότι η κυβέρνηση δεν μπορούσε να ξέρει προεκλογικά την έκταση και ένταση των προβλημάτων. Κανείς δεν θα μπορούσε να προβλέψει το έλλειμμα αξιοπιστίας της Ελλάδας στα ευρωπαϊκά και διεθνή κέντρα αποφάσεων. Κανείς δεν φανταζόταν την υπαγωγή μας στην στενή ευρωπαϊκή επιτήρηση με την εφαρμογή των παραγράφων 7 και 8 αλλά και 9 του άρθρου 104. Κανείς δεν φανταζόταν ότι θα γινόμασταν το κύριο θέμα δίωρων συνεντεύξεων των κυρίων Almunia και Trichet. Κανείς δεν περίμενε ότι απ τις πρώτες μέρες της νέας κυβέρνησης πάνω απ τους ώμους των υπουργών θα βρισκόντουσαν οι ευρωπαίοι επιτηρητές. Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι όλοι οι διεθνείς οργανισμοί θα μας συνέκριναν με την καταρρεύσασα Αργεντινή.

Η κυβέρνηση ήταν απ την πρώτη μέρα υποχρεωμένη να κινηθεί σε ασφυκτικά πλαίσια. Κι όμως δεν έχασε την μακροπρόθεσμη στόχευσή της. Και δεν απομακρύνθηκε απ τις προεκλογικές της εξαγγελίες. Απ τα πέντε νομοσχέδια που είχε υποσχεθεί για τις πρώτες 100 μέρες υλοποιήθηκαν όσα έλεγαν τα τρία πρώτα αλλά και το μισό απ το τέταρτο. Όχι με 4 νομοσχέδια, αλλά με 3 και με μια πράξη νομοθετικού περιεχομένου. Δεν έγιναν με την σειρά που τα είχε πει προεκλογικά η κυβέρνηση, αλλά έγιναν. Ναι, η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας έμεινε στην μέση λόγω της κόντρας του τραπεζικού συστήματος (και όχι μόνο του ελληνικού), αλλά το θέμα προχωράει. Δεν έχει ακόμη γίνει κάποια εισήγηση απ όσο ξέρω για την αντιμετώπιση της κρίσης στην αγορά εργασίας, αλλά εδώ τα πράγματα είναι όσο δύσκολα γίνεται με την ανυπαρξία εργαλείων. Ούτε το ΕΣΠΑ δουλεύει, ούτε ο ΟΑΕΔ έχει λεφτά. Όμως για το ΕΣΠΑ γίνεται τεράστια προσπάθεια ανασχεδιασμού, και τα αποτελέσματα του θα φανούν τον Μάρτιο ή το αργότερο τον Απρίλιο. Την δίμηνη ή τρίμηνη καθυστέρηση, στο ένα και μισό απ τα πέντε υπεσχημένα, με δεδομένη την κατάσταση που παρέλαβε η κυβέρνηση και την εκ των έξω πίεση, που κανείς δεν περίμενε, δεν την θεωρώ απόκλιση απ τις εξαγγελίες.

Για να τα ξαναδούμε τώρα όλα μαζί. Έχουμε μια κυβέρνηση που παραλαμβάνει εσωτερικό χάος και πλήρη αναξιοπιστία. Προσπαθεί να μαζέψει τα ασυμμάζευτα. Και το κάνει ενώ ελέγχεται σε κάθε της κίνηση απ την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά και το ΔΝΤ και τους οίκους αξιολογήσεων. Και ταυτόχρονα δεν χάνει τον μακροπρόθεσμο στόχο της που είναι σαφέστατα μια άλλη Ελλάδα. Η κυβέρνηση παλεύει με το τέρας, τηρώντας τους κανόνες fair play υπό αυστηρότατη διαιτησία (της ΕΕ), με κάποιους (τα άλλα κόμματα και τα μέσα ενημέρωσης) να της βάζουν συνεχώς τρικλοποδιές είτε επειδή δεν καταλαβαίνουν τα προβλήματα είτε επειδή έχουν συμφέρον απ την όξυνσή τους, και ταυτόχρονα προσπαθεί να μην πατήσει τα πόδια των χαμηλόμισθων αλλά και να τακτοποιήσει το ρινγκ ώστε όταν περάσει το ζενίθ της κρίσης να μπορέσουμε να προχωρήσουμε.

Το επίπεδο της κυβέρνησης περιγράφηκε πολύ σωστά απ τον κ. Πάγκαλο με την κατά καιρούς θαυμαστή λαϊκότητά του. Μιλάμε για NBA, είπε. Κι αν θέλετε μια επιπλέον αδιάψευστη απόδειξη, σας παρακαλώ να θυμηθείτε το εξής: Μερικές μέρες μετά τις εκλογές, μόλις τα χάλια μας κοινοποιήθηκαν, όλοι συζητούσαμε για το πώς θα μας αντιμετωπίσουν οι ξένοι. Κι όλοι δεχόντουσαν, όλοι δεχόμαστε ότι οι ξένοι δεν βλέπουν κυβερνήσεις, βλέπουν ένα κράτος που τους εξαπάτησε, πράγμα που είναι και απολύτως λογικό. Ε, ξέρετε καμμιά άλλη περίπτωση όπου οι ξένοι ενδιαφερόμενοι φθάνουν να κάνουν τον διαχωρισμό και να επιρρίπτουν τις ευθύνες της αναξιοπιστίας όχι στο κράτος, αλλά στην προηγούμενη κυβέρνησή του; Δεν είναι αυτό παγκόσμια πρωτοτυπία; Δεν είναι και σαφής ένδειξη του σεβασμού των ξένων προς την σημερινή κυβέρνηση, αν μάλιστα σκεφθούμε ότι εφαρμόζει ένα σχέδιο διάσωσης διαφορετικό απ το δικό τους;

Για λόγους πληρότητας, παρόλο που ακόμη και οι φανατικότεροι νεοδημοκράτες δύσκολα θα εξέφραζαν αντιρρήσεις σ αυτό το σημείο, θα ήθελα εδώ να υπενθυμίσω μερικές απ τις πρόσφατες δηλώσεις ευρωπαίων αξιωματούχων που κάνουν διάκριση ανάμεσα στην προηγούμενη και την παρούσα ελληνική κυβέρνηση.

Αντιγράφω απ το www.in.gr και το www.nooz.gr (πρωην flash)

Την ανησυχία τους για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η ελληνική οικονομία και για την απόλυτη -όπως ανέφεραν- διάψευση των στατιστικών στοιχείων της προηγούμενης κυβέρνησης, εξέφρασαν λίγο μετά το πέρας των εργασιών του Eurogroup, την Δευτέρα, ο πρόεδρός του Ζαν Κλoντ Γιούνκερ, ο επίτροπος Χοακίν Αλμούνια και ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ. (20/10/09)

… ο Θαπατέρο στήριξε την Αθήνα αλλά και προσωπικά τον Έλληνα πρωθυπουργό, δηλώνοντας χαρακτηριστικά ότι «πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη στην ελληνική κυβέρνηση... έχω εμπιστοσύνη στον Γιώργο Παπανδρέου». (17/1/10)

Και δεν είναι μόνον ο Θαπατέρο που είναι συγγενής πολιτικά προς τον Παπανδρέου, αλλά και η Μέρκελ και ο υπουργός Οικονομίας της.

Η Γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ δήλωσε την Παρασκευή ότι «έχουν γίνει σημαντικά βήματα» για την επιστροφή στη δημοσιονομική ισορροπία, προσθέτοντας ότι γνωρίζει τι προσπάθεια αντιπροσωπεύουν αυτά τα βήματα για τον πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου (18/1/10)

Ο Γερμανός υπουργός οικονομίας Βόλφανγκ Σόιμπλε που έχει επισημάνει επανειλημμένως ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να περιμένει οικονομική βοήθεια από την Γερμανία είπε σχετικά: «έχουμε μια νέα κυβέρνηση στην Ελλάδα. Θα πρέπει να αντεπεξέλθει σε ένα δύσκολο έργο. Δικαιούται υποστήριξης, ώστε να το αντιμετωπίσει αποτελεσματικά, (19/1/10)

Και ο Ολλανδός επαυξάνει.

Ο Ολλανδός υπουργός οικονομίας Βούτερ Μπος τόνισε ακόμη ότι έχει εμπιστοσύνη στον Έλληνα ομόλογό του. (19/1/10)

Και δεν είναι ένας, είναι όλοι οι υπουργοί Οικονομικών σε συμβούλιο υπό τον Γιούνκερ

… ο κ. Γιούνκερ, καθώς και οι υπουργοί Οικονομικών εξέφρασαν την εμπιστοσύνη τους στη νέα κυβέρνηση .. (19/1/10)

Αλλά και οι επίσημες εκθέσεις δεν πάνε πίσω σε διακρίσεις.

… η εν λόγω έκθεση, που απευθύνεται στους υπουργούς οικονομικών της ΕΕ, ουσιαστικά αναφέρει ότι παρά τις επίμονες προσπάθειες της Eurostat από το 2004 και μετά, παραμένουν συστημικές ελλείψεις και αδυναμίες, οι οποίες δεν επιτρέπουν την έγκαιρη συλλογή αξιόπιστων δημοσιονομικών στοιχείων στην Ελλάδα. (11/1/10)

Και όταν ζητούνται διευκρινίσεις για τις επίσημες εκθέσεις, όπως για την έκθεση που προτείνει την παραπομπή της υπόθεσης των greek statistics στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο, οι απαντήσεις είναι όσο σαφείς γίνεται.

... η Α.Τόρες εκπρόσωπος του Αλμουνια διευκρίνισε ότι αναφέρεται σε στοιχεία παρελθόντων ετών και ειδικότερα στην περίοδο 2005-2008, τα οποία κοινοποιήθηκαν στη Eurostat τον Οκτώβριο του 2009. (11/1/10)

Δυστυχώς η αμέλειά μου να αρχειοθετώ στοιχεία την στιγμή που τα βρίσκω δεν μου επιτρέπει να σας δώσω κι άλλες, απ ότι θυμάμαι ευκρινέστερες δηλώσεις ευρωπαίων επισήμων. Νομίζω όμως ότι κι αυτά φθάνουν.

Αλλά ας ξαναγυρίσουμε. Μου είναι απολύτως σαφές ότι αν καταφέρουμε να ξεπεράσουμε τους σκοπέλους κι αρχίσει η οικονομία να κινείται, η στάση της κυβέρνησης θα αποτελεί παγκόσμιο μοντέλο που θα αλλάξει ακόμη και τους κανόνες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την αντιμετώπιση των κρίσεων.

Δυο σημεία νομίζω ότι απομένουν για να ολοκληρώσω την άποψή μου για την μέχρι τώρα πορεία της κυβέρνησης.

Το πρώτο σχετίζεται με τα λάθη και τις παλινωδίες της κυβέρνησης, καθώς και τις εσωκομματικές ή ενδοκυβερνητικές αντιθέσεις. Πώς εξηγούνται αυτά;

Για να απαντήσω σ αυτό το ερώτημα θα συγκεντρώσω την προσοχή μου στα λάθη του υπουργείου Οικονομικών, που ήταν εξάλλου και τα περισσότερα. Σκέπτομαι λοιπόν τον κ. Παπακωνσταντίνου και το επιτελείο του αυτές τις τελευταίες 100 μέρες. Σκέπτομαι αρχικά τα ταξίδια που χρειάστηκε να κάνει καθώς και τις απολύτως υποχρεωτικές συνεντεύξεις για τις οποίες η στοιχειώδης προετοιμασία και μόνον είναι μπόλικη δουλειά για 100 μέρες. Σκέπτομαι ότι ταυτόχρονα ο άνθρωπος χρειάστηκε να συντάξει και να υποστηρίξει στην Βουλή ένα ευπρεπή προϋπολογισμό σε ελάχιστο χρονικό διάστημα και μάλιστα υπό τις δεδομένες συνθήκες πίεσης. Σκέπτομαι ότι εκτός του προϋπολογισμού είχε να συντάξει και το πρόγραμμα σταθερότητας που θα παρουσίαζε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σκέπτομαι ότι αυτό το πρόγραμμα, διπλασιάζοντας την δουλειά του το συνέταξε σε δυο εκδόσεις, που ονόμασε σχέδιο Α και σχέδιο Β, προφανώς επειδή το σχέδιο Β, που δεν θάθελε να ακολουθήσει, βρίσκεται πλησιέστερα στον γενικά αποδεκτό τρόπο με τον οποίο καταρρέουσες οικονομίες οφείλουν να αντιμετωπίζουν τα προβλήματά τους, κι επομένως η παρουσίασή του στους εταίρους μας αυξάνει τις πιθανότητες αποδοχής του σχεδίου Α, του σχεδίου της δικής του προτίμησης.

Φανταστείτε τα προγράμματα με τις δεκάδες χιλιάδες γραμμές που στο τέλος της κάθε μιας τους βρίσκεται ένας αριθμός που πρέπει να αυξηθεί ή να μειωθεί, και ότι η αλλαγή καθενός απ αυτά επηρεάζει τα άλλα, πράγμα που απαιτεί σκέψη και συζήτηση. Φανταστείτε πώς πρέπει να επιμεριστεί το έργο σε ομάδες ενταγμένες σε μια ιεραρχία, στα υψηλότερα επίπεδα της οποίας βρίσκονται συγκεντρωτικά νούμερα ενώ στα χαμηλότερα τα αναλυτικότερα.

Παρακαλώ τώρα να σκεφτείτε σε ποιο επίπεδο ιεραρχίας βρίσκονται οι φόροι στα τσιγάρα ή τα τέλη αυτοκινήτων, δηλαδή εκείνοι οι αριθμοί για τους οποίους κατηγορήθηκε ο κ. Παπακωνσταντίνου, ανεξάρτητα απ την σημασία που μπορεί να έχουν για κάποιους από εμάς. Δεν είναι σαφές ότι βρίσκονται κάτω κι απ το επίπεδο των όχι και τόσο στενών συνεργατών του και ότι πλησιάζουν το επίπεδο των μονίμων στελεχών της Δημόσιας Διοίκησης των οποίων όλοι ξέρουμε την αποτελεσματικότητα; Φυσικά τα λάθη αυτά θα έπρεπε να έχουν ελεγχθεί και διορθωθεί, αλλά είναι λογικό να κρίνεται απ αυτά το συνολικό έργο; Και μάλιστα σχεδόν αποκλειστικά απ αυτά, όπως μας προτείνουν τα ΜΜΕ και η αντιπολίτευση;

Ναι, η κυβέρνηση έκανε αρκετά λάθη. Όλα όμως είναι αυτού του τύπου. Και όσα εντοπίστηκαν απ τα ΜΜΕ διορθώθηκαν κατά το δυνατόν. Και σ αυτό συνέτειναν δημοκρατικότατα οι ενδοκυβερνητικές αντιθέσεις. Και βέβαια το συνολικό αποτέλεσμα είναι τέτοιο που αν η κυβέρνηση καταφέρει και βγάλει τους προσεχείς μήνες οι Έλληνες πολίτες θα αποτελούν τους ευκολότερα αποφυγόντες χρεωκοπία παγκοσμίως, σε επίπεδο ρεκόρ Γκίνες.

Αυτή η κυβέρνηση έχει να συγκρουστεί με τα πραγματικά μας προβλήματα, με όσους έχουν συμφέρον απ τα προβλήματα αυτά, αλλά και με παγιωμένες αντιλήψεις και συμπεριφορές. Το έργο που έχει να κάνει, όπως τουλάχιστον δυο ξένα κανάλια ανέφεραν είναι Ηράκλειο. Όμως υπάρχουν και οι πρώτες ενδείξεις ότι κάτι κινείται. Πολλοί συμπολίτες μας αρχίζουν να αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα και να ζητούν διέξοδο από τους φαύλους κύκλους του παρελθόντος μας. Οι συζητήσεις, όχι στις τηλεοράσεις αλλά στις ταβέρνες, τα καφενεία και τα σπίτια αρχίζουν να σοβαρεύουν. Τα τσιτάτα και οι κοινοτοπίες ελαττώνονται. Κι αυτό είναι η πραγματική μας ελπίδα.

Το δεύτερο και τελευταίο σημείο που θέλω να τονίσω είναι το θέμα των όχι και τόσο στενών συνεργατών των υπουργών. Έχω την εντύπωση ότι σε αντίθεση με τον κ. Πάγκαλο που είδε την ποιότητα σχεδιασμού και το πόσο ψηλά έχει μπει ο πήχυς, αυτά τα στελέχη διατηρούν κάποιες τυπικά συντηρητικές και/ή λαϊκίστικες αντιλήψεις και το επίπεδό τους είναι κατώτερο των περιστάσεων. Αυτό εξάλλου είναι συνολικά το επίπεδο του πολιτικού μας δυναμικού μετά από 35 χρόνια μεταπολιτευτικής πολιτικής αερολογίας σε όλα τα κόμματα και δεν είναι καθόλου εύκολο να αλλάξει γρήγορα, ειδικά όταν τα ΜΜΕ με νύχια και με δόντια προσπαθούν να συντηρήσουν τις παλιές ισορροπίες. Δεν φαντάζεστε πόσο εύχομαι να κάνω λάθος.